장음표시 사용
171쪽
I61sidia fuisse, quibus nos hodie caremus. Scilicet Or, genis Exapta, inquit Calmetus I , quae prae illorum
manibus versabantur, thesaurus quidam erant, qui plurimorum voluminum vices gereret. Ibi varias textus eiusdem versones conferebant; atque inde sententias suas ba
riebant ex Hebraicorum librorum sensu, quorum linguam plerique ignorabant. Possevinus vero in Bibliotheca selecta ca) de lingua Hebraica, ad quam toto nos studio cohortatur, sermonem instituens de Patribus, qui eam ignorarunt, ita loquitur: quamquam scis Θ, ritum Sanctum disitias suas effudisse etiam in eos, qui
minus hanc linguam calluerunt, quod in Sanctis Bernardo, re Thoma, atque aliis cernimus; sed hoc ut minus erat forte necessarium iis temporibus, quibus erat unumsdei labium in universa Europa, se potentissimi illi pietate miri a mandatis Dei intellexerunt, quorum ad cor saepius locutus est Deus , quam ad oculos per libros, vel ad aures per praeceptorta. Honestior adhuc sit Sanctorum Patrum excusatio, quum animadvertimus nullam Hebraicae linguae asciiscendae consuetudinem, aut usum in Christianorum scholas illis temporibus invaluisse . Deerant quoque huius linguae subsidia, grammatici , & le-Σicographi. Hebraeos autem magistros conducere, a quibus linguam, & scripturae expositionem perci-- perent, piaculum forte viris optimis videbatur. Tum
172쪽
vero gravissimum hoc erat, nec sine magno aere, immanique labore persci poterat. Vix demum reperire quempiam ex Hebraeis hchraice eruditum fas erat, cui fidem in docendo adhiberent. Quae singu-Ia Hieronymi testimonio, & exemplo praeclare Confirmantur. Porro ex nostris neminem adhuC edocendae Grammaticorum more ea tempestate huius linguae provinciam suscepisse Vehementer olim Conquerebatur Reuchlinus ci); ex quo intelligitur mediorum defectum per XV. saecula usque ad Reuchlinum ipsum perdurasse, qui primus Christianorum linguae Heb. rudimenta una cum lexico per Thomam Anshelmum haud sine incredibili, ut ipse fatetur a ), diligentia, & aere non parvo in lucem emisit anno I 3O6. Atque anno adhuc Isa O. dole-hat Augustinus Justinianus Flebiensis Episcopus scri-hens ad Poncherium, & Guillelmum parvum ca), quod laborarent hactenus eius auditores librorum penuria. Quis ergo non credat omnibus fere subsidiis destitutos Patres adeo linguam hanc difficilem existimasse, ut frustra se diuturnos labores, ac vi
gilias adgredi arbitrarentur ἰ Quod idem de An
i) Prag ad Lexic. Heb. Neque tamen ex omni literatiss . hominum mero in hunc usi. diem inventus sit unus , vel item alter, qui pro Sac. Theologia linguam Reb. grammatico more christianis demonstraret. i) Prael. ad VII. Psalmos Poenit. 3ὶ Extat liaec epist. ap. Wolf. Sibliot. H. Vol. II. p. 's .ciὶ Cl. Fleury in suo Trach. dia choix, O de la Conduite des Eludes 3. VII. loquens de Sec. XII., quod proxime Sec. D. Th. antecessit, ii est urat , inquit, que la eonno Fance des langues. O de Phistoire est naresaire rurensendre hien tes Peres, O racriture mime, mais tu ne flan amercevoicra
173쪽
gelico Doctore dici a fortiori potest; proptereaquod
Angelici Doctoris temporibus Hebraicarum litterarum disciplina maxima adhuc Scholasticarum doctrinarum, quae inoleverat, opinione, & studio praepediri , & deiici quodamodo videretur. Unde aptissimam eruditiss. noster Ansaldi i) suorum excusandi caussam assumpsit, si aliqua tempestate remissa sunt apud illos linguarum Orient. studia. Sensim nempe , inquit, apud Ascetarum vulgus cretis adeo schol
sicarum, ut aiunt, Doctrinarum opinio, ut duobus pos rioribus demum saeculis mirum vix, si prae sciatasicorum Praeceptorum scriptis nil ultra legendum crederet, nil u Ira venerari posse iideretur, nil habere aliud quod edisceret, imitaretur , illustrarer , propugnaret I quamque Praeceptores illi maximi linguarum peritia plurimum carerent , imitatores non rurpe modo eas nescire haud dux
re, sed vanum potius de illis cogitare, re adversus eam,quet nimium denique obtinuerat sudiorum methodum, cui adacti erant plusquam militari sacramento. Commemoratus vero Natalis Argonensis, Divus Thomas, i
quit a), ybolarum Angelus Graecae linguae ignorationec idem de Hebraica dicamus) laboravit, quod tamen
eius incuriae tribuendum non es, sed ignorantiae, ac ferri rati sui temporis, quo Graecus sermo res apud omnes mo)ipas , ou Hen ta di culte meroasis ae Mquetis ces connoissiances par ismaraque des dictionnarres , des glossatres , des commentatres, O par lia r reid des texies memes leur en fassole petare l' esper M.ti In Praef. ad Diss. De Loco Joli. apud nona. Patres a Vulgata diversia mode lecto.
