장음표시 사용
191쪽
muneri obeundo satu apti se idonei , ideo viri appelgantur, qui non negligenter ossicium fecisse Jum fcruntur, se pracepta complentes explorauerunt Hay. Cum explorasse dicantur, probantur nihilpraetermisisse, quod eorum .pectaret muni atque hoc
pulchre exprimit Hebraicum verbum , cuius rationem superim sup eap. iexplicabamus.
Et reversi dixerunt ei: Non ascendat omnis populus, sed duo vel tria millia virorum pergant de deicant ciuitatem: quam omnis populus fruura vocabitur contra hostest pauci stimos. ILL os a solo Iosue missos squam rationem exploratorum mi tendorum tuti si imam et probatisi mam antea ostendebant f or Du- nomen singulariter in mittendo appe atum , se responsium nunc adeundem relatum declarant. Isti itaque re persi a communi omnium iudicio se sententia quanquam plures essent, urbem expugnatu minimὸ dissicilcm, imo facile paucis armatorum mistibus, nimirum duobus,vel ad summam tribus,rilendam,nedum capiendam, assimarunt. Totum autem reliquum exercitum numerosum es frequentem interim quiescere, se in plano loco alijs rem confecturis a si fere apienti consilio belgi, commodi simum esse censuerunt: comparationeficta nece, itatis es et in atque laboris ex loco es numero, maiorem in ascendendo laborem, quam in capienda urbe subitum iri, quod locus editus esset: ceterum ubi perueniretur, exiguus es parum uens esse comperiretur. Est autem in distribuendis, ad resi endas commodis se idoneis copijs non parum besticae disiciplinae e- ut scriptum est: uis Rex iturus committere bePum aduersus alium Lue. M. regem non sedens prim cogitat, si possit cum decem mistibus occur- rere ei qui cum viginti missibus venit ad ser Ascenderunt ergo tria millia pugnatorum: qui statim terga vertentes percussi sunt a viris urbis Hay.CvM duo mi ia satu esse putarentur, misya siunt tria millia pug torum virorum , qui satis operi e e cen ebantur, atque omnes incolumes es integri eo peruenereus que ad tortas urbis: id quod verbum ascenderunt indicat: quamprimum illa animo confracti diuinam erga se lagam prouidentiam singularem ce sare senserunt:
192쪽
tentes: G 'ems oppidanis , ut Hebraea, Chaldaea, Graecas lectis declarat . Iam vero hoc loco intelligimus , Istaelitas Agoy non fuisse punitos miraculo aliquo se lari, sed de nitutos i a peculiari tutela Dei, quam siverius saepe commemorabamus,relin que communi Hrrum , bes oram euentui. Namque homo homini, nisi a Deo segulariter iuuetur, parum praestare solet , cum uterque se
animo, o membris cir viribus constet, neque maxim , neque adeo
di laribus , ut saepe videamus hunc qui modo victor severiorque
erat, nunc victum se inferiorem reddi: ct contra. Neque vero quod hic armis aut bestico apparatu instructior, ide o meliorem pamtem habiturus esse putetur : legimus enim , audiuimus, atque ipsi non uno exempla vidimus, opibus ς armis, pecuniis, o iosorum discriminepractantes, atque adeo bedo exercitatos a nudis, inopi bus, inermibus. minori numero, best dii imperitis, loco pulseos,ini., c. expoliatos se exhaustos uia non in fortitudine equi volunta- tem habebit, neque in tibise viri beneplacitum erit ei. Igitur cum res ita viderimus procedere , τι qui nunc vincebant, nunc fugiant i es rursus tyi ab his pesiantur: ad voluntatem es consilium sit et , Dei ratio est reuocanda,qui hunc humiliat 'unc exaltat; luia calix in manu Domini ini meri plenus mixto, se inclinauit ex hoc in hoc , Veruntamen sex eius non ea exinanita, bibent omnes peccatores terrae. Verumenimuero quodpraeter hanc ancipite beluinum aleam aliquis perpetua felicitate utatur, atque adeo eos gerendis in re π- omnibus euentus habeat, qui humanam excesssant sortem, omni quedissicilia, quamuis copi' atque opibus praestantia, tamen contemnato vin t ; singulari Dei prouidentis c gratia est adscribendum, fe, ι ,... ut Psaltes canit; Beu lacitum est Domino seuper metuentes eum, se , .uc in eis qui bierat super miseericordia eius. O , D ominus fortitudo e-
