Jo. Bernardi Derossi ... De praecipuis caussis, et momentis neglectae a nonnullis Hebraicarum litterarum disciplinae disquisitio elenchtica

81쪽

se sive ob sensuum copiam, quos ffovent hebraica verba, sive ob varium interpretum intellectum, valde dissentiunt, cui jam te committes; aut quam pintabis melius auctoris mentem referret Quod porro de ipsis praecipue vetustissimis, quaeque maiorem auctoritatem, & usum obtinent, versionibus Verum est, quippequae ex hebraicis non punctatis codicibus factat 1iant varios sic sensus admittentibus. Etenim , ut

praeclare inquit R. Bechai i), nurnNT

literae, quando non sunt punctatae, suscipiunt multas inten-riones , vel sensus, re in multas dividuntur scintillos. Nec solum versiones, sed ipsa eadem unius, eiu demque versionis exemplaria saepe Variant, ut, quaenam sit vera lectio, certo statui nulla ratione queat, ni ad fontem confugiamus. Cuius rei exemplum aditulit Bellarminus ao in latinis nostris codicibus luculentissimum. Iosue V. 6. plurimi codices Bellarmini aetate habebant: quibus juravit, ut ostenderet eis terram siueiviem lacte , o melle. Alii vero: vi non Uenderet. Hanc posteriorem lectionem tum commemor tum Cardinalis, tum correctores Sixtini, & Clementini veriorem esse, & retinendam Censuerunt, proptereaquod Hebraico textui sit consentanea. Atque ex hac interpretum. varietate, & dissidio Heb. limguae necessitatem, & necessariam Hebraicorum fom

i) In Lib. Num. II. I s. pag. Isa. apud Holt. Thes Phil. Lib. I. C. II.

sio Lib. II. de verbo Dei Cap. XI.

82쪽

rantur.

Quid praeterea, si errata, quod saepe fit, sive typographorum inscitia, & incuria, sive sciolorum audacia in versiones irrepanti Unde scis, nisi ex He-hraico textu, in LXX. οδος Ι. Sam. XIV. s. irrep

Gen. XXXI. I., & alia eiusmodit Unde in Vulgatam malitia pro militia Isa XL. . ., eques pro Nisus EXOd. XV. I9., ortu pro horto Iob. VIlI. I 6., viduam pro mitium Ps. CXXXI. II., Jerusalem pro Israel Jerem. XXXIII. ., novi pro n- Thren. III. 236 quadraginta quinque pro quinque Gen. XVIII. 28., di similia, quae fortuito acciderunt i Nec nisi ex Hebraici textus consultatione deprehenderunt Hieronymus ab oleastro, Bellarminus, aliique irrepsisse olim in latinam translationem seculi pro facilli Prov. XVI. II., fontem pro fortem Ps. XXV1., M XLI., exultationes pro exahationes Ps. CXLIX., aut pax illius pro paxillus I. Esdrae IX., atque alia bene multa, quae ex ipso primigenio textu dein emendata fuere. Porro hoc idem dicendum est de iis erratis, quae in versionibus eXtEnt eX una quorundam sciolorum audacia , qui putantes teXtum .

83쪽

emendare turpi eum hallucinatione Corruperunt. Ita sciolus quidam audax ex Aet. VII. I . , ubi ait Stephanus animas ingressas in AEgyptum fuisse septuaginta quinque, Graecum V. T. textum Gen. XLVI. et . , ubi septuaginta tantum, ut in Hebraeo, cete-' riique translationibus, legebatur, emendandum su

Ut autem id ex praecedentibus versiculis, ubi universae illae animae 11gillatim enumerantur, robur omne susciperet, adhuc audacior factus quinque animas, quae eo judice deesse videbantur, sacro textui inseruit:

Itaque quamquam optimae extant in Hebraico textu versiones, quae silerumque, atque in rebus praecipue maioris momenti cum eodem textu cohaerent, tamen, ut singula hucusque constituta demonstrare videntur, eiusmodi non sunt, nec tanta sive interpretis primum industria, ac doctrina elaboratae, sive typographorum solertia custoditae, ut a quovis mendo immunes perfecte prorsus in omnibus suum fontem referre queant. Quod ab hominibus, non Pr phetis prodierint, interdum a fonte aberrant. Aut . nimis verbis inhaerent, & sunt obscurissimae; aut verba nestigentes referendis sententiis vacant, &sunt liberiores. Addunt, & detrahunt, ut earum auctoribus visum est. Primigeniarum dictionum vim,

84쪽

& emphasim, idiotismos sacri textus. allusiones, plures sensus, quaeque Vet, mysteria plene non e primunt. Multae sunt, & saepe inter se dissident.1ypographorum demum, aut sciolorum vitio plerumque Dedantur. Quae quo Veriora sunt, eo luculentius postulant, & evincunt nostra studia in Con- sulendo Hebraico textu, addiscendaque lingua Sancta impendi necessario oportere. Ubi enim errant, quacunque id caussa fiat, unde erunt, nisi ad Ηebraicum textum corrigendae t Unde illustrandae, ubi

obscuriores, aut Componendae, ubi liberiores occurrunt i Ponamus Vero nonnullas versiones persecte cum Hebraico codice congruere, tum primum haec

puritas, & perfecta. cum fonte congruentia nec dignosci, nec demonstrari ulla ratione posset, ni fons

Consuleretur, & solerter cuni eo controversae interpretationes Compararentur. Nam Veterum, qui tram

stati sunt, librorum fides, de Hebraeis voluminibus examinanda est, si Augustino, si Hieronymo, si Gratiano credimus I ). Tum vero non negligendus Hebraicus textus, ubi ipsa eadem Dei, & Prophetarum Verba non translata custodiuntur, sed omni adhuC a nobis contentione, ac studio excolendus esset. Sed claudam jam orationem iis Verbis, quae praeclare ad rem nouram Lib. III. De absoluta Col-

i Decret. Grati Dist. IX. Can. VI. ut veterum ex ep. Hier. ad Luctu. De Glossa in hunc Can., quae Hebraicor. codicum integritati in eo

85쪽

legii Ambrosiani in litteris Institutione scripta reli- . uit doctissimus Ecclesiae Princeps Card. Fridericusorro maeus: In magno, inquit, errore versantur ii, qui solis versionibus nos posse linguarum necessitati satisficere arbitrantur.

Potismum ob M . lat. translationem, quam, iam Tria demini Patres authenticam, S retinendam definiere , non solum ceteris versionibus, sed O imis Hebraitis codic. usum, auctoritatem , O fidem ademerunt ; tum vero S immunem ab Omni mendo declararent, ut nullas propterea in ea fontium usis hoc tempore esse

queat. . - .

Non hoc vehementer interest eorum, qui suam in Hebraicarum litterarum neglectu Caussam tuendam ex fontium oppugnatione superiorihus capit hus susceperunt, solerter nunC inquirere, num in reliquis latinis praecipue transIationibus quispiam Hebraicorum Codicum usus esse queat. Nam nullam illae universalis Ecclesiae adprobationem obtinuere, aut peculiarem auctoritatem. Verum quum de Vulgata interpretatione sermo instituitur, quam Tridentini Patres authenticam, & in omnibus retinendam definierunt, negant ad Hebraeos codices exigi eam post Concilii tempora aut posse, aut oportere. PM