1ὶ Cit. Lib. De Opticia Legead. Ecd. PP. methodo Par. II. Cap. II.
174쪽
I 6 Itrosissima babebatur, a qua sibi omnes, veluti a scopulo
cavere deberent; Graecum es, non legitur. Nec solum anno II OO. reperti sunt, si Heresbachio, Sennerto, aliisque credimus, qui inscienter deblaterarent, qui discerent Hebraicas litteras, plane illos essici Iudaeos, sed & Ludovicus Vives Valentinus de caussis agens Corruptarum artium I coactus est nonnullorum item delirium refutare linguas errorum esse quoddam veluti seminarium turpiter asserentium et . Quis igitur miretur jam istis temporibus, quibus ridiculae adeo sententiae invaluerunt, Hebraicam linguam non sat fuisse exculta mi Quare didicisset D. Thomas , si non solum nulla erat opportunitas, nulla Consuet do, si non modo non necessaria, & plane inutilis, sed & per summum nefas perniciosa reputabatur t Statis, & temporis vitium hoc est, non eorum hominum, qui in illud inciderunt. Quis quoque non putet sanctissimos viros non censuisse 1at se Vulgatae, quae ab universa Ecclesia
i) Lib. IL Extat Tom. I. Oper. p. 36 a. edit. Basil. 1) Aiunt linguas errorum esse quoddam velat Seminarium . . . . em νero in sermone sua sit haresis, O non in intelEgentia . . . . Quasi non omnes pene hareses e pravo sanctarum luterar. intellecta nascantur : quod necesse es iis contingere, qui linguas eas ignorant, μιbus Icriptura sunt prodιιa. Mirum ni Busitius, O Gregorius Naibanimus, o Chrysostomus quanto Ario eloquentiores fuerunt , tanto haretreiores existimentur : tum Heron mus hareticus sis. qui Latinis . Graeos , Hebraicos , Chaldaeos scriptores plures evolvis . . . Vigilantius νero , Ioviniaras , R ratis Catholici, qui minus Graece , ac Latine, Fam ii, noverant, O quos Heronisus velut tinguarum imperitos infectatur , tanquam errores ex ignorantia hauserim Io revera ira erat: nam ut de aliis taceam, Vigilantius si sivisset , qui νorarentur hebraice fratres , O vim illarum vocum novisset Primogenitus , O antequam . non illa adversus puritatem sacra virginia deblaterasset.
