장음표시 사용
81쪽
56 C. SALLUSTI CRISH Africum agitabant, Gaetuli sub sole magis, haud procul ab ardoribus), eique mature oppida habuere num freto divisi ab Hispania mutare res inter se institu
η 10 rant. nomen eorum paulatim Libyes conrupere, in
- bara lingua auro pro edis appellantes sed res Ρersarum brevi adolevit, ac postea nomine Numidae, propter multitudinem a parentibus digressi, Possedere ea loca, quae proxume Carthaginem Numidia appellatur. 12 deinde utrique alteris freti finitumos armis aut metu sub imperium suum coegere, nomen gloriamque sibi addidere, magis ei, qui ad nostrum mare proceSSerint, quia Libyes quam Gaetuli minus bellicosi denique Africae pars inferior pleraque ab Numidis possessa est, victi omnes in gentem nomenque imperantium 19 concessere postea Phoenices, alii multitudiuis domi minuendae gratia pars imperi cupidine sollicitata plebe et alii novarum rerum avidis, Hipponem Hadrumetum Leptim aliasque urbi in ora marituma condidere, eaeque brevi multum auctae pars originibus suis prae sidio aliae decori fuere. nam de Carthagine silere melius puto quam parum dicere, quoniam alio properare tempus Ones.
Igitur ad Catabathmon, qui locus Aegyptum ab
Africa dividit, secundo mari prima Cyrene est, coloniurieraeon, ac deinceps duae Syrtes interque eas Leptis, deinde hilaenon arae, quem locum Aegyptum orsus finem imperi habuere Carthaginienses, post aliae m nicae urbes cetera loca usque ad auretaniam m midae tenent, proxume Hispaniam auri Eunt super Numidiam Gaetulos accepimus partim in auguriis alios incultius vagos agitare, post eos Aethiopas esse, dehinc loca exusta solis ardoribus igitur bello Iugurthino pleraque ex unicis oppida et finis Carthaginiensium, quos norissume habuerant, populus Romanus per magistratus administrabat Gaetulorum magna pars et umidae usque ad flumen uluccham sub Iugurtha erant; auris omnibus rex Bocchus imperi-
82쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 18-21. 57tabat, praeter nomen cetera ignarus populi Romani itemque nobis neque bello neque pace antea cognitus. do hie et eius incolis ad necessitudinem rei satis dictum. Ροstquam diviso regno legati Ahica decessero et 20 Iugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese ridet, certum esse ratus, quod ex amicis apud umantiam acceperat, omnia Romae Venalia esse, simul et illorum pollicitationibus accensus, quos paulo ante muneribus expleverat, in regnum Adherbalis inibinum intendit ipse acer bellicosus; at is quem pete abat quietus inbellis, placido ingenio, opportunus imiuriae, metuens magis quam metuendus igitur ex inproviso finis eius cum magna manu invadit, multos mortalis cum pecore atque alia praeda capit, aedificia incendit, pleraque loca hostditer cum equitatu adcedit, deinde cum omni multitudine in regnum suum convortit, existumans Adherbalem dolore permotumflua υν iniurias suas manu Vindicaturum eamque rem belj causam fore. at ille, quod neque se parem armis existumabat et amicitia populi Romani magis quam Numidis fretus erat, legatos ad Iugurtham do iniuriis questum misit. qui tametsi contumeliosa dicta rettulerant, prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere, qui temptatum antea Secu cesserat. neque eo magis cupido Iugurthae minuebatur, quippe qui totum eius regnum animo iam invaserat. itaque non uti antea cum praedatoria manu, sed magno exercitu conparato bellum gerere coepit et aperte totius umidiae imnerium petere. ceterum qua pergebat, urbis
agros a M: praedas a me, suis animum hostibus
terrorem augere. Adherbal ubi intellegit e processum, 21 uti regnum aut relinquendum esset aut armis retinem dum necessario copias parat et Iugurthae obvius procedit interim haud longe a mari prope Cirtam op 2pidum utriusque exercitus consedit et, quia diei extremum erat, proelium non inceptum sed ubi lin
83쪽
Z rumque noctis processit. Obscuro etiam tum lumino
milites Iugurthini signo dato castra hostium invadunt
