장음표시 사용
111쪽
Ellipses 163. Ex iis, quae geri pluris obscuritatem ossundunt, quaeque interpretem in errorem Deile inducunt, postremus non est usus ellipseon li00J. Necesse itaque est hunc sagaciter dignoscere et, quae desunt , supplere quorum utrumque euriosa atque accurata inspectione eontextus orationis assequemur. Neque magna disse ullas est, quum ellipses sunt ex idiotismis sermonis aut poeseos hebra leae. ult quum pro
nomina sive demonstrativa reticentur sal, sive sussixa luel, sive relativa c , aut praepositiones fvi, aut particulae negantes ex priore in-eiso vel membro repetendae let; haec enim hebraice scientibus continuo innotescunt, neque in alias linguas reddita sunt ab interpretibus, sed oratio suppleta ab illis est. Maiorem habent di me uitalem illa, in quibus vel interrogatio non apparet sD, vel relicetur persona fg aut res ih , vel omittitur verbum sit, quod verbo dicere saepe aceidit in prophetis praesertim et in libris poeticis si , passim vero verbo esse, ita ut huius omissio in communem ac regularem dicendi modum evaserit, vel deest alterum ex duobus Oppositis imi, aut apodosis perio di in , aut sententiae pars lol. Has itaque ellipses, si orationis contextum diligenter expenderis, facile tibi erit supplere. 164. Quod adtinet ad ellipses illas, quas quidam de grege Rationalislarum commenti sunt, deque eonsilio, quo hac in re duceban-
XXIX, i ; LXV, a ; Iob. XXIV, 19;
M Ps. hebr. LXVI , 47 ; Prov. XXVII, 7.νὶ Iob. III, 10; XXX, 20; Ps. IX, 19; Is. XXIII, 4. L Iob. XIV, 16.
112쪽
BEcdha IV. Isspmetio corinxrus ORANONIs 99lur, iuvat eum audire, quem homines isti non est, eur suspectum habeant, Iabnum, inquam, haec loquentem: Reiiciendae aviem sunt mnes illae ellipses, quae a modernis quibusdam interpretibus, non ex contextu erutae, sed ex praeiudicatis vinionibus eo solo confiatio inpensae sunt, ut res extraordinaria, seu miraculum, aut Pra dictio rei futurae , vel etiam dogma rationis limites transcendens, eliminetur. Ita contemtus Matth. XIV, 25 nequaquam indicat inter ἐπι stupri et OG.ασσης mare= supplementum αἰγιαλος Histio, ut contendit Paulusius fa=; uti quoque Matth. XVII, 27 ante ἐροησεις finveniesy additamentum αποδους salienano oel πωλησας spenden, contemtus nullatenus postulat, red respuit siby.
biecta et praedicata. 65. Mutuo sese illustrant subiecta, ut voeant, et praedicata, alterum enim allerius sive naturam sive modum, ex parte saltem, definit, adeo ut subinde, si alterutrum plane et areat, tenebras alleri oselasas omnino dispellat. Quare, quum serpenti ic , qui Ηevam decepit, ea tribuantur, quae verae belluae id , imo et veri serpentis se , propria sunt, verum omnino serpentem illum fuisse palel; at , quum contra hic idem serpens loquens indueatur a Moyse in , et ratiocinans sς , et poenae ac proinde etiam eulpae ea pax thi, dieendus omnino est a diabolo actus motusque suisse. Quum Iudaei de Christo dixerunt : Quia hic est pere propheta ii , nomine propheta ab illis significatum suisse Messiam eomprobat appositum: qui Oent rus est in mundum, neque enim propheta alius venturus exspectabatur quam Messias. I 66. Sed nonnumquam eontra si, ut notioni sive sensui appoεitorum seu adiune lorum lumen adhibeat res ipsa , eui app0sila atque
113쪽
diu ela sunt. Exempli eaussa , verbum Nactri , ubi de altari sermo est ta , aliud sonare nequit, quam expiationem, ubi de hireo inaeiando ibi, nil nisi sacrificium pia dare, ubi de peeore alieno ininearia custodis a seris discerpto sc , ipsum damnum repensum. Ubi Verbum divinum dieitur caro factum id , ipsa Verbi divini nouod ei nos, quid vox factum significare possit, quid non .