175쪽
recipiebatur, honorem, dignitatemque fervare, si eam ad Hebraeorum scripturas adigerent i Et multos sane ex Patribus Contradicentes invenit Hieronymiana Versio, quum Viderent in Ecclesiam novam interpretationem intrudi, ut ut accuratior haec esset, & fonti conformior. Religioni ergo ducebant ab ea versione Vel minimum recedere, quam Ecclesiae auctoritas, & usus confirmaverat. Origenem ipsum, qui Hebraice scivisse tot eruditis visus est, oh- servabat olim Hieronymus i in popularibus homiliis exacte semper sequi translationem LXX. Ιωterpretum, qua Ecclesia utebatur, nec nisi in magnis suis disputationibus Hebraeos fontes adire. Quod adeo mirandum non est illis temporibus , quibus plerique Ecclesiasticam interpretationem afflante Dei
Spiritu elaboratam existimabant; Hebraicus Contra textus a nonnullis saltem Corruptus reputabatur. Aut quoniam Nazareni eo utebantur, Haeretici omnium Hebraicarum legum, & rituum Cum Evangelio tenacissimi, aut quotidie illud Hebraei in Synagogis i
gebant , an adeo tutum erat religiosissimis viris Hebraico textu libere uti, quo in nostrorum conspectu Nazareni, aut Hebraei etiam religione viderentur tDecebat ne, quuae omne studium ab Ecclesia poneretur, ne in ulla re Veteri Synagogae assimilaret, in hac ad eandem se conformaret Haec & alia eiu
176쪽
I66 modi si attendantur, excusari sat puto eos Patres, qui nullam in Hebraicis litteris operam, & studium collocarunt. Porro ita ne haec singula, quae de Patribus diximus, jure dici de nobis hac tempestate poterunt i obsolevit Communior ea interpretandi ratio, quae adeo erat olim in deliciis, & toti nunc in eruenda, intelligendaque scripturarum littera versamur. Maximus vero harum litterarum usus jam a seculo XV. & XUI. tum apud nos , tum apud ipsos nostros Hostes invaluit. Totque jam Praeceptores, & libri, tot subsidia undique extant, ut plu-Ta eXoptari nequeant. Perperam ergo omnino quispiam nostrum se Patrum exemplo in Hebraicat linguae neglectu tueretur. Interim vero obiecti Patres utrumque sive redarguendorum hostium, sive explanandae scripturae officium pro tempore, & eorum instituto aptissime Praestiterunt. Et commendandi summopere sunt , quod tempori se aptarint, eamque methodum secta-II sint, quae optima ea aetate Communiter habebatur, nec nos nisi summa temeritate reprehenderemus. Sed si in persecuenda scripturae littera praecipuum illorum Patrum studium fuisset, quis dubitet, quin singulare iis praesidium ad rectam , perfectamque illius adsequutionem defuisset, & defuerit revera in iis locis, in quibus litteram non ulla traditione, sed consuetis hermeneuticis legibus, & mediis conabam
177쪽
tur inquireret Quoniam vero , inquit Commemoratus Natalis Argonensis I , ut aequum de antiquitate ex eius m antiquitatis monumentis Iudicium fiat, plus ei tribuendum non es, quam res, o veritas i a concedat, infriari non possumus , in exponenda funditus scriptura Diera nonnihil necessariae eruditionis antiquis Patribus desiderari. Et clarissimus interpres Hieronymus alioleastro asserere non dubitavit linguarum , in primis vero Hebraicae ignorantiam in caussa olim fuisse, quod multi ex antiquis Patribus alioqui doctissimis, re ingenios mis genuinum facrae scripturae sensum assecuti
non sunt a), quod optime dein 3 ad vitandam
offensionem de iis sensibus explicat, qui ex linguarum peritia pendent, non de remelationibus, seu non de iis, qui traditioni divinae innitebantur. Si enim, subdit, sententiae cognitio ex modo loquendi pendet, quomodo eam cognoscere potest, qui illius scientiae peritia destitutus est Sane clarissime docuit Augustinus Hebraicae linguae scientiam maximum, & necessarium praesidium scripturarum explanatoribus afferre; quid ergo dubitemus, quin ad eruendam scripturae litteram, & penitius intelligendam illud idem adiumentum in Anathreis Patribus defuerit, quod Augustinus, & eruditi omnes in ceteris Patribus hebraice scientibus concedunt' Sed sit exemplum in doctiore aliquo
si in Com. Lib. De optima δα. Par. III. Cap. R. 1 In Positione , seu enumeratione Canonum ad sacr. litti lectionem , is lucidior. cognitionem perutilium praemissa eius Continent. in Pontat. 3ὶ Sub M. Comm. , seu Annot. in Genes P. 178. sorale
178쪽
I68 Patre, qui has litteras ignorarit; sitque is Augustinus ipse, cui in ubertate ingenii, ac subtilitate nullus reliquorum Patrum comparari potest. Nihil ne facultatis, ac necessariae eruditionis defuit ingeni sissimo Doctori in exponenda Genesi ad litteram Z
Immo, quod eruditi plures observant ci), ipse idem
sanctus Pater litteralem Geneseos interpretationem aggressus sua se statim linguarum imperitia contrahi sensit, & in Retractationum libris fatetur necessarias dotes ad tantum opus in se desiderari, & esse se susceptae provinciae omnino imparem. In iis scripturis exponendis procinium meum sub tanta sarcinae mo- is succubuit re nondum perfecto uno libro , ab eo quem sublinere non poteram, labore conquieta et . Quae sanctiss. viri loquendi ratio quamquam singulari eius modestiae, humilitatique tribuenda videtur, ulli tamen facultatis in eo, & HebraiCae eruditionis defectui etiam inniti docti quilibet fatentur , quorum Propterea laudes non in litter. potissimum scriptura-
rum interpretatione , sed in controversiis reportavit; neque mos unquam fuit, inquit comm. Auctor
rationibus de sacri textus hisoria, o liter ali expositione ad eum confugere. Quae eadem porro de Divo Thoma Aquinate dicenda sunt.
