Jo. Gottl. Heineccii, jc. ... Elementa philosophiæ rationalis, et moralis ex principiis admodum evidentibus justo ordine adornata. Accessere Historia philosophica, & index locupletissimus

101쪽

ων El, mi ses P. I. v. u. Sech IV. Aliquando enim attane materiae Imitari olent impositione Drιieulares , quoties- nimirum praedicatum non toti indiriduo, . sed ejus parti convenit. Sis universali similis; est propositio et Merate rixin particulari Socrates fui sapiens, Socrates euutam bibis.

g. V . opon Aliquando non modo judicamus praedi-,ioues catum subjecto corruenire , vel non convc-- d los. ire sed, modum, quo vel conveniat vel io conveniat, definimus. Et tunc pr postiones dicuntur MODALES, quales Ino di sunt quatuor Necesse est, contingis 3 posm

F. g. Oeesse ηι, eulum, ψιι ad ,idendi inne requisitis, videre . contingit, ut oeulus bene adfectus, videas. Os ile est , irentum... ΑΜadrari . mpQιbile est , ut duo sint entia snfinita. De his tenenda regulis Propositiones neeessariae sundamentum sunt se monstrationis firmissime, directar nipossibiles dant demonstrationem dire- etam, quam α mathematici aliquando non negligunt. 3 Reliquae propositionem, si de demonstrationem quaeritur, raro aliam quam probabilem, veritatem.suppeditant qiva non statim, quod eontingi . aut ponamhile est, etiam actu est.

Item ex Addunt etiam propontiones EXPONIBNEvnibiles. LES, quarum alias EXCLUSIVAS voeanr,vesuti Solis ei iusti ai alias EXCEPΤ1',ΑS, e. g. Omnis possessio , prater virtutem

102쪽

selvantur propositiones qu6d saepe sint virtualiter negativae , quamvis adfirmativae

videantur.

g. LVII

versalem , an particularam esse opor Quae proteat propositionem, facile anteffigitur at ' 'φρς' tendas ad polhe quae vere , reter et mm propositioni insiti t. THESIS est ipsa si T, enunctatio, HYPOTHESIS disditio, sub qua

haec nunciatio vera est. Iam observa re Iam seu οιier dipoths seu condLtio . seu quis propositio vera es, mbioti P nais r propositio un versalis est . ea, fra subiecti naturam quarenda: non potest non ' particularis este Ηm recte d coci omnis εν gravis est conditio enim hic non ita supponenda

quam deris Plius natura , ex qua gravitas mani teli sui . At dicere non possum

debet , conditio ponenda est alia extra aeri naturam , e . calor . Ergo dicendum Iu dam aer est rarefactus,

I. LVIII. Maria uici, qui hos imitantur I insidis Iosopi, singulis propc sitionibus singula vo Niscabula tribuunt . Quae enim immediate ex tata oelinitione fluunt, propositiones, si theoreticae E sunt

103쪽

sunt, XIOMATA sin practicae, POSTUA

TA vocantur. E. g. Esto definitio cireuIus est figura, ut peripheria auentis ubique ista aequaliter Si inde colligam Omnes radii a miro ea enii ad peripheriam Iuni aequales , habe, axioma . Sin inseram e Potest deser3b eare ιαι , si filum vel linea eirca punctum movea*ur rhabeo postulatum s. IX.

nista postulata probatione non indigeant. Si postulat enim ipsa definitio vera est, non potest non h.' thdi propositio , quae immediate inde fluit , seant 'era esse. Quando autem certa sit definitio, quando , ipsa demonstratione indigeat, si

pra dictum g. XLII.

g. LX. Quid . Propositiones, quae ex plurium definitIotheorema num comparatione nascuntur , si theoreticae

ta PT sent, HEOREMATA; sin practicae, PROA

E. g. ex definitionibus polorum, aequatoris& horizontis inter se comparatis manifesto fluit propositio et Sub polis arctie O antaincti eo dies aeque a nox sun sex mensiu- En theorema . sic comparatis inter se definitionibus lineae meridionalis istas rum mundi problema reperiori Linea meria dionali per lineam perpendicularem dirisa reperiri usum quatuor plagae mundi ἄν- ianales.

f. LXI.

