장음표시 사용
71쪽
in etiam hora sed a quibus nihil esset metuendum.nusti enim ali,ex finitimis vel vicinis gentibus viri Ipraelitas iuuandi causa sese in
ei modi sub icionis di crimen coniicerent; quippe nussa natio tunc erat quae I seraelitas amaret, aut proposim compotes e se vel et, ut posthac Rahab testimonio coprobabitor. Hactenm media omnia pro-psi ita sunt quibus argumentatio construeretur, o cosi fio sitie conclusio af rmaretur: erat autem coPectio,isios esse exploratores,atque hoc nomine accusari soc vero ex ipsorum re ponso nondum sciri poterat: vote qui siecret. misit neminem consectam fecerant , ex suis, nedum ex hoBibusfaceret sedar umentatio sic institue a est: Ecce hoc e II, exploratum compertum' est,atque nobis denutiantibus comstat, viros huc ingressos sub noctem destiis Iorael, quibus rebus rei Aeexaminatis, o con titutis, te limus illas et enit se ut explorarent terram. Namque viros ex ista gente,quibuscum neque pax, n co mercium nobas ent, ista hora duos tantum urbem ingressos facile comiecta es a matu est explorandi causa venissexam sciamus Uraeli tus huc regionis expugnandae proposito contendere. Itaque oratio laga, t explorarent terram, conclusionis siue complexionis locum in a gumentatione obtinet. I uod vero ait e filio Israel,argumento est, fuit se adportas ciatoris,qui diligenter vel inquirerent,vel prudenter obseruarent,atque notarent hostiles omnes urbem Fubeuntes , ut in dubiis temporibus caueri sieris solet apud urbes eas qua muro clauduntur. facile autem fuit hoc pacto istos duos miros vel habitu Agenu, Fl aliquo linguae discrimine vel disiimulationis animaduersione elabis notis,prae caeteris hostilibus internosci, or diuers nis notato loco ad regem deferri, accusaris nomine lago, quod exploratores essent. Atque huic rei a Rege prouisum est, opportuna auriZ ritate, occultus aritionibus maximὸ: namque in omni hoc rerum g
Misit rex Iericho ad Rahab dicens. MANDATu rus grauisiimum se maximae auctoriculis hac oratione signi catur ad Rahi ab delatum. quo tamen ista propter idem quam ia animo conceperat, pietatis studio Ur officio anteponendum minimp ese censuit, imo forti animo feren , eludendomi suscepit, or pie relu t. Semper, ii iam sepius admonuimus, in acres orationibus, ver rumpngulorum ratio expendenda, obseruandarii est
72쪽
CAPUT:sECV Nnv M. 6IVidemus auctoritatem mandantis nomine ipso indicatam: no enim a priuato quopiam,non a portarum ianitore aut custode,non ab V
ritore , non denique ab infimo aliquo, non a summo magistratu se,
a rege ipso Ierichopote te auectoritate γ regia mandatum iustumes: cui iram parere non mirum foret, et vote seminam,e irim i regi subiectam unam ex istius cimi tui S ciuibus: utrumque itaque nomenoe regis es urbis plurimum ponderis habebat ad mulierem vel adi ciendam vel terrendam . praecipue quod ipsius mandati titulus aperi indicat i ii nomen, conditionem, se statum regi non solum non fui se ignorata, se etiam singulariter nota,Or ad obsequium exuen dum appetiata. Rex Iericho ouo es ciuitat, nomine ac iure graues ac certos nuntios mittit ad tabernariam mulierculam proprio ac di incto nomine anelgatam. Quaenam ex isio mandato vel magnam rcg gratiam oblata conciliandi occasione non speraret, se ob- Icqui praemium,neque id vulgare,sed regiumeraeterea totius ciuitatis plausum beneuolentiam or gratulationem non expectaret, qui:
in ingenia quaestui edita non solum ad id quod obfic, nomine debemdi alias posset, ad quodvis magnum fucinin suscipiendum flecti,
