장음표시 사용
91쪽
66 C. SALLUSTI CRISH24 veluti hostibus, hostibus pro sociis utuntur. potestne in tam divorsis mentibus pax aut amicitia esse
25 Qua re moneo hortorque os, ne tantum scia inpunitum omittatis non peculatus aerari actus eat neque per Vim sociis ereptae pecuniae, quae quamquam graria sunt, tamen consuetudine iam pro nitalo habentur hosti acerrum prodita senatus auctoritas,
proditum imperium vostrum est domi militiaeque res 2 publica venalis fuit quae nisi quaesita erunt, nisi vindicatum in noxios, quid erit relicum, nisi ut illis qui ea secero oboedientes vivamus nam inpune quae 2 lubet sacere, id est regem esse neque ego Vos Quirites, hortor, ut malitis civis ostros perperam quam recte secisse, sed ne ignoscundo malis bonos te 28 ditum eatis. ad hoc in re publica multo praestat bonifici quam malifici inmemorem esse bonus tam tum modo segnior fit, ubi neglegas, at malus inpro-2 bior ad hoc si iniuriae non sint, haud saepe auxili
32 Haec atque alia huiusce modi saepe in dicundo
Memmius populo persuadet, uti L. Cassius, qui tum praetor erat, ad Iugurtham mitteretur eumque inte posita fide publica Romam duceret, quo facilius mdicio regis Scauri et reliquorum, quos pecuniae captiue arcessebat, delicta patefierent. Dum haec Romae geruutur, qui in Numidia relichia Bestia exercitui praeerant, secuti morem imperatoris a sui pluruma et flagitiosissuma acinora secere fuere qui auro conrupti elephantos Iugurthae traderent, alii
perfugas Vendere, pars ex pacatis praeda agebant: tanta vis avaritiae in animos eorum veluti tabes im vaserat. at Cassius praetor perlata rogatione a C.
Memmio ac perculsa omni nobilitato ad Iugurtham proficiscitur eique timido et ex conscientia diffidenti
rebus suis persuadet, quoniam se populo Romanora disset, ne vim quam misericordiam eius experiri mallet
privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille
92쪽
BELLUM IUGURΤΗINUM . 31-35. 67 non minoris quam publicam ducobat talis ea tempestato ama de Cassio erat. Igitur Iugurtha contra decus regium cultu quam 33 maxume miserabili cum Cassio Romam Venit ac, tametsi in ipso magna vis animi erat, confirmatus ab omnibus, quorum potentia aut scelere cuncta ea gesserat, quae supra diximus, C. Baebium tribunum plebis magna mercede parat, cuius inpudentia contra ius et iniuriam omnis munitus foret at C. Memmius ad x Vocata contione, quamquam regi infesta plebes erat et pars in vincula duci iubebat, pars, nisi socios sceleris sui aperiret, more maiorum de hoste supplicium sumi, dignitati quam irae magis consulens sedare motus et animos eorum mollire postrem confirmare fidem publicam per asse inviolatam fore. post ubi silentium coepit, producto Iugurtha verba facit, Romae Numidiaeque facinora eius memorat, scelera in patrem fratresque ostendit. quibus iuvantibus quibusque ministris ea egerit, quamquam intellegat populus Romanus, tamen velle manifesta magis ex illo habere.
