장음표시 사용
101쪽
tur, ut aliqua parte suppuret. Denique, post alvi longam resolutionem tormina : post haec, intestinorum levitas oritur. Post nimias destillationes , tabes. Post lateris dolorem, vitia pulmonum : post
haec, insania. Post magnos servoreS corporiS, ner-Vorum rigor, aut distentio. Ubi caput Vulneratum est, delirium : ubi vigilia torsit, nervorum distentio : ubi vehementer Venae super ulcera m OVentur , sanguinis profluvium erit. Suppuratio Vero pluribus morbis excitatur. Nam
si longae febres sine dolore, sine manifesta causa remanent , in aliquam partem id malum incumbit, sed in junioribus tantum : nam in se moribus ex ejusmodi morbo quartana sere nascitur. Eadem suppuratio fit, si praecordia dura, dolentia ante diem vigesimum hominem non sustulerunt, neQue sanguis ex naribus fluxit, maximeque in adolescentibus; utique, si inter principia aut oculorum cali-so , aut capitis dolores fuerunt : sed tum in inferioribus partibus aliquid abscedit. Aut si praecordia tumorem mollem habent, neque habere intra sexaginta dies desinunt, haeretque per omne id tempus febris; sed tum in superioribus partibus sit ah-1cessus : ac, si inter ipsa ulcera non fuit, circa au-TeS erumpit. Cumque omnis longus tumor ad suppurationem fere spectet, magis eo tendit is, qui in praecordiis, quam is, qui in ventre est: is , qui supra umbilicum, quam is , qui infra est. Si lassitudinis etiam sensus in febre est, Vel in maxillis , Vel in articulis aliquid abscedit. Interdum quoque urina tenuis & cruda sic diu fertur, ut alia sa-
102쪽
lutaria signa sint, exque eo casu plerumque infra transversum septum quod Graeci vocant) fit abscesiis. Dolor autem pulmonis, si neque per sputa , neque per cucurbitulas, neque per sanguinis detractionem , neque per Victus rationem finitus est, vomicas aliquas interdum excitat, aut circa vigesimum diem, aut circa trigesimum, aut circa quadrage fimum , nonnunquam etiam circa sexagesimum. Numerabimus autem ab eo die , quo primum febricitavit aliquis , aut inhorruit , aut gravitatem ejus partis sensi r. Sed hae Vomicae modo a pulmone, modo B costarum PHrte nascuntur.
Quod suppurat, ab ea parte, quam asscit, dolorem inflammationemque concitat, ipsum calidius est : & , si in partem sanam aliquis decubuit, onerare eam eX pondere aliquo videtur. Omnis etiam suppuratio, quae nondum Oculis patet, sic deprehendi potest: si febris non dimittit, eaque interdiu levior est, noctu increscit; multus sudor oritur; cupiditas tussiendi est, & paene nihil in tussi exscreatur; oculi caVi sunt; malae rubent; venae sub lingua inalbescunt; in manibus fiunt adunci ungues ; digiti, maximeque summi, pallent; in pedibus tumores sunt; spiritus difficilius trahitur; cibi fastidium est; pustulae toto corpore oriuntur. Quod si protinus initio dolor & tussis fuit, & spiritus
dissicultas , Vomica vel ante vel circa vigesimum diem erumpet. Si serius ista coeperint, necesse est quidem increscant; sed quo minuS cito affecerint, eo tardius solventur. Solent etiam in gravi morbo
pedes cum digitis unguibusque nigrescere: quod si
103쪽
non est mors consecuta, reliquum corpus invaluit , pedes tamen decidunt.