Rationes et explicationes. 167. Ratio euiuspiam rei atque ipsa res nonnumquam alterutra alteram aut sese quoque invieem deelarant. Mariam qirginem Gabrieli reponentem illa sel : Quomodo fiet istud p votum servandae virginitalis opposuisse manifestum si ex ratione, quam subdidit: quonia mpirum non cognosco; Iosepho quippe iam desponsata fuerat, ide que horum sensus alius esse nequit, quam sibi propositum fuisse rem eum eo minime habere. De Dalribus Iosephi haee seribit Moyses: N sciebant autem, quod intelligeret Ioseph, eo quod per INTERpaE TEu Ioqueretur ad eos f; in quibus nomen quum plures habeat noliones, recte tamen versum est interpres , quia hoe redditur ratio, eur Dalres Iosephi nescirent eum sermones ipsorum intelligere. Tum id, quod Paulus docet de peccato Originali fg , tum rationem, qua hane doctrinam eonsrmat shi, non satis percipies, nisi utrumque inter se eonseras, atque in unum ex altero lueem derives. Rationem quippe illam vix intelligas, nisi ponas, quod prius dielum a Paulo est, mortem esse esseclum simul et poenam peccati; prioribus autem verbis: Omnes peccmerunt, signifieari peeeatum Originale, eo intelliinges plenius, quia Paulus rationem illam subiiciens negat omnes peceasse in similitudinem praeparicationis Adae, id est, peeeatum
114쪽
etiam sententias, explieat seriptor ipse. Elierer Abrahae verna voea lur 'ima J II senex domus eius, idque his verbis eontinuo declara tur: qui praeerat Omnibus, quae habebat sal. Iethonias rex Iudae sterilis dieitur apud Ieremiam iη, quamvis liberos habuerit sol;
at, quid hie valeat vox sterilis, mox edieitur: nec enim erit de s mine eius iar, qui sedeat super solium David ld . Quid sit scam tirari in Christo apud Mareum id , explieatur verbis negare
Christum in. Ad hare perlinei parallelismus poeticus atque ἐλογητό, de qua postea it 78 seqq. dicemus.
Gniuncta, comparata, OPPOSita. 169. Ceriam notionem ae eertum sensum tontextus orationis nobis suppeditat, quum e duobus sive inter se eoni unetis , sive eomparatis, sive oppositis, alterutrum indubium est ae perspicuum, quo fit, ut etiam alterum elareat. In verbis Iaeobi: Non auferetur sceptrum Da Iuda et dux DE femora eius fg , quum utrumque membrum niunctim ab eodem verbo dependeat, in utroque eadem praepositio de eamdem vim habeat, oportet, ut vel reeessum in utroque Sonet ,
vel originem; at in seeundo membro originem significat, ergo ei in primo. Quum Ereehiel una eum Noe ei Daniele, qui inter homines versati sunt, Iobum simul nominet, dieere oportet Iudaeis quoque Vete ribus Iobum haudquaquam personam sabulosam ereditum suisse ih . L quutio benedicere Deo apud Iobum αντιφρατtς est, atque aliquid Deo iniuriosum sonat, coniungitur enim eum verbo peccare ii . 170. In verbis Davidis: Dominabitur a mari usque ad mare, et a sumine usque ad Tianinos ollais TEREAadu lI , eertum est f men esse Euphratem, unum sellicet e quatuor livii libus, quibus ditiosa Gen. XXIV, 2. bj Ierem. XXII, 50. H Ib. 28 et I Par. III, 7.