es t est solent' Rahhab a rege nuntios mandata . expresse, nomianatini Cr singulariter habet, non idpraegrabit quod alias debere videriposset,es ouis ipsorum legibus convinci' Rumus quaenam tan-ro animo , tanta auctoritate es honestate, tanta esset integritate femina, ut isti regis mandato obtemperare dubitaret, neque ripraehem di in parrici vel proditionis crimine metueret, cr grauisiimum sibi supplicium inde asserendom non putaret, atque famae opinionis suae, si suorum aluti consulendum esse no duceret ' nedum haec non cogitaret pauper ac solitaria muliercula Rahhab sevo nomine regi vel ex iEo tempore nota omnibus humanupraesidi tutelis, etiam cognatorum or parentum fide, si depraebenderetur , accus aretur, de- . ituenda, tam i eae lago misiero vel tabernae, vel proitutionis, vel utriuss generis quaestu assueta tuere ma Eratuu et ministrorum exacDon calumnias,quibin perpetuo obnox sunt j qui eis o
di Iurper ac et tilis imi lucri rationes exercent. Id quod ex antiquis gentium legibus atque experpetua nationum omnium consuetudine facile cognitu sit. Sed omnia haec se quae multa alia indicari pol rant vel ad cupiditatem, es auaritiam, atque adeo adgloriam, vel H 3 . a m
73쪽
ad metum facientia argumenta in tenero Ralhab ingenio se animo, auamuis tot conditionibus se circussant,s manifestis implicatae, Modisiime cote sit se superauit sides ista hi e rebus animaduerte dis indicata , or ab post olu Chri mirum in modum decantata. .
Hactentu mandatigrauitas ex personarum parte indicata est. Nunc deinceps ipsam mandati sententiam cpendamus. . Educ viros qui venerunt ad te, & ingrcssi sunt domum tuam: exploratores quippe sunt,& omnem terram
REGUM iussa quanquam potentiae nomine priuatos homines cogere terrere valent , efficaciora tamen sunt, meliorems exitum habent, cum aequitate atque iuris rationibus instruuntur oblim ad
obsequium alliciunt quam impe uot. Atque bene constitutae, ου sapienter sibi consi entis potentia, in omni re publica est, hone a o moderata primum experiri; quae si non succedant,superest regia vis,
quam Ur ipsam legibus temperari oportuerit. Poterat quidem rex armatos ministros in Rabhab domum mittere,qui impetu fa Dpenetralia cuncta explorarent,summa se imaperuoluerent,o omnes h stutes lyic inueutos caperent, captos in carcerem obtruderent, si gulos examinarent, ct caetera sacerent, quae se olim faecta aliquando legimus, o non uno exemplo nos feri con eximus. Verum huiusmodi impetus, o inopinatae oppre sonu, nusios unquam siecum dos exitus obsieruauimus. uamobrem sapientioris consit, ese ex stimatum est, siecreto se paucis commiso modo res aggredi, se consciendas curare, interim dum nultas dimicationis existit metus, id cum semper,tum maxime in dubi' es turbatis temporibus prolatur .
IVN. enim opportunum neq. commodum fuit eo tempore quo tota ciuitas in metu c icione erat, in tabernam meritoriam, aut δε- mum aliam repente irruere,quippe rumor tye,o c'gnatos omnes, vicis permoveret, se remotos in alias atque alio cogitationes impulsos ad arma excitaret, hora noctis intempestiua; qua commodi nihil omnino incommodi vero ac turbarum oriri poterat plurimum:
Commodi imum igitur visum est rem no vi, sed imperio ocurita rei tentare, atque iure, aequitate, se quadam rei g et honestate, imo se necessitate cum femina agere:au Ioritatem, ut iam diximus Regium nomen muliercuti' ferebat: im se aequit q. nec Dar
74쪽
in ea a consistit, quae duob statibus cotinetur, definitivo se legitimo, atq. tribus e quaestionibuι petitur, An sii'quia sit'or quale sis' Caus
se oriae atque imperatoriae summa conctasio erat, debere feminam educere viros i os, qui adsediuerterant: id vera quod facere deberet, a rege poniolari. Atque id quod in arte postremum est, id est conclusio argumentationis,in hac oratione propositio es possulatio est in hanc sententiam: Regis qui co erepo ls t mandato tuberis educere πι- ros, qui venerunt ad te, siue hostit, siue stupri causa: neque enim hae oratione ambiguae signis cationis temere usi sunt nunti'. Haec igitur propositio fuit; quae tam a suasorium quam ad iudiciale genus referri te s. huius vero cause duae erant, examinandi status , alter constitutium siue de initium: poterat ista negare ad se causam i amperimere, ut prorsu insciam eim rei quam rex postularet, hanc defensionem occupatione cludit mandatum,abfirmationi Oompertae orcerta imae rei,qui venerunt ad te: A te igitur ratio re denda est horum viroru qui ad te venerui. 'od si dixeris illas nihil negotiν habitas e teri tame istud in clari non potes, utpote notam se testimoni certis compertum, idos domi tuae fui se, quippe or tvr i sunt domum tuam non aliam vicinam sed tuam, non adostium tantum constitere , sed in esii sunt, huc questatu cause constitutivus offirmativus est, ibarii si cibus coniecturalta vocatus, quo cosirmatum
