장음표시 사용
131쪽
ex industria, & cum optato succsiti praescribunt i Quae quidem Omnia, non tam segnem humorum molem, quam Spiritus respicere videntur, qui primarib assiet solent. In Scorbulo vero, Chlory, aliisque morbis Chronicis diriversalitus,ubiab agilitate spirituum imminuta, & eorum statu minus quam par est elastico, visciditas humoribus, constrictio pulmonibus, rigiditas & stupor quasi Paralyticus Artubus, constipatus obstructusque habitus, isque evidentibus criteriis manifestus universo corpori acciderit, Exercitia' frequentia, aer tenuis & persatus, Omni- 'moda animi Excitatis , medicamenta sale volatili abundantia, uti cochlearia, 'Raphanus Sylvestris, Chal)beata, Aloetica, . stimulantia omnia & Ecphractica, in methodo curationis utramque implent plaginam. Quid hoc autem ad humores
crasiti nisi mediante spiritu illo animaliqui eos regit & actuat ΘQuod autem ad secundam partem hujus propostionis attinet sc. God morbipartium, qui a peculiari aliqua partis, vel glandutiae ali jus singularis ori--tur, a spiritibus etiam mediatd producantur. Ea non aeque perspicua est ac prior. Namque horum morborum 2 siologia remotius petenda est, atque ratiocinando tantum invenienda. Quandoquia
132쪽
doquidem vero Viscerum vel partium singularium affectus a morbosa humorum diathesi oriri constat, atque squod ex antedictis manifesto apparet) masiam san- lguinis, a spirituum animalium, qui ei prae- lsdent, dyserasia, vario modo turbari & lagitari; fas sit conjicere pro Vario dysera- lsae spirituum genio, Jam hanc, jam illam lpartem, hanc vel illam glandulam,uti Jecur, Pulmones, Renes, &c. laborare. Indeque medicamenta specifica v. g. Anti- diea- hysterica. Antivenerea. Antiscropla dosa , Antispasimo a , Pulmonaria , mpatica, NIephrisiea , uterina Scis qua saut alia , usu multo contra hos morbos experta & probata, non ejusmodi esse videntur, quae hanc vel illam specialem partem resipi- lciunt, sed quae peculiarem spirituum clys- crasiam ad has partes vel glandulas assiciendas aptam, tollant. Quae quidem remedia mihi inde Specifica auciire videntur, quia spiritibus, quorum morbi sensus lnostros fugiunt, accommodata iunt; scutenim ex usu Emeticorum, Catharticorum, ' Diureticorum, Diaphoreticorum aliorumque medicaminum sensibiliter evacuantium, moli humorum praeternaturaliter colli-quatornm & in massa sanguinis Coace Vatorum subducendae satis prospicitur:
Ita his Specificis. mpaticis ic. in ericis, aliisque ejusmodi,experientia potius qUam
133쪽
ratione primum eXcogitatis, & multo usu comprobatis radix totius mali funditus evellitur, quae extra sensum Sphaeram in Spiritibus delitescit. Quanta vero pars artis Therapeuticae in prudenti usu horum specificorum versetur, norunt Μει diei Practici. Iuxta hanc nostram Hypothesin facile est morbos omnes, qui intus nati, corpus humanum assigunt, in duas classes distri, buere, nempe in Umversales & morbos partium. Universales sunt, qui sicut e systemate nervoso, & spiritibus anima- . libus in eodem hospitantibus immediathoriuntur, ita totam corporis compagem uno insultu primario vel nitem secundario assiciunt. Secundario dico, quoniam morbi aliqui particulares,uti Lues Venerea, &c. licet contagione ab aliqua parte singulari primum propagem
tur, non tamen unius partis, prae altera, labefactationi, nisi ex accidente, ortum suum debent, & Spiritus animales Veneno suo universim inquinando, citissime Vm- versales evadunt, ideoque in censium morborum Nniversalium, licet secundario talium, referuntur. Morbos autem partium eos voco, qui,a gravi alicujus e visceribus, vel alterius partis singularis labes actatione, oriuntur, utut morbosa sanguinis textuta,
ct spiritus animalis dyscrassa iis ut cauta
134쪽
remotae, ansam praebeant. Praeterea qui- ldam, morbo universali laborantes, brevi sanitatem recuperant,Vel mortem obeunt, alii levius assecti in statu valetudinario vitam diu protrahunt, ideoque morbi Universales,in Acutos,uti Febres Variolas, Sc. & Chronicos, uti Scorbutum, S c. distingui debent. De morbis Onives libus primum, postea de morbis partium seriatim licet strictim) sermonem insti, tuam,in quo eorum aetiologiam & Path logiam totam, atque Indicationes cur rivas tradam, quod pensum, modo fiet, citer absolvatur, in publicum, sorsan, emo- .llumentum haud parum cedet. Utcum lque, fatis est in magnis tentasse, &, in re tantis tenebris obvoluta, facem praetulisse& monstrasse viam. Primum Iubet, seli mate quodam succincto, ex hac nostra Hypothesi deducto, distributionem momborum in varias suas classes praeponere.
