장음표시 사용
81쪽
temperiem, o materiae commoditatem, non tegulis, sed lateribus vel bitumine, se calce,vel alio caemento insternebantur , ut iam in. 'tibis sacro Apparatu ostendimus , or alias etiam plenius ostendere cogit mus. Huiusmodi tecZum Interpres noster Solari, nomine signi cauit. atque in tecfo isti linum arefarisionis causa extensum erat, ex quo pia femina tuguriolum confecit celandis duobus viris aptum: neque enim intestigendum eis istos humi iacentes ingrato lino fuisse operitos , quippe hoc molestissimum esset,neque diutius ferendum spiram tibus animalibus, nedum hominibus , quibus vitae spiraculum in naribus e,f. Solaritam itaque in aedi cando tuguriolo, se ad in rmolae quam Hispani hacinam vocant,componendo atque dissimulando, nobis verbum Hebraicum T AMAN indicauit, pro quo noster Intem pres, operuit, reddit. Auod vero Latine legimus, lipula lini, im terpretamur linum nondum contusum, sed canna siue culmo integro constans, quod recens euulseum exsiccationis causa exponere extenderes adsolem agricolae consueuere. Hebraicus sermo sic hanc rem se actionem seminae describit: dc abscondit illos in lini lignis ipsis dialigentercom positis su per tectu m. Lina ligni stim linguae germana proprietate Linum integra canna constans significat, quod ut nimis durumInterpres noster Latinis verbis emostiuit stipulamq; linirit. Illud et ero quod Hebraica sonant, diligenter composetis, refer riporea vel ad extensionem lini antequam tugurium ab ista parar rur, vel potius etiam ad solertiam es dexteritatem in tuguriolo me
lae instar constrhendo,ne omnino putari posset qui quam sub lyastoe latere. Pensanda vero sunt omnia haec quibu/ piae femina ossici, se stud, magnitudo amplificatur: obseruandumi qua cura, qua diligentia in abscondendis eripiendi e periculo exploratoribui, qua in
eludendab nunti sorationis dexterilace et afuerit: tantum enim se dicendi se dissimulandi prudentia esserit, ut regis nunti, ad omnem aliam cogitationem potius se contulerint, quam ad censiendum exploratores apud isiam ese; imo cum audarent illos norita in tenebris
illinc di resile, omnino uerbe profectos ad suam gentem redire
Hi aute qui missi fuerant secuti sunt eos pervia quae ducit ad . vadum Iordanis: illiso; egressis statim porta clausa est. . si v Μ nunt, exploratores adiise crederent, humanae prudentia
82쪽
c ApvT 'RIM v M. Ti. at existimare, illas varse quidem use posse essugere,velprudenies se Icientes se iam obseruatos fuisse,vel huius etiam rei incertos, tamen sibi cauentes ,ut exploratores decet: id i minin certum magus laboriosium se mole Itum e seper ari , et ias illos insequi, psdientisiimum vero se certissimum fore adipsum fluuij vadum obseruari atque expectari,quo tanLm esset de uenie dum quacuns perger tur. ideo igitur sequuti sunt eos per iliam viam quae ducit ad vadum Iordanis; ut breuiorem, expeditiorem, demum i certiorem ijs qui fugientes insequerentur. Hebraica verba indicunt i os adustina vada Iordanis fui se insiculos: es Vada pluraliter scripta sunt, uti significeturplura vada esse, se omnia at insecutoribus praeoccupata fui s. His etiam alia sedulitas adiuncIa est js qui in metu ericulo, suspiciones sunt, opportuna , ea est;vrbisportam imulatque insecutorespro ure suis: diligenter clausam, ne vel ignotus quil am, qui malum aliqua ratione aserret, ingrederetur: et elisit exploratores si fortὸ intra urbem adhuc erant, egressi noctu posent- quos per lucem
ternosii se capi facile esset.