86쪽

tres lato decreto omnem illis auctoritatem, & fidem,& usum ademerunt, & dum unam Vulgatam probant, & sequendam decernunt, quaevis alia hiblia reprobant, & deserenda praescribunt; ut iniuria prorsus Hebraici libri, quamvis integerrimi, authentici in Ecclesia modo habeantur. Ecqui adhuc fingi potest post Tridentinam Synodum eorum in Vulgata

usus t Num ut huius menda corrigantur t Atqui Patrum sententia ab omni errore immunis declarata est, quod ipsum authentiae nomen, & dignitas postulat. Quae ni sinsula hoc loco tum Doctorum auctoritate, tum ratione, & exemplis falsitatis arguamus, frustra sanctarum litterarum usum ad illustramdam ex Hebraeo fonte versionum lectionem defendere videremur. Etenim, ut praeclare Simonius ait

de iis, qui existimant is qu' il n' y a potnt d' autreis Bible authentique dans l'Eglise que l'ancienneis edition latine, qui a ete declare tesse par te Concile is de Trente is fur cepreyuge sis regardent ι'Hebreu re is

Grec comme des meubles inutiles qui ne coimiennent qua des grammatriens I). Non rectius porro usum Hebraicorum codicum non esse Patrum sententia sublatum demonstrari puto, quam ex eorum Theologorum testimonio, & declaratione, qui Ecumenicae Synodo Tridenti habitat interfuerunt. Alphonius Salmero Paulli

III., Julii III., & Pii IV. in eadem Synodo Theologus A Jam secundo loco, inquit a , ostendamus

87쪽

is non ita fuisse Vulgatam Hieronymi editionem is approbatam, ut propterea reiecta sint intelligemis da vel Graeca, Vel Hebraica volumina : quod is non est difficile ostendere. Nihil enim ibi de

es exemplaribus aut Graecis, aut Hebraeis agebatur ;es tantum inter tot editiones latinas, quot nostra se-D Cula parturierant, quaenam ex illis praestaret, se L mo erat: & reiectis reliquis latinis unam hancis Vulgatam reliquis tanquam Veriorem, puriorem, ,, dilucidiorem, ac suis fontibus, unde orta erat, ,, magis consentientem pronuntiaVit . . . Liberum is autem reliquit omnibus, qui scripturas profundius,, meditantur, fontes Graecos,' aut Hebraeos, . qua- ,, tenus Opus sit, Consulere, quo nostram vitio ibis brariorum, Vel temporum iniuria Corruptam emenis dare Valeant . . . . Licebit nobis salva Conciliiis Tridentini generalis auctoritate, sive Graeci, sive,, Hebraei exemplaris lectionem Variam producere, is eamque uti Verum bibliorum textum expendere, is & enarrare; nec tantum bonos mores per eam ,, aedificare; verumetiam fidei dogmata comproba- is re, & stabilire; atque adeo ab illa sumere efficax, , argumentum, tanquam ex textu Spiritus Sancti. is

Item Andreas Vega, qui interfuit & ipse concilio, ri Nec tu, inquit Ι), nec quispiam alius, propteris hanc approbationem Uulgatae editionis impeditur, is quominus ubi haesitaverit, ad fontes recurrat, &

iὶ De Iust. Lib. m. Cap. XUI.

88쪽

,, in medium proferat, quidquid habere potuerit, quori juventur, & locupletentur latini, & Vulgatam D editionem ab erroribus repurgent, & quae sensuies sanctorum, & ipsis fontibus 1unt magis consenta-M nea, assequantur. Quibus quidem testimoniis quid luculentius esse potest, quo constet Tridentino Canone nulla ratione eam fidem, auctoritatem, dignitatemque laesam fuisse, quam Hebraici codices ab universa antiquitate obtinuerant ' Non longe post Tridentinum Concilium doctissimus Cardinalis Bellarminus idem adversus Calvinum propugnabat, &Putidum tantum eius mendacium vocat I : is de- crevisse Tridentinos Patres, minime esse audiemis dos eos, qui ex fonte ipso purum liquorem pros ferunt, & ex Certa Veritate falsum marguunt. Ηoc ideo mendacium voco, quod nihil eiusmo- is di in decreto Concilii legatur. Nec enim Patresis ullam fontium mentionem fecerunt, sed solum

,, ex tot latinis Versionibus, quae circumferuntur, is unam delegerunt, quam CeterIs anteponerent. ,, Inferius vero ca) quatuor temporibus asserit Princeps Eminentissimus adhuc post Tridentini Concilii declarationem licere ad Hebraeum fontem recurrere. I. Quum in nostris codicibus .videtur esse error li-hrariorum. a. Quum latini codices Variant, ut non possit certo statui, quae nam sit vera Vulgatae lectio.

a. Quando verba, aut sententia in latino idiomate

si in Lib. II. De verbo Dei Cap. X.