104쪽

Tu iudieiis Θ κορυι ionibus Io Inon ita incurrit in oculos, ac axiomatum , postulatorum in utraque sunt d monstranda.

' Nascimtur enim ex omparatione divers Tum definitionum . Quas autem ego habeam definitiones , quas inter se compar rim, quomodo ratiocinatus sim, non unus quisque intelligit . Ergo id ostendere , i. e. demonstrationem subnectere teneor .

g. LXII. Si quid novi ex axiomate, postulata , theo Quid e remara vel probiomaro colligimus, ea propo xv isti vocatur COROLLARIUM e CONSECTARIUM . α gr. Ex theoremate illo g. LX. J recte insero Sub polis diem is, tiem semper esse quales ex problemate: Aningulis singulis aqualiter divisis , operiri ossa quatuor pina secundarias. En CONSECTARIA. s. LXIII. l

Quoties propositio aliqua illustratur, e. g. aet

per exemplum, vel ex hystoria, vel aliud quid notatu dignum adjicitur, toties id, catur SCHOLION I. LXIV. Quamvis autem rarius philoseph voca Usit --bula haec addant singulis propontionibus, quod accurrat plerumque faciunt mathe proposiis malicit utile tamen est, scire, quales sint Monum. propositiones singulae. Ita enim .statim intelligimus, an, quali demonstratione indigeant s. LXV.

105쪽

A'-όh. SN ergo, ceu hactentis ostensum, ν om si ' VHLj-que ex una propositione aliae tio una exrauant sciendum , id fieri vel per OPP . SITIONEM , vel per sYLLOGISMUM

E g. Si cior omnem Mumfamilias esse alieno, uiri subjectum e regulas de conversione

scio etiam , quosdam , at non timnes 3 alm G.

juri subi Hos l. filios om inaes per regulas de oppositione , falsam esse propositionem Ἀ-ndam siti familiat alien juri subiectum non esse . De syllogismo infix

Iuo loco dicemus. α

g. LXVL. t n. ' CONVERSIO est transpositio subiecti di,' loci in praedicat hujus in locum suri cti, ita instituta, ut utraque propositio,

E. . Si propositIonem hanc timnsi stafifamilias os alieno ori subjectus , ita inve eam omni Aseno iur subjecturus filiusfami- lia , transpositi quidem sunt termini, sed altera tamen propositio est salis . Non rite

. ergo Lesa est conversio 4 L V. 'os LXVIL RHgui Quum itaque sic convertenda sit propo de illa. sitio , ut utraque vera sit, Ol. LXVI. nec semper tamen vera sit, quae transpositis te minis emergit g. LXUL hconsequenς

est , ut certae observandae sint regulae , quae ita se habent: L Propositiones universalia negans Se in es iaris ad mans recte convertuntur simpliciter II tantae aliter aά - mans

106쪽

Dociuilissi vos ionnus. Mmans ita convertenda , ut altera propositio fiat particesaris . IV Pariacus ariter negans sinpl iter convertitur, quamvis negatina non

um in ad copulam , sed 4 si 12 '

tineat, sic fiat adfirinativa b. - tImam conversonem vocant simpliaem, dis in idoctesinam utilem obscurissimis in-zzu voeabulis, regulis , versiculis N

his noti vacatis re seria nugas agere . Eri

verissimum quoque eri , nussum sinitum . . ebisu, is quoddam enetrabile esse corpres

LXVII. Denique si verum est , rq m

prehendit, vel x vς pz. prium tale , quo Imm soli temper

competere censeturo

107쪽

g. LXm. Quia e Deinde novas propositi ones ex aliis PQ:ιοῦ. elicimus , earumque falsitatem cognoscimus per regulas de OPPOSITIONE, quae est duarum inter se vel vere vel in speciem p gnantium propositionum comparatis. g. LXX. Quot Quando erg comparantur inter se propo-P' stiones uisii saliter a mantes particul

xiter mantes , et universaliter aganus ,

particulariter ad mantes oppositio hae vocavi CONTRADICTORIA ; sin uniso fatis' asrmans comparatur cum nise aliis rer negante, CONTRARIA si denique ar-ncularis opponitur particulis , SUBCO OTRARIA.