bis suae, o protector saluationum Christi sui . Atque hanc sua vi ditis singularis est ictentiam Is raesitis siubduxit, e que reliquit facultatem,qu. e communis cum ceteris homin bru erat, non qui lassos perdere, sed qui nρn ut antea iuuare nunc viant, imo osse in reli queret,ininusique iuuaret quam alios homines,qui non adeo edocti efient volontatis, consilij se iudicj Dei, atque tyi erant: Seruus enim qui nescit voluntatem domini sui se non facit, vapula it; qui veroscit voluntate domini sui ct non fata vapulabit multis .Itaque hoc
193쪽
CAPUT SEPTIM v M. iis hac modo interpretamur versum istum , Iratus ea Deminus contra
ius Israel: Meni, id latas Iubduxis segulare praesidium suum , quo non ut hominibus tantum, Isid ut ly Israel muniti es irmati erant,
sicut ipse Deus inferius declarauit: P on ero ultra πιιiscum, quemadmodum videlicet vobiscum publice es communiter, ut cum Urael
esse soleo . .etrantum fero praeiret homo sim gulari Dei subsidio conse uatus sibi ipsi, de subsidio negato,manifesto exemplo videmus trium mistia qui communi exploratorum hententia ad delendam H a' satis superque esse iudicalantur, se hac opinione Orste eo v ue alacres conscenderant, idem tamen honibus tantum conbiems non et o mero avectis, sed ipsis viris Ha' terga timide turpiterque verterunt. 6 vero oppidani quom metus antea declaratus fuerat maximus, ibi hos ordinibus perturbatis fugere con 'exerunt , cum superiores loco essen besii euentum alium iterantes quam putarant, se occasionem utraque manu tenentes, montis decliuitare quam ipsi-hus nouerant se tenebant secuti, non sine caede fugarunt. Percussi sunt a viris Hay ,& corruerunt ex eis triginta S sex homines.
H AE C sum narratio est euentus illim pugnae, quae statim emplicatur adiuncta expositione. Persecutiq; sunt eos aduersarij de porta usque ad Sabarim, M: ccciderunt per prona fugientes. AD portam et Peperuenerant Israelitae,quibus oppidani esse tantum conlpiciendos praebuerant:namg.eo usque cum es seuperiores loco
fuissent, se urbem a tergo haberepossent,in quam sese si premi sint
rent,possent reciperei me nihil negotir aut impedimenti a cedent λdederant. At vero iam primo tantum conθαμ fugere viderent,ab ipsa porta qua iam Iseraelita tenebant,ad loca et q. depressum orcon- 'uaalim qua mons interrumpebatur, insecuti sunt: at g in ordinati erprona fugientes ceciderut,ita ut tri inta se sex ex V aelitis desiderarentur occisi ab oppidanis,non quod isti praeter ceteros anathematis sacrilegio tenerentur, sed ut in besio , in quo pereunt, ali
evadunt. autem pereunt; quanquam ob sua ipsorum prauata peccata eo modo aliquando puniantur, non tamen semper id exploratum Hr, eos omnes qui in praelio ceciderint,isiam paenam ex
certa id is pinu inte culpa instigi, cum indicari psint non-
194쪽
nulli ab huiusmodi iudicio seriasiis excipiendi , ut Ionathan Saulis' lum, qui cum perpetuo in scripturis laudetur, tamen in praelio una cum ratribus insefuit uteremptus ,nisi culpa in illa fueris patri regi Isractis besta gerenti ad se. 'uodsi nihilominus hos triginta hex in fuga a ciuibus Hes occisos peccatorum fisorum poenas i a morte lui se
velimus, non protinus ceteri qui euasere omnes innocentes liunt pra- nuntiandi, se peccato immunessui se putandi. Neque imi sex se irriginta , qui my ascenderarat, strater omNes alios peccatores habendi, pcut neque isti decem es octo si per quos cecidit turris Siloe, or occiditέos peccatores era Vt vltra ceteros omnes qui erant in Ierusalem: sed ex multis morte dignis satis fuit eos cecidisse, qui Deum Israeli adaersum indicare possent, or ceteros omnes nisi culpam expiani o iram diuinam deprecandi cura osticitaret, eodem crimine inuol tos simili eventui obnoxios arguere.loci autem nomen SEBARIM, .
