Jo. Bernardi Derossi ... De praecipuis caussis, et momentis neglectae a nonnullis Hebraicarum litterarum disciplinae disquisitio elenchtica

161쪽

Isrnon permanebitis; quis borum Tera secutus sit, nusexemplaria ti uae praecedentis legantur, incerium est. Et Cap. XIII. Sed quoniam ρο quae sit ipsa sententia, quam plures interpretes pro sua quisque facultate, atque Iudicis

conatur eloqui, non apparet, nis in ea lingua inspiciatur, quam interpretantur; re plerumque a sensu auctoris de vius aberrat interpres, s non sit doctissimus, igitur aut illarum , ex quibus in latinam scripturam pervenit, perenda cognitio est , aut habendae interpretatisnes eorum, qui se verbis nimis obfrinxerunt; non quod sussciunt; sed ut ex eis libertas, mel error dirigatur aliorum. Item Cap. XIV. Aut innotum verbum facit haerere lectorem, aut ignota locutio. Quae si ex alienis linguis veniunt, aut quaerenda sunt ab earum linguarum hominibus; aut linguae eaedem, s re otium es, re ingenium, ediscendae. Cap. XVI. In translatis vero signis si qua forte ignota cogunt haerere lectorem : partim linguarum notitia: partim rerum investanda sunt. Et Lib. III. De ead. Doct. Chr. Cap. XXIX. Quamvis superius id Iam admonuerim, ides in secundo libro, ubi de si uarum necessaria cognDrione dil strui. Ita porro contra Iulianum i) de Hieronymo loquituit: Sic in Ecclesia laboravit, ut eruditionem Catholicam multum in latina lingua messis, re necdfariis literis adiuvaret. Quibus quidem Augustini testimoniis quid ad stabiliendam harum litterarum

necessitatem eorum etiam Patrum auctoritate, qui

illas ignorabant , luculentius afferri poterat i Nec

si Lib. II. Cap. XXXVI.

162쪽

sane optimi, & meliores interpretes aliter se gerere visi sunt; sed omnes, quotquot ullam in scripturis laudem reportarunt, Augustini monito, & sententiat obtemperantes Hebr. linguae praesidium ad earum

investigationem attulerunt. Eorum autem commen

taria adeo abest, ut in intelligenda scriptura neces sario quaesitam huius linguae notitiam suppleant, ut immo absque ea nec ipla perfecte intelligi queant. Porro usuis item Hebraic e litteraturae, qui in nostrorum Hostium redargutione fit, sive Hebraei, si,ve Haeretici, si quidem ex iis, quae ipsi ConCedunt, Confutandi sunt, necessarius omnino videtur. Ut enim animadvertimus, solis hi Hebraicis codicibus

authentiam attribuunt. Vulgatam vero Corruptionis,& malae fidei accusant. Sunt autem in hac lingua dexterrimi , utrique in concertatione grammatici, primigeniarum dictionum vis, & naturae tenacissimi sectatores. Iam Vero, quae Hebraei, & Haeretici sive pro se, sive adversus nos Theologica scribunt, ea absque Hebraicae linguae subsidio intelligi nequeunt. Nam illorum propria ea lingua est; hi autem in suis scriptis illius eruditionem perpetuo ostentant. Consule interim e nostris praeter Guil,lelmum Postelli i Guarinum in priori parte Prae, fationis cl. eius Grammaticae Hebraeo-Chaldaicae praeis xae a), ubi hanc propositionem breviter sibi de-

163쪽

monstrandam assumpsit: ad Drapturam perfecte intellia gendam non solum utilis, verum etiam nece ssaria est linguae Hebraicae cognitio; Gerbertum in suo ad Eruditionem Theologicam Apparatu I , Henr. a Porta De Linguar. Orient. Praestantia a), & doctis . nostrum Pasinum, qui commem. brevi quidem, sed disertissima oratione huius linguae necessitatem ad sacrarum litterarum expositionem evicit. Ex heterodoxis autem sexcenti de ling. Ηeb. necessitate scripserunt, quorum elenchum Contexuere olfius B, hilol. Ηeb. Tom. II. p. 62 a. seqq. , & Tom. IV. p.. 3O8. seqq. , Schuditus in Deliciis Hebraeo-Phbiologicis p. 18O. seq., & Joh. Simonis Introd. Grammatico-Critica in ling. Heb. Sect. I. Cap. II. S. II., Iam vero quod ad Patres ἄν attinet, .neCeorum exemplo tuto adeo abuti potes, ut videris.