. Necduin obdormierant qui latebant, &ccce mulier astet dit ad cos, S ait. C v R A studium se siedulitas fidetis feminae omnium ossiciorum commemoratione a Spiritu sancti in exemplum commenaeatur: quae cumpost imisos, di Iracros regios nsitios, Gr expectatum temporis statium, quo anal, ad se inquirendi causa venirent attendere poterat: cum neminem Dissentiret, opportunum consilium cepit monendi exploratores,viper noctis conticinium euaderent, se eam rationem tenerent, quam ipsa commodisi imam ducebat. Interim obseruandum s quemadmodum improborum vel inuitora, ves imprudentum opera Deus ad sua cosilia perarem uti soleat sapientissime. Nesciebat ulter quinam i i viri e tent, qui ad te diuerterant. Ho-cta autem est a regi' nunti' istis e se exploratores; si ei quam iam animo conceperat, luce cognouit, oblatam sibi esse opportunitatem ad exercendam pietatem es diuinam voluntatem opportunis obsequi' colendam. Ea igitur curauit diligenter quae bactenus via m. Dei de ea adiit, quibus suum ossicium plane absilueretur: non passa ea viros dormire, neque diutius apud se e se, ne temporis opportμ- nisa ratermissa eos in discrimen co fleret. neq. enim dubium ipsi
83쪽
terat, quin summo mane re audita,vel aliν regis ministri, mel vicini, vel pueri,uel aemum ex vulgo alij atque alij,ad eam siciscitandi catis veniret,domum,loca, habitum orgestum ipsius rel=ondentu obseruarent,neq.etjam adeo cxpediens istas erat lucente sole est vere. Hanemus, cccc mulier ascendit ad eos:ex Hebraica conItructione curam,
ludi m atque lolicitudinim significat feminae de istis intento
animo cogitantis. Sunt enim quaedam idius linguae voces, ex earum genere, quas Latini indeclinabiles vocant quibusvarius usin variam annotationem assert. In his una est GHAL. qua hoc loco autor usu pat. Sed iam feminae orationem audiamus. Novi quod Dominus tradiderit vobis terram: Etenim irruit in nos terror vester, dc clanguerunt omnes habitatores,
ViRTVTas diuinae agnitionem es confes ioncm atque Huini costili dem propositio hac cotinet. Finis vero totius orationis suasorium res icit genus. Atque initio quidem os cir sui fundamentum substruit irmi imum pia mulier, quo omnem de consilio animo i suo dubitationem istis eximat: agerens,non nisi deliberato, certo, mat ro consilio haec omnia ab ipsa acta e ct si,ut pote quae planὶ pem sua bm hateat nusta alia rarione sibi suorumg. saluti consuli posse, . nisi hac quam ab initio inierit o nunc pro siquatur. itaJue comm nemsibi crem istis ese Glut is coitionem, sibi tame grauiorem , d riorem,utpote quae hactenus a Ialutis i ius promisso longius 2bfuerit, quod nunc fide atque diligenti obsequio conciliare sibi paret. Igitur ex periculi proprν cognitione es expositione, fidem sua exploratorib. probat es c. mat'.quiprimm a persuasione gradus ere. Onendiis no ficte, e vere of icia haec facere, atq. hoc no ex usio aduersingentem Dam odio,ita ut proditionis notam subire aliqua ex parte positi,
atque eo nomine minorem mereatur sidem apud homines . imo contra
ex irma at lue certi ima side tu Deum tua edocta sit i sibi expedire,
qro eratum, decretum,inceptums iam fuerit. Se enim scire regionem Agam ob incolarum culpam a Deo totim orbis Domino atque
84쪽
