장음표시 사용
121쪽
108 Lia. I. C p. VI. REGΠLAE PROXIEAE est inter illam sententiam atque inter aliam hane, quam eontinuo Christus subdidit: Qui odit animam suam in hoc mundo, in citam aeternam custodit eam. Sieut enim verbum custodire Christus opposuit verbo perdere , ita etiam opposuit verbum odisse verbo amare; quum itaque odium huiusmodi commendetur, amor ille vituperari ac pravus esse dicendus est. In Isaiae verbis : Qui iustifcatis impium pro muneribus, et iustitiam iusti aufertis ab eo hast, illud auferre iustitiam idem esse ac condemnare cuique perspicuum sit ex oppositione utriusque sententiae. Vide sis Luc. I, 79: XVI, 8.
182. Parallelismus Vntacticus, inquit AchermanΠ, . . . con stat iam solis duobus membris se immediate consequentibus, ut Ps. CXIV, 1 - 8, iam tertio quoque membro impari, ut ms. VI, 1 - 2, iam quatuor membris, quorum primum tertio et secundum quarto respondet, ut Ps. XXXIII, 13. 14, iam etiam quinqua membris , quorum duo prima et duo ultima sibi parallela sunt, et medium est impar, ut tis. XXXI, 4 , pel primum tertio et secundum quarto respondet, et quintum est impar , ut Ps. XIX ,8 10. Nonnunquam Obserpatur qui iam singulare , ut PS.
xemplorum, quae suggerit Achermann, minus esse opportunum.133. Parallelismus iste synta elicus eo interpretem iuvat, non quod Verborum notiones sensumque enuntiationum ipse aperiat, sed quod adhaed invenienda viam veluti complanat, dum reclam membrorum dispositionem ostendit, et quaenam horum sibi vicissim respondeant. Huius rei exemplum ex Ps. LXXVI superius dedimus I 180 . Alia haee accipe. Iacobi vaticinium sie habet: Non auferetur sceptrum de Iuda et dum de femore eius, donec oeniat, qui mittendus est, et ipse erit eumctatio gentium scy, idque vides constare quatuor membris, quorum siquidem primum tertio respondeat quartum autem secundo, magnam lucem vaticinio asserri sentias, praesertim si illud , ni hebraice legitur, expenderis Id . Ita quoque, si sagacius seruieris valleinium Balaami leὶ , et u) Is. V, 23.
122쪽
R GuLL V. Issrecmo coNTExTvs ORATIONIs 109verborum notiones in eo diligentius perquiras, reperies in eo ἐπεογΜωqua tuor membrorum, aliam lamen ea, quae primo apparet legentibus; ac notandus praesertim erit inversus illorum membrorum ordo, primum enim quarto et secundum tertio respondet, quo maxime iuvaberis ad totius
vase inii sensum eolligendum la . Vide sis Deut. XXXII , 4l; Ps. IX , 7 ; XLIV, 6; CXII, 5 - 6; CXLIX, 8 ; Is. lI, 7 hebr. ; XLIV, 6; Ier. XV, 3.
Comparatio ipsarum scripturarum. 184. In interpretatione seri plurarum eurae nobis esse summopere debet diversas ipsarum paries seu eapita inter se comparare et tom P nere, potissimum vero ea omnia, quae aliquod sibi in v ieem lumen asserre possunt , quod patres praestitere quam diligenter, ut euique notum est. Illa autem sunt vel adlegata, vel parallela, veI ἐναπιοροπα. De quihus singillatim nobis agendum modo est.
AIIegata. 83. AIlegatio, qua de nune quaestionem habemus, est, quum unius scriptoris verba ab aliis relata sunt. Id quacumque ratione fiat, eompa ratio tamen locorum, in quibus verba illa leguntur, numquam non utilis erit, etsi magis aut minus, ut modo notiones ae sensus omnino clareant, modo vero ex aliqua solum parte illustrentur. Diversas tamen rationes, quibus verba allegantur, considerare necesse est. 186. Ae primo dispiciendum , uirum scriptor ipse aliena verba alleget, an aliquis alius. Si alius, rursus quaerendum, utrum is, euius auctori lati refragari nefas sit, an secus. Si seeus, seri potest, ut ille minus assequutus sit sententiam seri ploris, cuius verba protulit,
a j V. Lib. II. quae. . VII. n. 26.
