장음표시 사용
111쪽
Hebraeo textu, qui habet propter te, Vel
propter transgremonem tuam, tuumque peCCatum. Hieronyiiiiso Q Pst. in Gen. Opera hic non ruris colendi , ut plerique piitovi; sin t rata signiscant, ut in Hebraeo habetur. IV. I . Cognovit autem Cain uxorem suam, quae concepit, re peperit Henoch: ρο aediscatit cimitatem, vocavitque nomen eius ex nomine filii sui Henoch. et s. Cognoiit quoque Adam uxorem suam , ct peperit klium , vocavitque nomen eius Seth. Ambiguum est , viri ne, an uxores nomina filiis impo1uerint. Et posteriori quidem loco ex Vulgatae Contextu videtur Adam Setho nomen imposuisse. At vero ex
Hebraicis codicibus deprehendes, illic Cain , hic Evam officium hoc praestitisse; propterea quod in priori exemplo habeant illi mast. Vailchra: in posteriori autem foem. Vatichra. XXXVIII. a. Vidit stiam hominis Chananaei, vocabulo Sue. Ambiguum est, num filia, an homo illo
Chananaeus Sue Vocaretur, atque ex interpunctione videtur potius filia eo nomine appellata. Rem dirimit Heb. T. IDU nomen eiuS maIC.
XLIV. et O. De Beniamino Judas inquit: ipsum solum habet mater sua; ex quo colligi potest Rachelem adhuc eo tempore vixisse, quae jam multo amte decesserat. Clarius Heb. T. remansi ipse solus matri suae.
112쪽
XLVI. 18. Hi Ilii Zelphae . . . re hos genuit Tmcob. Iacob ne, an Zelpha genuit' Ηeb. T. ipsa peperit istos Iapy ' Iacobo. Item Exciti IV. 26.
Deut. VI. I. - m eis dormiem, atque conia furisseis. I 1J t. I s. dormivit autem Samuel usque
mane. Rhsonum videtur, sive dormiendo in lege meditari, sive dormiisse Samuelem, qui ter, & quarto a Deo Vocatus tam stupenda ab eo praedici audierat. Utrobique habet Heb. T. verbum IIV cubare. Jos VII. s. Et ceciderunt per prona fugientes. Ce-Ciderunt ne a Cado, an a Caedo i Heb. T. monoe percuisserunt e03.
ΙΙ. Reg. VII. I9. bla es lex Adam. Non primus ibi homo voce INI, sed homo in genere indi-gitatur.
ΙΙ. Reg. XII. 24. Quae, scilicet Belsabee, genuit stium, ire vocavit nomen eius Salomon. Equidem videtur Bethsabee, non David nomen Salomoni imposuisse; sed aliter statuit Heb. fons, ubi habetur pri re iocavit ille. ΙΙΙ. Reg. VII. I . Filium mulieris iiduae de Tribu Nephtali. Ambiguum est, & Videtur potius vidua haec esse de Tribu Nephtali, cum tamen ex II. Paral. II. I . esset de Tribu Dan. Heb. codi-Ces, qui interserunt bon ipse, sat tibi ostendunt, non viduam, sed Hiram viduae filium de hac Tribu fuisse.
113쪽
IV. Reg. V. IS. I9. Hoc autem sol iri es, de quo depreceris Dominum pro semo tuo , quando ingredieIur
Dominus meus templum Remmon, ut adoret, re illo innuente super manum meam, si adoravero in templo Remmon , adorante eo in eodem loco, ut ignoscat mihi Dominus fervo tuo pro hac re. Quod in peculiaribus epistolis ad Tapinum suum, seu Dissi de Naamanis facto i) jam dudum observavit Bochartus, & post ipsum Calmetus Dissi de prostratione Naaman coram Remmon a), aliique etiam apud ipsum opti,
me Hebraicus textus in hunc sensum verti potest, ut Naaman veniam non pro cultu adhuc Numini impendendo , sed pro antea impenso deprecetur.