135쪽
Morbi, quibus Corpus humanum aD
sint Accidentales, & externi, quippe qui
ab externo aliquo accidente oriuntur, uti casti, ictu, vulnere, Contus1Ο- ne, sec. quos omnes iam consulto praetermitto, quoniam eorum 2Etiologia facilis, & in promptu est,& ad partem Chirurgicam potius quam ad Medicinalem stricte ita dictam spectat.
Vel, Habituales, qui intus a Diathesi Spirituum praeternaturali, & Crassi Sanguinis eversa immediate, vel saltem mediate , aut a Canalium , seu vaserum hos Spiritus, & Liquores toti Machinae ministranti . um Obstructione, Ruptura , Vel aliqua alia
mala Assectione nascuntur. Quaenam sit horum Omnium Causa quoniam nondum satis conflat,de eorum AEtiologia , & Pathologia, fusius iam Sermonem habituri stimus, sintque
niversales, qui scit. immediate a Diathesi Spirituum Animalium
Crasi Samguinis inde labefactata a oriuntur; ideoque primo Instillutotum Com
ma assiciunt , non autem a vitio singularis cuius cunq; Pamtis dependent ; sunt-Ple vel
respectu ad Partem ali quam singularem prilis aegrotantem ha bito oriuntur, suntq; vel Acuti, qui paucorum dierum circuitu, Crisi finiuntur Funesta, vel Salutari : Uti Febres quaecunque Acutae, Variolae, Morbilli, cte. Chronici, qui similiter, Spiritibus prius laboram tibus, universiam Corpus
assiciunt , non tamen ruinam tam praecipitem, quam prioreS minantur,
Indeque aegri hoc modo allecti, vitam valetudinariam, ad plures Menses, imo Annos protrahere selent. Huiusmodi sint Febris Hectica, dc Pallida, Chlorosis, Scombutus, Rheumatismus Vagus, Scorbuticus, AL sectio Hypochondriaca,& Hysterica, seu VapΟ- res, Assectus Strumosus, seu Scrophaeae, Rachitis,
yc. Secundario, qui licet ex accidente Partem aliquam singularem primo assicere possint, quia tamen Sanguinem , M Spiritus universim illico inquinando , Naturam Morborum Universalium participant, neque ex propria sua Natura unam Partem singularem prae alia assectant, rite in Classem Morborum Universalium reserendi sint & in hoc censu h bendi. Hujusmodi sitiat Lepra, Scabies, Lues Venerea, & fere omnes Morbi Chronici ex Contagione Propagati. Morbi Partium, qui a Viscerum aliquo, vel alia Parte singulari laborante immediate producuntur ;utut Crasis Sanguinis a peculiari Spirituum Vitio labefactata iis viam remote sternat; Indoque totum Corporis Systema non ni si ex consequente his Morbis assicitur.
137쪽
De morbis universalibus in genere. Radix L semen horum morborum sit verbo Paracelst verna est heterogeneum quid, sensit vix perceptibile, non rarb autem vi venenata & plane deleteria praeditum, tota sua natura flammae vitali contrarium & inimicum, atque ad eam extinguendam, vel saltem supprimendam aptum; sive intus sensim generatum suetit, sive a Venerio assumpto, morsu Viperae, vel aere contagioso in corpus admissum.
Cujus quidem vis deleteria, si adeo polleat, ut subito sanamam Vitalem penitus obruere possit, ager statim alget &lipothymicus perit, Natura contra non certante, utpote a vi superiori jam plane evicta, quod non rarb, praesertim in Constitutione aeris Pesilentiali ac Didemidcontingit. Sin Vero Venenum paulo remissius, & vigor spirituum animaliurn sortior, luctatio succedit, in qua, utut tota
Corporis Machina primo intuitu vi elastica spirituum sere obruta) cum pulsu
debili algere incipiat, mox Natura Vires quadantenus recolligens pugnam init, cujus praeludia sunt dolor leviter Damodicus & versatilis, Horror, Rigor, Oscitatio, caeterique motus, quibus Spiritus animalis oppressu. sese iterum exp dere nititur.