115쪽
iae Lia. I. C p. VI. REGGLAE PROTLMAE Israeli lamim olim a Deo des nita suerat sal; quare et terminus Orbis temrarum, qui eum eo sumine comparatur, unum significat ex illis limitibus, et orbis terrarum nihil aliud est quam Palaestina, duo vero maria alia esse nequeunt quam erythraeum et mediterraneum, quilinque illud a meridie, hoc ab occasu, Euphrates vero ab ortu ditionem illam terminarent, terminus Orbis terrarum limes aquilonaris Palaestinae sit, oportet, sive Libaniis.17 l. Quum Christus haee aiebat: Non potestis Deo seriare et mammonae my, mammonam Deo omouens satis indieavit, non quodlibet lucrum, id enim sonat vox mammona, etiam honestum, sed solum turpe a se damnari alque immodi eam divitiarum cupiditatem. Ceterum etiam opposita, quae sunt, non in eodem orationis contextu, sed in diversis fieri plurarum partibus, sibi invieem lumen asserunt, ut interius lim. 198
Quina m Ioquatur, quocum loquatur, de quo loquatur. 172. Subii a fetio ae mulatio personarum l93 , quae a prophetis
praesertim ac poetis in sermonem ex improviso inducuntur, lectoribus neque admonitis nec opinantibus, adeoque in ira unam atque eamdem perio dum, in caussa esse solet, cur seri pluras legentem lateat quandoque, aut saltem milius elare is perspieiat, quinam ille sit, qui loquitur, aut quem quis eompellat, aut de quo verba sunt; quae quidem ex solido sermonis eontextu eruere oportet. Alii quoque scriptores simile quid faciunt subinde apud Phaedrum haee legimus: Aper . . . . repressit iram, et: Facilis Oindicta est mihi scy. Huius porro mutationis ratio duplex est; et quum alius atque alius in sermone comparet, eui nullus erat locus in illis , quae proxime dieta fuerant, vel quum in uno eodemque orationis contextu ratio grammati eae variat, ut unus atque idem iam ipse loquatur, iam alius eum eo, aut etiam de eo, iam unus sit, iam plures. M Gen. XV, 48 ; Deut. XI, 24; Ios.
116쪽
173. Exempla prioris mulationis habes, sive quum alius loquens indueitur: Ρs. XC, 13 - 14; Ier. IV, 7-8. 10-il. 12- 13. 18-19.2l - 22; VIII, 17-18- 19-20; Mieli VI, 7-8; VII, 6-7. 10-il. 14 - 15. 37, sive quum quis alium priore compellat: Psal. XC, 9; Ier. IV, 6 - 7; Miesi. Vll, 13 - 14, sive denique quum de alio verba fieri ineipiunt: Gen. XLlX, 9-10. l7-18; Num. XXIV, 16- 17;
74. Ceterum maximi interest, prout Origenes sal et Cyrillus Alfixandrinus 93ὶ nos admonuerunt, probe animadvertere, quisnam aul qualis ille sit, euius verba legimus, ut de auctoritate , quam habent , te liores fieri queamus. Alia quippe ratio est scripturarum ipsarum, quae quidem, quantae eae sunt, creduntur, alia vero rerum atque sermonum , qui in scripturas relati sunt , et qui nonnumquam salsa et mendacia exhibent , alque etiam impia , ut sunt sermones Pharaonis ibὶ, Golia ibi sc , Rabsacis id . Ouare absurde saceres, si contenderes
connubia Dalrum et sororum iungere Hebraeis lieuisse, idque confirmare adnitereris verbis, quae Thamar Da idis filia dixit Amnoni fratri let; ea enim haudquaquam verba sunt auctoris δεο ξυστου , sed puellae in il elae sortasse et perterritae, quae, ut perieulum a se a verieret, quidquid veniebat in mentem, id loquuta fuit. Reperias lamen, qui sollicitos sese plus aequo praebent, ut horum similia ab aueloribus sacris, nequaquam prolata, sed relata eum rerum veritate componant, puta, illud evangelii: Quia Peccatores Deus non audit is , quod tamen evangelistae essatum minime est, sed eius, eui Christus visum restituerat. Celebris quoque quaestio est, an in Iacobi familia, quum ea in Aegyptum migravit, censa sint ea pila septuaginta, ut narrat Moyses ς , an potius septuaginta quinque, quot dicuntur in Aelis apostolorum th . At, quae leguntur in Aetis, ut etiam Canus si Bedam et Rabbanum praeeuntes sequutus nos monuit, non sunt verba ipsius seriptoris θεο νγτου , Lucae, inquam, sed Stephani, qui inter seri plores θοοπνευστους non computatur; adde, quod is, Hellen ista
117쪽
l04 Lia. I. C p. VI. REcdLAE PRO Tl AE . qnum esset, ut prodit ipsum nomen , bibliis graecis usus suisse dicendus est, in quibus, etsi semel lai septuaginta ea pila lamiliae Iacobi numerentur, bis iamen Ibὶ numerantur septuaginta quinque. 175. Exempla autem posterioris mulationis frequenter oecurrunt prophetarum ae poetarum Sacrorum libros versantibus, ut prima pedi Sona in ineundam, secunda in tertiam, tertia in primam , vel etiam e contrario, vel duae ex his invicem, vel nna in aliam haee vero in aliam veluti transsormentur, variato interdum etiam numero. Horum exemplorum nonnulla subdimus ex ordine. Mutatur itaque persona Prima in Meundam : Mich. VI, 7-8; Habae. I, 10-l2.