semisomnos partim alios arma sumentis fugant fumduntque Adherbal cum paucis equitibus Cirtam x fugit, et ni multitudo togatorum fuisset, quae umbdas insequentis moenibus prohibuit, uno die inter
duos aeges coeptum atque patratum bellum foret. igitur Iugurtha oppidum circumsedit, vineis turribusque et machinis omnium generum expugnRre aggreditur, maxume festinans tempus legatorum antecapere, quos ante proelium factum ab Adherbale Romam mis-
Sed postquam senatus de bello eorum accepit, tres adulescentes in fricam legantur, qui ambos reges adeant, senatus populique Romani verbis nuntient velle et censere eos ab armis discedere, de contrinvorsiis suis iure potius quam bello disceptare ita se-22que illisque dignum esse legati in Africam maturantes Veniunt, eo magis quod Romae, dum proficisci parant, de proeli facto et oppugnatione Cirtae audi
2 batur; sed is rumor clemens erat quorum Iugurtha accepta oratione respondi sibi neque maius quicquam neque carius auctoritate senatus esse ab adulescentia ita se enisum, ut ab optumo quoque probaretur Vi tute, non malitia . Scipioni, summo viro, placuisse; ob easdem artis Micipsa, non synuria liberorum in regnum adoptatum esse ceterum. quo plura bene ab que strenue fecisset, eo animum suum iniuriam minua tolerare. Adherbalem dolis vitae suae insidiatum quod ubi conperisset, sceleri eius obviam isse populum Romanum neque recte neque pro bono facturum, si ab iure gentium sese prohibuerit. postremo de O- nibus rebus legatos Romam brevi missurum ita
utrique digrediuntur. Adherbalis appellandi copia
non fuit. 23 Iugurina ubi eos Africa decessisse ratus est neque propter loci naturam Cirtam armis expugnare
84쪽
BELLUM IUGURTHIN- . 21-24. 59 potest, vallo atque ossa moenia circumdat, turris e truit easque praesidiis firmat; praeterea dies noctisquo aut per vim aut dolis temptare, defensoribus moenium praemia modo modo sormidinem ostentare, suos hoditando ad virtutem adrigere: prorsus intentus cuncta parare Adherbal ubi intellegit omnis suas fortunas in extremo sitas, hostem infestum, auxili spem nullam, penuria rerum necessariarum bellum trahi non posse, ex eis, qui una Cirtam profugerant, duos in ume inpigros delegit: eos multa pollicendo ac miserando casum suum confirmat, uti per hostium munitiones noctu ad proxumum mare, dein Romam pergerent
Numidae paucis diebus iussa efficiunt litterae Ad-24 herbalis in senatu recitatae, quarum sententia haec fuit:
Non mea culpa saepe ad vos oratum mitto, a 2 tres conscripti, sed vis Iugurthae subigit, quem tanta lubido extinguendi me invasit, ut neque Vos neque deos inmortali in animo habeat, sanguinem meum quia omnia malit itaque quintum iam mensem socius et amicus populi Romani armis obsessus teneor; neque minimicipsae patris mei benificia neque vostra decreta auxiliantur ferro an fame acrius urgear, im
Ρlura de Iugurtha scribere dehortatur me fortuna mea et iam antea expertus sum parum fidei miseria esse nisi tamen intellego illum supra quam ego sum petere neque simul amicitiam 'ostram et regnum
meum perure utrum grarius existumet, nemini o
cultum est nam initio oecidit Hiempsalem fratrem meum, deinde patrio regno me expulit. quae sane fuerint Osfras iniuriae, nihil ad vos Verum nunc
vostrum regnum stris tenet me, quem os imper
forem Numidis posuistis, clausum obsidet legatorum verba quanti fecerit, pericula mea declarant. quid est relicum nisi vis vostra, quo moveri possit nam ego quidem vellem, et haec, quae scribo, et illa, quae antea
85쪽
60 C. SALLUSTI CRISPIin senatu questus sum, Vana forent potius, quam miseria mea fidem verbis saceret. 1ο Sed quoniam eo natus sum, ut Iugurthae scelerum
ostentui essem, non iam mortem neque aerumnas,
tantum modo inimici imperium et cruciatus corporis deprecor regno Numidiae, quod vostrum est, uti lubet, consulite in manibus inpiis eripite, per maiestatem imperi, per amicitias fidem, si ulla apud vos memoria remanet avi mei asinissae.'
