장음표시 사용
231쪽
sensum literalem translatum, quamvis nonnulli utrumque ita distingum rent, ut priorem dieerent allegoriam rerum, posteriorem verborum la . 350. Neque infrequens est apud patres nomen trOPOIOgia ac sensus tropologicus, pro tutus vocabuli duplici notione eo nuncupabant tum sensum spiritalem, qui ad mores informandos pertinet, et quem ethicum quoque sive moralem dixere, tum 'sensum vocum ac loquuti
35 l. Occurrunt praeterea in scriptis patrum ad sensum spiritalem significandum nomina imago, aenigma, anagoge sive sensus anagogi cus, sensus ilem figuratus a Graecis dictus κατα σχ ηγμα, traicus, Vmbolicus, parabolicus, et κατα διανοι , de quorum omnium vi et nolatione quid sentire oporteat, partim per te iudicare poteris, partim intelliges ex iis, quae de hisce nominibus scripsimus, ubi de typis actum est 286. 289. 295. 296 . Sedulo tamen mente relineas nomina haec, non secus ac Superiora , in patrum seri piis saepe designare sensum literalem , qui vel translatus sit, vel sublimiora quaedam significans, quandoque autem, non ipsum verborum sensum, sed propositum ipsum aut consilium,
quod Spiritui saneto in seripluris edendis suit, et de quo inserius l454
seqq.ὶ agemus. Neque inutile erit animadvertere sensum κατα demoto proprie voeari , ut distinguitur a sensu κατα ρητον iij, sensum vero κατα σχημα distingui a sensu λεξιν, hoc est, proprio, quae tamen distinctio minus accurata est, nisi quum sensus κατα σχ ορο est sensus figurarum rhetoricarum 8 , id est, troporum , qui proinde sensus melius κατα τροπον vocaretur.
352. Denique definitio sensus spiritalis docet frustra eos esse, qui, ut deelarent, quid iste sensus sit, asserunt in exemplum abstrusiores quasdam Pythagoraeorum sententias , quas υποθοκας ii vocabant ibὶ , aut Aegyptiorum hieroglyphica , neutrum quippe ob rem . Sententiae nim illae nil habent nisi translatam loquutionein , qua directe id pra serunt , quod, qui eas profert, intendit, sicut illud est apud Philonem: Vita publica ne incedito lo , qua metaphora monemur mores vulgi se-
ίαὶ V. Augustin. do Trin. L. XV. c. s. so Quod cinnis probus sit liber bin Simpliettia Pro m. in Enchirid. p. 865. Epicleti.
232쪽
sertim , usurpantur. Hieroglyphiea vero hoe ipso, quod verba minime sint, sed imagines quaedam se litiae , ab re prorsus esse patet neque haberi ea debent nisi ut symbola, aut, si malis, ut translatae, non quidem loquutiones, sed seri plurae , quarum id proprium est, quod et loquutionum translatarum, ni per se litias illas imagines aliquid signifieent, ut ita di eam , sensu literati translato , uli quum quorumdam animaliumessigies numen aliquod repraesentant, eui saera ea sunt, quumque men ses per eornua lunae, regiones per circellum quadripartitum designantur.
Sensum spiritalem oerbis scriptinarum subesse inque ea ex typis deripari demonstratur. 353. Ubi typos divinorum foederum otio μια a Deo adiunetos suisse demonstravimus, nihil aliud egimus , nisi ut originem ae veluti sontem indiearemiis, unde sensus spiritalis in verba seri plurarum de rixari potueri l. Nune vero ulterius procedendum est, ac demonstran dum, seri plurarum verbis sensum illum vere subesse, inqhe ea non aliun de nisi ex lyporum significalione derivari, sive in tantum subesse verbis , in quantum subest rebus , quas verba haec in sensum literalemaeeepta designant. Primum sponte sua eonsequitur ex nonnullis eorum, quibus typos fuisse eonfirmavimus l304 - 306 ; alterum vel ipsa rei natura declarat. Quare, ut duo illa demonstremus, non longa nobis dispulatione opus erit.
