장음표시 사용
181쪽
iis hoe amplius aeeidit, ut, dum ea ratione κοπικοπαπὼν nomen amiselant, ab una vel pluribus regularum criticarum aberrasse deprehendantur. Haee vero studiosos iuvenes monuisse sussiciat, quin exemplis ea eonfirmemus, ne sorte, ut qui noeluas Athenas aut in silvam ligna serre velimus, iure redarguamur. 28st. Ut vero huie traetationi de regulis artis hermeneutieae landem finem imponamus, regula ultima haec esto. Si sorte eveniat, ui . nuI-la praedielarum regularum parem opem suppeditet ad sensum literalem aliquorum verborum aut loquutionum certe eruendum, res in medio linquenda est, neque patiamur male ominata nos veluti prurigine impel-Ii ad eapitis nostri eommenla venditanda, ne sorte dum sapientes videri volumus, quod multis persaepe accidit, desipere polius videamur, iisque assidere, qui, ut olim Hieronymus conquerebatur , ad sensum suum incongrua aptant testimonia, quasi grande sit, et non υλtiosissimum, docendi genus, depraυare sententias et ad Ooliam talem suam scripturam trahere repugnαntem fa=. Melius est a tem, inquit Augustinus, vel premi incognitis sed utilibus signis, quam inutiliter ea interpretando a iugo semitutis eductam cerinoicem laqueis erroris inserere sM. Attamen, etsi labores nostri in aliqua scripturarum parte explananda incassum ceeiderint, non ideo animus despondendus. Ipsi enim lestes sumus, ut bene multa, quae olim qui explicare tentassent, ii nodum gordium sibi solvendum proponi aui cre-ileum labyrinthum permeandum putarent, tandem, scientiarum, artium, atque linguarum studiis nova in dies inerementa eapientibus, iam ad liquidum explorata sint omni ex parte. Quare et de illis, quae in sacris voluminibus supersunt illustranda, sperare est fore, ut omnia aut plera que saltem claruisse et ipsa olim liceat gratulari. 281. Huius rei specimina, praeler alia ab aliis exhibita, duo exhibere iuvat, quae nuperrime exstiterunt, alterum ex vetere allerum ex novo testamento. Apud Erechielem hoc legimus vatieinium de Τγri ruina: Haec dicit Dominus: Cum dedero te urbem desolatam fiacui cisitates, quae non habita mur, et adduxero super te
182쪽
in nihilum redigam te, et quaesita non inoenieris ultra in seminpiternum fri. Quum propria horum verborum significatio interpretes lateret, ad significalionem translatam omnes confugerunt. Huc accedebat, quod silus, Arma, parvitasque eius, qui hactenus Tyri loeus ereditus fuerat, nullo modo responderet iis, quae de huius urbis amplitudine, opulentia, potentiaque, alque imperio praesertim maritimo, seriptores hi-bliorum imo et alii quam plurimi ex vetustioribus memoriae prodiderunt.
Hae tamen lenebrae depulsae sunt anno fi ccxxxviii cura et diligentia Iulii De Beriou, qui literis da iis ad Maximilianum Byllo unum e
meis sodalibus retulit, sibi locum illum adiacensque aequor perlustranii visam suisse molem ingentem sub aquis una eademque latitudine ad plura stadia porreetam, quae, non naturae, sed artis opus esse manifesto appareret, proderetque veterem urbem maxima sui parte fluetibus ope
tam, sicut Erechiel valleinatus suerat, illie latere. Verba illa Christi, quae leguntur in evangelio Matthaei: omnis, qui dimiserit uxorem suam, ercepta formicationis causa, facit eam moech ri . . . . Quia cumque dimiserit uxorem suam, nisi Ob fornicαtionem, et alia duoeerit, moechatur μν, quantam dissiculla lem Leessant interpretibus aeque ae theologis, pervulgata res est. Sed dudum quidam e meis minodalibus me docuit, non qua ratione disseultas plane dilueretur, sed nec ullam re ipsa hic exstare dissicultatem. Verba enim illa excepta causa fornicationis, ... nisi Ob forni ationem, nec significant, nec significare possunt flagitium ab alterutro legitimorum eoniugum patra- tum eum extraneo, hoc enim non foret Πορνεια fornicatio, sed μοιχροια a Iterium, qua voce late flagitium Christus eonstanter designavit in illis sermonibus, sed signifieant illud, quod inter se patrant ii, qui coniugio non legitimo sunt copulati, hoc enim πορνεια, id est, fornicatio, proprie voeatur. Hinc Christi sententia alia non est, nisi coniugium viri et mulieris dissolvi numquam licere, nisi si, ut theologi loquuntur, fore nicarium sit, qui concubinatus dieitur, quemque dissolvi, non lieet modo, sed et oportet. bὶ Matth. V, 32; XlX, 9.