confractos signi cat: facium vero esse videtur. tum ex situ ipso quo mons frangebatur, or vasgesiae salebra intercipiebatur , tum vero maxime commemoratione e uetus isnus quo insignis ista I raelis prosteritas, occisis triginta sex vir is, se ceteris fugatu es pauefactis,
confracta fuit. Neque enim aduersarum rerum minus quam secundarum monumenta excitanda I, conserva da curabant sancti ista
viri quibus non gloriam mundi sibi arrogare, sed se sibi es suis in
polierum consulere, se viri I. generis euentus Deo auctori tribu re cura erat: neque facta illa, aut sectorum exitin, aut peruersa consilia exquisitis oratIonibus interpretari, coloribus di simulare, aut excusare, sed nuda omnia se plana impliciter exponere, confiteri, testario scribere studium erat ista recZe iudicantibus, quamcunq. in partem res caderent, veritatem omni alij animorum a se Doni anteponenda, ius m moria perpetuo utilis, me acij vero, flectionis,
simulation is ac di im Eationis semper indecens inutili i et piis boni viris indigna es et. Vbi Latine legimus per proiia, Hebraiis
me si ea quod decliue et pronu et timiditatem etia signi cat: cuius υ urpation υtrumq .au Hor indicauit uagos per prona fuientes, cursu impotentia, se pariter timiditate praecipites sese in se Zantibus adcaedem faciendam maiores opportunitates praebuisse. Pertimuitque cor populi, &aa instar a tu liquefactu inest. DESTII vivM Pus reipublicae illim ea prouidetis,qua totia anima-- batur
195쪽
batur se muniebatur,veluti in animali accidere solet corpore, cuius cum membrum unum laediturgrauiteri afficitur, dolor ceteris comunicatus partibus, cor v que penetrat,atque ad cerebrum pertingit. sed in eo discrimen est,quod cerebrum se sui compos est,remetum
cogitat O quaerit: cor vero dolore accepto plerumque lan uere solet. It etiam totius Israelis membro et no non exiguo laeso, o grauiter assecto, hoc est, tribu virorum millibus, timor e ,terrere,atI. pauore, dolore etiam correptis, se fugatis, atque ex parte occisis, reliqum populub omnis pavore non disiimui perculsus est,adeo ut corde trepidare langueret turperit,atque hoc associis forti imi etiam quis laborarint. Ideo enim ait Dosio cor populi pertimuisse, se ad instar aquae fuisse liquefactum. existimarunt enim se apud Ierichunta miraculo prastantes euasi se cum hostes alias narisi suissent forti imos, qui si dimicarent potiores ferret partes nisi Dem lyris adfuisset, rem . ipse
confecisset holus: nunc vero cum nultam editum fuerit miraculum, quales viros habeat regio, periculo in exigua urbe faecto,sensisse, neque minoribus animis es viribus ceteros futuros, Dos innumerasiles esse norant,maxime vero et se animandos i a fama fusarum copiarum Uraelis o partu impune caelae, p/am maiorem fuisse rumor inter hoctes Jpars publicabit, ad animum addendum, atque futurarum vi Ioriaru fouendam stem: ita quanquam poenae iudicia Achan scrilegum solum Je Iabat, qui in tota ista re publica corrupi imum
sese membrum exbi it, tamen conscientiae tremor o pauor ex verae cause inscitia, atque ex acceptae cladis dolore omnes corripuit Vnus
qui que enim sibi timebat,quia nemo adeo purus erat quin homo aihuc esset, ct nemo iurare aperte poterat nusiam in se culpam esse aut in suis quamobrem Israel omnas corriperetur ι iudicium Dei omnes iustum esse credebant, e persaepe arcanum se occultum sciebant; egretiam ex acii imum se acerrimunn, quod ista notet or animaduertat
peccata, qua vel ex errore vel ex praua cousuetudine, vel nuda vel exigua hominibus videntur. Itaque omne cor languebat, omuis conscientia metuebat o verum in tanta rerum trepidatione ac turba, cuiusmodi nam consilium sit capiendum, pulcherrimo exemplo docuit Iosue, qui rem ex diuino iudicio profectam interpretatus, non pu- am auritis copiis instaurare, non in commune cum alijs viris belli usu strenuis consulare, non quiHuam prius agere decreuit, quam a Dei i
196쪽
Dei sibi infensi ira paenitetis, prece, deprecatione se ardeti oratione placare,or ratione qua id sieri posset ab ipso Deo studio fimeposcere.
