장음표시 사용
51쪽
26 C. SALLUSTI CRISPIsenatum perducit, reliquos cum custodibus in aedem Concordiae venire iubet eo senatum advocat mam quo frequentia eius ordinis Volturcium cum legatis introducit, Flaccum praetorem scrinium cum litteris, 47 quas a legatis acceperat, eodem adserre iubet. Volturcius interrogatus do itinere, de litteris, postremo quid aut qua de causa consili habuisset, primo fingere alia, dissimulare de coniuratione post ubi fide publica dicere iussus est, omia, uti gesta erant, aperit docetque se paucis ante diebus a Gabinio et Caepario socium adscitum nihil amplius scire quam legatos, tantummodo audire solitum ex Gabinio . Autronium Ser. Sullam L. Vargunteium, multos praeterea in ea con- iuratione esse eadem Galli fatentur ac Lentulum dissimulantem coarguunt praeter litteras sermonibus,
quos ille habero solitus erat ex libris Sibyllinis regnum Romae tribus Comeliis portendi Cinnam atque
Sullam antea se tertium esse, cui satum ore urbis potiri praeterea ab incenso Capitolio illum esse vige- Sumum annum, quem saepe ex prodigiis haruspices respondissent bello civili cruentum fore igitur perilectis litteris, cum prius omnes signa Suis OMO-Vissent, senatus decemit, uti abdicato magistratu Lentulus itemque osteri in liberis custodiis habeantur. itaque Lentulus . Lentulo Spintheri, qui tum aedilis erat, Cethegus Q. Omificio, Statilius C. Caesari, G
binius . Crasso, Caeparius nam is paulo ante ex fuga retractus erat Cn. Terentio senatori traduntur. 48 Interea plebs coniuratione patefacta, quae primo cupida rem novam nimis bello avebat, mutata mente Catilinae consilia execrari, Ciceronem ad caelum tollere Veluti ex servitute erepta gaudium atque laetitiam agitabat namque alia belli facinora prae dae magis quam detrimento lare, incendium Vero crudele inmoderatum ac sibi maxume calamitosum ut bat, quippe cui omnes copiae in usu cotidiano et cultu
52쪽
BELLUM CATILINAE . 46-49. 27Ρos sum diem quidam L. Tarquinius ad senatum adductus erat, quem ad Catilinam proficiscentem ex itinere retractum aiebant. is cum se diceret indica viturum de coniuratione, si fides publica data esset,
iussus a consule quae sciret, edicere, eadem sere quae
Volturcius de paratis incendiis, de caede bonorum, de itinere hostium senatum docet praeterea se missumam Crasso, qui Catilinae nuntiaret, ne eum Lentulus et Cethegus aliique ex coniuratione deprehensi terrerent, eoque magis properisret ad urbem adcedere, quo et ceterorum animos reficeret et illi facilius e periculo eriperentur sed ubi arquiniua Crassum nominavit, hominem nobilem maxumis divitiis summa potentia, alii rem incredibilem rati, pars tametsi Verum existumabant, tamen quia in tali tempore tanta vis hominis magis leniunda quam exagitanda videbatur, plerique Crasso ex negotiis privatis obnoxii conclamant indicem salsum esse, deque ea re postulant uti reser tur itaque consulente Cicerone frequens senatus de 6
init a quini indicium falsum videri eumque in
vinculis retinendum neque amplius potestatem sacium dam, nisi de eo indicaret, cuius consilio tantam rem esset mentitus erant eo tempore qui existumarent
indicium illud ai. Autronio machinatum, quo facilius appellato Crasso per societatem periculi reliquos illius potentia tegeret alii Tarquinium a Cicerone inmissum
aiebant, ne Crassus more suo suscepto malorum patrocinio rem publicam conturbaret ipsum Crassum ego postea praedicantem audivi tantam illam contumeliam sibi ab Cicerone inpositam. Sed isdem temporibus Q. Catulus et C. is ne-49que precibus neque gratia neque pretio Ciceronem inpellere potuere, uti per Allobroges aut alium indicem C. Caesar salso nominaretur. nam uterque cum
illo gravis inimicitias exercebant: iso oppugnatus in iudicio pecuniarum repetundarum propter cuiusdam Transpadani supplicium iniustum, Catulus ex petitione
53쪽
pontificatus odio incensus, quod extrema aetate, in xumis honoribus usus, ab adulescentulo Caesare victus 3 discesserat res autem opportuna Videbatur, quod is