Contradictoriarum propasitionum Iter semper vera , altera falsa est . De CONΤRARIIs , Contrariaν- utγaquefalsa esse potest , at num suam utroque vera. De SUBCONTRARIIs denu

108쪽

D Ddisti εργο rionibus Iosdenique Subcontraria propositione amba era εών non amba fama , si possunt.

f. LXXII. 9uae regulae in investiganda veritate , in Eari us. Instituendis disputationibus , in diiudicandis

controversis , ac detegendis λογηκα me incredibilem adserunt utilitatem. ' Quum enim ad investirationem veritatis pertineat, etiam scire, quid falsum sieci e gnita veritate , vi oppositionis contradictoriae , certissime eognosco , quid falsum sit Deinde quia in controversis, disputationibus propositiones contradictoriae defendi debento me , si id non sit , tota controversia vel disputatio aut in λογυια ιν desinat, aut neuter disputantium rem acua

tigerit , oportet.

D Ratiocinatione vel Syllogissimo.

s. LXXIII.

VIdimus, quomodo duas inter se ideas Connexio. comparet intellectus tres inter se confert, omo: isέρς seu ariseinari dicitur, g. X.Ladeoque iam proximum est, ut de RATIOCINATIONE vel SYLLOGIMMO dicamus.

s. LXXIV. Quut vero in adornandis syllogisinis In quoi,do

tellectus se habeat, tanquam arithmeticus , mens qui regula de Tribus utitur, g. IX. idque ipsum etiam vocabulum innuat consequens dat pest, ut quemadmodum arithmeticus ex M

109쪽

xo Elem. E c. 'ra Cap. ra dea in iis duabus quantitatibus cognitis tertiam incognitam elicit . ita intellectus , quoties iratiocinatur, ex comparatibne duarum dearum cum tertia colligat , componendae illat sint, an seiungendae.

. Ita ex comparatione mentis cum eor=ore se euitatione istis, intelligo , mentem' corpus iungi, no' posse. Ex comparapione mensis cum θά tu &. cogitatione, .QtIIM- cos. mentem else non corpoream , si1 spicitualem. substantiam .

Quid ra Itaque RATIOCINATIO, vel SYLLO

2 tW HSld IS est op ratio intellemix, qua ille

Litau, instituta duarum idearum comparisione cuivi tertia , junsendaen ista sint, an separan dii cognostit g. LXXVL. Eius non Quum itaque tres sint ideae, hic inter se possunt comparandae di I. LXXV. consequens est , . . A. Vt ut, simul ac quatuor idea . in unum yli

mini. alimum compingimus, Viriola emergat ratiocinatio ' Quod plerumque fit , ubi voeabulum ali quod aequivocatione laborat . Hinc male quis ratioeinaretur 4 Spiritus est substantia cogitansii et o spiritus vini est tali sub' amsa . Vocabulum enim piritus diversimode hic accipitur , adeoque quatuor ide. in unum syllogismum compin Saaζar. .

g. xxvii. Qui, - istae i deae, si verbis exprimuntur TERMINI vocantur Elcis quidem, de quo

110쪽

agvi quaeritur, IUUM; quod de eon'rs me- quaeritur, MAJUR Zc is, quocum hi duo Hyrermihi comparantur, MEDIUS adpellari sile ν

ar g Ωἰre velia an aer si gravir, Chinc has ideas comparem cum respone eorporum aer erit terminu MINOR , quiae de eo aliquid quatiatur .grim, terminus

M A1OR, qui a hoc a senu est, quod de aere

quaeritur .. orporum erit terminus

MEDIUS , quia eum hac ideae diue reliquar

aomparantur

Iae eum singulis. condendantur omnem quin tones

que risogisthum persectum constare opor ne tribus PROPOsITIOIMBUS , quarum ill a , quae ex majori medio termino comis ponitur. AIOR ; quae ex minore de me dio . MINOR quae ex minore Sc majore, CONCLUSI adpellatur Si e si sibgisnum construam ex termito Pauli ante propositis: a LxXVII. OGod premit Orpbrae inferiora , est grave,

iacer premit οππα inferiora. Et ergo aer gravis' prima propositio erit mur, altera minor postremae eonet in