Iosue vero scidit vestimenta sua, & pronus cecidit in ter 'acoram arca Domini us'. ad vesperum , tam ipse quam omnes senes lsrael, miscruntque puluerem super capita sua. E x publicae calamitatis sensu se dolore, atque etiam ex manipessa diuinae maiestatis offensione,or ex multis aljs causis quondam vestLib.Iςr, menta scindiconseseu se n sacro Apparatu disserebamin. Atqui non
indignum se simi muneris male Bais se auectoritate Iosue duxit, ex publicis Israelis incommodis
tantum dolorem non solum acciperesed habitu,geseu atque voce demonstrare, quanquam ea quae hactenm italis ligata erat,non ita magna fuit set calamitas,neque alias imbe , ijs quae a principibus se iudicibus gelsa sunt, propter paucorum hominum necem, tanta subita eslse dicitur trinitia, nisi tyi,qui desideram rentur, magni alias se insignes, reipublicas utiles viri essent. Sed multa in praesenti exemplo fuerunt, quorum cogitatio summumisium orsapient imum ducem in hanc mentem atque in hunc sensum impulit: Primum Dei ira, quam non nisi ob culpam es noxam populi incensam intestigebat: deinde populi pietas,cui exitium parari videbat, nisi aliqua ratione consuleretur: praeterea Ege diuini nomianis honor, cuius praecipue studio, omnesviripi, sanctii tenentum domum hostium laetitia se insultatio aduersus Uraelis nomen of
mam hostium,inq/Lam, tam veterum, ut Aegyptiorum se Ama citarum, se ceterorum, quam praesentium,atquepromissorum diuinorum Israelitis factorum quae p. im vulgata erant,siniara ac falsa interpretatio ex eventu ipso suscipienda : vulgi enim ingenium ιυ- i modi plerumque ebi,ut tragoedi' maxime gaudeat, es quae magna felicias ount,inuidia magis qua robatione admiretur eadem vero et bi labefactari se corruere viderit, insidiationibus, detrectationibus,probris es cachinnu prosequatur, atq. hoc apud omnes fere,maxime vero apud inimicos se hostes, usu venire solet: unde or ista in moribus hominum obseruata verisiime en a viris usu rerum peritas animaduersa vulgi temeraria sententia, Exitus acta probat. or ilia, Discit enim citius meminitflibentius istari deuod quis deridet, quam quod probat se veneratur. Demum istam calamitatem acceptam magni cuius iam mali initium esse intesilens Io 'Gal. H ἀ
197쪽
singulare diuinae prouidentiae praesidium subductum cognoscens, uon
potuit non animo atque sensu vehementer commoueri, cum praeser
tim populum iam valde pauidum videret, se ex pavore fidem imminuturum aut amissurum metueret; cuiusmodi exempla saepim in solitudine conJexerat. Neque vero huiusmodi sensus atque habitus
principum populo cogniti es' θectati parum adferre solent ponderis
o momenti, adiuersiendas singulorum mentes in eandem cogitationem,peccatis admi sed quisitionem se agnitionem, se persepe detestationem obeundam : demum etiam culpae expiationem procurandam, se deprecandam poenam, diuinams iram comunibus otis O supplicationibus placandam, O concitandam inuidiam in eos qui mali inferendi causam dederint: Auam quidem ob rem ese publiciso priuatis rebus omnibus pes ime consulunt, qui in publicis calam tibin,in acceptis cladibus, inseditionum initys, denique in turbatae reipublicae prseritate, principes immoto animo,vultu gestus lapideo,ac planefensu carentes praebere se docent, quod ad grauitatem, octoritatem ab eam rem apprime facere, o addiuinitatem quandam ostentandam conferre dicant: qua siententia nusiam stultiorem esse Ues tabulis quas Dem fecerat se conscripsierat ruptis, Dauidus
sit in saepe si is pelugubri habitu conssectus, Ezechias es' alty ρο- timi principes ostenderunt, atque Christus ipse Dei ius qui videns rivitatem fleuit super eum. Neque vero v a diuinitatis stecies esse testin principe viro,in quo duris reipublicae temporibus nudus humanitatis sensus appareat.