123쪽
110 Lia. I. Car. VI. RecuLAE PRO TITAE atque ideo vel minus reele ea protulerit, vel prave etiam exposuerit Iquem lamen unius aut nonnullorum errorem, cave, ne toti Iudaeorum genti eommunem fuisse existimes. Huiusmodi sunt allegationes qua dam scripturarum, quibus Iudaeos usos suisse legimus in evangeliis,
Natili. XVII, 10; XIX, 7; Io. VlI, 41 2. 52; XII, 34, atque illa
praesertim , quae feribae Herodi seisellanti , ubi Christus nasceretur , responderunt prolatis Michaeae verbis la , aliter tamen ac in ipso ut ehaea leguntur ib ; qnod si quidam seri plurarum enarra lores animadvertissent, pepercissent sortasse casso labori, quo utrumque caput Michaeae et Matthaei simul eomponere eonati sunt.187. Sin aulem seriptor ipse aut alius, euius auctoritas necessario suspicienda sit, alterius verba allegaverit, quaerendum est, uirum ad a liquid probandum, et quonam argumentationis genere, directae, vel indi-
reclae, aut κατ α θρωπον, an potius, ut verba haec argumento accommodaret, an denique solummodo eorum meminerit.
188. Si primum fiat, ut aliorum verba ad probandum allegentur, dubitare nequimus horum signifiealionem illam esse, in quam ab eo accipiuntur , qui ea allegat , idque sive directa sit argumentatio sive indir ela; atque illud solum hae in re ea vendum est, ne sensum spiritalem pro literali habeamus. Itaque nemini anceps esse potest, an oraculum ab Isaia prolatum lc significet Messiam ex virgine oriturum, quum Matthaeus in die tum exhibens, quo Iesum esse Messiam dignosceremus, narret eum ex virgine ortum fuisse atque ita oraeulum illud impleium esse id . Sic etiam, quum Christus verba geneseos fel produxerit, ut probaret connubia dissolvi non posse V , manifestum est talem esse illorum verborum sensum, in quem Christus ea aeeepit. Atque in utroque loco habes, quae allegentur ad rem direete probandam. Indi reeta vero est argumentatio Pauli allegantis fg illa deuteronomii: Non ligabis os boris terentis fu,
argumento, ut aiunt, ducto a minore ad maius, ut evineat non esse alimenta deneganda iis, qui populo laborant rem divinam curando , quum yeus neque bobus triturantibus siverit ea denegari , ex quo concludes
124쪽
BecvLA V. Co PARATIO IHAE in scalpNEARO illsalsum esse, quod quidam Oeeasione huius allegationis putarunt, locum hune deuteronomii vel spiritalem sententiam conlinere , vel in eo de sacerdotum alimentis sermonem esse, quamvis ceteroquin illius sensus per se elareat l483 . Quod si ex verbis allatis dueatur argumentum κοά - θρωπου ad aliquem errorem refellendum, quisquis demum sit, qui ali gat haec verba , pro eomperto est nequaquam ex hoc sequi illorum sensum necessario esse eum, quem praesert allegalio. Dubitalio ineessit diseipulos Iesu, quomodo is Messias esset, quandoquidem seribae ex valleinio quodam Malachiae fcl eolligebant, ae docebant, Eliam ante Messiam adventurum fuisse ibi; Iesus vero illos dubitantes resutavit direns, Eliam iam advenisse, Ioannem Baptistam videt ieet lc , de quoreapse Gabriel haec pra Mixerat : Et Usa praecedet ante illum Christum J in spiritu et virtute Eliae ld . At quinam ex Christi
responso inserat Malaehiam de Ioanne Baptista , non autem de ipso Elia, esse loquutum p Christus κο r Myρωπον respondit, et dispulavit , nee secus ae si dixisset: Si quidem putatis Eliam ante Messiam venturum esse , scitote iam advenisse, Ioannem, inquam, Eliae multimodis similem. Quin imo salsam seribarum interpretalionem Christus iam refellerat, haee enim dixerat: Elias quidem vere Rus est id. 189. Si sat alterum, ni verba allerius proserantur κατ ἐκεατ tu aut κατα κολλησιν, atque alicui rei aeeommodentur l472 , siquidem cemii de hoe simus, ex tali allegatione nihil discere praeterea p0ssumus, nisi sensum , in quem verba illa ipse auctor usurpavit , alium esse eo, secundum quem illa allegantur ab alio. Verba quaedam psaltae is Paulus de se ipse loquens usurpat fg , sed patet id ab eo fieri κατακολλησιν , illaque eum sibi aptare; quare perspicuum etiam est verba haee psalten haudquaquam de Paulo dixisse, ae ridendum fore, qui
ex ea allegatione eonficere tonaretur rem secus esse, ae diei mus. Sin autem dubites, an aliqua verba in sensum, ut vocant, aetommoda lumus urpentur, disquire, an in illa seripturarum pagina, unde desumpta suerunt, per se salis perspieua sint; hoc enim semel posito nullo ne- αὶ Mal. IV, 5. οὶ Matth. XVII , 40.