Si quispiam neget plerosque Patrum hanc linguam

ignorasse, qui eos inscitiae convincest An ex eorum scriptis, & commentariis in illorum praecipue gratiam , qui celestibus, divinisque rebus addicebantur , Concinnatis , & mysticis plerumque, ceu illorum temporum recepta expositionis methodus ferebat tAn vero ex eorum homiliis, vel sermonibus incomditis populi auribus accommodatis, in quibus nulla item erat ostendendae Hebraicae eruditionis necesibias , & occasio i Si ita est, non video, quare in

164쪽

Philebraeorum censum origenem Hieronymus, &Eusebius retulerint. Sane apostolici Patres, quod Hebraei plerique natione essent, immerito Hebraicae linguae inscientes fingerentur. Nec porro posteriori avo multi quovis saeculo viri hebraice periti Ecclesiae defuerunt, qui ex hebraismo item Convertebantur ; cuiusmodi fuit Hieronymi adhuc juvenis in hisce litteris institutor , frater, ut eum appellat Hieronymus i , qui ex Hebraeis crediderat. Nullus ne extabat olim sacrosancti fontis, Hebraicae veritatis usus, quoniam nulli erant ecclesiastici viri, qui eo uterentur , & pro necessitate consulerent i Ita ne ausus fuisset Augustinus necessarias hasce litteras Theologis obtrudere, nisi optimos prae oculis Patres iis utiliter addictos habuisset y Nam ipse eas omnino ignorabat. Quamobrem minus Considerate loquuntur, qui vetustissimos omnes Patres, & Ecclesiasticos Doctores , ut hebraice prorsus imperitos traducunt. Plerique tamen sanctam hanc linguam non calluerint, quod verosimile videtur, & haud dissiculter eruditi Concedunt. Ergo ne propterea eam sibi nulla ratione necessariam senserunti Atqui, si ita argumentari licet, nec utilem existimarunt, quod contradicis.

Aut, si ita ii, qui ignorarunt , juxta te arbitrati sunt, qui itaque didicerunt, dubitandum jam non

est, quin necessariam agnoverint. Iam Vero quantum apud nos etiam prae reliquis omnibus valere

165쪽

debet, non dicam Origenis Ecclesiarum magistri, sed vel unius Hieronymi exemplum, & auctoritas, qui ut hanc linguam obtineret, nullis ipse vigiliis, nullis gravissimis laboribus peperciti Verum Hebraicarum litterarum inscitia in obiectis plerisque Patribus non est proculdubio indicium neglectae ab his earundem disciplinae, aut quod minus haec necessaria haberetur; quod Augustini exenbplo confirmari potest. Etenim huius linguae necessi'tatem luculentissime adstruit, nec de eius mente,& animo dubitare nos sinunt multa, eaque Clarissima in hanc rem sancti Doctoris testimonia, quae superius attulimus. Dein vero patet id ex laudibustum ab eodem Augustino, tum a Ceteris hebraice imperitis Patribus Hieronymo , Ori3eni hebraice doctis tributis. Nam non Augustinus solum asseruit Hieronymum eruditionem Catholicam multum in latina lingua multis &. necessariis litteris adiuvasse, sed

B: Prosper honorifice admodum de eo scripsit i : Hebraeo simul, re Grais, Latioque venulus

dloyrsio, morum exemplum, mundique magiser.

