장음표시 사용
151쪽
138 Lis. I. C p. VI. REouLAE PROXI xkErum lex luum integritatem , idque eo minus , quo ars critica rationes perplurimas ac tutissimas suggerit, quibus menda illa maxima ex parte sustollantur. Sed neque ex hisce mendis illud vere consequitur, quod quidam putarunt , ipsis lex tibus interpretationes esse praeserendas, ve luit si non etiam istae librorum omnium vicibus obnoxiae forent; quin imo praeter menda, quilius ia in textus maeulabatur , quum eae factae sunt, habent quoque , quae interpretes admiserunt, et quae ipsae tempore eontraxere. Post editas hasce interpretationes textus ipsi novis adhuc iisque permultis etsi levibus maculis foedari perrexerunt. Ex quo comperimus, quam utilis sit regula ista, qua et lexius et interpretationes
236. Dupliei autem ratione illa utimur, quarum prima est, qua ad
lex tuum verba ae sententias aliquam interpretationem exigimus, atque mendamus, aut illam declaramus. Rationem hanc summopere commendarunt Ilieronymus et Augustinus, quorum verba iam retulimus il 23 . Lege
hae de re, quae in aliis quoque libris habent tum Hieronymus iri tum
Augustinus is . Locus autem huic regulae hac ratione adhibendae tunc erit, vel quum obscurior interpretatio ope textuum indigebit, qua clarescat, vel quum momentis ex arte eritiea pelliis certiores laeti fuerimus discrepan-liam , quae sorte erit inter textum et interpretalionem, huic, non autem illi, vertendam vitio esse. 237. Quum autem e eontrario lex tus ipse obseurior erit, aut argumenta non levia certiores nos laetent mendum in illum irrepsisse, quo remedium malo adhibeamus, praesto nobis est altera ratio usurpandi hanc
regulam, qua sensum textus ad sensum interpretationum exigentes illum emendemus, si modo interpretationes istae consonent inter se, atque con-eordent; secus ope artium criti eae et hermeneulicae inquirendum erit, qua nain diserepanlium interpretationum celeris praestet, alque secundum hanctum ceterae tum ipse textus explanandus. 238. Celerum , utra vis ratione regulam hane usurpes, necessaria
tibi est illarum artium peritia, si non plena, saltem non mediocris, eum acri simul ac temperante iudicio consociata , quod si defuerit, Augu-
152쪽
s lini utar verbis , non potest his praeceptis dari fri. Quod altinet ad
artem hermeneuticam, salis fortasse sunt ad recte hac regula utendum re- ,
gulae ceterae, quas describimus; quod autem ad criticam, huic tradendae nequaquam locus hie est, nonnulla lamen ex eius penu deprompta regula Ueta Va Suggeret, atque, unde cetera petas, iudicabit. 239. Neque tune solum, quum praestanda sunt duo illa, quae memoravimus l236. 237 , sed alias quoque imo numquam non utilis erit haec comparatio, semper enim textus germani interpretationibus, nec raro praeclara interpretalio ipsi textui lumen aliquod assert; quin et illud in interpretationibus hisee praeclare habet, quod veluti testes sint notionum ac Sensuum, qui ea aetate , qua editae sunt, ipsis verbis ae loquutionibus bibliorum inesse eredebantur ib . Eas porro interpretaliones tantummodo hoc loco complectimur, quae vetustae sunt, sive eae sint, quas immedi eas vocant, id est, quibus ipse textus expressus est, uti sunt interpretatio vulgata maxima ex parte, graecae omnes, chaldaicae, syriaca prachitonuncupata, et ceterae, sive mediatas, ex aliis videliset interpretationibus deductas , puta , veterem Ialinam veteris testamenti, syriacas hexaptarem et philoxenianam , magnam ara bigarum partem, copii eam , aliasque, neque enim interpretationes recentiores , utpote quae exprimu ut textus , quales hodie supersunt, quidquam momenti habere p0ssunt , nisi sorte illud ipsum, quod habent commentarii recentiorum seri plorum, qui ipsi quoque nova quaedam interpretamenta verborum et loquutionum subinde depromunt. Quaenam autem sint interpretaliones illae vetustae, quarum habenda ratio est, mulli sunt, qui te docere possunt, quorum paveos
nominabo, lo. Bernardum de Bossi ic , Io. Iahn sive Fourerium Athe mann id , Io. Leonardum Hug le . Nequis vero suspicetur ea, quae Praecipimus, minus congruere iis, quae de auctoritate interpretalionis uigalae sentire oportet, legat is Io. Bernardum de Rossi is et Iosephum Brunaii gὶ , eelerosque scriptores perplurimos , quorum auctoritates ab iis allegantur. Sed iam huius regulae usum exemplis illustremus.