si verum aperiat, in fide et clementia populi Romani magnam spem illi sitam si reticeat, non sociis Ialuti, - fore, sed se suasque spes conrupturum deinde ubiB4Μominius dicundi finem secit et Iugurtha respondere iussus est, C. Baebius tribtinus plebis, quem pecunia
conruptum supra diximus, regem tacere iubet, ac tametsi multitudo, quae in contione aderat, Vehementer accensa terrebat eum clamore Voltu, saepe impetu atque aliis omnibus, quae ira fieri amat, vicit tamen inpudentia. ita populus ludibrio habitus ex contione discedit; Hugurthas Bestiaeque et ceteris, quos illa quaestio exagitabat, animi augescunt i
Erat ea tempestate Romae Numida quidam nomine 3d Massiva, Gulussae filius, Masinissae nepos, qui, quia in dissensione regum Iugurthae advorsus fuerat, dita Cirta et Adherbale interfecto profugus ex patria abierat. huic Sp. Albinus, qui proxumo anno OS 'u
93쪽
68 C. SALLUSTI CRISPIBestiam cum . inucio Ruso consulatum gerebat, persuadet, quoniam ex stirpe asinissae sit Iugurthamque ob scelera invidia cum metu urgeat, regnum a Numidiae ab senatu petat avidus consul belli gerundi movere quam senescere omnia malebat ipsi provincia Numissi',inucio Μacedonia Venerat quae postquam assiva agitare coepit neque Iugurthae in amicis satis praesidi est, quod eorum alium conscientia alium mala ama et timor inpediebat, Bomilcari, proxumo ac maxume fido sibi, imperat, pretio, sicuti multa confecerat, insidiatores assivae paret ac maxume occulte, sin id parum procedat quovis modo umb dam interficiat. Bomilcar mature regis mandata exequitur et per homines talis negoti artifices itinera
egressusque eius, postremo loca atque tempora cuncta
explorat. deinde, ubi res postulabat, insidias tendit. igitur unus ex eo numero, qui ad caedem parati erant, paulo inconfestius assivam aggreditur illum obtruncat, sed ipse deprehensus multis hortantibus et in primis Albino consul indicium profitetur fit reus
magis ex aequo bonoque quam ex iure gentium Bomilcar, comes eius, qui Romam fide publica venerat. at lagurtha manifestus tanti sceleris non prius -- sit contra verum niti, quam animadvortit supra gras iam atque pectiniam suam invidiam facti esse igitur, quamquam in priore actione ex amicis quinquaginta
vades dederat, regno magis quam assibus consulens elam in Numidiam Bomilcarem dimittit, veritus, ne reliquos popularis metus invaderet parendi sibi, si de illo supplicium sumptum foret et ipse paucis
diebus eodem prosectus est, iussus a senatu Italia de- 10 cedere sed postquam Roma egressus est, fertur saepe eo tacitus respiciens postremo dixisse urbem venalem
et mature perituram, si emptorem invenerit '36 Interim Albinus renovato bello conmeatum stipem dium aliaque, quae militibus usui forent, maturat in Africam portare ac statim ipse prosectus, uti ante
94쪽
BELLUM IUGURTHINO . 35-38. 69 comitia, quod tempus haud longe aberat, armis aut deditione aut quovis modo bellum conficeret at contra Iugurtha trahere omnia et alias, deinde alias morae causas facere, polliceri deditionem ac deinde metum simulare, cedere instanti et paulo post, ne sui diffiderent, instare ita belli modo modo pacis mora consulem ludi- fioaro. a fuere qui tum Albinum haud ignstrum com c istu Ἀ-sili regis existumarent neque ex tanta properantia tam da facile tractum bellum socordia magis quam dolo ero
derent. sed postquam dilapso tempore comitiorum dies adventabat, Albinus Aulo fratre in castris pro praetore rolicto Romam decessit. Ea tempestate Romae seditionibus tribuniciis atro 37 citer res publica agitabatur. l. Lucullus et L. Annius 2 tribuni plebis resistentibus conlegis continuare magistratum nitebantur, quae dissensio totius anni comitia inpediebat ea mora in spem adductus Aulus, quem pro praetore in castris relictum supra diximus, aut conficiundi olli aut terrore exercitus ab rege pecviniae capiundae milites mense Ianuario ex hibemis in expeditionem evocat, magnisque itineribus hieme aspera pervenit ad oppidum Suthul, ubi regis thesauri erant. quod quamquam et saevitia temporis et opportunitate loci neque capi neque obsideri poterat Iam circum murum situm in praerupti montis extremo planities limosa hiemalibus aquis paludem secerat), tamen aut simulindi gratia, quo regi formidinem adderet, aut cupidine caecus ob thesauros oppidi potiundi vineas regere, aggerem incere aliaque, quae incepto usui sinrent, properare Iugurtha cognita vanitate atque 38 inperitia legati subdole eius augere amentiam, miSSitare supplicantis legatos, ipse quasi vitabundus per saltuosa loca et tramites exercitum ductare. denique Aulum spe pactionis perpulit, uti relicto Suthule in abditam regiones sese veluti cedentem insequeretur ita delicta occultiora fuere interea per homines calli Sdos diu noctuque exercitum temptabat, centuriones
95쪽
ducesque turmarum, partim uti transfugerent, conmm-
pere, alii signo dato locum uti desererent quae Os, quam ex sententia instruit, intempesta nocte do improviso multitudine Numidarum Auli castra circumvenit. milites Romani, perculsi tumultu insolito, arma capere alii alii se abdere, pars territos confirmare, trepidare
omnibus locis vis magna hostium, caelum nocte atque nubibus obscuratum, periculum anceps, postremo figere an manere tutius foret, in inceri erat sed Θxe numero, quos paulo ante conruptos diximus, cohors
una Ligurum cum duabus turmis Thracum et paucis gregariis militibus transiere ad regem, et centurio primi pili tertia legionis per munitionem, quam uti defenderet acceperat, locum hostibus introeundi dedit, eaque Numidae cuncti inrupere nostri laeda fuga,
plerique abiectis armis, proxumum collem oce με runt nox atque praeda castrorum hostis, quo minus .