Quodque demum summopers animadvertendum est, ipsam suam inscitiam doluere ii Patres, & Augustinum rerum aestimatorem aequismum, inquit Natalis ADgonentis a), re probandae quavis occasone veritatis

166쪽

Orientales non didicisset. Quamvis enim existimaret tia, Ilus interpreIari scripturas, quam scire linguas , noratramen optime unum sne altero confisere non possie, atque in Ecclesie Doctore linguarum, ρο interpretationis scien-rias comunctas esse debere. Et Georgius Faber i ): Certe Augustinus suam bae in parte infelicitatem ace be deplorasse dicitur, quod linguae Ebraicae ignarus fuerit. Quid ergo jam de Augustini, & Anebraeorum plerorumque Patrum animo, doctrina, ac sententia dubitamus t Atqui in ipsis quid docuerint, quid senserint, quid commendarint, magis attendendum est, quam quod egerint. Nam aliquando quod alios docent , & in aliis laudant, . ipsi praestare non potuerunt. Quapropter plerique saltem , qui obiiciuntur B,

tres, eScusandi sunt, non acculandi, si hanc linguam non didicerunt. Ut multa sunt, quae eos eXCu-1ant, & simul maximum, quod inter illa, & nostra haec tempora intercedit discrimen, luculenter evincunt. Unde primum tanta erat illorum Patrum aetate eius linguae addiscendae necessitas i Nec enim eos Haeretici ulla Hebraicorum fontium Consultatione,& usu exagitabant. Latina & ipsi versione utebantur; nullus tunc in disputatione Hebraicae Philologiae usus; nec praecipuum hoc erat contradicentium 1ludium. Quamobrem optime olim Patrum exem-

1 Epist. Dedici ad Instit. Grani. Heb. Consule.& Erata. Roterodamum Lib. XXXI. Epistolar. Ep. XLII. ad Martin. DOIp.

167쪽

IIT plum obiicienti ita reposuit Cellarius i : Dispar

es ratio. Plurimi anIiquorum Haereticorum rudes erant Ebraeae linguae; . . . hodie vix ullus sectarius

vult haberi. Quod sane in caussa est, cur August, nus, ut ut hanc linguam ignoraret , summam tamen in Haereticorum sui temporis confutatione Iamdem pro perspicacissimo, quo S. Doctor pollebat,

ingenio sit consequutus. Raro autem pugna Hebraeum inter, & Christianos eos Patres contigit; aut si ulla Concertatio intercessit , is forte Hellenista Η,hraeus fuit, non Hebraeo, sed Graeco textui addictus , ignarus & ipse Hebraicarum litterarum. At- . que haec de Hostium redargutione. Quod ad sacrarum vero Icripturarum expositionem attinet , ut nos ad sensum praecipue, . 8uem littera refert, huiusce idiomatis usum postulavimus, quis non observat morem ea aetate obtinuisse sacras litteras mystice potius, quam Iitteraliter , ut ita di- . Cam, explanandi, ut etiam ii Patres, qui hebraicesciebant, hunc expositionis modum sequerenturi Id, quin alios memorem, sat ex Origene Confirmatur,

qui certe a Hieronymo a), ω Eusebio 3 , contra ac sentiat Huetius laborasse & iple dicitur,

ut etiam Hebraicam linguam contra aetatis, gentisque suae naturam edisceret, & quia dixissent, ex eius Exaptis

1 in Prag. ad Sciagraph. Philol. S. si De Scriptorib. Eccles. ad Origen. v. & ei. epis. 2s. ad Paul. 3ὶ Hist. Eccl. Lib. VI. Cap. XIL Origeniau. Lib. I. Cap. IL n. & Lib. u. cap. I. n. a.