183쪽
De sensu spiritali in indversum. 282. Quaestio gravis est, ad quam aggredimur, de spiritali sensu scripturarum. Agitur enim de eo sensu, quem non minus quam li-leralem Spiritus sanetus auctor seri pluris subesse voluit , quem hieunus liber habet, utpote quid suum proprium nee cum ullo alio eo m-mune, quem denique postremis aetatibus primus omnium Lutherus ita , tuni alii ex Protestantibus, vulgo autem recentiores, qui Rationalistae oeantur, plane respuunt, atque in seri pluris se agnoscere infitiantur. Ilaec, inquam, quo loeo eam quaestionem habere oporteat, satis manifestant. 283. Porro, quid sit sensus spiritalis sive mysticus et quanam ab origine repetendus, plene discere est ex doetrina patrum, sicut a P- parebit ex illis, quae de hoc sensu edisseremus. Nominis lamen huius duplex est in eorum seriplis usurpatio ; altera , qua sensum illum signifieat ipsarum seripturarum proprium, quem supra l2ὶ iam desinivimus, et quo de nune agimus, altera vero ad eas sententias designandas, quae quimdem seripturis ipsis minime subsunt, eorum tamen, quae in scripturis dicuntur, aut narrantur, consectaria quaedam sunt et consequentia is , de quibus etiam agendum in serius l454 seqq.ὶ erit. Ηane autem usurpationis diserepantiam, quae in patrum libris deprehenditur, caussari est , cur quaestioni huic , quae ceteroquin satis foret expedita , si reelam sensus spiritalis informalionem in animo eonflanter haberemus, illud aeeideret incommodum, ut neglectis aut perturbatis rerum notionibus, quae inter se distinguenda essent, eonfunderentur, idque saepe eliam ab iis, qui rerum theologicarum peritissimi audiunt, quos: si perconteris, quid sit sensus spiritalis, nihil stabile ae certum, sed omnia vaga atque errantia respondeant, eosque mireris, sive dum i quuntur, sive dum disputant , sensum spiritalem aut mysticum eum Oeare, qui alius plane est, puta, eonsectaria illa , quae diximus , aut ipsum sensum literalem mysteria resque huiusmodi sublimiores reserentem , atque etiam translatum. Sunt imo, qui editis libris sive de theologia sive de sacris seripluris definitionem quidem sensus spirita-
184쪽
lis habent sane aeeuratam, sed mox , veluti eam essent obliti, iam illud idem peeeent, ut viritalem habeant, et voeent sensum aliquem, qui nullo modo spiritalis est il8 . '284. Id itaque nobis eurae esse debel, indieata prius origineae patefaelo veluti sonte sensus spiritalis, rerumque notionibus nominibusque elare inter se et aeeurate distinctis , quaestionem hanc perquam diluet de habeamus, vilatisque ambagibus, quibus eam nonnulli, nescio qua dueli religione , reseretunt , atque implieant, rem lotam, quo simplieius seri potest, exponamus, planioremque reddamus. Quod etiam luto nos praestituros eonfidimus , si duee Thoma viam illam iverimus, quam ipse patres sequutus nobis aperuit, summam eorum,qnibus de traelaturi sumus, paueis hisce verbis egregie perstringens: Auctor εacrae scripturae est Deus, in cuius Potestate est, ut non soIum voces ad signiscandum accommodet , quod etiam
homo facere potest, sed etiam res ipsas. Et ideo, cum in omnibus scientiis voces significent, hoc habet Proprium ista scientia, quod ipsae res significatae per voces etiam signi ant aliquid. IIIa ergo prima signiscatis, qua υoces significant res, pertinet ad Primum sensum, qui est sensus historicus Dei IN teratis ; illa vero significatio , qua res signiscatas per uoces iterum res adias signiscant, dicitur sensus viritualis, qui super literatem fundatur, et eum supponit fa=. Lege etiam alte