i, His littoris recitatis fuero qui exorcitum in Africam mittundum censerent et quin primum Adherbali subveniundum do Iugurtha interim uti consuleretur, quoniam legatis non paruisset sed ab isdem illis regis fautoribus summa ope enisum est, ne tale dea cretum fieret ita bonum publicum, ut in plerisque negotiis solet, privata gratia devictum legantur' me in Africam maiores natu nobiles, amplia honoribus usi. in quis fuit M. Scaurus, de quo supra me
moravimus, consularis et tum senatu princeps ei,
quod res in invidia erat, simul et ab Numidis obsocrati, triduo navem ascendere dein brevi Vticam adpulsi litteras ad Iugurtham mittunt quam ocissume ad provinciam adcedat, aeque ad eum ab senatu mis sos ille ubi accepit homines claros, quorum Ructoritatem Romae pollere audiverat, contra inceptum suum Venisse, primo conmotus metu atquo lubidine divorsus agitabatur timebat iram senatus, ni paruisset legatis; porro animus cupidino caecus ad inceptum scelus rapiebatur vicit tamen in avido ingenio pras vom consilium. igitur exercitu circumdato summa vi
Misis Cirtam inrumpere nititur, maxume sperans uiducta
manu hostium aut vi aut dolis sese casum vici'riae I inventurum quod ubi secus procedit nequo quod imtenderat, efficere potest, ut prius quam legatos comveniret, Adherbalis potiretur, ne amplius morando Scaurum, quem plurumum metuebat, incenderet, cum 1 paucis equitibus in provinciam venit. ac tametsi se-
86쪽
BELLUΜ IUGURTHINUM . 24-28. 61 nati Verbis graves minae nuntiabantur, quod ab opp. manet ar gnatione non desisteret multa tamen oratione com
sumpta legati laustra discessere. Ea postquam Cirtas audita sunt, Italici, quorum 26 virtute moenia defensabantur, confisi deditione facta propter magnitudinem populi Romani inviolatos sese fore, Adherbali suadent, uti aeque et oppidum Iugu thas tradat, tantum ab eo ritum paciscatur de ceteris senatui curae fore. at ille, tametsi omnia potiora fide et M ta
Iugurthae rebatur, tamen, quia penes eosdem, si assi Vorsaretur, cogundi potestas erat, ita uti censuerant
Italici, deditionem facit Iugurtha in primis Adher abalem excruciatum necat, deinde omnis puberes mmidas atque negotiatores promiscue, uti quisque adimatus obvius fuerat, interficit.
Quod postquam Romae cognitum est et res in27 senatu agitari coepta, idem illi ministri regis interipellando ac saepe gratia, interdum iurgiis trahundo
tempus, atroci,atem acti leniebant. ac ni C. em 2 mius tribunus plebis designatus, Vir acer et infestus potentiae nobilitatis, populum Romanum edocuisset id agi, ut per paucos factiosos Iugurthae scelus com donaretur, roseula omnis inridia prolatandis consubtationibus dilapsa oret tanta vis gratiae atque pecuniae regis erat. sed ubi senatus delicti conscisntia spopulum timet, lege Sempronia provinciae futuris comsulibus Numidia atque Italia decretae consules decla 4
rati P. Scipio Nasica L. Bestia Calpumio Numidia,
Scipioni Italia obvenit. deinde exercitus, qui in Afri 5 cam portaretur, scribitur, stipendium linque, quae bello usui forent, decemuntur At Iugurtha contra spem nuntio accepto, quippe 28 cui Romae omia venire in animo haeserat, filium et cum eo duos familiaris ad senatum legatos mittit eisque uti illis, quos Hiempsale interfecto miserat,
praecipit, omnis mortalis pecunia aggrediantur qui 2 postquam Romam adventabant, senatus a Bestia eo
87쪽
62 C. SALLUSTI CRISPIsultus est, placeretne legatos Iugurthae recipi moenbbus, eique decrevere, nisi regnum ipsumque deditum venissent, uti in diebus proxumis decem Italia deced 3 rent consul Numidis ex senatus decreto nuntiari iubet. ita insectis rebus illi domum discedunt. Interim Calpumius parato exercitu legat sibi homines nobilis factiosos, quorum auctoritate quae in liquisset, munita fore sperabat. in quia fuit Scaurus,