Qua nota in quoque morbi genere vel spem , vel pericula , Ofendant. SEQViTUR, ut in quoque morbi genere propriaS notaS eXplicem , quae Vel spem , Vel periculum ostendant. Ex vesica dolenti, si purulenta urina processit, inque ea laeve & album subsedit, metum detrahit. In pulmonis morbo, si sputo ipse levatur dolor, quamvis id purulentum est , tamen , si aeger facile spirat, facile exscreat, morbum ipsum non dissiculter fert, potest ei secunda valetudo contingere. Neque inter initia terreri conVenit, si protinus sputum mixtum est rufo quodam Sc sanguine, dummodo statim edatur. Laterum dolores , suppuratione facta, deinde intra quadragesimum diem purgata, finiuntur. Si in jocinore vomica est, &ex ea sertur pus purum & album, salus ei facilis. Id enim malum in tunica est. Ex suppurationibus vero hae tolerabiles sunt, quae in eXteriorem partem feruntur, & acuuntur. At ex his, quae intus procedunt, hae leviores , quae contra se cutem non assiciunt, eamque & sine dolore Sc ejusdem coloris , cujus reliquae partes sunt, sinunt esse. Pus quoque , quacunque parte erumpit, si est laeve , album Sc unius coloris, sine ullo metu est; & ,
quo effuso, febris protinus conquievit, desierunt-
104쪽
que urgere cibi fastidium & potionis desideriuri Si quando etiam suppuratio descendit in crura , sputumque ejusdem factum pro rufo purulentum est, periculi minus est. At in tabe ejus, qui salvus
futurus est, sputum esse debet album , aequale totum , ejusdemque coloris , sine pituita : eique etiam simile esse oportet, si quid in nares a capite desiit lat. Longe optimum est, febrem omnino non esse e secundum est, tantillam esse, ut neque cibum impediat, neque crebram s1tim faciat. Alvus in hac Valetudine ea tuta es , quae quotidie coacta, eaque convenientia his , quae assiimuntur, reddit. Corpus
id, quod minime tenue, maximeque lati pectoris atque setosi est , cujusque cartilago exigua , dccarnosa est. Super tabem si mulieri quoque suppressa menstrua fuerunt, & circa pectus atque scapulas Aolor mansit, subitoque sanguis erupit, te Vari morbus solet: nam S tussis minuitur, Sc sitis atque febriculae desinunt. Sed iisdem fere, nili redit sanguis, Vomica erumpit: quae quo cruentior, eo melior est. Aqua autem inter cutem minime terribilis est, quae nullo antecedente morbo coepit: deinde , quae longo morbo supervenit; utique, si firma viscera sunt, si spiritus facilis, si nullus dolor, si
sine calore corpus est , aequaliterque in extremis partibus macrum est, si venter mollis, si nulla tus
sis, nulla sitis, si lingua, ne per somnum quidem, inarescit , si cibi cupiditas est , 1i venter medicamentis movetur , si per se excernit mollia & fgurata, si non extenuatur, si urina, δί vini mutatione , di epotis aliquibus medicamentis mutatur, si
105쪽
corpus sine lass1tudine est, & motum facile sustis 1 et: siquidem in quo omnia haec sunt, is ex toto tutus est; in quo plura ex his sunt, is in bona spes
est. Articulorum vero vitia , ut podagrae chiragrὀeque , si juvenes tentarunt, neque callum induXerunt, solvi possunt: maximeque torminibus leniuntur, & si quocunque modo venter fluit. Item mor-hus comitialis, ante pubertatem ortu S, non aegre sinitur. Et, in quo ab una parte corporis Venientis accessionis sensus incipit, optimum est a manibus pedibusve initium fieri: deinde, a lateribus: pessimum inter haec, a capite. Atque in his quoque ea maxime prosunt, quae per dejectioneS eX cernuntur. Ipsa autem dejectio sine ulla noxa est, quae sine febre est; si celeriter desinit; si contrectato Ventre nullus motus ejus sentitur; si extremam alvum spiritus sequitur. Ac ne tormina quidem periculosa sunt, si sanguis & frigmenta descendunt, Cum febris cete Parque accessiones hujus morbi absint: adeo ut etiam gravida mulier, non solum reservari possit, sed etiam partum reservare. Prodestque in hoc morbo, si jam aetate aliquis procesiit. Contra, intestinorum laevitas facilius a teneris aetatibus depeli tur, utique, si ferri urina, & ali cibo corpus incipit. Eadem aetas prodest & in coxae dolore, & humerorum , & in omni resolutione Per Vorum. Ex quibus coxa, si sine torpore est, ii leviter friget, quamvis magnos dolores habet, tamen & ficile & mature sanatur : resolutumque membrum , si nihilo minus alitur , fieri sanum potest. Oris resolutio etiam, alvo cita finitur. Omnis