privatim egregia liberalitate, publice maxumis mune- ribus grandem pecuniam debebat sed ubi consulem ad tantum facinus inpellere nequeunt, ipsi singillatim circumeundo atque ementiundo quae se ex Volturcio aut Allobrogibus audisse dicerent, magnam illi imVidiam conflaverant, usque eo ut non nulli equites Romani, qui praesidi causa cum telis erant circum aedem Concordiae, seu periculi magnitudine seu animi mobilitat inpulsi, quo studium suum in rem publicam clarius esset, egredienti ex senatu Caesari gladio inbnitarentur.5 Dum haec in senatu aguntur et dum legatis Allobrogum et . Volturcio conprobato eorum indicio, praemia decemuntur, liberti et pauci ex clientibus Lentuli divorsis itineribus opifices atque servitia in vicis ad eum eripiundum sollicitabant, partim exquir bant duces multitudinum, qui pretio rem publicam
vexare soliti erant. Cethegus autem per nuntio familiam atque libertos suos, lectos et exercitatos, orabat in audaciam, ut grege facto cum telis ad sese in rumperent consul ubi ea parari cognovit, dispositis praesidiis, ut res atque tempus monebat, convocato senatu refert, quid de eis fieri placeat, qui in custodiam traditi erant. sed eos paulo ante frequens ει natus iudicaverat contra rem publicam secisse tum D. Iunius Silanus primus sententiam rogatus, quod eo tempore consul designatus erat, de eis, qui in custodiis tenebantur, et praeterea de L. Cassio . Furio Ρ. Umbreno Q. Annio, si deprehensi forent, supplicium
sumundum decreverat isque postea permotus oratione
C. Caesaris pedibus in sententiam i Neronis iturum se dixit, quod de ea re praesidiis additis referundum
censuerat sed Caesar, ubi ad eum Ventum est, rogatus sententiam a consule huiusce modi verba locutus est
54쪽
BELLUM ATILINAE . 4s-51. 29 Onmis homines, patres conscripti, qui de rebus bidubiis consultant, ab odio amicitia, ira atque miser, cordia vacuos esse decet. haud facile animus verum providet, ubi illa ossiciunt, neque quisquam omnium lubidini simul os usui paruit intenderia ingenium, valet si lubido possidet, ea dominatur, animus nihil
valet. magna uti copiis est memorandi, patres com
scripti, qui reges atque populi ira aut misericordia inpulsi male consuluerint. sed ea malo dicere, quae maiores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere. bellomacedonico, quod cum regeterse gessimus, Rhodiorum civitas magna atque magnifica, quae populi Romani opibus croverat infida atque advorsa nobis ait. sed postquam ollo oonfecto de Rhodiis
consultum est, maiores nostri, ne quis divitiarum,
in quam iniuriae causa bellum inceptum diceret, impunitos eos dimisere item bellis unicis omnibus, eum saepe Carthaginienses et in pace et per indutias multa nefaria facinora fecissent, numquam ipsi per occasionem talia fecere magis quid se dignum oret, quam quid in illos iure fieri posset, quaerebant. hoc
item vobis providendum est, latres conscripti, ne plus apud vos valeat . Lentuli et ceterorum scelus quam vostra dignitas, neu magis irae vostrae quam famae consulatis nam si digna poena pro factis eorum reperitur, novom consilium adprobo: si magnitudo sceleris omnium ingenia exuperat, his utendum censeo, quae legibus conparata sunt. Plerique eorum, qui ante me sententias dixerunt con sposite atque in nifice casum rei publicae miserati sunt. quae belli saevitia esset, quae victis acciderent, enumeravere rapi Virgines pueros, divelli liberos a parentum conplexu matres familiarum pati quae victoribus conlubuissent, fana atque domos spoliari, caedem incendia fieri, postremo armis cadaVeribus, cruore atque luctu omnia conpleri sed per deos inmortalis, quo illa oratio per 10tinuit an uti vos infestos coniurationi faceret scilicet,
55쪽
30 C. SALLUSTI CRISPIquem res tanta et tam atrox non permorit, eum oratio 1 accendet non ita est, neque cuiquam mortalium iniuriae suae parvae ridentur multi ea gravius aequo habuere.