mn De hac re parcat Dominus servo tuo: quum Ueniebat Dominus meus in templum Remmon ad adorandum ibi , re innitebatur ipse super manum meam, ρο ipse adorati , seu procubui in templo Remmon; de hac mea adoratione, vel pro ratione in templo Remmon parcat quinso Dominus servo tuo in hac re; qua quidem lectione maxima Theologi dissicultate liberantur, ut ut alias dein praeseserre cl. nonnullis viris Videatur. N. Reg. XIX. 2I. Sprevit te, re subsannavit tavirgo, filia Sion: pos tergum tuum caput movit, filia Perugalem. Obscurum est, num haec verba dirigan-
i) Tom. III. Oper. p. 891. & 899. aὶ Extat T. I. Differt, in Scr. lib. p. δε .
114쪽
tur ad filiam Sion, & Ierusalem, quod Sennacherib eam spreverit; an vero ad ipsum Sennacherib. Prius potius ex Vulgatae interpunctione colligitur; & ita Liranus, & Cornelius a lapide in Isai XXXVII.
et a. ea decepti intellexerunt. Ex Hebraeo tamen alterum manifestissime eruitur, ubi verbum in foem. genere sumitur, affixum vero masculini est, ut con- 1let illud ad filiam Sion, hoc autem ad Sennache-1ib referri. I. Esdrae III. I a. Qui viderant remplum prius cum fundatum esset, re hoc templum in oculis eorum sebant. Ambiguum est, num illud cum fundatum esset ad templum Salomonicum referatur, an vero ad Zoroba-
helicum; immo illud potius, quam istud intelligi
videretur. Heb. T. cum fundaretur haec domus.
ΙΙ. Esdrae IX. I. Elegisti Abram, re eduxim eum de igne Chaldaeorum. Quid, quaeso, intelligis nomine ignis Chaldaeorum ' Appellative videlicet transfertur nomen proprium urbis Ur; unde erat Abraham
Cardinalis Bellarminus, qui & ipse olim ex locis, ubi sermo in Vulgata est anceps, Hebraicorum codicum usum etiam post Tridentinam Synodum ostendebat, duo praesertim ex Psalmis petita exempla proposuit, quo illud essiceretur. Nec enim dubitandum est, quin ex illis luculentiora loca sumi queant, quae egeant ex Hebraico textu illustrari; quippe qui non ex hoc, sed eX graeca tantum interpretatione
115쪽
Iospretatione sint, ut superius monuimus. Verum ut ab initio propositum nobis est pauca tantum, solectaque hoc loco asserre, non erant haec ex ea latinorum Bibliorum parte haurienda, quae ex He-hraeo proxime non haberetur, & ubi crebriores a fonte Giscrepantiae occurrunt; ne cogi nos id facere exemplorum inopia Videremur. Tum vero facillimum cuique jam in ex iis, quae ex ceteris libris accuratioribus adduximus, ad ea, quae ex Psalmis adduci possent, & nos reticuimus, argumentari. Quod tamen reticere hoc loco ad rem nostram non possumus, unde & Bellarminus usum fontis post Tridentinum statutum licere demonstrat, varia est Latinorum codicum lectio. Etenim variant alicubi Vaticana ipsa inter se; variant a Vaticanis Plantiniana, & cetera alibi terrarum impressa; ut certo flatui vix queat, quaenam alteri lectio anteponendast, ni ad fontem confugiamus. Ita editio Clemcntino-Romana anni IS92. Jos VIII. 29. habet: Ρω- cepitque Josue. Altera Vero anni I 393. nomen Iosue omittit. II. Reg. III. IO. illa viri eius, haec viris eius. XIII. 28. illa Amnon vino, haeC Amnon tantum.