fuit i am teneri eorum rationem reddere. Iam supererat unica defensio ad legitimum fatum referenda. nam si maxime laga fateretur viros ad si venisse, tamen indignum iniustumi esse lagos a scprodi, neque hostili, ius apudgentes omnes olim sanctis mum violari fas esse.ut fatus duplici quaestione examinandus erat; primum enim quaerendum, An hostiles vere essent, quod ad de nitiooem ρectat ex qua seritimus petitur et quod si conitet i os non esse hostiles, istam non o ligari hostis, iure consequitur. Ex desinitione vero constabis hostes i os non hostiles ese, o hostibus ipsis deteriores se nocentiores, utpote exploratores: quorum ars a perniciem eorum ad quos diuertunt, comparatur, Or expugnationem regionum atque locorum
faciliorem multo reddunt, quippe cum bona gerendi besti ct succes rem pars in locorum opportunitate consi fat, quam huiusmodi
exploratores docent: non oportere autem latrones, proditores es empsiratores, hui modici insidiarum ministros, hostitum nomine aut
75쪽
defendi aut struari se tanquam latrones opprimi se comprehendi. ideo laga non est iu se alio et erbo quam Educ ue vi Hebraice est, ire ac, ut anice celia fiera, aicitur: Belgice proprie lare viat garii. verba implicia siunt teque proditionem neque crudelitatem aliquam
sonat, imo utilitate promit in t ei cui denutiantur. ac si dicatur, Habes. domi tuae homines, tibi et omni urbi regioniq. exitiales, cura ut quaprimu hoc malo te se una teci; caeteros omnes liberes At vero et Dca reliqua erat exceptio clua suasionis huius micunq. infirmaretur vis;
cui hum modi esse potu t. Ianqua isti exploratores munere proprio fuerint, tamen si huc vel populum suum fugientes sese receperunt, mel aliam rem ad Iuri venerunt: nihil eni cur a me eliciantur, mel a υobis infestentur. multi enim artes exercent eiusmodi,quibus non ubique nocent:ubi sese innocentes praebuerint Picisios Di non oportere. ex huiusmodi artium generibus unum esse exploratorum: atque exceptio haec solerti confirmatione dc Litur, istos non solum exploratores esse, sed ercedae artris causa huc venisse in urbis atque resonis perniciem. hoc est quod subiungitur, & omnem terra considerare veracrunt. Vniuersalis vox hominum crimen amplificat se exancrat ,hominess digni fimos esse cotendit, non solum qui eliciaturo, qui publice priuatei exagitentur, es perdantur, utpote quo non uni tantum domui es familiae,non uni Ieriesunti urbi, e -- ni in uniuersum regioni exitium terniciems moliantu eque parcendum e se tu quorsi opera id curabatur ut nusti parceretur. nan quam vero no conctaret isios eo constito venisse, considerandi videli
rei omnem terram, mo certum essit, istas commissam terrae partem ad Ierichunta a que vel non longius multo. non enim in mandatu. -- .ceperant considerare omnem terram, sed considerare terram Iericho, Hebraice noti cativo articulo adiuncto, qui certam terrum indicat,nimirum ad Ierichunta et que, vel no longe ulterius .camenita i iregi, nunti, regis nomine apud Rabbab affirma ut elex sui picione,namq; uJpicioquo amplior, eo minimatur pruritur,ut furem domi noctu deprehendens factae quis seu icari posset preciosi - quae' omnia quae auferri posent aufer edi causa ingressum. itaque vel propter huiusmodi Uicione, vel propter metu es odium
feminae aduersus Agos augendum dictum ent: omnem terri an Onsideraxe venerunt. Oportet igitur te es communib. rebus, ct priuata ae etiam
76쪽