12 sed alia aliis licentia est, patres conscripti qui demissi in obscuro vitam habent, si quid iracundia deliquere, pauci sciunt fama atque fortuna eorum pares sunt qui magno imperio praediti in excelso aetatem 1 agunt, eorum acta cuncti mortales novere ita in maxuma sortuna minum licentia est; neque studere 14 neque disse, sed minum irasci decet quae apud alios iracundia dicitur, ea in imperio superbia atque crude- 1 litas appellatur equidem ego sic existumo, patres
conscripti, omnis cruciatu minores quam acinora illorum esse sed plerique mortales postrem meminere et in hominibus inpiis sceleris eorum obliti de poena disserunt, si ea paulo saevior fuit. 16 D. Silanum, virum fortem atque strenuum, certo scio quae dixerit, studio rei publicae dixisse, neque illum in tanta re gratiam aut inimicitias exercere;
i eos mores eamque modestiam Viri cognovi. Verum
sententia eius mihi non crudelis quid enim in talis homines crudele fieri potest 2 sed aliena a re publica
a nostra Videtur nam profecto aut metus aut iniuria te subegit, Silane, consulem designatum genus poenae 1 novom decemere de timore supervacuaneum est disserere, cum praesertim diligentia clarissumi viri con-20 sulis tanta praesidia sint in armis de poena possum
equidem dicere, id quod res habet, in luctu atque miseriis mortem aerumnarum requiem, non cruciatum esse; eam istincta mortalium mala dissolvere; ultra 21 neque curRe neque gaudio locum esse. Sed, per deos
inmortalis, quam ob rem in sententiam non addidisti, 22 uti prius verberibus in eos animadvorteretur an quia lex oroia vetat at aliae leges item condemnatis civibus non animam eripi, sed exilium permitti iubent. 23 an quia gravius est verberari quam necari quid autem acerbum aut nimia grave est in homines tanti fac,
56쪽
BELLUM CAULINAE . I. 31 noris convictos si quia levius est, qui convenit in ominore negotio legem timere, cum eam in maiore neglegeris 2
At enim quis reprehendet quod in parricidas rei 25 publicae decretum erit 'empus dies fortuna, cuius lubido gentibus moderatur illis merito accidet quic 26 quid Venerit: ceterum vos, patres conscripti, quid in
alios statuatis, considerate. omnia mala exempla ex 27 rebus bonis orta sunt sed ubi imperium ad ignaros eius aut minus bonos pervenit, novom illud exemplum
ab dignis et idoneis ad indignos et non idoneos transfertur Lacedaemonii devictis Atheniensibus triginta sviros inposuere, qui rem publicam eorum tractarent. ei primo coepere pessumum quemque et omnibus im svisum indemnatum necare ea populus laetari et merito dicere fieri post ubi paulatim licentia crevit, 30 iuxta bonos et malos lubidinose interficere, ceteros metu terrere cita civitas sedivitute obpressa stultae 31 laetitiae gravis poenas dedit. nostris memoria victor 2 Sulla cum Damasippum et alios eius modi, qui malo rei publicae creverant, iugulari iussit, quis non factum sius laudabat homines scelestos et factiosos, qui seditionibus rem publicam exagitaverant, merito necatos aiebant. sed ea res magnae initium cladis fuit. iam aut quisque domum aut illam, postremo Vas aut Vestimentum alicuius concupiverat, dabat operam, ut is in proscriptorum numero esset cita illi, quibus Dama 34sippi mors laetitiae fuerat, paulo post ipsi trahebam tur, neque prius finis iuguliundi fuit, quam Sulla omnis
suos divitiis explevit. atque ego haec non in .aussio 35 neque his temporibus vereor, sed in magna civitate multa et varia ingenia sunt potest alio tempore, alio 36 consule, cui item exercitus in manu sit, falsum albquid pro vero credi ubi hoc exemplo per senatus decretum consul gladium eduxerit, quis illi finem statuet aut quis moderabitur2Μaiores nostri, latres conscripti, meque consili 37