Victoria uterentur, remorata sint. doinde Iugurtha postero die cum Aulo in conloquio verba Mit: -- etsi ipsum cum exercitu fame et erro clausum teneret, tamen se memorem humanarum rerum, si secum
foedus saceret, incolumis omnis sub iugum missurum; i praeterea uti diebus decem Numidia decederet quae quamquam gravia et flagiti plena erant, tamen, qui mo tis metu mutabantur, sicuti regi lubuerat, pax convenit. I39 Sod ubi is Itomae conperta sunt, metus atque maeror civitatem invasere pars dolere pro gloria imperi, pars insolita rerum bellicarum timere libertati; Aulo me inseati, ac maxume qui bello saepe pra clari fuerant, quod armatus dedecore potius quam manu salutem quaesiverat. ob ea consul Albinus ex delicto fratris invidiam a deinde periculum timens senatum de foedere consulebat, et tamen interim e ercitui supplementum scribere, ab sociis et nomine Latino auxilia arcessere, denique omnibus modis sesti- nar senatus ita, uti par fuerat, decemit suo atque populi iniussu nullum potuisse laedua fieri consul
96쪽
BELLUM IUGUMHINUM . 38--41. 71 inpeditus a tribimis plebis, ne quas paraverat copias secum portaret, paucis diebus in Ahicam proficiscitur; num omis exercitus, uti convenerat, Numidia deductu in provincia hiemabat postquam eo enit, quamquam persequi Iugurtham et mederi frateruae invidia animo ardebat, cognitis militibus, quos praeter fugam soluto imperio licentia atque lascivia commperat, ex copia rerum statuit sibi nihil agitandum. Interim Romae C. amilius Limotinus tribunus Uplebis rogationem ad populum promulgat, uti quae Hi reretur in eos, quorum consilio Iugurtha sonati de creta neglegisset, quique ab eo in legationibus ruarii '
imperiis pecunias accepissent, qui elephantos quique
perfugas tradidissent, item qui de aes aut bello eum 'hostibus pactiones secissent. huic rogationi partim eo ei sibi alii ex partium invidia pericula metuemtes, quoniam aperte resistere non poterant, quin illast alia talia placere sibi faterentur, occulte per amicos ac maxume per homines nominis Latini et socios Italicos inpedimenta parabant. sed plebes incredibile memoratu est quam intenta fuerit quantaque vi roga sv M tionem iusserit, magis odio nobilitatis, ut mala silas εμ μαρ- antur, quam cura rei publicae tanta lubido 4 εpartibus erat. igitur ceteris metu perculsis, Scam rus, quem legatum Bestiae fuisse supra docuimus, inter laetitiam plebis et suorum fugam, trepida etiam
hum civitate, cum ex amilia rogatione tres quaesitores rogarentur, effecerat, ut ipse in eo numero re retur sed quaestio exercitis aspere violenterque ex rumor et lubidine plebis ut saepe nobilitatem, sic ea tempestate plebem ex secundis rebus insolentia
Ceterum mos partium popularium et senatusJ41
factionum ac deinde omnium malarum artium paucis Rute annis Romae ortus est otio atque abundantia earum rerum, quis prima mortales ducunt nam ante
Carthagineis deletam populus et senatus Romanus
97쪽
72 C. SALLUSTI CRISPIplacide modesteque inter se rem publicam fraetabant, neque gloriae neque dominationis certamen inter civis erat metus hostilis in bonis artibus civitatem retino Dbat sed ubi illa formido mentibus decessit, sollieo ies, quae res Secundae amant, lascivia atque huperbia inopasere cita quod in advorsis rebus optaverant otium, postquam adepti sunt, asperius acerbiusque fuit. --que coepere nobilitas dignitatem, populus libertatem M a g. - lubidinem Vortere, sibi quisque ducere trahere Σω amisia mare itis Omnia in duas partis abstravi; sunt, res publica, quae media fuerat, dilacerata. ceterum