125쪽
112 Lis. I. C p. VI. REcdLAE PROXI AEgotio iudieare poteris de modo allegationis, utrum ea sit mera verbo rum ad alienum sensum accommodatio, an secus l483-485 . Reperies
quaedam verba Amosi prophetae lal allegata in libro Tobiae ibὶ et in
primo libro Maeliabaeorum sol, ita lamen ut ex sola allegalione non satis eluceat, utrum simplex accommodalio ea sit, an Sesus. Verum, quum Amos ea verba proferens, ut cuique patet, de excidio regni israelitiei loqueretur,. consequens est, ab auelore libri primi Maeliabaeorum κατ ἐκεασιν illa proferri, respectu, inquam, saevitiae atque impieta lis, qua Antiochus in ludaeorum gentem debaceliatus est, ab auctore vero libri Tobiae seeundum rerum veritatem adeoque in ipsam prophelae sententiam ea allegari. Nihilominus, etsi verba aliis sententiis ac-eommodentur, utilis lamen erit comparatio, . tum quia reapse ea verba sunt, de quibus quaestio est, licet rebus aliis accommodata, lumquia simili ludo, quam habent res istae eum iis, de quibus verba illa primo dicta suerant, aliquid luminis interpreti fortasse praeseret. Quod si tamen verba ita aliis rebus ae commodentur, ut neque moneat scriptor ea aliena esse, salius subinde est diversos locos , in quibus ea leguntur, habere pro parallelis, non vero alterum tamquam ex altero allegatum, ut est de verbis Amosi et primi libri Machabaeorum, item
que de quibusdam aliis , quae legimus in libro Zachariae idi ei in apocalypsi se .
190. Si denique illud fiat, quod tertio enumeravimus loeo, ut verba aliunde desumpta solum commemorando reserat scriptor, comparatio aeque ac in aliis instituenda erit, licet non semper laturum sit, ut ex ea discamus primum verborum sensum esse illum, in quem usu pari videntur a scriptore aut alio quovis, qui ea commemoral; quod modo vidimus fieri in verbis Amosi commemoratis ab auctore libri Το-biae, quae quidem, nisi clara per se forent, ex tali allegatione nou omnino evincere possemus ab Amoso dicta suisse de vastitate regni Israelitarum. M Am. VIII, 40. M Zach. IV, 3. ll. 14. M Tob. II, 6. H Apoe. XI, 4. I Hach. I, 4l.
126쪽
Parallata. 191. Quaeeumque in seripluris aliquam produnt rationem, quae inter ipsa est, sive similitudinis, sive proportionis, Sive oppositionis,
secundum quam simul eomparari possunt, parallela vocamus ; ea v ro ratio vel in verbis et loquutionibus est, vel in rebus atque argumentis. Hinc duplex comparationis modus, quorum alter Parallelismus Uerborum, alter rerum, nuncupatur, et quorum posterior minus plerumque ipsam interpretationem attingit quam prior ῆ uterque autem pro iri pliei illa ratione triplici forma distinguitur, estque vel ομολογο, , vel αλογος, vel αντιθετος. Porro huius comparationis usus in scripturis enarrandis latissime patet, quum, non duae modo pluresve sententiae seu enuntiationes, sed et integra ea pila, Barrationes, sermones, integri denique libri eomparari simul eo pacto possint. Τametsi vero neutrum comparatorum dissicultate vacet, comparationem nihilo secius instituamus, oportet; fieri quippe poterit, ut ea invicem suas diluant diseseulla les, aut aliqua alia ratione interpretem iuvent. Ratione itaque se-
eit Augustinus, quum id agere nos iussit: Nihil enim fere de illis Obscuritatibus eruitur , quod non planissima dictum alibi reperiatur lat. 192. Quid vero discrepent paraIIela ab allegatis si 85ὶ, nemo non perspicit. Allegata quippe habemus, ubi, quid quispiam senserit,
aut dixerit, alter narrat, parallela vero, quum duo vel plura reperimus scripta, quae aliquid praeserunt, quo simul eum parari possunt. Habes exempli caussa in Isaia ibi parallela istorum verborum Davidis: Lapidem quem reprobmerunt aedi antes, hic factus est in caput anguli lcὶ, eademque haec diversa ratione allegata reperies in pluribus libris novi lestamenti H. Medium aulem locum inter paralle
127쪽
1l4 Lis. I. Cip. VI. REGOLLE Paox in Ela atque allegata lenent eae scripturarum partes longiores, ui sunt na rationes, sermones, psalmi, quae iisdem verbis praeter propter descripta non semel leguntur, exempli gratia, II Reg. XXII, 2-5i ei Ps.