etiam tuae ipsius considentem saluti viros hos educere : atque ad of rium hoc faciendum tanto regiae auctoritatu se gratiae, tanto honestatis otilitatis, imo etiam nec itatis pondere per moueri. Atque humana sapientia nihil his,ut arbitramur, haberet quod
exciperet, quominus homines regis imperio tradendos existimaret. At vero qua Deum unice intuetur fides aliam rationem ineundam iis quos i ruit commonurat; illas enim nihil prim .inihil antiquius diuinae voluntatis cognitione or obseruantia exi fimatur. Deus omnium Dominus,gubernator ac iudex creditur, cuius virtuti resinfere' imp ibile, cuius iudicium se sanct imum se recti imu reuereri cuius miscricordiam implorare oporteat. Intestexit prudentissima femina regionem istam pertinaci incolarum culpa damnatam,diuinae sententiae obnoxiam: nussum paenitentiae studium in suis hominibus vidi quamobrem ictum esse de istu arbitrata est. Deinde etiam terram nouis cultoribus a Deo euectis , or singulari prouidentia ad eam rem deducitis,concesιm ac traditum iri credidit,atque ex misero stam in usum felicem mutandam esse regionem istam cognouit diri in sibi condition propositin cogitatui, alteram interitus necesarib subeunt gentium Eurum communem ;exitum communi pertinacia expectare vent alteram vero salutis,quam ex Dei misericordial erare poterat a corrupto es pessifilenti suae gentis consortio ad vitae se folicitatis verum es certum auctorem lime traduceret, ab infamia ad sapientiam, a morbo ad medicum medicinami confugeret: itaque adamnata causa,adprincipis sui clementiam se misericordiamprouocat quam experturam se Oerat, atque omnibus quibus psit os ciuconciliare sibi studet. neque vero qui hoc pacto periculum euadit,quod a r obierunt,proditor dicendus est altoris: a /ippe diuini iudicν est,
τι unu qui que in peccato siuo moriatur,poenitentiae autem verae ac . legitimae diuina misericordia no deens: Istius ergo intererat cum altis paenitentiam per uadere non posset is confluere, ct persuadere qui
ui posse hoc esse sibi, o parentibus cognatis suis. id quod idelis fo
mina diligenter curauit. Et quide quanqua exploratores comprehensi
trucidarentur, tamen sciebat Dei consilium nihilominus V cierim se. stulti imum igitur oret isios prodere; consulti amum vero interare: hoc enimpacto or scelus ipsa vitabat, o regi populos sevo, Me celeri celus adaeretur, ut bat. Prudent imae itaque deliberationis I. 1Dit, ,
77쪽
fuit, id optare quod iusit imum, opportuni simum,atque adeo ne re sarium esse cognosceretur,es Dei consilium , quo uc fu nunquam est cariturum equi, se officio opportuno colere potius quam regis atque gentis perditissimum propositum obsequio prorsus inuito iuuare conari: Demum cause iussissimae adhaerere, relicta ea quam
damnatissimam esse sciebat, o pertinacia i a damnatiorem fore cognoscebat. sique fidem hanc Rahhab feminae poenitentiae exercitatio feriatonoecuta est, sicqs omni studio ct conatu facie s. id quod diligen ier obseruandum sancti Dei vostoli nobis ad imitationem proposuerunt,uiuam feminae huius sidem minimet otiosam mmedantecquae cum caeterae gentes omnes in metu graui imo elsent, atque exciadium publicum Dei potent ima manu sibi adferendum timerent, tantum abest ut de paenitentia utili cogitaret,ut te consiliis, armis, copiis, coniun citis viribus defendere molirentur eos quos Deus sui puniendi causa mittebat, propulsare conarentur, atque se ae pertina ciae or malitiae argumentum exploratoribus occidendis offendere curarent. Contra vero prudenti si ima femina egit. rauive es Deu prapositi tenacem cognouit,9 assertorem siese ostensurum credidit, oris etiam pro*ecturum qui diuina consilia venerarentur opportuno prosequerentur cultu. hunc vero ista oblata commoditate seduo exlibuit. O tis o celatis atque secure dimisiis iis quos diuinae v luntatis mini Eros se nuntios esse inteyuebat Tollensque mulier viros abscondit. DE LiBERAT i ,in trepidi, atque delis animi sedulitatem omnibus opportunis