iri vanas omnia consilia se conatus expertura esse eum qui contra tendere guduerit. uamobre sapientis cogitationis esse Dei omnipotentis voluntati no mo cedere, se parere atque obsequi omnino; idi sibi iam deliberatum certums esse. Vt ve= o omnem istas arrogantia atque insolentiae ansam praeriperet, ait se apud isios,non ut apud et lictores aut dominos tanquam anci am testo captam agere, seu ut apud seruos eiusdem Dei, quem ipsa credit, veneratur, colit, ac timet,cuim consilio obedire paret,ianquam veri Domini atque iudicis communis omnium hominum,atque adeo ipsorum quos algoquitur nunc,o, monet non minore in discrimine conui tutos apud ipsam,
quam ipsi aliquando apud i os esse accidet veramsese eiusdem Dei quem nunc timet, se colit, consilio iam ob equi in istas liberandis,
ct praesidis niti in salutis sibi futurae iste: Non enim existimat, Deum
istas tamdiu antea notum, non esse etiam metuendum, quo tempore
tingat ea e conditione erga ipsam ese qua nunc ipsa erga i os est. Sentelia itaque totius exordyest: No vos as quor nuc ut mihi prae
states ac dominos,sed ut seruos eius e Domini,que ego credo, si sticio ei colo, qui sicut vindice sese praebebit in me icqua aduersum vos praeter i ius voluntate et consilia ausam,sic in vos etia seueruse probasti ultorem,quicquampraeter fide atque o ciu benenio meo debitum ausuros. Nam nisi regiones hae vobu ab isio traderentur, nobis pro se ro ut hactenus constarent: Itaque sides haec sementiam rei ip- ui ct fiduciam de vobu efficit. Nec enim vos vel siverbire vel
insolescereric et in feminam sicientem,non virtute,no ortuna aut felicitate et Iara, sed benignitate Dei vobis terram esse traditam. uamobrem quod ego erga vos of tu hoc nomine facio, ut Dei voluntati obsequar, o pro iniuncta nunc mihi persona ministram me praebeam, ideo se vobis erit faciendum eiusdem Des voluntati A. secuturis, ubi similis aduersum me pate lata contigerit. Unica ergo
oratione es dem se fiduciam suam onredit Rabbab, posita a Gtione voluntatis diuinae, quam seu sticere se pietate omninosequi sibi certum' Atque propositionem hanc sibi corigant imam, quibus
argumetis mauerit, subiecta expositione Hlendi etenim irruit in nos terror vester.M. Uinum Duum sibi esse ait, quod tam regibus quam populo omni mollisus ferit metur atque terror maximus, ias
subit quod non nisi diuina virtute essicipo se, natura ipsa docet.
85쪽
3 COMMENT. IN LIB. Io SVE, Namque gentem innumerabilem, ortem,concordem, mutuis auxili ser consiliis inter si coniunctam omnem simul terrore pasores sic nusta adhuc pugna cum honibus commissa,adeoicientiam Dei est plane refer edum :qui cum regionem Israelitis trudere decreueriter mgnatorum deiectu animis,captu facillimam reddat. Atque verbum H HARAM excidere, o vaniare Latine verti potest; ex quo verbo Graecum nomen ἔρημος est factum. I ubd vero duplici oratione vita. tur,non ad expositionem, sedis partitionem nobas videtur attinere.
Namq; in simplici,propria se significat ima stiritus facti oratione
non libenter vel Hetero es vel Tautoloetius admitt Ues vel ut ologias admittimus:ima singula potius verba suam certam ac diuinctam sentetiae partem sortiri existimauimus: id quod nobis, ubi res postulaueri pro virili indicare decretum ea. Atque hoc loco duas hi orationes ita exponimus; et t. alteram communis cum Rahhab conditionu incolas altera vero caeloros omnes cultores spectare arbitremur.Rahhab in regia urbe eadem- q. munitissima una cum rege sprincipib.viris orciuibus habitabat.