rima vero huiusmodi in evangeliis reperire est. Quae lamen si quis inter parallela numerare voluerit, non repugnabo, ideoque nunc visum est eorum meminisse. Celerum, quanti laetenda sit horum comparatio, pro comperto est. Caveas praeterea, ne parallelismum hunc, quo de nune agimus, et parallelismum illum poeticum, quo de egimus superius it 78 , veluti quid unum atque idem habeas. Ille quippe intra nnius alteriusve .periodi limites conlinere se debet, hic autem per integra biblia libere vagatur. Sed huius parallelismi exempla pro diversis eius
speciebus suggerenda iam sunt. 193. Parallelismus perborum ομολογοῖ ille est, quo instituta earumdem vocum seu loquutionum, quae diversis locis habentur, comparatione illarum nolio seu sensus desinitur. Sic verbum ma lal enl- Ialis simul loeis omnibus, ubi comparet eadem forma Lai, certo com perimus significare actionem aliquam unius Dei propriam. Quid sit
in vallei nio Iacobi ldi veriendas esse de inter pedes eius, non vero de medio eius, palet comparantibus Deuter. XXVIII, 57. Vocem carnem apud Isaiam fel suspicaberis significare natione seu gente pro pinquos, itemque in epistola ad Romanos is ; at eertior sies, si utrumque loeum simul componas. Legimus in psalmis: Anima mea in m nibus meis semper fg , quod idem sonare, ac o erre se citae discrimini, disces ex comparatione eiusdem loquutionis, quae est in libro Iudieum shὶ ei in libro primo Regum iij. Aeternito tem proprie
128쪽
die iam signifieari nomine E 'I in libro seeundo Samuelis sal, tibi persuadebis, ut eredas, si legas psalmum octavum et octogesimum ibi. Siagna, quorum mentio est in psalmo tertio et septuagesimo lci, esse fe-Stos dies, te docebunt ea, quae habentur in exodo id et in EEeehiele se . Hebrai eum nomen numquam necesSe est, ut sepularum vertas, necesse tamen saepius est, ut vertas commune animarum ha bitaculum; eon eludes itaque, hane, non vero illam, esse nominis illius notionem.
194. Parallelismus perborum αυαλογος haberi potest inter illas sive voces sive loquutiones, quae lieet diversae sint, ratio lamen et proportio quaedam est unius ad alteram, qua unum idemque signiscare eredantur. Si dubites, nomen semen in vallei nio Nathanis is signi seet unum aliquem ex filiis Davidis, an totam eius progeniem, con
ser loeum parallelum fg , ubi addita verba: quod erit de filiis tuis,
primam signifieationem praeserre suadent. Quid dicere voluerit Iacob his verbis Esaiam fratrem alloquens: Vidi faciem tuam, quasi υμ derim vultum Dei th , perspieuum fit, si eum iis compares locos alios, ex quibus discimus, eos, qui Deum vidisse narrantur, mortem sibi tinmuisse ab huiusmodi visu li . Filii Davidis dicuntur suisse ta dij I lli,
quae vox plerumque sacerdotes signis eat, quales illi esse nequibant, utpote orti ex tribu Iudae ; at in Ioeo parallelo mi dicuntur suisse C a 27N l primores ad manum regis, id est, dignitate primi inter regios ministros, ideoque ila aeeipienda est eo in loco vox
ci anz, quidquid secus plaeeai Winem in , qui Gesentum hae in
195. Pa rallelismus perborum αυτιθετος erit, quum duas Plu res e Voces aut loquutiones, quarum notiones seu significationes conflat H II sam. VII, 46. φὶ Ps. LXXXVIII, 55-58. el Ib. LXXIII, 4. 9, id) Ex. XXXI, 15. H Εaeeh. XX, 42. 20. A II Reg. VII, 12. yὶ 1 Par. XVII, 11. Λὶ Gen. XXXIII, 10. ιὶ Εx. XXXIII, 20; Deuter. V, 24; Iudie. VI, 22, 25; XII l. 22. ιὶ ii Sam. VIII, 48. J I Par. XVIII, 17.