285. His Τhomae verbis illud docemur, quod alio loco demonstrahimus 360 seqq. , spiritalem sensum scripturis subesse ideo posse, quia per ea , quae in illis narrata sunt aut eommemorala, alia praeterea Deo auetore significabantur, ita ut, si nil tale unquam habuisset divina ο&ογομta, per quod alia signisharentur, aut, quamvis aliquid huiusmodi habuisset, nihil lamen de hoe seriptores bibliorum literis mandassent, nullum spiritalem sensum haberent seripturae. Ex quo et illud manifeste eonsequitur, quod in hae quaestione menti nostrae o versari iugiter debet, sensum hunc spiritalem, n0n iam seripturarum
185쪽
ipsarum proprium esse , quam earnm rerum , quas scripturae eom-pleetuntur , seripturis tamen eum subesse , quia Spiritus sanctus saero eodiei res illas consignans consignare etiam voluit, quem iis rebus indiderat, significatum, quemque ex seripturis eolligeremus aeque ae sensum literalem. Verbo , quod scripturae alterum hunc sensum ,
spiritalem, inquam, possint conlinere, hoc habent ab ipsa typorum significatione , quod vero illum reipsa contineant, id non aliunde est, nisi ex consilio et voluntate Spiritus sancti. Quanam de caussa, exempli gratia, historia Isaaei et Ismaelis a Moyse in generi deseripla habere potest, ae , teste Paulo la , sensum reapse habet spiritalem, in quem si aeeipiatur, vetus ac novum testamentum portendi ty Ideo nimirum habere illud potest, quia haec illi duo portendebant, quod nisi laetum fuisset, nee sensus huiusmodi in ea historia lateret; habet autem, quia duo testamenta Spiritus sanetus historia ina ἀλγΠορι et exprimere voluit. His vero praecognitis facile quisque intelligit sensum
spiritalem speciem esse sensus συμεολμου, ac posse dupliciter spectari, ut seri pluris ipsis subest, utque iis rebus, quae in scripturis commemorantur, ideoque, tametsi unus idemque sensus sit, perspieuitatis tamen gratia dividi eogilatione posse ac veluti duos sensus haberi, quorum priorem opportune dixeris sensum spiritalem verborum , post riorem rerum , posteriorem autem prioris originem esse ac veluti se lem. De utroque porro peeuliaris disciplina sit, oportet.
De sensu spiritali rerum sise de typologia. 286. Ea omnia, ex quibus spiritalis verborum sive seripturarum ipsarum Sensus emanat, i Os communi nomine voeamus cum Paulo ibi; ipse autem typorum signifieatus, quin et tota haee disciplina , tra ἰοgia numen a recentioribus seripioribus inditum habet. Sunt itaque
186쪽
lypi eae sive personae, sive res, sive actiones, iique eventus, eaque gesta, quae peeuliari quodam Dei consilio atque institulo ad id eonsormabantur , ac dirigebantur, ut vel sutura quaedam praesignifiearent ad ipsam divini foederis Οικονομιαν, praesertim vero ad Christum eiusque ecclesiam, perlinentia, vel sublimiora quaedam , spiritalia vide-lieet, eaelestia, alque divina, rudioribus quibusdam veluti lineamentis exprimerent, atque reserrent, vel normae denique ac regulae essent, ad quam mores nostros exigeremus, ac fingeremus. Quidquid simul ex patrum scriptis colligimus, quod typos aliquo modo altingat, ad triplex illud genus lacile est revocare; ipsos igitur typos partiemur in Propheticos, anagogicos, et tropologicos, quae nomina, etsi non eadem constanter notione, ab ipsis patribus fuerunt usurpala, ac singillatim de unoquoque genere, quae scitu magis necessaria sunt, paueis disseremus, nonnulla postremo dicturi , quae in tota hac typologiae tractatione
De t is propheticis. 287. Genus typorum, qui prophetici voeantur, aliis generibus
alius palet, tota. enim veteris foederis οἰκονομζια foederis novi praenuntia fuit seu quaedam veluti adumbratio. Quare plurima propheticorum typorum specimina ex vetere laedere peli possunt; sive per
sonae sint, uti Adam lain, Melehisedeeli sti , Isaac et Ismael sc , MODses lil; sive res, uti area Noae se , lex vetus is , victimae et eaeremoniae lal , dies sesti lh , nubes, quae Israelitas dueebat si , man
na et peira , ex qua potum hi hauserunt si ; sive eventa et gesta, uti eieetio Agaris et Ismaelis smi, transmissio maris erythraei tu . Lege Petri Danielis Huetii Demonstrationem evangelicam lol.