57쪽
32 e. SALLUSTI CRIMIneque audaciae umquam eguere neque illis superbia obstabat, quo minus aliena instituta, si modo probas erant, imitarentur arma atque tela militaria ab Samnitibus, insignia magistratuum ab Tuscis pleraque sumpserunt postremo quod ubique apud socios aut hostis idoneum videbatur, cum summo studio domi exequebantur imitari quam invidere bonis malobant. 3 sed eodem illo tempore Graeciae morem imitati veriboribus animadvortebant in civis, de condemnatis sum-40 mum supplicium sumebant postquam res publica adolevit et multitudine civium factiones aluere, cidicumveniri innocentes, alia huiusce modi fieri coepere, tum lex orcia aliaeque leges paratae sunt, quibus 4 legibus xilium damnatis permissum est hanc egoctausam Patres conscripti, quo minus novom consilium 42 capiamus, in primis magnam puto prosecto virtus
atque sapientia maior illis fuit, qui ex parvis opibus tantum imperium secere, quam in nobis, qui ea bene
4s lacet igitur eos dimitti et augeri exercitum alblinae minume sed ita censeo, publicandas eorum pecunias, ipsos in vinculis habendos per municipia, quae maxume opibus Valent neu quis de eis postea ad senatum referat neve cum populo agat; qui aliterfecerit, senatum existumare eum contra rem publicam et salutem omnium acturum.
52 ostquam Caesar dicundi finem fecit, ceteri verbo
alius alii varie adsentiebantur. at . orcius Cato rogatus sententiam huiusce modi orationem habuit: Tonge mihi alia mens est, patres conscripti, cum res atque pericula nostra considero, et cum sententias non estorum ipse mecum reputo illi mihi disseruisso videntur de poena eorum, qui patriae parentibus, aris atque focis suis bellum paravere res autem monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus, consultare. nam cetera malificia tum persequare, ubi lacta sunt hoc nisi provideris ne accidat, ubi evenit,
58쪽
laustra iudicia inplores capta urbe nihil fit reliqui
victis sed per deos inmortalis, Vos ego appello, qui ssemper domos illas, signa tabulas ostras pluris quam rem publicam secistis: si ista, cuiuscumque modi sunt qu- amplexamini, retinere, si Voluptatibus vostris otium praebere Voltis, expergiscimini aliquando et capessite rem publicam non agitur de vectigalibus s quo de sociorum iniuriis libertas et anima nostra in dubio est.
Saepe numero, patres conscripti, multa verba in hoc ordine feci, saepe de luxuria atque avaritia nostrorum civium questus sum, multosque mortalis ea causa advorsos habeo. qui mihi atque animo meo
nullius umquam delicti gratiam fecissem, haud facile
alterius lubidini male facta condonabam. sed ea tam sotsi vos parvi pendebatis, tamen res publica firma erat, opulentia neglegentiam tolerabat nunc Vero non 10 id intur, bonisne an malis moribus Vivamus, neque quantum aut quam magnificum imperium populi Romani sit, sed haec, cuiuscumque modi ridentur, nostra an nobiscum una hostium futura sint. hic mihi quis tiquam mansuetudinem et misericordiam nominat. iam
pridem equidem nos Vera Vocabula rerum amisimus.
quia bona aliena largiri liberalitas, malarum rerum audacia fortitudo vocatur, eo res publica in extremo sita est sint sane, quoniam ita se mores habent 121iberales ex sociorum serti a sint misericordes in furibus aerari ne illi sanguinem nostrum largiantur
et, dum paucis sceleratis parcunt, bonos uinis pediditum iunt.
