Jo. Bernardi Derossi ... De praecipuis caussis, et momentis neglectae a nonnullis Hebraicarum litterarum disciplinae disquisitio elenchtica

61쪽

s I qui pandit abscondita. Haec tamen, ut dixi, non persequor ut nec ea , quae citra sancti Patris judicium notant eruditi. Quoties Vir optimus non sat recto vertit in textu , quod rite dein suis in commentariis exponiti Esaiae XXII. II. P n rima VI u u ' uu ecce Dominus deportatione deportabit te, o vir, o tu, qui modo fidis viribus suis, ut explicat Valabius I), Vertit, ut extat in Vulgata, Hieronymus : ecce Dominus asporturi te faciet, sicut asportatar gallus gallinaceus. De qua interpretatione audi ipsum Hieronymum a . Geber, inquit,

omnes virum interpretati sunt. IHesroeus autem, qui nos in veteris in tamenti lectione erudivit, gallum gallin ceum transtulit. Sicut, inquit, gallus gathnaceus humero portitoris de alio 'loco transfertur ad alium, se te Dominus de loco tuo leaeiter asportabit 3 . Unde ergo prodiit gallus hic gallinaceus, nisi ex Hebraeorum Cerebro t Nam praeter commemoratum Hebraeum Hieronymi praeceptorem R.Salomo Iarchi de gallo gallinaceo ma hoc loco usurpat,. & de eo pariter illud mio ma miri in adolescentula Prov. XXX. I9. in Mi-dras Miste .exponi jamdudum observavit Drusius ) Annon quoque Hieronymus in Hebraicis suis quae

iὸ Iti H L apud Polum in Synopsi.

1 in Lib. VII. Comm. Esai. sup. h. l. p. 2 O. 3) Arias Montanus contra in sib. Ioseph , seu de Arcan sermone seqlistus versionem Hieronymi de gallo gallinac., in versione vero gam delerit so Lib. X. Observat. Cap. VIII. Crit. S. T. VIII. P. 26α .

62쪽

1lionibus animadvertit i 2 i) potius incubabae significare, quam ferebatur ' Atqui tamen posteriorem hanc interpretationem, quam in suis quae ilionibus minus probat, in versione retinuit. Non est opus Plura exempla asserre, quo demonstremus ipso etiam fatente fandi istimo Patre haud satis aptam aliquando . eum translationem sequutum esse; quum fateantur viri religiosissimi in Hieronymiana versione non typographorum solum, sed di interpretis errata reperiri. Quod si de Hieronymo ex eius sententia, atque absque ulla iniuria dicimus, quid erit de ceteris latinis praecipue interpretibus sentiendum, qui cum

Hieronymo Comparari nequeunt.

Nunc quid dicam de interpretum licentia i Inte Pres , si Huetio credimus et), debet ita sententiis

dare Operam, ut verba non negligat, nec ita studere Verbis , ut sententias labefactet. An, quum in omnibus translationibus exacte , accurateque hoCpraestare adeo difficile sit, erit id in scripturarum in te pretatione facillimum t Atque hinc alii, dum pressi,

ac literatis interpretis laudem quaerunt, evadunt in referendis sententiis obscuriores, ut intelligi vix possint; quod, quamquam eos unos Commendare Videantur Hebraei literae, aC verborum tenacissimi, reprehendere tamen in celebri Ferrariensi eorum translatione non dubitavit R. Isaacus de Acosta,