187쪽
Lia. I. CAp. IX. DE sE su splRITALI RE ad 288. Palet typos hosee, quum signa essent ae symbola rerum suturarum , habendos esse tamquam praenuntiationes , non secus aesunt ipsae prophetiae , a quibus id unum disserunt , quod istae verbis, illae vero ea ratione, qua diximus, ederentur fa . Distinguendi lamen omnino sunt, ut Thomas distinxit ib , typi prophetiei a vatieiniis 9mbolicis, quibus prophetae subinde sutura praedicebant, et quorum triplieem modum exhibent scripturae. Horum unus erat, quum Deus menti prophetae imaginem aliquam primo repraesentabat monstruosam plerumque atque αἰνι μα ὀ , tum huius significatum aperiebat, ae postremo propheta rem totam aliis narrabat, ut saelum videre est apud Ier
miam let, Erechielem id , Amosum le , Zachariam is . Alter, quum
Deus prophetam ipsum aliquid agere iubebat subdens rei gestae declarationem , quam propheta alios doeeret ; talia reperimus in Isa
ia fg . in Ieremia ibi , et tu Ezeehiele lil. Denique, quum pro
pheta ipse ea , quae ipsi Deus prius aperuerat, pronuntiabat addita simul aliqua re aut aetione sobolica illus irationis atque ornatus
gratia , uti sunt prophetiae Abiae sit , Elisei imi , et Agabi in . Quid ab his disserant typi prophetiei, per se patet. Neque enim in
aliquo horum typorum locus ullus prophetis est. Sed neque merae imagines hi sunt prophetae menti obversantes , ut primus modus est vatieiniorum symboli eorum , neque actiones teteroquin om ORMnee alio spectantes, quam ut oeulis quoque rudi quadam veluti imagine ea repraesentent, quae audientium auribus ingerit propheta, ut fit duobus modis posterioribus. Expende ea, quae paulo post de symbolis
188쪽
De t is anagogicis. 289. Nomen Ααγωγον recentiores plerumque indere solent spitali illi sensui, qui est de aeterna hominum bealitate s4l. Verum non tam aretis limitibus patres huius voeis nsum definiverunt. Quum Θnim quivis sensus spiritalis legentium mentem animumque subvehat ad altiora iis , quae voees ipsae in obsium sensum acceptae significant, eommune spiritali sensui nomen ma pro votis nolione sa-clum a patribus interdum est. Subinde tamen ac magis proprie signifieationem illam spiritalem hoc nomine illi vocavere , quae res natura sua terrenis ac eorporeis sublimiores attingeret, eaelestia potissimum ac divina. Lege inter plures seriptorem librorum de Cae-
lesii hierarchia la , Origenem tb , Chrysostomum scὶ , Hieronymum i4. Ideo, quibus typis peeuliaris est spiritalis ista significatio, ii propria quoque appellatione typi anagogici dicuntur.
290. Horum nonnullos eorumque interpretationem reperies in libro Sapientiae , ut sunt templum Salomonis leὶ et manna, euius aliquot in libro ipso leguntur significationes is , plures quoque in epistolis Pauli, ut sunt urbs Ierusalem gi, tabernaculum eiusque partes atque instrumentum thi, saeerdotium Melehisedeehi li , saeeta lium Aaronis si . Ceterum typi anagogiei celeris pauciores sunt, prae sertim quod maximam partem inter lypos prophetieos adnumerari queant, et a patribus reapse fuerint utrique simul adnumerati quam frequentissime.
M se. l. 2. etc. οὶ De principiis L. IV. S. 2l edit. Delame, et in Matth. XIII, 52. e In Ps. XLVI. S. l. M Ad Evangelum op. LXXIII al.