sa) Doele. christ. L. II. c. 9. bin V. De Rossi Sinopsi della em neutica sacra S. XXX. Introduetione alia sacra Scrit tura LXXVIII. svi Introd. in libros V. F. P. I.
g) Disseri aetioni bibl. diu. III in sple- gazione o di issa dei decreto dei conc. di Trento su la volgata. Milano 1858.
153쪽
240. Legis apud interpretem vulgatum ad piginti tria hominum millia inssu Moysis caesa suisse ob eullum exhibitum aureo vitulo lal, quod tamen vix eredibile tibi fiet, si speetes Moysis lentiatem ibi et rationem, qua elades perseela est lol. Consule itaque eodieem hebrai- eum , in quo , nullo exemplari discrepante et sussragantibus teteris omnibus interpretibus, leges tria millia. In paralipomenis inter p0steros Selae numerantur , qui Stare fecit solem, virique mandacii, si securus, et incendens s , in quorum verborum sensu quaerendo errabis, aut haerebis saltem, nisi inspeeto hebraico exemplari didieeris haec esse propria seriorum virorum nomina, ut etiam est nommen regina et nomen, quo huius filium interpres voeat virum δε-
comm te ; propria quippe horum nomina latine reddidit interpres. Quid sint in libro sapientiae rituμmina G2, quid mors destiens apud Siraeidem igὶ, vix intelliges graecis exemplaribus non consuliis. Saulus in Actis dicitur, quum primo Hierosolyma venerat ad apostolos , loquutus esse Gentibus μ=, at primus , qui de Christo ad Gentes loquutus est, suit Petrus si , qui tamen nondum id laeerat lI ;quam quaestionem Solvet graecum ἄρχε που , a quo abest vox illa Gentibus. 241. E eontrario ipsum . χ πιον ad vetustas interpretationes exactum emendare quandoque aut exponere opus erit. Ita in Ps. XV ,10 legendum ' pri sanctum tuum, n0n autem Sanctos tuos, ut habent vulgatiores eodices, itemque in Ps. XXII, 17 voeem vertendam esse foderunt, non autem εicut leo, nullus dubites, in te pretibus omnibus tibi suffragantibus, excepto, quod altinet ad posteri rem horum lusorum, interprete chaldaeo, qui tamen sorte non omnino
154쪽
Compariato codicum diversorum et delectus pariarum lactionum. 242. Seriptoris sententiam assequi is frustra eonaretur, qui non Prius, eius verba quaenam sint, probe perspeetum habeat. Quaenam Porro sint verba vel auetorum ipsorum, vel interpretum, qui biblia in alias linguas verterunt, non raro dubitatur, quandoquidem eodices, qui vel αρχε ma vel interpretationes eontinent, et patres, dum scriptura rum auctoritatem allegant, singulos serme quod ad aliqua diserepare inter se deprehendimus sit 3 . Itaque, etsi nullae ex his, quas vocant,leelionum varietatibus christianam aliquam doctrinam aut recte vivendi praeceptum vel leviter allentent, earum vero innumerae vix ullius momenti aut omnino nihili laetendae sint, multae tamen sunt, quae hae rere nos e0gunt, quominus aueloris sententiam, quaenam fuerit, definiamus. 243. Huic inenm modo remedium illud est, ad quod adhibendum studiosi saerarum literarum navam operam satis seliei exitu hae aetate conserre solent, idque ipsum est, quod iamdiu suggesserat Augustinus, ita seribens: Codicibus emendandis primitus debet invig Iare sollertia eorum, qui scripturas ditanas nosse desiderant, ut emendatis non emendati cedant sal ; alio loeo: Nonnullas omscuriores sententias plurium codicum saepe manifestapit invectio ibi, ita ut vel alteram ieeiinnem respuendam esse intelligamus, vel ad alterius sensum exigendam atque explanandam. 244. Ars autem eriti ea ea est, qua duee regulam istam adhibeamus. Cuius quidem artis quaenam in seri pluris traetandis sint officia potissima, paneis le doeebit Io. Bernardus de Rossi lcl. Quaenam vero artis huius landamenta sint, et quibus praeceptis ea conlineatur, Pe riculosae plenum vias aleae est paueis edicere auctores halles non paveos, a quibus illa ediscas, quorum aliquot ex praestantioribus nominabo , Georg. Laurentium Bauerum id , Ioan. Bernardum de Bos.