cuius de natura et habitu supra memorarimus nam in consule nostro multae bonaeque artes animi et corporis erant, quas omnis Varitia praepediebat prutiens laborum, acri ingenio, satis providens, belli haud ignarus, firmissumus contra pericula et insidias sed legiones per Italiam Regium atque inde Siciliam, porro et o Sicilia in Africam transvectae igitur Calpumius initio paratis conmeatibus acriter Numidiam ingressus est multosque mortalis et urbis aliquot iugnando 29 eopit sed ubi Iugurtha per legatos pecunia temptare bellique, quod administrabat, asperitatem ostendere
coepit, animus aeger avaritia sacile convorsus est. --terum octu et administer omnium consiliorum adammitur Scaurus, qui tametsi a principio plerisque exsactione eius conruptis acerrime regem inpugnaVerat, tamen magnitudine pecuniae a bono honestoque in pravom abstractus est. sed Ingurtha primuin tantum modo belli moram redimebat, existumans sese aliquid interim Romae pretio aut gratia effecturum postea vero quam participem negoti Scaurum accepit. in
mammam spem adductus recuperandae pacis statuit cum eis de omnibus pactionibus praesens agere ceterum interea fidei causa mittitur a consule Sextius quaestor in Oppidum Iugurthae Vagam cui is rei species erat acceptio frumenti, quod Calpumius palam legatis imperaverat, quoniam deditionis mora indutiae agitabantur igitur rex, uti constituerat, in ca tra Venit, ac pauca praesenti consilio locutus do invidia saeti sui atque uti in deditionem acciperetur, reliqua
88쪽
BELLUM IUGURTHmUΜ o. 28 31 63 cum Bestia et Scauro secreta transigit dein postero die quasi per saturam sententiis exquisitis in deditionem accipitur sed, uti pro consilio imperatum erat, elephanti triginta, pecus atque equi multi cum parvo argenti pondere quaestori traduntur. Calpumius Romam ad magistratus rogandos proficiscitis in Numidia et exercitu nostro pax agitabatur Postquam res in Africa gestas quoque modo actae 30 forent, fama divolgavit, Romae per omnis loco et conventus de sacho consulis agitari apud plebem gravis invidia, patres solliciti erant. probarentne tantum fi
gitium an decretum consuli a Vorterent, parum constabat ac maxume eos potentia Scauri, quod is auctor et socius Bestiae serebatur, a vero bonoque inpediebat a C. Memmius, cuius de libertate ingeni et odio potentiae nobilitatis supra diximus, inter dubit
tionem et moras senatus contionibus populum ad vim dicandum hortari, monere, ne rem publicam, ne libe tutem suam desererent, multa superba et crudeliari cinora nobilitatis istendere: prorsus intentus omnimodo plebis animum incendebat. Sed quoniam ea tempestate Romae emmi lacum dia clara pollensque fuit, decere existumari unam ex tam multis orationem eius perscribere, ac potissumum
ea dicam, quae in contione post reditum Bestiae huiuscemodi verbis disseruit: Μulta me dehortantur a vobis, Quirites, ni sim 3 idium rei publicae omnia superet ope iactionis, ostra patientia, ius nullum, ac maxume quod innocentiae plum periculi quam honoris est nam illa quidem piget dicere, his annis quindecim quam ludibrio fueritis superbiae paucorum, quam foede quamque inulti perierint vostri defensores, ut vobis animus ab ignavia atque socordia conruptus sit, qui ne nunc quidem obnoxiis inimicis exurgitis atque etiam nunc timetis eos,
quibus decet terrori esse. sed quamquam haec tali
sunt, tamen obviam ire lactionis potentiae animus sub
89쪽
64 c. SALLUSTI CRISPI, ' igit certe ego libertatem, quae inihi a parente meo caedi tradita est, experiar verum id vis se an ob rem auis )ciama in Ostris manu situm est, Quirites. N qu ogo vos hortor, quod saepe maiores Ostri secere, uti contra iniurias armati eatis nihil vi, nihil