partibus se numeris absoluta hoc exemplo quasi oectamdam nobis Spiritus sanctus exhibuit. Ex ipsa orationis obseruatione apparet seminam istam regios Auntios nonaum domi admisisse, sita mel efenestra vel e cancestis audiisse. clausis interea ianuis, i is Muditis,continuo exploratores insidiarum ignaros alterum ab altero semotos locis aliquibus abscondi se secret imis, ut si maxime fores aperirentur, tamen reperiri isti nonposent: hancpriorem absconsionem ita discretam Hebraicae orationis articulata verba docent, qua ita verti utcuns possunt: Et tulit mulier illa duos viros, & absco dit illum superest et ocula ETHicui nihil est quod Latine res oudeat. EII autem Hebraice orationis obseruatio uia plurati praecedenti nu- ,
78쪽
mero gulare adiungitur pronomen,exponendum esse distributive, . ut dialectici loquuntur. duos viros, & abscondit illum. idem significat:quanquam duos tulit simul, non tamen simul abscondit, verum diuersis locis alterum,se alterum, ut commodius lateret uterque, se 1 cilias ambo reperiri possent. Primum hac ac rone fidelis ia femi-
animus integer atque intrepidus indicatur, quae non tumultuarie aut temere viros abscoderit,sed deliberate se consulto certum loca alteri atq. alteri cogitarit se addixerit:deinde istius in restonsi ad regios nuntios eludendos prudentia obseruatur. Fateor,vencrunt ad me, sed nesciebam unde ossent: cumque porta clauderetur in tenebris, S illi pari- ter exierunt, nescio quo abierunt;persequimini cito,de com praehendetis eOS. D tDv is c absconsis exploratoribuου, mulier nuntios regios, siue
fenestra, iue,quod res ima indicare videtur,domi iam admigi os,ostio aperto,prudenti si e azoquitur se eludit, disii mulatis rationibus ι , quas ibi utare minime expediIbat, ct ijs concesses quas negare non
erat. Itaque coniecturalem Batum orationis illarum omnem confessa,
definitiuum ad se non pertinere simulauit, se legitimi periculum inisios eosdem sapienter retorsit. Fatetur enim viros ad se veniis quod ut manifes tum negare minime poterat, o si negasset conuincitur factae AZ, domum ingressos, nihil vero di*utat, aut moratur in exponenda causa, quaobrem omu siuam illa fuerint ingressi. Namsnviij orationem ambiguam protulerant, Venerunt ad te: quod cum de muliere Hebraice dicitur , rei habendae signi cationem sortitur me; tametsi ad alia negotia etiam cum feminis tracIanda refe- . ratur. Igitur ista es ut rem facilius expediret, ac tepor quam minimum di phrendo consumeret,atq. nuntios quam breui si me dimitteret , non dixit: suanquam sint domum meam ingresii, tamen' non venerunt ad me stupri causa , vel non sunt a me conoecti: or
is modi alia quaepost sent aliquam suspicione parere vel isgora, vel 'sui ipsius defensionis e simpliciter fatetur istos adsevenise. qua
79쪽
culpae daretur ali spriuatis hominibus , qui ignotum hominem, tu bulento praesertim tempore, excipiant hospitio. ita mulier illa sulliacionem omnem muneris sui iure depellit, illos ad se venisse fassa: --tcra pernegans sibi cognita esse, quae cognosci sua ipsim minime intererat. hoc est quod ait: sed nesciebam unde essent. neque mea retulerat scire neque rogare . auod i in hac parte peccatum esset, in illos ipsos a quibus compellabatur, o in regem negligentiae culpam conferendam esse prudens femina significabat. namque ipsa nec Ici bat unde essent, neque cognoscere debuit. Ipsi autem se cognoscere,et
cauere debuerant, se cognouerunt, neque tamen cauerunt:non enim oportuerat cognitos expecZare, quoad in tabernam aut alium locum
concludi contingeret sedpraesenti opportunitate uti ad homines capiendos, maxime si compertum 6set exploratores esse, quos ex artis peritia ct Gercitatione calgidius es facilius elabi,celari, o euadere posse se scire credendum erat, quam ab obseruatoribus capi, loci ac temporis interuasio concesso. Deinde vero ea adiungit, quibus ipsuviaretur officio suo faciendo istis praestare a quibus postulabatur.