63쪽

Iibere de ea fateri i) , que D Traductor dmosiodo

de exacto traduxo tan en rigor a la tetra, que ademas del. Ucabroso estis, que causa la improporcion de alunos adverbos I terminos de una tengua con utra escurece derat modo et senti en astunas partes, que ὀ vo pueri en- tender- la oracion, ὸ se enitende must di ferente. Alii vero liberiores detrahunt in interpretationibus , adi, ciunt, interpolant, ut non interpretes, sed paraphrastas agere videantur. In mutilationis exemplum aD

ferri potest vers et . . Capitis Ierem. L. zmara ariS qui locus, inquit Bootius ca), a Graecis indigne tractatus, ac non solum secundo ruet , sed c integro illo commate, ob quod

eum hic adducimus, d mutilatus est: hanc ipserum vel negligentiam, vel malam sidem unanimiter amsentibus Syro, Galaaeo, re Hieronymo. Quod idem s. XJΙΙ. a. reprehendit Bootius 3). Quippe , inquit, pro C a II 'Πns reposuerunt πιωξατι - --ς, quae interpretatio re a sensu loci plane aliena es, m temiui Hebraeo aptari nullomodo potes, nis re integra vox Idem ex eo deleatur, & TIns in 'in s mutetur. In quo eodem tenu vertendo Syrus interpres, quod p taret forte id sensum requirere, aiuxum secundae personae ad arbitrium addidit : a

Et quoniam de adiectionibus sermonem instituimus,

Din Praef. ad Conjecturas Sagradas sobre Ioa Prophetas primores. sin Animadv. Sacr. ad Text. Heb. V. T. Lib. I. Cap VI. 3. a. υὶ Ibid. Lib. I. Cap. VIII. f. IO.

64쪽

Gen. IV. B., ubi Hebraicus textus habet:

N edi dixit, vel ut alii vertunt, locutus es, Vel colloquium tenuist Cain cum Abel fratre suo; accidit aurem, quum ipsi essent in agro, surrexit Cain adversus Abel, iis a pausam, seu sensus intercisioneresupplevere LXX. Interpretes, addideruntque δίελθηκεν εἰς τοπεδον egrediamur in agrum; quod idem porro non Vulgata solum, sed ipse etiam Samaritanus eXCriptor fe

dixitque Cain ad Abel fratrem suum, eamus in agrum. Nec in hunc tantum locum, . ubi quaedam ueluti extat elypsis, additamenta instituerunt LXX., seu & in alia saepius bibliorum loca, quae tum vetusti , tum recentiores critici solerter annotarunt. Hieronymus sitis olim criminatoribus Psalmum .XXI obii ciebat , ubi LXX. primigeniis Verbis intexue-

ditia sunt, nec in fonte, reperiuntur. Verum tot eiusmodi additiones comparantibus graecam Versionem cum Hebraico textu, & tantae Occurrunt, ut eam, qualis hodie extat, Hebraeoa LXX. viros religiosissimos auctores nulla ratione habere facile cre

diderit Pagninus i : Nos sirinio stladio, inquit, cu-

65쪽

rare diligentia L XX. interpreIationem cum Hebraeo contulimus, re tot invenimus addua, demta, depravata, immutata, ct ab hebraico prorβιs aliena , ut mihi persuasere nequeam, illam es e LXX. Interpretim. Ante Pagninum vero Hieronymus I) : Iongum es nunc revolvere , quanta septuaginta de suo addiderint, quanta d, miserint, quae in exemplaribus Ecclesiae obelis, aserifcisque disincta sunt . . . Quid faciemus ad authenticos libros, in quibus saec non feruntur ascripta, re celera bis sim, lia, qua s proferre nitamur, in his .libris opus est ' An

forte novum est & nonnullis recentioribus praecipue interpretibus immutare pro arbitrio originalia verba, & dum teXtum emendare putant, mendosa plane lectionem obtruderet Ita svipicatus est Pis. cator II. Parat. XXVIII. ai. pro Π legi debere siqua de re graviter a Bootio reprehenditur a), qui optime ei obiicit lectionem hanc eo loci stare

. nequaquam posse, & accepit domum Domini pro accepit thesauros de domo Domini, durissimum esse, atque inaudutum locutionis genus. Immerito autem Bootius reiicit

versionem Graeci I & Itali interpretis, quod putet hos verbi potius ΠVI, quam textualis ΟΠ rationem habuisse. Quid enim significat itala phrasis prenderd' una cosa , nisi partem ipsius rei sumeret Italus ergo interpres, seu Bruccioli, ut ipse intelligere ub

detur 3 ), P Π, non Iph expressit, dum vertit:

i) Ep. ad Pammach. 1) Animad. . S. Lib. IV. Cap. XII. g. I 8. 3) V. Indic. Auctor. Animadversionibus praemissi ad Italica.