cra his temporibus aeeommodata T. II. 1 t. poster. Crillea saera. Lipsiae 4795 IV volt. 8.
155쪽
men legenda sunt ea, quae scripsit Io. Petrus Seeehi ih , et Io. Leo-
245. Adminicula opesque lautissimas in huius regulae usum suppeditani, quod attinet ad hae τυπα hebrat ea, Beniamini Kennieotii V tus testamentum hebraicum cum pariis lectionibus fd, et Io. Be nardi de Rossi Variae lectiones veteris testamenti 244 et Scholia criticia in oeteris testamenti libros sti; quod ad greca αρχπυπα uo vi testamenti, huius exemplaria edita eum variis lectionibus a Io. Mil
quod ad graecas interpretationes et libros deuterocanonicos veteris temflamenti, Roberii Holmes et Iacobi Parsons Vetus testamentum gra cum cum pariis lectionibus Ip); quod ad interprelationes Ialinas. Potri Sabalier Latinae persiones antiquae seu vetus itaIa lqὶ ; quod ad exemplar samari licum pentaleuehi, et interpretationes elialdaicam, Syriacam, arabicam, aliasque, volumen sextum bibliorum londinensium tri. Quoniam autem in huius eanonis usu etiam bibliorum, quae lypis edi-
156쪽
BEcu A VIII. CovpARATlo coDlc. DivERSOR. ETc. 143la sunt, ratio est habenda, plenam eorum omnium, quacumque lingua
ex vetustioribus ea sint, nolitiam libi suggeret, post Iacobum Lelonget Christianum Fridericum Boernerum , Andreas Gottileb Mascli lal. 246. Quam gravibus disseultatibus huius regulae usus obnoxiussit, quamque de facili in errorem abripi eum conlingat, qui πιριτως in .
variarum lectionum selectione sese gerit, cuique satis compertum est.
Cautione itaque est opus; quae quidem qualis ac quanta esse debeat, leges apud illos ipsos auelores, quos nominavimus i244 , eamqne adhibeas necesse est vel in ipsis eorumdem horum auctorum libris legendis. Ceterae quoque regulae artis hermeneuticae, quas damus, in su sidium sunt vocandae. Unum insuper monemus, rationem hac in re sedulo habendam esse operum, quae veteres patres nobis reliquerunt, in quibus passim plurima ex scripturis deprompta reperiuntur. Quum enim vix aliquot bibliorum eodiees supersint ante sextum saeculum conscripti, nullus autem ante extremum quartum, manifestum si patrum illorum scripta eodicibus bibliorum esse vetustiora. Quare ad vetustatem diversarum in bibliis lectionum diiudicandam certius nobis argumentum Scripta patrum quam codices illi suppeditant. Vetustas porro lectionum momentum habet praegrande, etsi non usque aut omnino in eluetabile, ad earum γνησιοτητα dignoscendam. Qua quidem in re versandum prosecto memoria est, quod de sententiis seu capitibus seriplurarum apud Patres inventis superius monuimus il 13ὶ, non tamen idem suspicari op0rtet de iis, quae vel plures patres vel unus pluries iisdem prorsus verbis ex scripturis allegant; sed neque de illis patrum operibus, quibus seripturas enarrant, quod quum lacerent, bibliorum volumen ob oculos habuisse atque ex eo exscripsisse non est cur dubitemus. Sed iam exemplis ea, quae dicta sunt, illustremus.