XIX. 22. prior fili Sarviae, posterior stiae Sarviae.
XXIII. et s. habet illa Elica de Arori, altera vero Helica de Harodi. Jerem. L. 42. extat in priori immisericordes, . in posteriori autem misericordes, & alia eiusmodi, de quibus consule Henricum Buhento-
116쪽
pium i . Genesis vero XXXV. 3. habent Vati
cana super, Plantiniana subter. Exod. VIII. 26. Vaticana Domino Deo nostro ' Plantiniana Domino Deo nostro. Jos. XIX. I s. Vaticana Perata, Plantiniana Pedaia. III. Reg. XXI. l. qitie erat in Jezrahel Vaticana legunt, Plantiniana Vero qui erat in Jezrahel. XXII. I s. illa tradet eum, haec tradet eam. Esther XU. I. illa quin esset. Mardochaeus , altera quin Esther
Mardochaeus. Jer. XLIX. 3. priora Biblia sude Rabboib, posteriora flii Rabbatb, & alia plura, quae memorat Buxentopius et ), & facile est dignoscere
utramque editionem Comparantibus. Cuius quidem discriminis ea praecipua caussa est, quod Plantiniani Typographi secuti unt notas, & correctiones Lucae Brugensis, quae aliam ab autographo Romano anni Is 93. lectionem referebant. Quamquam in epistola dedicatoria edito Romanarum correctionum libello praefixa fatetur Lucas has ex eo ipso Romano eXemplari desumptas esse; quod si esset, nunquam Vaticana, & Plantiniana Biblia discreparent. Porro etsi plerumque Plantiniana lectio Vaticanae praeferenda Videatur, in nonnullis tamen non adeo facile erant Vaticana exemplaria a Plantinianis typographis deserenda. Cap. Ierem. XLIX. 3. habebant Vaticana, & adhuc habent clamate sita, rectissime juxta & Hebraicos, & Graecos codices. Qui igitur
il Lux de Luce Lib. III. Cap. IV. ij Ibidem Cap. VII.
117쪽
Plantiniani editores in Vulgatam mendosam lectionem clamate stit intruserunt, quae plerasque recentiores editiones Plantiniana Biblia sequutas invasit 'Egechiel XXI. 28. optime cum fonte habet Vatia
Cana mucro, mucro evaginate, .... limate. Lucas
tamen Brugensis fictilia positione, quod ita legeret exemplar Romanum anni I 393., & Plantiniani t pographi ipsum sequuti mendosam lectionem obtrudunt mucro, mucro evagina te, lima re. Atque haec
quum ita sint, quis apte satis intelliget, utra vera vulgatae lectio sit, ni fontem consulati Ex hodiernae vulgatae Clementinae editionis sive mendis, sive ambiguis, obscurisque locis, sive ea demum , quam proxime tetigimus, exemplarium varietate Hebraicorum codicum usum etiam post Tridentinam Synodum, & definitam Vulgatae authentiam asserere hucusque & vindicare conati sumus . Quid vero si , ut ut perfecta latinae nostrae translationis puritas latissime ConCedatur, tantum tamen abest, ut assertum haec usum excludat,
ut eum potius postulare necessariό videatur ' Nam unde nisi ex Hebraicis fontibus omnimoda illa integritas, & cum fonte congruentia sive dignosci a nobis, sive vindicari adversus Tridentini decreti hostes posset i)t Clamant autem plerique haereticorum absurdam hanc interpretationem esse, quam
ti) Forerius ad confirm. auctor. , & fidem Vulgati interpr. coactus est novam ex Hobraeo vers. illius osoribus obiicere. v. ei. Dedic. & Praef.
118쪽
Io8 Ecclesia communi fidelium usui Consecravit , nec ullomodo cum fonte Congruere; perperam a Patribus Pontificiis, qui hebraice ignorabant, ut suam ipsorum ad Hebraicam Veritatem provocationem eludant, authenticam declarari. Quid porro hic Consilii capiemus t Quibus omnibus efficitur, ut immerito prorsus ex allato Tridentinorum Patrum decreto definietit Melchior Canus I non esse ad Hebra,ca, re Graeca exemplaria provocandum. Praesertim vero ut immerito ab Hebraicarum litterarum dist,plina arceantur , quotquot Hebraicorum Codicum in Vulgatis Bibliis usum Fcumenicae Tridentinae Synodi auctoritate sublatum arbitrantur.