138쪽
nititur, usque dum tandem, vi spirituum elastica irritata, & supra gradum naturalem evecta, Calor intensius, & sebrilis or- gasinus excitetur. Ab hoc calore pori cutis,sicut caeterae Corporis portae, irritati & occlusi, flammam intestinam acrius intendi faciunt, donec Veneni pars, a sp ritibus jam victoria potitis, expellatur, vel a propria Antidoto subigatur, & tum demum, pori cutis non amplius constricti, colluviem humorum, a. praeter naturali calore colliquatam, copiose dimittunt, modo per alvum, aut alio modo id non ante factum fuerit: Vel denique Natura, vi superata succumbit, ager Domis, iis, sub ultibus tendinum, aliisque diri naturae triumphatae & incassum colluctantis symptomatis in genere nervoso satigatus, fatis cedit. Haec est ratio Formalis r rborum Universalium scutorum, syniplomatum eos concomitantium. Verum, ubi e contra sermentum mor-bificnm, quo spiritus vel sensim ex abususex non Naturalium, vel subito & uno impetu a contagionis miasmate imbuuntur, vi non adeo deleteria praeditum est, ut vita in subitaneum discrimen ducatur, vis spirituum elastica inde duntaxat qua- dantenus opprimitur, unde sese ad munera selita more debito minus apte e pandunt, & hostis non tam aperto marte quam
139쪽
quam insidiis vitam aggreditui .i inde evenit, quod spiritus animales, quippe minus irritati, non tam graviter & aer,
ter ccntra hostem insurgant, nec certa,
men Paroxysmo & criti decernunt, ut in Acutis fieri iolet, verum ager sarcinaliae oppressius vitam aerumnosam atque valerusinariam, morbo aliquo Chronico, Scorluto, Chlorost, Febre sectica, ctrc. flictam diu protravit, cum lassi radiis spontanest, stupore M p dere graditativo H ochondriorum, somnolentia, veri me , lumbagine, dolore versatili, crurum & abdominis, aliisque ejusmodi signis spiritus animalis universim in genere nervoso aD secti & depressi. Nec quidem Natura, i hoc modo habitualiter oppressa, sarcinam hanc in totum negligere videtur, Verum licet paroxyimorum nixibus, uti in Acutis, ab onere se liberare non moliatur, idem tamen lente di quasi habitu qu0dam, i per omnes portas, per quas feri potest, essicere tentat, sc. per Renes, ut in Hypochondriacis & Hystericis, qui tanquam Diaberici, tempore paroxysmi, i Isgni urbnae profluvio non raro corripiuntur per Sudores, Diarrhmam Homitione quibusl Hypochondriaci & Scorbutici immodice plerumque tentantur; per Tus , per D tationem largam; 0mploma V poch driacis & Scortuticis maxime familiare.
140쪽
Apparatus Curationis. quorum faliva particulis adeo acribus &venenatis tape situratur, ut gingivae &os totum inde inflammetur & ulceribus
latentibus scateat. Nonnunquam etiam Natura certamen, paroxysmi Acutorum sere aemulum, licet non statis temporibus,
in his morbis itistituit, quod in Paroxys mis Rheumaticis, & Arthriticis admodum dolorificis, & in Dasimis instricis& H pochondriacis tape recurrentibus observatur ; In quibus omnibus Natura contra hostem acriter insiurgens , saburram extemplo deponere,licet incassum, satagit. De hisce omnibus jam, calamo fusiori, disseremus: primum sermonem instituturi de morbis universalibus Acutis, deinde da ChroniciS. De Mortis universalitus Acutis. In hac classe primum locum vendicant Febres omnes praeter Hecticam & Pasti dam, utpote quae diutius protrahi, nec
more morborum acutorum, crisi evidenti
judicari solent) Deinde Variolae & Mor. lidi ad eandem classem pertinere mihi ubdentur, quippe hi morbi totam machinam primo insultu assiciunt, respectu ad aliquam partem singularem non habito,
more etiam caeterorum morborum Acmtorum; Paucorum dierum circuitu, judicarr