247. Duatuor urbes Levitarum in regione Rubenitarum sitae, quae memorantur in libro Iosuae ibi, absunt a pluribus codicibus hebraicis, maSora enim illas praeterit; eas tamen nominant interpretes sere omnes. Utris igitur eredendum p Summa omnium urbium Levitarum, quae in Iosue dicuntur suisse quadraginta octo is , interpretibus credere nos
157쪽
144 Lia. L Chr. VI. REGΠLAE PROxlvλgeogit. At num ideo eorruptum dicemus hebrateum p Nullo paelo, siquidem eodices hebraici serme centum et octoginta illas quatuor urbes habent, quorum eodicum non pauci vetustissimi sunt, plures Te ro optimae notae. In psalmo XV secundum interpretationes graeeam et . vulgatam legimus: Diaei Domino: Devi meus est tu fast, in hebrai- eis autem voluminibus: Dimisti m N Domino, nullo sese sensu: at viginti quinque eodices hebraiei favent interpreti vulgato, atque suspeetam faciunt scripturam reliquorum eodieum hebraicorum, habent enim
Verba psalmi CIX : genui te μν , in eodicibus hebraicis
sunt: λυentutis tuae 'm'; attamen serme centum ex his insertalitera ' habent quod, si solas literas eonsonas attendas', ideiuvalet ac genui te. Proavus Christi a Matthaeo vocatur Mathan οὶ a Luca Mathae ld ; quae nominum similitudo in ea ussa fuit, cur Augustino videretur non esse Mathan et Mathat nisi unus atque idem
homo let, idque eonfirmant Gregorius Nari an genus in, Epiphanius fg ,
Iosephus auctor Hypomnes lici th , et eodices serme viginti, qui omnes in Luea habent Mathan. In vaticinio Iaeobi eodex vaticanus habet
υπεο οἰν ι , at vetustiores patres omnes graeei quidem habent oesso OH υ, ut codex alexandrinus, omnes autem latini a pino; quare dubitari nequit praeserendam esse seripturam codicis alexandrini. In pSalmo XXIII, ubi legimus : animam suam si , hebraei codices habent Tona, at in eorum margine adscriptum est: 'ρ PDd, id est, lege animam meam , multique codices habent reapse na pro lana , an maxima codicum pars exhibet literam V eum elii reli manente literaverum masora, quae silet de illo heri, et eodices non pauci , in quibus est mund cum cholem, suffragantur interpretibus, qui omnes
e) In Deut. q. 46. De genealog. Christi tarm. XXXVIII.
iὶ Genes XLIX, 12. 0 Ps. XXIII, 4.
158쪽
Ralio loquendi. 248. Augustinus haec praeeipit: Facta quadam familtaritate
cum ipsa lingua disinarum scripturarum, in ea, quae Oricum sunt, vertenda et discutienda pergendum est si . Alio Ioeo, quod locutio divinarum scripturarum secundum cuiusque linguae Proprietatem accipienda sit. Habet enim Omnis lingua sua quae-uram ProPria genera locutionum, quae, cum in αIiam Iinguam triansferuntur, oidentur absurda μν; quae Augustini verba in Gra-liani Deerelum reeepta sunt lc . Et re quidem vera, inquit Ialin, scri-Ptores sacri, non minus ac profani, lingua hominum suae a fatis scribebant, et ab hominibus coaeois intelligi polebant, qu re non poterant non Obsemare leges loquendi eo te Ore oleu- es, et pocibus eas notiones nectere debebant, quas usus illius iaetatis et gentis probaoerat. Id valet etiam de notionibus tro- Picis et de allegoriis, saltem eatenus, ut, si tropi forte noot Erant et usu nondum triti, ex natura rerum, a quibus ducebantur, et analogia sine difficultate intelligi possent. Hinc partes interpretis sunt illum notionum cum Uerbis nexum et mutuum Earum in Oratione respectum usu illius aetatis et gentis probatum eruere My. 249. Maximi referre, ut regula ista uti, dextere tamen, norimus, in eonsesso apud omnes est; illud porro addimus, maius huic rei momentum eo accessisse, quo interpretes recentiores peius hac ipsa regula abutuntur, utpote qui usum loquendi, ut vocant, esse statuant PRI Nun et fissηΠΗ .... hermeneuticae Principium, a quo OnNEs regulae interpretandi pendent tei; quod quam salso pronuntient, paulo infra examinabimus. Quaerendum igitur primum est, quibusnam rerum adiunctis loquendi usus definiatur. Qua in re vix aut omnino nil me
159쪽
146 Lia. I. Chr. VI. REGELAE PROTIRAE liiis praestare possumus, quam si ea poseramus, quae ex Io. Augusto Ernestio lal in suum Enchiridion derivavit Io. Ialin ibi. Cur v ro ea transeriberem ex hoe Ialini libello, qui Rationalistarum placilis male insectus iure ac merito in indieem librorum damnatorum est relatus, illud me movit, quod, quum infra refellenda mihi sit senten-lia illa, quam Iahn eommunem habet eum Rationalistis, de usu huius regulae ex ratione loquendi petitae ad biblia explieanda, opportunum videbatur et aequi tali consonum ea, quae vere ac recte de usu illo diei queunt, ab eodem ipso latino mutuari.