itin V. Rich. Simon. Hist. Crit. V. T. Lib. III. Cap. IX., & Nat. Argon. De optima &c. citi sip. loco. 1 Lib. I. Retrach Cap. XVIII. 3ὶ Par. I. Cap. VIII.
179쪽
Hieronymus contra Ecclesia, Patribus, Augustino ipso, atque doctissimis quibuslibet viris fatentihus ob linguarum, sed Hebraicae praeCipue scientiam, quae in eo eminebat, aptius est, & felicius scripturas interpretatus, aliisque Patribus communi jam judicio anteponitur. Propter trium linguarum peritiam tantus, inquit Salmero i , in Ecclesia Dei
ab omnibus habitus est, ut eius unius interpretatio celeras omnes Tersones, etiam illam LXX. interpretati
nem quodammodo obscura sie, ρο pos se reliquisse videaturi
Scilicet Haeronymus Hebraicarum litterarum Praesidio apprime instructus sinceriorem scripturam Ecclesiae dedit, unde clarius veritas , divinaque Voluntas, & planius erueretur. Iudaeis Vero, & Iudaizantibus Haereticis omnem calumniandi , fallendique ansam praeripuit. In suis autem commentariis Hebraeorum initituta, aC traditiones persequitur, hebraismos, atque Hebraicas phrases, & veterum sententias illustrat, nomina propria virorum, Provin- Ciarum, urbium explanat, implexa, & obscura eX-
filicat a), detorta demum, & male intellecta so-
ertissime vindicat. Quae si paullisper attendantur, quis miretur jam, quod Hieronymus in exponendis sacris scripturis Doctor Maximus 3 , mundu
i) Proteg. XIII. p. 243. saj v. Epis. i 3 o. ad MarceI., ubi exponit quid sit Ephod , & Theraphim, Ep. I 37. de Melaia , & Amen, Ep. I 38. de voce Sela M.f3 Ecclesita in propria 4. oratione. Di
180쪽
que Magister i praedicetur, qui Catholicam eru
ditionem multum in Latina lingua Hebraicis litteris adjuVarit a)t Rugullinus sane perspicacioris ingenii, & acutioris fuisse videtur, quam Hieronymus : cuius intuitu optime notat Michaelis, quod si sanctus Doctor adhuc potuisset Hebraeum sibi idioma adsciscere , quod scienti Punicum haud adeo dissicile videbatur ca), it auroit merite l' bonneur de
men, relicta Augustino singulari in controversiis, confutandisque heterodoxis laude, maiorem Hieronymus in exponendis scripturis obtinuit. Ita Glossa in Canonem Ul. Dist. IX. Decreti Gratianaei, qui incipit Ut meterum, inter isos tres , inquit, Augetistinum, Hieronymum , re Gregorium , Augustino magis credendum est in disputationibus, Hieronymo in lasortis,
translationibus. Gregorius in moralibus proponitur ;quia non omnes in omnibus, sed cerIi per certa. Atque
haec de scripturarum explanatione diximus.
si in S. Pro . super. cii. αὶ August. p. item cit. 3ὶ Nam si non eadem omnino iuxta Lucianum Syrum in Pseudomanti
cum Hebraica est , profecto ab eruditis parum Olim distasse reputatur; quod constat ex verbis Hannonis Poeni apud Plautum. V. Walt. App. Bibl. Proh III. n. I 6., Selden. De Diis Syr. Proleg. Cap. II., Scalig. Ioc Ep. ad Steph. Uberi. Lib. IV. Epic Ep. 361. p. 6 3. & idem Augustinus Traia. XU. in Ioan. . Cognata, inquit. sunt lingua ista, Ovisma , Hebr , Punica , O Syra. Quod alibi Mammonae , Messiae , aliisque productis exemplis confirmat. V. Serm. XXXV. De Uerbis Dom., II. Lib. de Serm. Dom. Cap. XIV., & Lib. III. contra lit. Petiliani.