Subest scripturarum Derbis sensus spiritalis. 354. Seri pluris spiritalem sensum subesse, ipsae nos docent. Paulus namque id pronuntiat : Lex spiritualis est fast, id est, habet
233쪽
sensum quoque spiritalem, ut Hieronymus Pauli sententiam interpreta iur sal. Atqui nolio legis non ea solum complectitur, quae lex mandat , sed etiam verba , quibus mandata edicuntur. Quare sensus iste spiritalis , non modo rebus a lege praeceptis, sed et ipsis legis vocibus subesse Paulo id testante eredendus esti De historia Isaaei et Ismaelis hie idem ita seripsit: Quae sunt per allegoriam diceta ibi; allegoria itaque haee dictis seu verbis inest. Verum patet eam allegoriam rhetoricam nequaquam esse , imo , ut scribunt Chrysostomus et Hieronymus fυ, καταχρηστικως Paulus nomen hoc usurpavit; non itaque aliud esse ea potest, quam ipse spiritalis typorum signifiea lusin verba defluens ac per verba oeeulle exhibilus , qui αναλορος allegoria voeari solet l7 . 355. Insuper seriptores novi testamenti tamquam de antitypis di-ela aeceperunt verba, quae de typis dieta sunt; constat igitur verba haee etiam de antitypis die la suisse. At seeundum sensum literalem de typis solummodo diela esse potuerunt; ergo de antitypis dicta sunt se- eundum sensum spiritalem. Subest itaque verbis illis sensus spiritalis. Quod autem ea tamquam de antitypis dicta acceperint scriptores novi testamenti, id manifestum eo fit, quod plerumque haee reserunt nulla mentione inieeta nullaque habita ratione sive typorum, ad quos ea per linent, sive, quod idem esset, sensus literatis, quem exhibent l304 .
356. Cui rationi gravius quoque momenium fortasse l434 aeee dii , quum verba huiusmodi eo paelo asseruntur ad aliquid, quod antitypa attingat, comprobandum. Εlenim, etsi lypus, de quo ea verba dicta suerunt, antitypum designaret, non inde sequebatur eadem haec de antitypo quoque dicta reapse suisse , sed solum dicta esse potuisse, ideoque, ut in argumentum adhiberentur eorum, quae ad antitypum spectabant , non omnino satis suisse videtur, quod de typo di-ela suerint. Si igitur ex huiusmodi verbis aliquid, quod speclaret ad
234쪽
antitypum , arguerunt seriptores bibliorum , putari possunt eadem haee habuisse tamquam die la etiam de antitypo, quibus proinde spiritalis sensus subesset 305 . Exemplo esse possunt Matth. XXI , 42 ; Io. XIII, 38; XV , 25; Bom, X, 8 eoll. 4. s.; Hebr. I, 5. Non lamen dissitemur sentire nos huic argumento illud regeri, non quidem semper, sed quandoque posse, quod , quamvis de typo solummodo verba illa suissent a Spiritu sancto prolata , ratio tamen erat , eur ex illis aliquid ad antitypum perlinens argueretur, etiam nulla in ieela typi mentione, prout in serius animadvertemus l434ὶ.357. Considerandae denique sunt loquuliones illae, quae reperiuntur in novo testamento, ut impleretur, tunc impletum est, harumque similes, quas alio loeo l306 seqq. iam deelaravimus, et quibus seriptores saeri quorumdam oraeulorum πλ ρωμα in alio esse docent, quam in eo , de quo oracula haee edita suerant secundum sensum literalem, imo id pronuntiant, quin ullo modo meminerint eius , quo de suerant edita, planeque ae simplieiter affirmant, in illo alio impletum esse id, quod scriptum aut dictum fuerat a prophetis. Exempla haee habes:
igitur in illo alio id impletum suit, quod scriptum aut dictum erat, . quis dubitet, an seriplum quoque aut die tum suerii etiam de illo alio puerum non seeundum sensum lite ratem p ergo secundum spiritalem. ADtamen huic quoque argumento eadem, quae superiori i356 , exeπlio esse subinde potest. 358. Quaenam hae de re eeelesiae universae sententia perpetuo su rit, novimus ex plenissimo patrum omnium, quotquot . a prima usque i lius aetate numerantur, testimonio; quod allegare supervacaneum ducimus , quum neminem illud lateat, ae nolum euique sit adeo eerto ea de re patribus eunetis eonstitisse, ut eorum nonnulli ultra, quam opus aut par esset, illam protruserint. Eamdem ob eaussam Iudae rum auctoritalibus congerendis parcimus, quos idem ae patres Sensisse habemus eomperium tum ex eorum sententia de typis, quam superius deelaravimus 315-323 , tum ex eorum seriplis, si de retentioribus quaestio sit, tum denique ex ipso novi foederis volumine atque ex iis, quae inde deprompta modo retulimus, si quaestio sit de vetustioribus ; nonnulla lamen veterum Iudaeorum testimonia in serius proserentur , ubi adversariorum argumenta resellemus l424 seqq. .