Bene et conposite . Caesar paulo ante in hoo 13 ordine de vita et morte disseruit, credo salsa existinmans ea, quae de inferis memorantur, divorso itinere malos a bonis loca taetra inculta, foeda atque sor-dulosa habere itaque censuit pectinias eorum publi 14eandas, ipsos per municipia in custodiis habendos, videlicet timens, ne, si Romae sint, aut a popularibus
59쪽
34 e. SALLUSTI CRISPIconiurationis aut a multitudine conducta per vim erba piantur quasi vero mali atque scelesti tantum modo in urbis et non per totam Italiam sint, aut non ibi plus possit audacia, ubi ad defendundum opes minores 1 sunt qua re Vanum equidem hoc consilium est, si periculum ex illis metuit si in fiunt omnium metu solus non timet, eo magis reser me mihi atque vobis a timere qua re, cum de P. Lentulo ceterisque si tuetis, pro certo habetote vos simul de exercitu Cati-18 linae et de omnibus coniuratis decemere quanto VOS attentius ea agetis, tanto illis animus infirmior erit: si paululum modo vos languere Viderint, iam omnes
seroces aderunt.1 Nolite existumare maiores nostros armis rem vi 2 blicam ex parva magnam fecisse si ita res esset, multo pulcherrumam eam nos haberemus quippe sociorum atque civium, praetere armorum atque equorum maior
21 copia nobis quam illis est sed alia fuere, quae illos magnos secere, quae nobis nulla sunt domi industria, foris iustum imperium, animus in consulundo liber, 22 neque delicto neque lubidini obnoxius pro his nos habemus luxuriam atque avaritiam, publice egestate. privatim opulentiam laudamus divitias, sequimur imortiam. inter bonos et malos discrimen nullum, omnia 23 virtutis praemia ambitio possidet neque mirum ubi vos separatim sibi quisque consilium capitis, ubi domi voluptatibus, hic pecuniae aut gratiae servitis, eo fit, ut impetus fiat in vacuam rem publicam. 24 Sed ego haec omitto coniuravere nobilissumi cives patriam incendere Gallorum gentem infestissumam nomini Romano ad bellum arcessunt; dux hostium cum
25 exercitu supra caput est: Vos cunctamini etiam nunc
et dubitatis, quid intra moenia deprensis hostibus s 26 oiatis misereamini censeo deliquere homines adulescentuli per ambitionem atque etiam armatos dimiti 27 tis ne ista vobis mansuetudo et misericordia, si illi
28 arma ceperint, in miseriam convortat scilicet rea
60쪽
BELLUM CATILINAE . 62 63. 35 ipsa aspera est, sed Vos non timesis eam. immo vero maxume sed inertia et mollitia animi alius alium expectantes cunctamini, videlicet dis inmortalibus com fisi, qui hanc rem publicam saepe in maxumis periculis seminere. non Votis neque suppliciis muliebri etsbus auxilia deorum parantur vigilando agundo bene consulundo prospera omnia cedunt ubi socordia te atque ignaviae tradideris, nequiquam deos inplores: irati infestique sunt apud maiores nostros A. an 30lius Iorquatus bello Gallico filium suum, quod is
contra imperium in hostem pugna erat, necari iussit, atque ille egregius adulescens inmoderatae sortitudinis 1 morte poenas dedit Vos de crudelissumis parricidis quid statuatis, cunctamini videlicet cetera vita eorum huic sceleri obstat. Verum parcite dignitati Lentuli, qui ipse pudicitiae, si famae suae, si dis aut hominibus umquam ullis pepercit ignoscite Cethegi adulescen astias, nisi iterum patriae bellum fecit nam quid ego ac
do Gabinio Statilio Caepario loquar quibus si quicquis umquis pensi fuisset, non ea consilia de republica habuissent. postremo, patres conscripti, si 85 mehercule peccato locus esset, facile paterer Vos ipsa re corrigi, quoniam Verba contemnitis sed undiquo circumventi sumus Catilina cum exercitu saucibus urget; alii intra moenia atque in sinu urbis sunt hostes; neque parari neque consuli quicquam potest
occulte quo magis properandum est. Qua re ego ita censeo, cum nefario consilio acete 36ratorum civium res publica in maxuma pericula Venerit, eique indicio . Volturci et legatorum Allobrogum
convicti confessique sint caedem incendia aliaque se foeda arius crudelia facinora in civis patriamque ravisse, de consessis sicuti de manufestis rerum capitalium more maiorum supplicium sumundum. Ρostquam Cato adsedit, consulare omnes itemque 53 senatus magna pars sententiam eius laudant, virtutem