189쪽
29 l. Tertium genus typos tropologicos seu morades complectitur, quorum spiritalis signifieatio tropologia voeatur, nomine nimirum a patriinis usurpalo deductoque ex gracto voeabulo τρ ος , quod inter alia morem ae consuetudinem sonat. Huiusmodi typum gessit ma na , teste scriptore Sapientiae lal, gessere item , teste Paulo , ea , quae Israelitis in deserto conligerunt i5ὶ ; praeterea vix aut nihil invenias, euius lamquam typi tropologici diserte meminerint scriptores sacri, etsi late prorsus hoc lyporum genus patuisse contieere sit tum ex iis , quae loquitur Paulus de saetis atque eventis populi israelitici iter a gentis per desertum c , quorum rationem , non est, eur putemus non aliorum etiam suisse, quae in vetere testamenio leguntur, tum ex eo , quod , quum tota prioris foederis οἰωνομ' posterioris, quod nobiseum Deus pepigit , quaedam fuerit veluti deformatio , putandum est morum quoque, quos sectaremur, rationem in illa habitam suisse. 292. Non tamen ideo rem quamlibet a seriptoribus saeris in exemplum assumptam aut propositam, quamquam τυπος ab iis dieatur, in eorum, quibus de agimus , typorum numerum esse reserendam arbitramur, sed illas lantummodo, quibus lypi sormam a Deo inditam esse vel ex ipsorum seri plorum verbis vel aliunde argumentum petere poSSumus. Neque enim , quaecumque res exemplo potest esse, ea typus est, tametsi typus quilibet iropalogie is in exemplum sit. Ei re quidem vera
ex eo , quod Paulus sese ipse id vel Τhessalonicen es le) in exemplum pro P0nat, sive ex eo , quod idem Paulus Τimotheum is aut Τlium fgi,
Petrus vero episcopos quoslibet thi ceteris exemplo esse iubeat, ecquis concludat, et Paulum, eι Thessalonicenses, et Τimotheum, et Τilum, et episcopos, typos tropologicos esseῖ Quandoquidem, licet Deus voluerit,
190쪽
ART. III. DE TYPis TROPOLocicis 177 ut omnes hi virtutum exempla praeberent, non alio tamen pacto id voluit nisi eo, quo vult hominum quemlibet, illos vero praesertim, qui potestate atque auctoritate praeeminent, esse ceteris in exemplum, quod quidem ipsi per se praestare possunt; minime autem id voluisse cr0dendus est peculiari illa et sublimiore ratione, qua ipse Deus personas, res, eventa , ila tonsormabat, atque regebat, ut spiritalis significalio illis subesset, quae typorum moralium propria est.293. Ita etiam Christus discipulorum pedes abluens aut crucem baiulans exemplum nobis praebuit, quod imitaremur , at non idcirco Christum aut haec ab ipso gesta typos tropologicos fuisse assirmabimus, siquidem nomen istud in eam notionem accipiamus, quae ipsi subest in hae dispulatione. Propria actionum illarum significatio exemplum per se prodebat; eceur igitur necesse sit aliam insuper signifi- talionem, spiritalem, inquam, venari, quae tamen nil nisi exemplum
adeoque illud ipsum aeque exhiberet 8 Si spiritalis haec significatio aeli nibus illis subesset, ita ut typi reapse habendae illae larent, spiritalis
quoque sensus subesset verbis evangelii, quibus eae narrantur 447ὶ; at quemnam huiusmodi sensum deprehendas in narrationibus illis praeter literalem p nonne literatis ipse earum sensus prodit exemplum a Christo praebitum p nonne et ara omnia ae manifesta in illis sunt 8 nonne
ipse Christus aperiis verbis id edixit sal p Exemplum enim dedi vobis,
loquiens, ut, quemadmodum ego feci oobis, ita et vos faciutis. Quid vero quod typi, euiuscumque demum generis fuerint, inferiores dignitate habeantur rebus, quas significant, ut patres omnes atque interpre
tes Paulum sequuti bὶ ae ratione ipsa plenissime suffragante c0nstan ter doeuerunt 8 Eodem paeto tibi Leile persuadebis, ut nullum typumaceipias in eo, quod Christus extra portam passus eιt bo, quam vis inde exemplum Paulus dedueat id . 294. Quod autem de seripioribus saeris diei mus, id dictum qu que, ut par est, pulabis de patribus deque interpretibus scripturarum,
qui si rem aliquam aut personam ex vetere aut novo testamento pro
dueant, et in exemplum proponant, atque ex iis, quae de ea in bibliis a) Io. XIlI, 45. Hebr. XIII, 42. ιθ Hebr. VIII, 5; IX, 23. 24 ; X, 1. Ib. 3.