106쪽
que dejectio lippienti prodest. At varix ortus, vel
per ora Venarum subita profusio sanguinis, vel tormina, insaniam tollunt. Humerorum dolores , qui ad scapulas vel manus tendunt, vomitu atrae bilis solvuntur. Et quisquis dolor deorsum tendit, sanabilior est. Singultus sternutamento finitur. Longas dejectiones supprimit vomitus. Mulier sanguinem VomenS, profusis menstruis , liberatur. Quae menstruis non purgatur, si sanguinem ex naribus fudit, omni periculo vacat. Quae locis laborat , aut dissiculter partum edit, sternutamento te Uatur. Cui calor tremor est, saluti delirium est. Lienosis bono tormina sunt. Denique , ipsa febris, quod maxime mirum Videri potest, saepe praesidio est. Nam & praecordiorum dolores, si sine infammatione sunt, sinit; & in jocinoris dolore succurrit; Sc nervorum distentionem rigoremque, si post-Ca coepit, ex toto tollit, & ex dissicultate urinae morbum tenuioris intestini ortum , si urinam per calorem movet, levat. At dolores capitis, quibus Oculorum caligo , & rubor cum quadam frontis Prurigine accedunt, sanguinis profusione, vel fortuita, vel etiam petita, submoventur. Si capitis ac frontis dolores ex vento, vel frigore aut aestu sunt, gravedine & sternutamentis finiuntur. Fe
brem autem ardentem, qUZm Graeci καυσωδη VΟ-
cant, subitus horror exsolvit. Si in febre aures obtus te sunt, si sanguis e naribus fluxit, aut venter
resolutus est , illud malum desinit ex toto. Nihil plus adversus surditatem , quam biliosa alvus pot-ost. Quibus in fistula urinae minuti abscessus, quOS
107쪽
ρουμ απαι Graeci Vocant, esse coeperunt; iis , ubi pus ea parte profluxit, sanitas redditur. Ex quibus cum Pleraque per se provenia at, scire licet, inter ea quoque, quae ars adhibet, naturam plurimum posse. Contra , si caput in febre continenti dolet, ne que quidquam remittit, malum atque mortiferum
est: maximeque id periculum est pueris, a septimo anno ad quartum decimum. In pulmonis morbo , si sputum primis diebus non fuit, deinde a septimo die coepit, & ultra septimum mansit, periculosum est : quantoque magis mixtos, neque inter se diductos colores habet, tanto deterius. Et tamen nihil pejus est , quam sincerum id edi, sive rufum
est, sive cruentum , sive album , sive glutinosum , sive pallidum , sive spumans: nigrum tamen pessi mum est. In eodem morbo periculosa sunt, tussis, destillatio ; etiam , quod alias salutare habetur , sternutamentum. Periculosissimumque est , si hae G secuta subita dejectio est. Fere Vero , quae in pulmonis , eadem in lateris doloribus, & mitiora signa , & asperiora esse consuerunt. Ex jocinore si
PUS cruentum eXit, morti serum est. At ex suppurationibus hae pessimae sunt, quae intuS tendunt, sic ut exteriorem quoque cutem decolorent: ex his deinde , quae in exteriorem Partem Pror Um-Punt, quae maximae, quaeque planissimae sunt. Quodsi, ne rupta quidem vomica, vel pure extrinsecus emisso , febris quievit, aut quamvis quieVerit, tamen repetit, item, si sitis est , ii cibi fastidium , si Venter liquidus, si pus est lividum de pallidum, si nihil aeger exscreat , nisi pituitam spumantem, de
108쪽
liculum certum est. Atque ex his quidem suppurationibus , quas pulmonum morbi concitarunt, fere senes moriuntur : ex ceteris juniores. At in
Iabe sputum mixtum purulentum, febris assidua, quae tu cibi tempora eripit, & siti affligit, in corpore renui periculum subesse testatur. Si quis etiam in eo morbo diutius traxit, ubi capilli suunt; ubi Urina quaedam araneis similia subsidentia ostendit; atque in s putis odor foedus est; maXimeque , ubi post haec orta dejectio est, protinus moritur : utique , si tempus autumni est: quo fere, qui cetera