66쪽

prese dei resera ἀεὶ templo; idemque prorsus innuit, quod altera Diodati: prese una parte de tefori dellacofa des Signore. Graeci vero Codices Vertentes ελεειτα εν οι- κυρίου Verterunt non rim , sed prin accepit aliqua, vel nonnulla in templo Domini Nam τὰ etiam

indesinite verti posse luculentum habemus in M, thaeo i) testimonium, ο δι εδ quidam. autem dubitaverunt , & Luciani exemplo, atque auctoritate Stochius γ) confirmat. Piscatori, ut eo redeamus, unde discessimus, & Tigurini accensendi sunt, qui futili ducti coniectura detrahentes ment pro ub Esaiae V. 26. verterunt Genti', quibus opponuntur vetustissimi omnes interpretes, Gnaeci τοῖς Quo, Syrus , Chaldaeus Atque liberiori huic, quod usurpant interdum translatores, interpretandi' generi fere totum discrimen , quod Versiones, & fontem intercedit, tribuebat Dupi niua 3 ). se Ii faut avolier, que se uvent la diffe- renCe qui se trouve entre la version, & l'original, es & entre les Versions memes, Vient de Ce, quuis les Interpretes ne se sent pas assujetis a suture lais letire, & a traduir les mois a la rigueur, mais is qu' iis se soni donnes la liberte de rendre te sens,,, qu iis ont cru te plus veritable. Toute version estis une ejece de Paraphrase., ω de commentatre,

' is ta

67쪽

A & il est presqu' impossibie, que l' interprete, quelis que fidele qu il soli, ne prenne quelque seis reliores en s ecariant de la letire de son original. Sed etsi versiones sint a viris linguarum scientia clarissimis, qui non hallucinentur, quique in interpretando liberiores non sint, quam par est, qui tamen adhuc primigeniorum Verborum vim, emphasin , plures, quos fovent, sensus, & mysteria, ac pec liares demum modos, seu idiotismos valent nobis perfecte referre t Id universim quidem de omni interpretatione intelligi debet, in qua, quaeCunque ea sit, semper Verum erit, quod nos docet Pater Lamy in suis Entretiens fur les sciences i). is C' est

gnant de s a se urce, & se gate, pour a insi dire, is en passant par tant des mains. Cliaque langue ais un tour, qui tui est particulier, & qu'on ne peutis hien exprimer dans une auire langue. Ce qui ,, fait, que te plus belles Versions soni toui ours im- ,, parsaites. O utre Cela quoiquun auteus tolt exactis & quil prenne sein de ne rien dire, qui soli equuis uoque, ii tui echape toujours queique expressionis capable de plusieurs sens. Le traducteur ne s'ata- is che qu'a un sens, it represente I' original par l'enis droit, par tequel il l'a vv. Il explique comme ilis l' a entendu. Ainsi ii determine ce, qui nest potne

68쪽

si determine; de sert 'uen lisant se version, On y,, Volt ses pensees plutot que celles de l' auteur. Ilis n' y a guere de traducteur qui Conserve entie- ,, rement te sens de l' original. Il le resserre, ou ilis l' etenil . . . Tout Cela rend les langues absolu- is ment necessatres a Ceux qui aiment la Verite. ALubet haec, quae posuimus, doctiorum etiam PDtrum gravissima auctoritate firmare. Habet , inquit