hilitas saetione magis pollebat, plebis is soluta a,
que dispersa in multitudine minus poterat. paucorum arbitrio vesti domique agitabatur penes eosdem aer rium provinciae magistratus, gloriae triumphique erant: co in populus militia atque inopia urgebatur praedas belli-o cus imperatores cum paucis diripiebant, interea parem αλ es aut parri liberi militum, uti quisque potentiori
u confinis erat, sedibus pellebantur ita cum potentia Cavaritia sine modo modestiaque invadere polluere et P. vastare omnia, nihil pensi neque sancti habere, quoad P semet ipsa praecipitavit nam ubi primum ex nobili-
,--αμ tale reperti sunt qui veram gloriam iniustae οι- tiae anteponerent, moveri civitas et dissensi civilisbem in libertatem et paucorum scelera patefacere O pere, nobilitas noxia atque eo perculsa modo per socios ac nomen Latinum, interdum per equites Romanos, quos spes societatis a plebe dimoverat, Graechorum actionibus obviam ierat, et primo iberium, dein paucos post annos eadem ingredientem Gaium, tribunum alterum alterum triumvirum coloniis χω duc indis, cum . Fulvio Flacco fere necaverat et sane Gracchia cupidine victoriae haud satis mode ratus animus fuit sed bono vinci satius est quam
98쪽
BELLUΜIUGUMHINUM . 1 44. 73 malo more iniuriam Vincere igitur ea victoria nobilitas ex lubidine sua usa multos mortalis erro aut suga extinxit plusque in relicum sibi timoris quam potentiae addidit quae res plerumque magnas civitatis pessum dedit, dum alteri alteros vincere quoris modo et victos acerbius ulcisci volunt sed de studiis partium et omnis civitatis moribus si singillatim aut pro magnitudine parem disserere, tempus quam res
maturius me deseret quam ob rem ad inceptum redeo.
Ρost Auli foedus exercitusque nostri foedam fugam 43Μetellus et Silanus consules designati provincias inter se partiverant Metelloque Numidia evenerat, acri viro et, quumquam advorso populi partium, ama tamen quabili et inviolata. is ubi primum magistratum
ingressus est, alia omnia sibi cum conlega ratus, ad
bellum, quod gesturus erat, animum intendit igitur dis, dens veteri exercitui milites eligereJ scribere, praesidia
undique arcessere, arma tela, equos et cetera instrinmenta militiae parare, ad hoc conmeatum affatim, denique omnia, quae in bello Vario et multarum rerum egenti usui esse solent ceterum ad ea patranda senatus aucto 4-- iritate, socii nomenque Latinum et reges ultro auxilia mittundo, postremo omnis civitas summo studio assinitebatur itaque ex sententia omibus rebus paratis conpositisque in Numidiam proficiscitur, magna spe civium cum propter artis bonas tum maxume quod
advorsum divitias invictum animum gerebat et in 'rritia magistratuum ante id tempus in Numi a nostrae opes contusae hostiumque auctae erant. DSed ubi in Africam venit, exercitus 1 traditur a 44 Sp. Albino proconsule iners inbellis, neque periculi neque laboris patiens, lingua quam manu promptior, praedator ex sociis et ipse praeda hostium, sine imperio et modestia habitus ita imperatori novo plus ex malis moribus sollicitudinis quam ex copia militum auxili aut spei bonae adcedebat statuit tamen Μω tellus, quamquam et aestivorum tempus comitiorum
99쪽
74 c. SALLUSTI CRISPImora inminuerat et expectatione eventus civium an, mos intentos putabat, non prius bellum attingere, quam maiorum disciplina milites laborare coegisset num Albinus, Auli fratris exercitusque clade perculsus, postquam decreverat non egredi provincia, quantum temporis aestivorum in imperi fuit, plerumque milites stativis castris habebat, nisi cum odor aut pabuli