SeceSSione Opus est: necesse est, suomet ipsi more
praecipites eant oecis P. Graccho, quem regnum parare aiebant, in plebem Romanam quaestiones' bitae sunt; post C. Gracchi et M. Fulvi caedem item vostri ordinis multi mortales in carcere necati sunt: utriusque cladis non lex, verum lubido eorum finem fecit sed sane fuerit regni paratio plebi sua restituere quicquid sine sanguine civium ulcisci nequitur, iure factum sit superioribus annis taciti indignab mini aerarium expilari, reges et populos liberos paucis nobilibus vectigal pendere, penes eosdem et Summum gloriam et maxumas divitias esse tamen haec talia sacinora inpiine suscepisse parum habuere itaque in utremo leges, maiestas vostra, divina et humana omnia 1 hostibus tradita sunt neque eo qui ea fecere pudet aut paenitet, sed incedunt per ora vostra magnifici, sacerdotia et consulatus, pars triumphos suos ostena fantes proinde quasi ea bunori, non praedae habeantrst servi aere parati iniusta imperia dominorum non e serunt: vos, Quirites, in imperi nati aequo animo 12 servitutem toleratis at qui sunt ei, qui rem publicam occupavere homines sceleratissumi, cruentis manibus, immani avaritia, nocentissum et idem superbia- sumi, quibus fides decus pietas postremo honesta Liaelin atque minonestis Omnia quaestu sunt pars eorum 'occidisses tribunos plebis, alii quaestiones iniustas, plerique caedem in os fecisse pro munimento habent.14 ita quam quisque pessum fecit, tam maxume futua
est metum ab scelere suo ad ignaviam vostram transtulere, quos omnis eadem cupere, eadem odisse, eadem 1 metuere in unum coegit. sed haec inter bonos amb16 citia, inter malos factio est quod si tam vos liberi
90쪽
BELLUM IUGURTHINUM . 31. 65tatis curam haberetis, quam illi ad dominationem
accensi sint, profecto neque res publica sicuti nunc vastaretur et benificia ostra penes optumos, non aud cissumos forent maiores ostri parandi iuris et malo 17 statis constituendae gratia bis per secessionem armati ΑVentinum occupavere: Vos pro libertate, quam ab illis accepistis, nonne summa ope nitemini atque eo vehementius, quo maius dedecus est parta amittere quam
Dicet aliquis quid igitur censes γ' vindicandum 18 in eos, qui hosti prodidere rem publicam, non manu neque i, quod magis vos fecisse quam illis accidisse indignum est, verum quaestionibus et indicio ipsius Iugurthae. qui si dediti ius est, profecto iussis ostris 'niaci oboediens erit: in ea contemnit, scilicet existumabitis, qualis illa pax aut deditio sit, ex qua ad Iugurthamacelerum inpiinitas, ad paucos potentis maxumae divitiae, ad rem publicam damna atque dedecora perienerint. nisi sorte nondum etiam vos dominationis eorum 80 satietas tenet et illa quam haec tempora magis placent, cum regna proVinciae leges iura iudicia, bolla
atque paces, postrem divina et humana omnia penes Paucos erant, Vos autem, hoc est populus Romanus, invicti ab hostibus, imperatores omnium gentium, Satis uec γ' habebatis animam retinere. nam servitutem quidem quis Ostrum recusare audebat γAtque ego tametsi viro flagitiosissumum existumo ii iine iniuriam accepisse, tamen Vos hominibus sceleratissumis ignoscere, quoniam cives sunt, aequo animo paterer, ni misericordia in peraiciem casura esset. nam 22
et illis, quantum inportunitatis habent, parum est impiine male fecisse, nisi deinde iaciund licentia eripitur, et Vobis aeterea sollicitudo remanebit, cum intellegetis aut aerviundum esse aut per manus libertatem retinendam. nam fidei quidem aut concordiae quae 3 spes est dominari illi volunt, vos liberi esse; sacere illi iniurias, vos prohibere; postremo sociis nostris