168쪽

II 8 .constare poterat. An tamen Hebraicae linguat subsisdio literalem est , & historicum scripturae sensum secutus t Immo vix est alter Patrum, qui adeo mysticus sit, & allegoricis expositionibus studuerit. Quod in Origene excusat Simonius, nec quisquam

porro est, qui in ceteris etiam Patribus reprehendat , proptereaquod ita aetatis Consuetudo ferret, &experiretur' ille suas allegorias attentos sbi auditores ess-cere I . Et Bossuetus doctissimus Meldensium Epi

copus de Augustino loquens, cuius Caussam adversus eundem Simonium Ecclesiasticae in hac re antiquitatis criticum liberiorem tuebatur, It a, inquit a , des allegorici comme tous lis Peres, selon le gout de son. secte, qu' on a pelit eire polisse trop avant; mais quidans te fond eloit venu des Aporres, m de leura difc,ples. Sed audi iam, quid de universa hac re te doceat Auctor De Optima legendorum Ecclesiae Patrum methodo 3): ,, Quamvis Ecclesiae Patres fa-

is crae scripturae literam non neglexerint, spiritum. is tamen 1aepius secuti sunt: tum enim excitandisti auditorum animis praecipue studebant, tum etiam se Consentaneum non erat illis temporibus Populosis critices, atque grammatices quae Ilionibus detine-M re, quibus nec meliores , nec sapientiores fieriis potuissent, quum plerique huic eruditionis gen is ri parum apti Viderentur . . . Ad aetatem usque

169쪽

is Diodori Tharsensis Episcopi, eiusque auditoristi . Divi Chrysostomi, qui primum literati solum se is sui incubuisse videntur, Patres Ecclesiae vel Chrbis sit Domini, & Apostolorum exemplo ducti, velis ingenii sui vi, suaeque aetati morem gerentes, ni- is hil fere proferebant , quod mysticis coloribus,

is atque significationibus non exornarent. Quum is enim alloquerentur ethnicos, qui mysticis poetati rum fabellis assueverant, Hellenistas Platonicosi rum ideis imbutos , Christianos in fide parum

,, adhuC CXercitatos, atque nutantes, ne vilesceretis illorum oculis Christiana religio , spiritali sensitis si ripturam exponere cogebantur. Quippe litera ,, durior est se sola, atque spinosior , quam ut eius is ope in illorum animos sese insinuarent, atque apud si eos fidem nostram in existimationem adducerent. A Suam obtinet unaquaeque Consuetudo aetatem, &is imperium: ac quemadmodum iniquus foret, quiis Recentioribus exprobaret, eos allegoricum stylum. ,, veteribus sacrum deseruisse ; sic iniuria , & imis merito reprehenderentur Veteres, quod Religio- is nem allegorice exposuerint, ut iis temporibus mos. is erat communi auctoritate firmatus. ,, Quod nam ergo erat obiectorum Patrum in interpretandis scripturis institutum, & scopus' An ut cuiusvis sacri textus litteram plene, ac profunde interligerent i An illud demum, quod in Theologo nos scripturarum

170쪽

I6O interprete absolute postulavimus, ut necessario He-hraicis is litteris egere diceretur' Dilatandae religionis studiosissimi hoc laborabant praecipua religionis capita in suis scripturarum explanationibus illustrare, atque eXponere, Ut eos erudirent sive Catechumenos, sive Fideles, sive Paganos, & Iudaeos, qui eorum sermonibus intererant. Aut si Fidelibus loquebantur , & scribebant, omne in id studium, &Contentionem ponebant, ut ad divinas res, & celestes eorum animi spiritali ermenia, seu interpret, tione dirigerentur. Quamobrem, ut saperius monuimus , eorum Commentaria aut institutionem illorum saepius Complectuntur, qui celestibus divinisque rebus erant addicti, aut homilias inconditis populi auribus accommodatas. An βραίων igitur Ρatrum insti- . tutum vix Hebraicam litteraturam postulare vide

batur.

Quid vero, ubi in scripturis fidei dogmata, my- Beria, praecepta cuduntur ' Recepta apud eos ab ipsis Apostolicis viris traditione in iis intelligendis dirigebantur. Nec obscure ibi sunt scripturae, aut ambiguae, quae egeant ex fonte illustrari, neC adeo deficientes, & imperfectae versiones, ut ob id ad Hebraicas litteras confugere cogerentur. In reliquis autem textibus una eos fidei . analogia in illorum femsu firmabat. Quamquam fatendum est universim in interpretandis Icripturis alia Anebraeis Patribus sub

sidia