89쪽

est anceps. Postremo vero ad energiam, & proprietatem vocabulorum intelligendam. Sequitur Serarius,

qui tuetur & ipse i) Synodum non antetulisse He-hratis fontibus latinam nostram translationem, &Adamus .Contgen χ) libere adfirmans versonem l rinam ita probatam, ut tamen Graecis, re Hebraeis fontibus maneat sua auctoritas. Ita Tridentinorum Patrum mentem, & canonem plures , iique doctiores eius

seculi, & posterioris etiam Theologi , & Interpretes exponunt. Consule Pallavic. Historia Concit. Trid Lib. VI. Cap. XVII., Bonster. Praeloq. in Script. Cap. XV. Sect. 3. , Andrad. Desens Concit. Trid. p. 363., Ribera ad Cap. IX. Ose., ex recentioribus Μuisium De Heb. edit. veritate, Natal. Alex. Histor. Eccles sec. IV. Diff. XXXIX. & XL. advers. Frassen. , Witasse Tractat. Theol. Qu. I. Art. V. Quaer. I 6., Simonium Hist. Crit. V- T. Lib. II. Cap. XIV. , Dupin Dis . Preliminatre fur la Biblo Liv. I. Chap. VII. s. 3. , Guarin. Praef. ad Gram.

Et quin id monuissent viri clarissimi, facillimum

cuique nostrum est hanc Patrum mentem ex ipsis eorum verbis eruere. Insuper, inquiunt 3 ), eadem sacrosancta Synodus considerans non parum utilIIatis accedere posse Ecclesia Dei, si ex omnibus larinis editionibus, quae cfrcumferuntur sacrorum librorum, quanans pro cum

i) Proteg. Bibl. Cap. XIX. Qu. I 2. Cones. I. . 1ὶ Politic. Lib. III. Cap. XXIII. csὶ Sess. IV. De Canoa. Script.

90쪽

SOthentica habenda st , innotescat, satuit, or declarat, ut

haec vetus, re vulgata editio, quae longo tot seculorum usu in ipsa Ecclesia probata es . . . pro authentica habeatur, re ut nemo illam reiicere quovis praetextu audeat,

wel praesumat. Quis non videt ceteris solum latinis editionibus Vulgatam anteponi, suam autem fontihus dignitatem, qualem antea habebant, auctoritatem, & usum relinquit Quae autem erat antea apud Patres, & universam Ecclesiam Hebraicorum codicum auctoritas, & usus t Ut primum Ecclesiae Deus non ullam versionom tradidit, sed ipsum Hebraicum textum , sic illa singulari jugiter studio concreditum sibi depositum custodiens nunquam debita eum fide, &honore fraudavit. Eo Christus, Apostoli, & apostolici quique , qui praecipue ex hebraisino Venerant,

Patres utebantur. Ut vero Graeca LXX., aut Lat, Da Vetus Vulgata, communis, Itala apud Graecos, latinosque fideles usum obtinuere, non propterea de-Bitit fons, unde versiones illae prodierant , authemticus esse, nec propterea Coepit suo usu, suaque dignitate deiici. Fidelis, accurataeque interpretationis laudem Ecclesiasticae versioni Congedens, quae erat fontis propria, ut ad eum ea , quaecunque esset,

exigeretur, suo jure jugiter vendicavit. Quamobrem

ubi obscurae erant translationes , ubi distentiebant, ubi aberrabant, quovis non obsistente Ecclesiae usu, aut ipsarum authentia, ad Hebraicum textum, quem Hebraicam veritatem appellabant, tanquam ad inconcussam ,