129쪽
it 6 Lia. I. Cip. VI. REGGLAE PROXIT Eeonirarias inter se esse debere, simul comparamus, ut ex ipsa eontrari tale. notionum aut significationum alterutra, quae latet, aut minus patet, innoteseat. Lucernam in scripturis τροπικως significare selieitatem demonstrat comparatio loquutionum contrariarum splendere Iucernam
fa= et extingui M. Faeile quoque demonstrabis Noem, quum nepotem suum Chanaanem dixit sc , quae vox proprie sonat maded
crum, non tamen illi mala imprecatum esse, sed solummodo mala praeniantiasse , sive eum infelicem suturum , idque hoc evinces , quod , sicut contrariae nolionis vocabulum non semper idem valet ac
benedictus, sed nonnumquam idem ae felix id , ita possit
significare infelicem, quod tamen plura parallela ομολογα atque ἀνάλογα se eonfirmant. Fornicationem habitam ab Israelitis eum idolis seu diis aliarum gentium t f idem esse ae horum euitum eo eonfirmatur, quod Dei eullum sub imagine easti eoniugii initi a Deo eum gente israelitica repraesentent seriptores saeri igi, imo et in novo i flamento ecclesia ut Christi sponsa leetoribus exhibetur M.
196. ParaIIetismus rerum ομολογος est, quum duas pluresve seripturarum partes , in quibus eadem de re sermo habetur, simuleomparamus , ut, iam non de verbis , sed de ea ipsa re iudicemus.
Ex iis, quae Nathan Davidi praedixit si , plura non recte percipies nisi locis parallelis simul eomparatis, quorum plurima habes iI . Diei inr Deus Davidem impulisse ad eensum populi habendum imὶ, ob
quem tamen habitum Davidi sueeensuit in . Sed duo haec Deile compones, siquidem alibi, non Deus, sed Salan dicitur Davidem ad id impulisse sol ; sivit igitur Deus , ut Salan hoc auderet. Verba , quibus
Christus eueharistiam eonsedit τὶ, nulla ratione figurata esse posse aut u) Iob. XXIX, 3. b) Ib. XVIII, 6; XXI, l7 ; Pror. XIII, 9; XX, 20; XXIV, 20.
eὶ Genes. IX, 25. M Dout. XXVIII, 5 seqq. e) Ih. 46- 9; Ios. lX, 25; Ps. CIX, 18; Prov. XXVIII, 27; Malach. III, 9
130쪽
REGILA V. conpARATIO ips Eux scalprua1EΠκ il7 symbolum aliquod eompleeli, ideoque neque ipsam eueharistiam merum esse symbolum, docet Christi sermo, quo eam sese tonsecturum spopondit, seu praenuntiavit , expresse secernens id, quod symbolum
est lain , a rei veritate ibi. Si, quae leguntur in Aetis sol, videntur
tibi signifieare Paulum longiore tempore moratum esse Hierosolymis, quum primo illue iverat , posteaquam Christo sese adiunxerat, disces breve illud tempus suisse, si legas, quae in illo eodem libro inserius habentur id , nee longius quindecim diebus, sicut ipse Paullis seribit ad Galalas le . Ita etiam Omnia illa artifcia, inquit Iahn, quibus recentiores quipiam, qui Rationalistae dici amant, donum limguarum extraordinarium, in ordinαrium mulare convii sunt , Oana esse apparet, Si diυersa Ioca conferuntur, quae nee pauea
sunt, nec nisi perquam aperte loquuntur ist. Ita quoque, si omnia IOca , in quibus Iesus de sua persona et dignitate loquitur, conferas, miraberis esse posse, qui dioinitatem eius impugnant, et Ioca quoque apostolorum de hac ipsa agentia preOertere stu
97. Parallelismus rerum κνά ογος habetur inter ea, quae reseon linent, etsi diversas, proportione lamen aliqua aliave ratione inter se ita eo niunetas, ut eorum comparatio alicuius rei notitiam nobis su peditet. Ceteris vero parallelismi speeiebus latius omnino sese porrigit , eiusque usus frequentior est, quum rem seu materiem declaramus , quam quum ipsa verba simpliciter interpretamur, tametsi etiam verborum interpretatio illo opus habeat, quum non rara unius vocis aut loquutionis significationem certo assequi nequeamus, nisi aliis quibusdam rebus praeeognitis , quas huiusmodi parallelismns nobps aperit. Dieitur Noe , cum quingentorum esset annorum , genuisse
Sem, Ch , et Iapheth lh . Num vero omnes eodem anno p quod improbabile est. Si seeus, annus ille quingentesimus suit ne, quo Noe eoepit, an vero quo generare cessavit Z Parallelismus aliorum locorum si