Mollissima corda Humano generi dare se natura fatetur; Quae lachrymas dedit haec nostri pars optima sensus.
Quis enim bonus aut face dignus Arcana qualem Cereris vult esse Sacerdos Vlla aliena sibi credat mala, separat haec nos . A grege mutorum, atque ideo venerabile seli : Sortiti ingenium, diuinorumque capaces Atque exercendis, capiendisque artibus apti Sensum a caelesti demissum traximus arce, . . Cuius egent prona, & terram spectantia; mundi principio inclut sit communis conditor illis Tantum animas, nobis animum quoquc,mutuus vinos Affcctus petere auxilium ac praestare iubereti
198쪽
388 COMMENT. IN LII. rosv x, Iuin se Deus ipse quem imitari principes iubentur, pro ratione
scelerum,culparum,incommodorum es miseriata vel mundi totius, mel populisibi delenti modo irassici, interdum clamare , conqueri, o bemque concutere, sepe etiam misereri dicitur. Atqui non diuini
principiis populi, ministri, se protervi hominis est, in turbatis r
rum publicarum temporibus iram diuinam non agnoscere,or bi a que populo metuere, Aprccandams procurare,exemplos suo tum p pulum impellare, tum ceteros reipublicae ministros o summos et iros
in idem studium pertrahere,sicut Iosue cui cum omnibus senatoribus p ubi primum consilium fuit, sacrosanctum locum petere, ibidem coram arca,quae Dei solium referebat, vestimentis scisiis, cinerei capitibus lugentium ritu in stersis humi procumbere, is eoi miserando habitu ieiunis perdurare, quoad veniae ac misericordiae Dei luxat
qua assulgeret, ceteris voto, se mente, atque communi studio iuuam
tibin , ipsi summopopuli duci atque prophetae;t ,inquam,quem miniama sceleras pars contingebat,in cui diuina aderat gratia or tutela, tamen i populi afflicti capiti deprecatio concepta se perorata fuit sapientiae, affectus es humanitatis atque pietatis pleni fima. Et dixit Iosue. Heu Domine Deus.
CALAMITAT Is i ius atque maxime irae diuinae deprecationem continet oratio haec in eo genere quod iudiciale artifices vocant, atque in generiis istius flatu deprecativo, de quo nos ad arearum orationum explicationem abunde in Rhetoricis nostris,quae carmine iuuenes ludebamus disseruim s.Est autem in hoc statu magnum disertamen personae apπd quam oratur: quippe aliud est apud iudicem priuatum agere, qui praeterea quae legitus praescripta sunt in manifestucausis concedere aut decernere potest nihil ; aliud vero coram iudice eo rims princite, qui veniam culpae es' impunitatem exoratus dare poten, maxime cum ipsi vel unice vel praecipiae fuerit ossensius. Hui modi rationem oratio haec obtinet facta a Iohue ante Deum, ad quem se criminis cuiusicunque istud esset publicum autem,hoc est,ub Israele admissum esse oportebat, ius visio I raelem omnem atti geret se sensi pertinebat, se condonandae poenae aut Ioritas refer batur. Et quoniam totius orationis finis erat mi ricordiam mouere Dei,nnsio commodiori exordio uti expetuit,quam breui imo et nius vocis tantum, assectus doloris acerb imi indicis,quem dolore cog ta lo
199쪽
ter in luctu es querela post cogitaram imatum rei qua dolorem attuleritgrauitatem. Itaque in lugubri argumentatione conclusionis vim obtinet. apud Ieremiam: Et dixi, Heu ,heu, heu, Domine, de cepistipopulum istam es Ieru calem, dicens, Pax erit vobis , ct ecce peruenit gladius et que ad animam. ct apudexternos scriptores,Heu, heu, jugaces, Posthume, Posthume, labuntur anni, o c. Dagae ipsa prima exordi' vocula, or asse Iam dicentis, o cogitationem maturam atque argumentationem se esse indicat, eaus partes ex persona dicentu adferri signi cat,hoc est, olorem, se deprecationem cum argumentatione : sed in hiare odi causis unde commodisiime positat
argumenta peti,altera exorij ostenditpars, qua eius apud quem agiatur mens benignitus ad conciliandum petuntur, Π iam pulsarii ipiunt . Namque deprecator ex parte sua nihil ostendii aut protulit, praeter dolorem, gemitum ct querelam, quibus audien
tem tangeret. Cetera vero argumenta quibus orationu ratio om
nis conte posset, a persona, natura, iudicio, es mente eius quem mouere dr exorare studebat produxit, duobus nominibus appesia
tis , veluti fontibus petitu , ex quibus dicendi copA paretur.