Decere chrisianum Theologum Novi T. , quod non Hebraice, sed Graece exaratum es, magis esse sollicitum, quam Veteris.
Dantur autem alii, animadvertit Κrugerus ca), hanc linguam parvi pendentes, nihil quas ad se putantes pert,nere, consueti dicere, cui bono jam es lingua Hebraea tmisimus in Noto Testamento; hoc autem graece literis ἐξαρνι consignatum est , re ita de hoc plusculum soli, citos nos esse oporteat , quam de Veteri. Non id tamen ex ipsis Novi foederis scripturis eruimus. In his repe-
ij Lib. II. Locor. TheoIog. Cap. XIII. i) Dissert. de Ling. Ileb. Antiq. , Util. , Neces P. 43.
119쪽
timus Christum Iesum novis fidelibus commendasse τὸ os B. τὰσ- I), seu seripturarum perscrut, tionem; quo quidem vocabulo Veteris proculdubio instrumenti volumina intellexit. Paullus item a)omnia non Novi solum, sed & Veteris Test. ad nostram institutionem, & doctrinam aeque scripta esse testatus est, omnemque scripturam divinitus inspiratam sive Veterem, sive novam utilem esse ad docendum , ad arguendum, ad Corripiendum, ad erudiendum in jumtia, ut perfectus sit homo Dei, ad
omne opus bonum instructus 3 , summopere propterea ob studium, & operam in sacris Veteris Test. litteris collocatam Timotheum commendans. Quod Christus, Paullus, & Apostoli omnes usu, & exemplo firmarunt. Unde sane eorum Veritas, quae in Novo foedere aut dicta, aut facta narrantur, nisi ex Veteris prophetiis confirmandat Novum Test mentum est veteris complementum; quid jam impletum teneamus, si quod implendum erat, ignoremus t Aut quum Christus non venerit Μο1aicam legem solvere, sed adimplere, ni ex Vet. Testam. praemonstremus adimplendam , qui nos impletam demonstrabimus t Modum hunc Christus, sacrique ipsius scriptores, & Patres omnes sequuti sunt. Λυ
que Origenes ) adducto Μarci Evangelii initio,
quod hic ex Hebraicis V. T. scripturis desumpserat,
120쪽
sat hoc innuitur, inquit, οτι ἡ του μαγγελίου Ut των Ιουδαικῶν γραααατων ηρτηται quod Evangelii initiam a scripturis Judaicis pendet. Sic & adversus Hebraeos praeserti m se gerunt Theologi, qui universa Iesu facta, dicta, perpessiones, mortem denique, quae in No-
o T. exponuntur, tanquam Veros dudum praedictos ab eorum Patrihus expectati Μessae caracteres, singula ex veteribus scripturis depromunt , ipsisque incredulis, & coecis intuenda obiiciunt. Eadem adversus Haereticos est ratio; nisi aut Μanichaei, aut Sociniani ii sint uni Novo foederi adhaerentes. Ansorte, ut impie olim iidem Manichaei effutiebant, ab eodem Spiritu, &. Deo non est Vetus instrumentum, ut minus propterea Venerari , & excoli debeat i Audi, quid Marcellinum doceat Athanasius: omnis apud nos sue nova, sive vetus scriptura Numinis dimini assatu prodiit , re idonea es ad erudiendum sub ea forma , specieque verborum , qua concepta es. Augustinus autem Tract. IX. in Ioh. coὰices quidem duos, unum tamen spiritum esse asserebat. Index quoque divini placiti, ac voluntatis sunt veteres libri , eodemque spiritu sanctitatis locuti sunt sancti Dei homines illorum auctores. In illis quae
de Deo enuntiantur, mysteria, & dogmata, aequi
simam Dei perfectissimi entis ideam fovent. Quae
narrantur Patriarcharum facta, singula sunt ad nostram institutionem efformata , dirigendaeque vitae nostrae accommodatissima ; ut quae vetus scriptura