235쪽
auctor scripturarum ille ipse sit, qui typis , de quibus in seri pluris egit, spiritalem sensum indiderat, putandus quoque est illud idem, quod per typos designabat, etiam per verba, quibus agebat de hisee lypis,
Sensus spiritalis in perba ex tisis stoe ex spiritati treorum signiscasione deriuatus est. 360. Quod ea ratione, quam ex pusuimus, ab apostolis et evangelistis tamquam die la de antitypo verba acciperentur, quae lamen de . typo die la suerant, ideo fieri potuit, quia auctor scri plurarum ita loquutus est, ut verbis spiritalem illum sensum subiiceret. Ut autem se sus spiritalis subesse verbis potuerit, illud in eaussa est, quod de typis ea sint prolata, si e quod illa, de quibus prolata sunt, typi su rint; sensus, inquam, spiritalis in verba scripturarum ab earum au- .etore derivatur ex spiritali signifieatione rerum, quas ipsa signifieant sensu literati; vel, si mavis, verba rem, de qua μυσζικως dieta sunt, designant, auctore Spiritu saneto, per spiritalem significationem rerum , quas exhibent in sensum literalem aecepta. Talem originem spiritali verborum sensui esse, non semel affirmavimus i2 . 285. 342. 343. 345 ; nune is iud idem paucis oportet confirmare. 36l. Potissimum autem huius rei argumentum est, quod nulla alia origo, non modo obvia magis magisque probabilis, sed quae vel ullam probabilitatis speeiem praeserat , possit sensni spiritali attribui. Quaenam enim haee alia sit 8 Qua meumque exeogiles, hoe ab ea, quam indieavimus, disserat, neeesse est, quod Spiritus sanetus verba Pr serens, non remote i2 , id est, non alia interiecta significatione, sed proxime et αμπως id intenderit, quod sensum spiritalem vocamus. Hoc autem posito, iam nullum, quod ad loquentis mentem, superesset discrimen inter sensum spiritalem et literalem. Num vero aliquod superesset quod ad verba ipsa p Nullum omnino. Sublata enim media illa , quae rebus ipsis sive verborum materiei inest, significatione, verba nequibunt non praeserre αμε τως adeoque etiam directe eam quoque
236쪽
rem, quae spiritali sensu significatur, at rem hoe pacto praeserre proprium est verborum in literalem sensum aeceptorum, nempe alterum est disinerimen inter duos hosee sensus s2ὶ. Glum itaque utriusque sensus dis-erimen id unum foret, quod sensus spiritalis omnino lateat in verbis , quodque erui inde non possit, nisi aliquis alius scriptor θεο ευστος affirmet eum verbis illis subesse. Id nempe sic habet; qui lamen eum hoc eohaerere possit aliud, quod ponitur, spiritalem sensum a verbis directe praeserri, equidem plane non video. Illud aulem praeclare video, quod, si id unum duo illi sensus diserepent inter se, tota sensus spiritalis, qui verbis subest, natura in sola obscuritate eonsistet, nihilque aliud erit spiritalis sensus, nisi quidam sensus literatis obseurus, unde et illud ineommodi eonsequetur, ut duo sensus lilerales uni eideminque loquutioni seri plurarum subesse dieantur, qua de re quid sentire oporteat, iam disputavimus ia . 362. Hane porro sententiam qui habent, iure Paulo auctore gloriantur. Hic enim docet nserationem de Isaaeo et ismaele esse alle goriam , utique spiritalem; id autem ipse hoe probat, quod duo illi filii Abrahae trai fuerint duorum lestamen lorum: Quae sunt Per ad moriam Diceth. Haec En in sunt duo testamenta μ'. Εamdem et Patribus sententiam suisse, assirmare non dubitamus. Quid enim sibi voluit Hieronymus memorans historiae oeritatem, quae fundamen tuo est latelligentiae spiritalis scy. Quid Augustinus haec doeens: Ante Omnia tamen, fratres, hoc in nomine Domini et iam Nem- , quantum Possumus, et praecipimus, ut, quando au
illud, quod iactum est, credatis sic gestum, quomodo Iectum est, ne, 3ubtracto FGND xEneto rei gestae, quasi in aere quaera sis aedi ars My ; et alio loeo: Tripertita itaque reperiuntur ELO QUIA Prophetarum; siquidem aliqua sunt ad terrenam Ierusalem vectantia, aliqua ad caelestem, nonnulla ad utramque .... Ideo tripertita, non bipertita, esse diri ; hoc enim existimo, non
237쪽
tamen cui aim eos, qui potuerint i hic, id est, in illis eloquiis, de quacumque re gesta sensum intelligentiae spiritalis exscuω re, Semata Primitus dumtaxat historiae oeritate inj. Quid Gregorius Magnus haee scribens: Spiritales fructus allegoria germinet , quos tamen ex radice historiae veritas producit 'ν; itemque haec : In vrasis sacri ELoouit , fratres carissimi , Prius 1er panda est peritas historiae, et postmodum requirenda virit Iis intelligentia allegoriae. Tunc namque allegoriae fructus Sumpiter Carpitur, cum prius per historiam in peritatis radice soli
datur Hy. Quid patres ain, qui his similia seripserunt ' Quid, in
quam, nisi sensum spiritalem verborum ex spiritali sensu rerum emana-rep Eamdem Iudaeis sententiam. suisse atque etiamnum esSe compe
rimus testimonio Philonis, quod inserius proseremus i4 26ὶ , et Ios phi Albo . quod superius protulimus salsi.