Parte anni traXerunt, resolvuntur. Item, pus eX-1puisie in hoc morbo , deinde ex toto spuere desiisse, mortiferum est. Solent etiam in adolescen-ribus ex eo morbo vomicae, fistulaeve oriri, quae non facile sanescunt, nisi si multa signa bonae Valetudinis subsecuta sunt. Ex reliquis vero minime facile sanantur virgines, aut eae mulieres, quibus super tabem menstrua suppressa sunt. Cui vero sano subitus dolor capitis est, dein somnus oppressit, sic ut stertat, neque expergiscatur, intra Ueptimum diem pereundum est, magis si, cum alvuS cira
non antecesserit, palpebrae dormientis non coeunt, sed album oculorum apparet. Quos tamen ita mors
st quitur, si id malum non est febre discussum. At
aqua inter cutem, si ex acuto morbo coepit, ad sanitatem raro perducitur : utique, si contraria his,
quae supra posita sunt, subsequuntur. AEque in ea quoque tu ilis spem tollit: item, si sanguis sursiim deorsum Ve erupit, δc 3 qua medium corpus implexit. Quibusdam etiam in hoc morbo tumores Oriun
109쪽
tur, deinde desinunt, deinde rursus asurgunt. Hi quidem tutiores sunt, quam qui supra comprehensi sunt, si attenduntur: sed fere fiducia secundae valetudinis opprimuntur. Illud jure aliquis mirabitur, quomodo quaedam simul & affigant nostra corpo-Ta , Parte aliqua tueantur. Nam, sive aqua inter cutem quem implevit, sive in magno abscessu multum puris coiit, simul id omne effudisse, deque mortiferum est, ac si quis sani corporis vulnere factus exsanguis est. Articuli vero, qui sic dolent, ut super eos ex callo quaedam tubercula innata sint , nunquam liberantur : quaeque eorum vitia vel in senectute coeperunt, Vel in senectutem ab adolescentia pervenerunt, ut aliquando leniri possunt, sic nunquam ex toto finiuntur. Morbus quoque comitialis post annum quintum & Vigesimum ortuS aegre cur3tur : multoque aegrius is , qui post quadragesimum annum coepit; adeo ut in ea aetate
aliquid in natura spei , vix quidquam in medicina sit. In eodem morbo , si simul totum corpus afficitur, neque ante in partibuS aliquis Venientis mali sensus est , sed homo ex improviso concidit, cujuscunque is aetatis est , Vix sanescit : si vero aut mens laesa est, aut nervorum facta resolutio , medicinae locus non est. Dejectionibus quoque si febris accessit; si inflammatio jocinoris, aut praecordiorum , aut Ventris ; si immodica sitis; si longius tempus; si alVus Varia; si cum dolore est,
etiam mortis periculum subest: maximeque, si inter haec tormina Vetera esie coeperunt. Isque morbus maxime pueros absumit usque ad annum deis Corn. Cesus. F
110쪽
81 A. CORN. CELSIcimum : ceterae aetates facilius sustinent. Mulier quoque gravida ejusmodi casu rapi potest: atque , etiamsi ipsa convaluit, partum tamen perdit. Quia etiam tormina ab atra bile orsa mortifera sunt: aut si sub his, extenuato jam corpore, subito nigra alvus profluxit. At intestinorum laevitas periculosior est, si frequens deiectio est ; si1 venter Omnibus horis & cum sono , & sine hoc, profluit; si similiter noctu interdiu ; si, quod excernitUr ,
nut crudum est, aut nigrum, praeter id, etiam
laeve , & mali odoris ; si sitis urget; si post potionem hirina non redditur, quod evenit, quia tunc liquor omnis non in vesicam, sed in intestina descendit; si os exulceratur ; si rubet facies , dc quasi maculis quibusdam colorum omnium distinguitur; si Venter est quasi fermentatuS, pinguiS 3tque rugosus ; si S cibi cupiditas non est. Inter quaecum eviden S mors sit, inulto evidentior est, si jam longum quoque id Vitium est: maxime etiam , si in corpore senili est. Si vero in tenuiore intestino morbus est , Vomitus, singultus , nervorum distentio , delirium , mala sunt. At in morbo arquato , durum fieri jecur, perniciosissimum est. Quos lienis male habet, si tormina prehenderunt, deinde conversa sunt Vel in aquam inter cutem, vel in intestinorum laevitatem, Vix ulla medicina periculo subtrahit. Morbus intestini tenuioris, nisi resolutus est intra septimum diem, occidit. Mulier ex Partu, si cum febre vehementibus etiam & assiduis capitis doloribus premitur, in periculo mortiS est.