Namque ut pietatis opus quod propo 'erat commodius exequeretur,. orationem fingit ad isios turbandos se fulgendos valde idoneam, qua es se illorum molestia se importunitate eximii, se illos in curam negotium i conjcit, quo nullum aptius excogitari poterat ad eludendas insidias exploratoribus instructas. Ait enim regis nutus intempe tutus atque serius venisse,negligenter sese sit se minini ros illos
quorum munm erat exploratores obseruare. oportui se enim eo ingredi cum primum exploratores fuissent ingressi di lucente adhucine, quippe manifenum esset noctis tenebras opportuniores esse emploratoribus ad effugiendum, quam obsieruatoribus ad quaerendum. ideo exploratores sapienter fecit se,utpote qui in tenebri exierant δε- mo,co tempore quo porta domus claudebatur, ne domi conclusi deprohenderentur : idquod Eorum culpam arguebat qui non obseruarint ante Oitium si domum ingredi nolleni: Itaque illi, o temporis olori captandi commoditatem exploratori us permiserunt. Iam vero suum munm concludit expositione earum rerum quas ipsa exponcrepoterat: hoc en,quas nouisset nosset potui siet, illos esse ingressos, ct ex sp certo tempore: id vero quod postea eueniis neque sibi uotum esse, ncque curandum sib fui se . cumque porta clauderetur in t nebris;
80쪽
nebris, 3cilli pariter emerui. Tabernae ipsiuspolim quam urbis portam indicari hoc loco existimamus . Neque enim istim urbis unica porta erat, ut hic si utariter dicitur, neque ilia tam attente notare poterat temporis punc Ium quo urbis porta clauderetur; sed eatent, ibi notum e se ait, quoad homines, qui ad se diuerteravi, exirent. Deinde vero quorsumnam tenderevi, neque sibi notum fuisse, μου. curatum' suo si eadem hora vel urbis portam exin sent, vel alto contendissent, opportunisi um e se consilium quamprimum illos . per equi, non longe hinc progressos Gr sic curiores, atque i tim iter 'facturos, utpote qui nescierant se e se cognitos. hoc consilio ossendebat femina se melius quam regis nuntios urbis rebus pro*icere, utpo- . te quae ad exploratores quaerendos dilucntia se festinatione υtiouaderet. χuod dicit, nescio quo abierunt,tam intra quam extra urbem inte uendum est. Negauit enim se nosse unde essent, neque obsieruare potuit, quo abirent, an in urbe mansissent, an excesi sentvrbe, quod magis consentaneum videbatur; quamobrem hortari seisios ut tempus aucuparentur , se quamprimum persequerentur - istis extra urbem nondum longe progressos. Prudenti imo consilio: ad cribendu est huic feminae id omne quod facitum hac renus est. vo tu enim verum celari isti cui non solum non debeatur hed iniquum etiam sit fateri: eos etiam quorum perniciosum esse propositum con- , flet,eludere ossicis est, ut alias pluribus exemplis, Deo docente, ostendemin, et bide meris o certis officiis disseremus. Monet ita'. mulier id corrigere diligenter in perseequendis exploratoribus,quo in obseruandis atque depraehendendis fuerat peccatum. Deinde vero alio sie-dulitatis ossicio dem pietatem suam probat:quippe ut prius explo
utores deductis, repentinam in domum nuntiorum irruitionem verita ,absconderat; ita rursus exi rimans feripo se ut vel inquisito res ali, venirent, vel h lites nouis forsitan oubingrederentur,isios tuti imo es hos itibus minime petendo aut vi endo loco denuo Ucondit. Ipsa autem fecit ascendere viros insolarium domus suae, operuitque eos stipula lini quae ibi erat. . tea certis locis seorsum absconderat: nunc ne diligentius ab aliis domi quaereretur,vel ab hospitibus videretur, si quiso an veni- ut,i os super tectis educit. quippe illius regionis tacita propter caeli I 3 tempe-