363. Eo autem seeurius in hae sententia perstamus, quod huic eidem plenissime Thomae auelori las suffragatur. Quaedam eius verba, quae hue speciant, superius i284 retulimus ; alia nonnulla nunc referre operae pretium esse existimamus: Actor . . . . rerum, non solum
potest perba accommodare ad aliquid signifcandum, sed etiam res potest disponere in figuram alterius, et 8Ecu'Duae Boc in sacra Scriptura manifestatur veritas dupliciter. Uno modo, secundum quod res ignificantur per perba, et in hoc consistit semsua literatis ; alio modo , secundum quod res sunt fg rae α-liarum rerum, et in hoc consistit sensus miritualis. Et sic sacrae Scripturae plures sensus competunt my. Sensus spiritualissEapEa fundatur suρra Ilteralem, ET PROcEDir Ex Eo seq. Signia Matis , qua PER huiusmodi ara Christus aut eius membra signia scantur , facit alium sensum praeter historicum, scilicet ali goricum N. Dicendum quod spiritualis sensus sacrae Scripturae accipitur Ex Hoc, quod res cursum suum peragentes significant aliquid aliud fra. Eamdem hane sententiam theologis omnibus omnibusque seripturarum interpretibus esse pro comperio est.
238쪽
Quaestiones aliquot de spiritali sensu verborum. 364. Quo paelo spiritalis verborum sensus eolligatur, quidve hac in re praestare queamus, et quibus regulis interpretem uti oportem, P euliaris erit disputatio lat. Nune ad illa edisserenda veniamus, quae de hoc eodem sensu quaeri solent; quorum etsi nonnulla iam praeiudieata sint, quum pendeant ex iis, quae loquuti sumus de spiritali sensu rerum, opportune tamen aliis etiam argumentis expedientur. In his autem quaestionibus nomine sensu spiritali eum solummodo sensum designa mus , qui verbis inest.
De spiritalis sensus speciebus. 365. Primo itaque disquiremur, quo luplex Arma spiritalis sensus in seri pluris habeatur. Versatur autem haee quaestio tum circa m dum , quo verba in spiritalem sensum accepta aliquid significant, lumeirea id, quod eo modo significatur. 366. Verba tune ei iam, quum in spiritalem sensum aecipiuntur, non seeus ae fit, quum aeeipiuntur in sensum literalem, vel propria sunt vel translata. Hinc sensus quoque spiritalis, si modum spectes, quo verba illum exhibent , alius proprius est alius translatus. Proprius dieitur , quum verba id , quod eum reliqua oratione contexta spiritali sensu signifieani, ab ea divulsa possent literati et proprio sensu signifieare. Quod si ii ierali quidem sensu sed translato ipsa per se ac seorsum aecepta signis ea re illud possent, sensus spiritalis et ipse translatus ditendus est. Faeile itaque intelliges proprium esse sensum spiritalem illorum verborum: Nec os illius confringetis μ', alque illorum : Ego ero ei in patrem , et ipse erit mihi in ' vi cap. xvI. Ex. XII, 46 ; Io. XIX, M.