Tertia in seeundam : Ps. XV, 8-10; Is. I, 21-22. 29; Mich. VII, is hebr. Prima in ineundam et seeunda in primam: Ier III, 22; Mich. VII, 14-15. 17. Prima in tertiam et tertia in primam : Os. VI, I ; Mich. II, 7-8; Zaeh. XII, 5-6. Secunda in tertiam et tertia in seeundam: Is. II, 5-6. Prima in seeundam et seeunda in tertiam: Ps. XC. s. Prima in tertiam et tertia in seeundam: Os VI, 1 ; X, li-12. Secunda in primam et prima in tertiam: Ps. XLV, 11-12; Os. XIV, 4-5; Mich. VI, 5-6. Seeunda in tertiam et tertia in primam : Ps. XC, 11 - 14. Tertia in primam et prima in secundam: Ps. LXXX, 6-8; XCIV, 7-9; Os. VI, 3-4. Tertia in secundam et secunda in primam: Is. XXlI, 15-16 hebr. Prima in tertiam, et tertia in secundam, et secunda in primam: Zaeh. VI, 15 eoll. 9-i4.
118쪽
deas in Ps. XXXIX. 7; LV, 15-16. .
176. Nonnulla vero diligenter eonsidera. Ac primo cave, ne quam mu talionem personarum suspiceris, quum quis vel ipse de se, vel de eo, quo eum sermonem habet, veluti de tertio quopiam, subinde loquitur,
sleut Delum videas in Ps. XLIX, 14 eoll. 13-15; Ps. LXXV, 10 eoll. s. 1l; Ps. LXXXVIII, 2; Is. XLV, 14. Haee enim nihil est aliud
nisi figura quaedam orationis, quam et apud auctores ceteros reperire est; ita apud Virgilium Iuno de se ipsa loquens la): Et quisquam n men Iunonis adoret 8 Dido autem Τeueros alloquens ibὶ: Quis genus Aeneadum, quis Troiae nesciat urbem p Αltende praete ea , ubi simul prima persona in secundam et secunda in primam mutantur, praesertim si plures harum mutationum sibi invicem et continuo sueeedant; intelliges enim id aliud non esse nisi διαλογισμον, sicut est in Mieh. VII, 7-10. 1l-13. 14. 15-17. 17-20. Quum vero persona ierlia si prima, id saepe nihil est aliud quam prosopopoeia,
ut in Ps. XLIX, 7; LXXXI, 2; Is. XIII, 3 eoll. 1. Quum denique
loco tertiae personae secunda adhibetur, apostrophen hibes, pula, in
177. Ad hoc eaput revocanda est ea personae selio sive pros popoeia in psalmis praesertim atque in prophetarum libris non infrequens, qua Christus ipse, sive huius hostes aut sequaces, loqueutes indueuntur; haec enim figura obiter legentes facile sugit, ut putent vel ipsum psalten aut prophetam de se, vel eius hostes aut sequaces de ipso loqui, ae tamquam historiam accipiant, quae vera est prophetia. Patres id iam nos monuerunt, quos inter Hippolytus ita scribit: In his igitur 9rophetio Verbum oersabatur loquens de se ipso c . Eadem Iudaeorum sententia est; ex quibus Κimchius ita loquitur de quodam oraeulo Isaiae lidi: Loquutus est propheta in persona Messiae, ac si Messias dixisset sic: Quia Dominus unaeti me el. Alia huius rei exempla praeter istud habes in Ps. II, 7; XXXIX, 7-9; ele., quae tamquam ab ipso Christo prolata acceperunt scriptores novi le
119쪽
'Επε ηγησις et paradietismus poeti β.178. Ad conlexium seripturarum sermonem perlinet ἐπ- σις, latine appositionem diceres, qui modus quidam est sublimioris dietionis ae poeticae seu valleinae plerumque, quo duae vel plures loquutiones aut sententiae in unum simul speelanies aliquam habent inter se similitudinem, sive proportionem, sive etiam contrarietatem; ex quo triplex ἐπερογησεως forma est, ομολογος, αναλογος, et ἀντιθε ζος. Ipsam autem harum loquutionum aut sententiarum comparationem, quam inter eas instituimus, quamque parallelismum poeticum voeant, quia in sublimiore die lione usurpatur, si versetur ei rea illarum