Domine Deus: Duo nomina Hebraice appe autur, alterum A D ON A i, quod dominationem, potestatem, posse, ionem, iii ae sierH- νtis θectat, huius relatiuum est Serasus. iterum vero is dm crys ponum, tetragrammaton Graecis duinum , quod ad misericordiae rationes referri saepi me odendimus. Virumque autem sapienti me essu hoc loco a Iosue appetiatum; prim quidem, quo Deus non on quid essent quisue mererentur Iseraclitae , quam
quia ipse sibi apud eos adscribere voluisset, re ueret, ne e dominationem es posse sonem singularem se peculiarem familiae po- eitatem, qua sinam praestantiam es in seruos seuos curam egregiis
praeter ceteras orbis gentium nationes osten cret , probaret. quod quidem diuinum consi iu=n se propositium non propter eos quietem essent, er eligentis ipsius gloria, ignitate or auctoritat , viso Mur, co eruetur, o promoueatur,posi re at orare sancti solent. Vt, Non nobis I mine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam.
200쪽
Itaque cum Deum Iosue Dominum appellat, se orat ut dominium suam, in auctoritatem tueatur, puluini Utam rem peculiarem famul fram esse meminerit, eami conser re sibi vetit, cum Umori cura Domini partes oectet, maximὲ vero Domini beni-
gni limi, misericordi imi, sequi in illa populopraeter caeteras p . tes boc nomine si e cognosicendum, colendum se praedicandum oste ri acre probare' voluerit cui criptum ent: Ego Dominus qui apparuiis Abraham, Isaac, or Iacob, ct in Deo omnipotente, se nomen meum, , A D O N A I nγ indicaut eis. Peptu fardus cum eis ut darem eis temis ram Canaan, terram peregrinationis eorum, in qua fuerunt aduenae. HE aiatur gemitum filior Vm Istae Igmo Aex ptii oppresserunt eos. H ct recordatus sum pacis mei deo dic ili' Israel: Ego Dominus edu-- cam et os de er astula ANUtiorum, se eruam deseruitute, ac redi is mam in brarato excelso ct iudi se magnis, ct assumam vos mihi iu,, populam, tar ero vester Deus; se scietis quo ego sum Dominus Deusis vester, qui eduxeram vos de ergastulo Ae raptiorum , se induxerim, , ιν terram super 'am lauaxi manum meam ut dare eam Abraham, , , Isaac, ct Iacob,Lborii i ampo 'idendam vobis, ego Dominuου. Hoc nomen A DONAI Domini tam frequenter in promisso illa repetitum,is i etiam propositum de Israelitis peculiariter in populi mendis,ut nisue inquam ignificat,se ratum firmum probari po- . Pulat Ioue duobus his nominibus productis se appetiatis, Domine Deus: hoc Z.Patrone, rex, possessors nocter esemeti si e se mise-ncordisiime,hoc tantum te nunc oro, ut utrumque hoc tuum nomen
eras, quorum. dignitatis, amplitudinis, atque existimationis. studio magis a eo quam priuatae noserae rei tenemur nunc,o premimur.Iam vero his fundamentis iactis, oratio reliqua Huperstruitur, remotis es depulpis omnibus ijs rebus, quae huic Dei proposito se consilio , atque utrique nomini, minus conuenire .consentaneaer ese viderentur. - . Quid voluisti traducere populum istum Iordanem fluuium ut trade res nos in manus Amorrhori & perderest E M iVersi ratione argumentandi se orandi qua sancti miri inscripturis utuntur, plura .rtias se ex ad Zim Deo nobis propitio dic mus Iunc huim deprecationis loca se argumenta indicare sis, fore cim . Eis autem primm argumentation Iocus a singular providentia