Regula exponitur, atque illustrMur. 250. Primo itaque usus loquendi determinatur tempore; aliter
enim perba quaepiam hoc, aliter insequenti te ore usumantur. Sic in libro ecclesiastis plures Occurrunt noseae UO
Cum notiones, ut Inri pro RE oel necorio Eccl. III, 17; V, 7 ἔVIII, 6, 7 'n' pro Lucao et EvoLvxEnτο Eecl. I, 3; II, 13 ; lli, 9; ele Inde in libris hebraicis, qui per XII secula scripti fuerunt, praegrandis nasceretur difficultas, nisi lingua ex
rationibus aliunde notis perpaucis et leoibus mutationibus ob noxia fuisset so. Proderit immen Obseroasse , recensiores libros hebraicos propius ad dialectum aramaeam accedere', qua de re ex
pende ea, quae seripsit Gesenius id . Libri quidem novi foederis non
longo te oris vatis conscripti sunt, Obserυandum tamen eSt Iinguam graecam huius aetatis, etiam ex ea parte, qua in no-- foedere pura est, iam non fuisse prorsus eandem, qu- au liquiores graeci authores scribebant, sed plures habui33e nON UOCra, notioneS, et Phrases, Partim peregrinas, partim Pisiloso- Phica3, et partim ex antiquioribus perbis compositas Dei deri-
160쪽
REOLLA IX. RATio Lo Enni 147 patias, ut παντοτε, ὐποποδι , με igυως etc. ἰ persicas ανγαρωπ, γαζα, μαρος, Παραδ ισος etc. ς latinas κεντρυριων, κοδρα etc., aegratiacas σινδὼν, νοαος Pro districtu regionis, etc., Si tamen haec aegyptiaea sunt. Sic etiam nomen INB, cui prima notio est rei extremum, seriore aetate, per se et absque alio voeabulo adiuneto, significabat extremitatem faciei, qua ea pilli et barba oriuntur sal, ae denique in lingua hierosolymitana my ἔ Huri a voeata est coma ficta marrucci. 25 l. De terminatur secundo usus loquendi regione et Ioco; non solum enim diversae sunt in diversis regionibus linguae, sed e dem quoque lingua Pro dis sitata regionum et locorum iam magis iam minus partat, et in disersas quoque abit diadectos, quae, non tantum in quibusdam minutiis literarum et furionum, sed etiam in nonnullis oscibus, pocum notionibus, et sequendi formuIis, discrepant. Quod attinet ad dialeelos linguae hebra leae, eonsulatur Gesenius sci, qui, an illae unquam fuerint, dubitat. Diatiotἱ Iinguae graecae alioquin notae sunt, sed omnes discrepant agraeeitate bibliorum iudaizante, quae Proratas est Singularis .... Commemorandi hoc loco quoque sunt cilicismi Pauli, quos iam Hiero mus ad Algastam qu. 10 notaυit. 252. Tertio delerminatur usus loquendi religione, secta, et diasciplina, cui nunquam desunt peculiares Voces, Docum notiones, et phrases. Sic rim generatim DONU , in religione mosa a pEa-τΓ I Hrari generatim pEccATux, at in ritualibus legibus Mosis
rior racERE, sed, ubi de cultu Dei sermo est, s cst Pic ag, ut Leo. IX, 16; Num. XXVIII, 24 . . . . Plures Pharisaeorum sectae prorsus pecuIiares iurandi formulae attinguntur Matth. XXIII, I 6-22. Inde quoque nonnullae voces et loquutiones translatae sunt; exempli gratia sabbatum pro hebdomade, sacrifcium Deo spiritus com