239쪽
lium fa=; iranslatum vero, qui his subest : Lapidem quem reproba runt aedi antes , hic factus est in caput anguli fM. 367. Sin autem specles id, quod verbis in spiritalem sensum acceptis significatur, alias i7 iam diximus moris esse interprelum sensum spiritalem tripli et Arma distinguere, prout vel credenda, vel
speranda, vel agenda, allingit, ae pro tripliei hac sorma alium voea re Sensum allegoricum, alium anagogicum, alium tropologicum; quarum numinationum mptολογta quae et quanta sit, etiam expendimus l7 . Apposite magis diversas spiritalis sensus formas pro dive sitate rei signis ea lae dispertiremus, ut lypos ipsos sive sensum spiritalem rerum, in sensum Propheticum, anΜOgicum, et tropolag cum, quae partitio videtur eonsentanea magis iis, quae apud patres de diversis spiritalis sensus speciebus scripta legimus. Nihilominus a v iustioribus patribus , Origene praesertim et Hieronymo , duplex huius sensus forma solet distingui, quarum una duas priores ex tribus illis eomplectitur, altera tertiae respondet; hanc alteram sensum ηθικον, tropologicum, aut etiam moralem illi dixerunt, illam vero anagogicum, 'sticum , spiritalem. 368. Alias quoque sensus spiritalis partitiones reperias apud scriptores , qui de bibliis agunt; si lamen reete intellexeris huius sensus definitionem, diversas formas, in quas sensum hune illi partiuntur, nullo negotio comperies vel ad eas , quas enumeravimus, vel ad sensum literalem aut accomodatum, vel ad sententiarum consectaria l283 .esse revoeandas. Recole, quae de diversis spiritalis sensus nominibus
superius l346-351 a nobis die la sunt.
Quatenus spiritalis perborum signiscatio porrigatur. 369. Quum senqum spiritalem verborum ex lypis originem due re demonstraverimus l360-363ὶ, pro lypis autem nequaquam habenda esse singula , quas in seri pluris conlinentur l328 - 334ὶ , praeiu-μ II Reg. VIl, ld; Hebr. I, 5. ίbὶ Ps CXVII, 22; Matth. XX , 42
240쪽
dieala res est non quibusque seripturarum partibus spiritalem sensum subesse. Verum , omissa ea origine , quam gensui spiritali verborum omnes tribuunt , res haec aliis argumentis probari potest. Quaestionem autem , non ad integras solum scripturarum partes , puta , ad integras narrationes, Sive ad integros psalmos, sed etiam ad singulas sententias, ad singulas voces, ad literas singulas, nonnulli extendere s leni. Nos vero, quid de literis deque singulis vocibus sentiendum sit, postquam paucis exposuerimus, de reliquis acturalius disseremus. 370. Itaque aio , nihil mysticum nullumque spiritalem sensum literis subesse. Cui veritali demonstrandae vel ipsa contrariae sententiae sutilitas ineptiaeque, quibus ea seatet, salis sunt. In mysticum hune, qui nullus est, literarum sensum venando Iudaei praesertim desudarunt Labbatae illi addieli, quam viariaim, impuram, anilem, et febriculosam, lepide dixit Glassius fa , a quo etiam, si vacat, ac lubet , sive ab aliis non paucis, quid rei habbata sil , poteris ediscere. Iudaei huius operis foetos Christianorum aliquot habuere. Hi vero frustra Hieronymi auctoritatem obtendunt, seseque illis Hieronyaei verbis tuentur: Singuli sermones , Syllabae, vices , Puncta , in diuinis scripturis plena sunt sensibus μ', quorum germanam sententiam mox edicemus l374ὶ.371. Sed neque singulis scripturarum verbis subesse sensum spiritalem vel ideo eredere compellimur , quia non singula verba innas θεα ευστα habeantur, aut haberi possint. Adde, saepe nos dubios haerere, in aliqua enuntiatione seri plurarum quaenam vox ex diversis, quaqeodices discrepantes exhibent, germana sit. Quin, si rem penitus introspicias , pervidebis neque ullum posse huic quaestioni locum esse. Vel enim voces consideramus, ut sunt aliis iunctae et contextae in una eademque enuntiatione, vel seorsum singulas ac per se ipsas. Si primum fiat, iam non de singularum vocum sensu quaerimus, sed eDun tiationis lolius; nam sensus inde elicitus, non vocum singularum, sed integrae enuntiationis est , quum saepe vocibus quibusdam immutalis sensus tamen tum literatis lum spiritalis in leger maneat, ut in illo exo