significationem , paraIIelismum hermeneuticum dicemus, sin vero eirca earum structuram, s tacticum. Lege Robertum Lowlh lat. 179. Parallelismus hermeneuticus non exigua subsidia interpreti affert. Rem exemplis confirmabimus, alque iis primo, quae suppeditatim οπησις ομολογος. In libro Numerorum haec Iegis retata Tri Nfratres tuos, Talasa seu VIRGAT Levi, scEri uupatris tui ib . Si dubites, quid significet nomen sceptrum, animadverte voces sceptrum patris tui ομολογους esse vocibus tribum L pi; quod si de hoc quoque dubites, certiorem te satiet eomparatio utriusque loquutionis cum illa: fratres tuos, euius apposita esse duo haec alia patet, atque cognosces vocem Ea P, non secus ac vocem musignifieare tribum. Pari paeto voeabulum Nun apud Isaiam, quum iungatur vocabulo tarn , quod sonat mortuos, intelliges significare
manes sol. Vide sis Ps. XXXII, 13-14; L, 4; CXlII, 1. 7, eaque
expende, ut sunt in bibliis hebrateis. 180. Exempla laclηγησεως αναλογου haec sunto. Legis in genesi : Non auferetur sceptrum de Iuda et dum de femore eius id ,
quae duo ad unum atque idem spectare flatim animadvertis, deque uno
ἐς De sacra poesi Hebraeorum Pram Ioel. XIX. Vid. st additum Epimetron Io. meidis Niehaelis.
120쪽
BEsvLA IV. InspEcTio coNTExτus ORATlosis 107 eodemque dieta esse, et, quamvis diversa reapse signiseent, quamdam tamen in his unius ad aliud οὐ.σγιαν esse manifestam. Quare nomina trix' ei ppri*, ea, inquam, quae vulgatus interpres Ialine reddidit sceptrum et ducem , ita oportel interpretari atque exp0nere, ut o Moota illa inlaeta maneat; et siquidem allerutrum horum in sensum translatum accipiamus, utpote qu0d, haudquaquam rem, quam proprie sonat, sed rei formam signifieet, et alterum in similem sensum accipiemus; si allerutro indicatur origo ex Iuda dueenda, et altero origo haec indieari dicenda est. In illa psaltae sententia : Etenim Sagittae tuae transeunt, poae tonitrui tui in rota uitiaeerunt
coruscationes tuae orbi terrae, commota est, et contremiat te
ra sal, dubitas uirum nomen sonet sagittas an lapillos, ut id alii verterunt, itemque nomen ina, quod latine rotam versum legimus, quid tandem significet. Sed animadverte sententiam illam quatuor membris eonflare, quorum tertium primo, quartum Secundo respondet, ac duobus posterioribus significari eos effectus, quorum caussae duobus prioribus significantur. At coruscationes sive, ut hebraice est, non lapillorum, sed sui minum effectus sunt; ulque te ra commoperi seu potius IV, id est, trepidare ex metu dieitur, idque ob tonitrua , ita quoque , quum ea dicatur VII seu contremiscere ex Struitu et concussione, conficimus pro nomine babaoptime redditam esse rotam, currus videlicet, quo Deus vectus fingitur ib . Duplicem itaque habes ἐπεξήγησtu, in utraque autem simul sumpta lertiam insuper haberi sacile perspicis, quo duae illae sese mu
tuo declarant. Vide sis Ps. L , 3. 5; XCVI, 1i; CXIII, 2-6. 8; CXXXI, 17; Luc. I, 35.
18 l. Haee denique exempla aeeipe la ηγηπεως αντιθετου. Illud Christi essatum: Qui amat animam suam, perdet e- so, inquit Augustinus, duobus modis intelligi potest . . . . Si cupis pit m tenera in Christo, noli mortem timere pro Christo. Item . . . . noli amare me perdas μν; dubium, inquam, est, de quo amore Christus loquatur, de recto an de perverso. Verum, utrum sit, docet antithesis, quae vi Ps. LXXVI, 18. 9. οὶ Vid. ib. 20. e) Io. XII, 25.