Augustinus ci) , omnis lingua sua quaedam propria genera locvtionum, quae quum in aliam linguam transferumtur, videntur absurda. Alibi vero a). Sunt quaedam verba certarum linguarum , quae in usum alterius linguae per interpretationem transire non possum. Omnium i vero

luculentissime id docet Hieronymus ad Pammachium de optimo agens interpretandi genere: arduum est ist quae in alia lingua bene ricta sunt , eundem decorem in translaIione conse ent. Signi carum es aliquid unius membi proprietate et non habeo meum, . quo id esseram , redum quaero implere sententiam , longo ambitu vix brevis Uae spatia consumo. Accedunt bperbatorum anfractus , dissimilitudines casuum, varietates Agurarum , ipsum postremo suum, ut ita dicam, ternaculum tinguae genus. Si ad verbum interpretor, absurde resonat. Si ob neces ratem aliquid in ordine, vel in sermone mutavero , ab interpretis iidebor officio reces P. Iam vero si haecide qualibet interpretatione vera sunt , quid de iis interpretationilius dicemus, quae ex Hebraico idio

i) Lib. de vera Relig. Cap. L. 1) Lib. II. de Doch. Chr. Cap. XI.

69쪽

. . . . . 9

mate fiunt peculiarium idiotismorum foecundissimo tQuamobrem Iesus junior filius Sirach, qui opib

mum Avi moralem librum ex Hebraeo in Graecum transtulit , excusat sese , si translatitia eius oratio eundem cum primigeniis Verbis leporem, vim, &emphasin non servans legentium oculis valde ab H hraico Textu deficere videatur. Horior itaque, im quit I), venire vos cum benevolentia, re attentiori sudis lectionem facere, ρο veniam habere in illis, in quibus videmur, sequentes imaginem sapientiae, descere in verborum compostione. Nam deficiunt Ῥerba Hebraica, quando fuerint translata ad alteram linguam. Ambrosus suis in Psalmos Enarrationibus a): senos nobis spectandus es semper, quem etiam ipsum frequens translatio ex hebraeo in graecum, ex graeco in latinum at 1nuare consuetis. Hieronymus etiam occasione graecae Vocis περιπωρο- 3) multa adesse verba fassus est,' quae nec de graeco in latinum transferri valent, nec de hebraico in graecum. Quod idem Origenes eodem referente Hieronymo q) arbitrabatur, noni posse quaedam verba hebraica eadem vi transferri, qua apud suos dicta sunt, re multo melius ese non interpretata ponere, quam vim eorum interpretallone renua-i re. Ex recentioribus Fero translatoribus Iudaeis R., Mosceh Altarn in praefatione ad lib. De mante-

70쪽

nimiento de la alma, quem ex Hebraeo in Hispanicum transtulit, auu que paret se, inquit, que rodahobra traduetida pier de la gravedad I gratia que en suoriginal tenta, tanto mas en la Hebrea. Atque quum id nequeant interpretes in quovis scripto Hebraica lingua exarato, facile ne id poterunt in sacro textu , cui plures adhuc sensus, & maiora Deus mysteria indidit i Nam pulcherrime aiunt Hebraei non

na vel unam litteram, a qua montes magni

non pendeant; quod & D. Bernardus confirmat I). Ego ut merum fatear, Jam olim inibi persuas in sacri

preciosque eloquii textu nec modicam vacare parriclitam.

Hieronymus vero Lib. I. adv. Jovin. a). Et otia verbis smplicibus semper diminarum scripturaram sensus augustor. Epis. XXII. ad Paulam 3): nequeo sa- iis scripturae laudare museria, oe divinum sensum in membis licet smplicibus admirari. Immo ad Pammachium scribens & ipsum in scripturis verborum ordinem mγ sterium eue asserere non dubitat. Quam ergo Hebraicae Bibliorum dictiones sive vim, sive plures sensus, & mγsteria fovent, non undique interpretes, ac persecte reserare nobis potuerunt. HOC eodem argumento ad ostendendam Hebraici textus prae versionibus dignitatem, atque emolumentum utebatur olim R. Joseph Caspi in suo p

si in Serm. LXXII. in Cant. TOm. III. Oper. p. II 7. 1) Tom. IV. Oper. Nov. Ed. P. I 64. 3: Tom. IV. P.