egestas locum mutare subegerat. sed neque muniebam
tur ea neque more militari vigilias deducebantur uti cuique lubebat, ab signis aberat lixae permixti cum militibus diu noctuque vagabantur, et palantes agros
vastare, illas expugnare, pecoris et mancipiorum praedas certantes agere eaque mutare cum mercatoribus
vino advecticio et aliis talibus, praeterea frumentum publica datum vendere, panem in dies mercari Ῥω - - stremo quaecumque dici aut fingi queunt ignaviae lux. riaeque probra, in illo exercitu cuncta fuere et alia 45 amplius. Vsed in ea difficultate etellum non minusquam in rebus hostilibus magnum et sapientem virum 51isse conperior tanta temperantia inter ambitionem
saevitiamque moderatum namque edicto primum amiumenta ignaviae sustulisse ne quisquam in castria panem aut quem alium coctum cibum venderet, lixae exercitum sequerentur, ne miles gregarius in castris neve in agmine servom aut iumentum haberet; ceteris arte modum statuisse praeterea transvorsis itineribus cotidie castra lyovom, iuxta cis hostes asessent, vallo atque lassa munire, Vigilias crebras ponem
et eas ipse cum legati circumire, item in agmine in primis modo modo in postremis, saepe in medio adesse, ne quispiam ordine egrederetur, ut cum signis frequentes incederent, miles cibum et arma portaret. 3 ita prohibendo a delictis magis quam vindicando e ercitum brevi confirmavit. 46 Interea Iugurtha, ubi quae etellus agebat, ex nuntiis accepit, simul de innocentia eius certior Roma laetus, diffidere suis rebus ac tum demum veram de-
100쪽
BELLUM IUGUMBINUΜ e. 44-47. 75 ditionem sacere conatus est igitur legatos ad com autem cum suppliciis mittit, qui tantum inod ipsi liberisque vitam peterent, alia omia dederent populo Romano. sed etello iam antea experimentis comi a tum erat genus Numidarum infidum, ingeni mobili,nOVarum rerum aridum esse citaque legatos alium ab alio divorsos aggreditur ac paulatim temptando, postquam Opportunos sibi cognovit, multa pollicendo persuadet, uti Iugurtham maxume vivom, si id parum procedat, necatum sibi traderent. ceterum palam quae ex voluntate orent, regi nuntiare iubet. deindo ipse paucis diebus intento atque insesto exercitu in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominum, pecora cultoresque in agri erant. ex Upidis et mapalibus praefecti regis obvii procedebant parati frumentum dare, conmeatum portare, postremo omnia, quae imperarentur, sacere. neque etellus is circo minus, sed pariter ac si hostes adessent, munito agmine incedere, late explorare omnia, illa dediti0nis signa ostentui credere et insidiis locum temptari. cit que ipse cum expeditis cohortibus, item landitorum - et sagittariorum delecta manu apud primos erat, in postremo C. Marius legatus cum equitibus curabat, in utrumque latus auxiliarios equites tribunis legionum et praesectis cohortium dispertiverat, ut cum eis Permixti velites, quocumque adcederent, equitatus hostium propulsarent. nam in Iugurtha tantus dolus tantaque peritia locorum et militiae erat, ut absens in Praesens, pacem an bell- gerens emiciosior esset, in
incerto haberetur Erat haud long ab eo itinero, quo etellus per-47gebat, oppidum Numidarum nomine Vaga, sorum rerum venalium totius regni maxume celebratum, ubi ἀ- ,
et incolere et visereari consueverant Italici gener. -
multi in rhalos huc consul, simul temptandi gratiis 2 4 , et si paterentur opportunitates loci, praesidium imposuit praeterea imperavit frumentum et alia, quae