Itaq. conditione simio vios, hoc ess re ias se principes ciuitates cum regibus se principibus qui virisus es animi
consilio , atque armis praeuare solerent caeteris,eos omnes subito terrore se pavore percutisos, neque consit , neque viribus valere, subitum communemor ca litus immissum pauorem,verbu,seruit, indicat, atque hancpotenti rum riuitatum con itionem esse affirmat: caeterorum vero omnium qui in apertu oppidis,in pagis,vistas, o praedijs habitabant,atq. adeo omnium in uniuersum incolarum istam altera non meliorem. elai guerut omnes habitatores terrae. θ etiam qui laboribuου assueti robur aliquod in beataprae reposent, or copia atque multitudine terrori esse,omnes nusio excepto elanguerunt. Hebraicὸ omnia haec se assirmationis se ratiocinationis formam obtinent: tria enim sibi notae se ait, ex quibus aliud ali' fidem adferat: quod Deus istis terram citradiderit, quod Principes regionis terrore maximo , quo topulus omnis reliqum pauore es virium defectu laboret. Ideo singulis assirmationibus Hebraice traeposita e H vox CH i, irmationis se rationis index: habitatores terrae metu exterritos ad munitas urbes confugi se indicat oratio : atque huiusmori terrorem se pavorem graui primorum exemploru cogitatione oraestimatione amplificatum, alius insedissse ait. . .
86쪽
Audiuimus quod siccauerit Dominus aquas maris ad vestrum introitum, quando egressi cstis de AEgypto.
P RiMvM exemplum quo Ens euidens flebat con sitium Dei, erate leberrimi illius miraculi fama adhuc recens t in ore omnium;quod edurius ex Aegulo,ut viafacilior se commodior atque tutior esset, Rubri maris aquab aperuerit, non solum cedente sedadiuuate etiam
elementorum natura occupationem aliarum regionum ab ipsis ineundam laque quibus mare concedat, viams substernat, nihil mirandum sit, si terra etiam ipsa obsiequatur, testarii naturam omnem, caeli or elementorum, Dei consillium erga populi istius tutelam e ampli cationem : quid vero obsistere positi hominibus , s quibus
venti, mare, o terrae ex Deiprouidentia singulari auxiliantur, aut quis deliberet an sit humanis viribus expertudum aduersus eos,quosi a rerum mutarum firmisi a natura fouet oriuuateraecipue cum manifestum exemplum extet eorum, qui suo magno malo contra conari tentaverint. dc quae fecistis duobusregibus Amorrhaeorum qui erant trans Iordanem, Seon 3c Og, quos interfecistis. Argumento ex contentione ducto ostendit Rabhab magnum excidium metsi ab omnibus Cananaeae regionis incolis. Nam si duo potentissimi reges,quorum regna Iseraelitis non fuerat ante in promisso explicata, ramen propter impeditum transitum, non solum victi, expoliati, o occisi, i omnino etiam excisifuere;manifestum fit, neque loci natura, neque hominum virtute ullum impedimentum obirci Israelitis isse quominu promissa ista regio obtineatura. maxime cum Amo maeoru re es neque istam sententiam aduersus regionem suam a Deo , pronuntiatam praenouerant, negae animo fracto atque perturbato fuerint, imo adeo intrepido atque Lliberato, ut venientibus, ct nihil lare cogitantibus Isiraelitis bestam ultro obtulerint; quid vero dis stet quorum regionem Deus Uraelitis adsicripseris,quorumq. animos perterrefecerit,es vires confregerit omnes s Signi cater autem annotauit ι qui erat trans Iordanem, ad loci se situs naturam atque ad gentu copiam notandam,se illud praecipue quod dicebamus, regionem lassam nonfuisse antea nominatim damnata od vero ais, quos interfecistis: integram regum se regnorum Griponem Hsn cut , id quod ex diuino consilio factum esse cognosicitur. Namsutiusgentis excisio cui omnis alia publica calamitas , manifestum
87쪽
Dei iudicium consilium probat. S.S. E. An est malum in riuitati quod non faciat Dominus Z Atque verbum H HARA M excidere se astare Latine verti potest,ex quo verbo Graecu nomen ερημος est factum, Hsanice dicipoteli, 'ue us=ermo. quo verbo non Iolum re- 'ges, verum populos etiam omnes penitus exciso, ese significabat. inde autem exempli similis in se statuendi metu Cananaos tum regestum popidos consternatos esse assimabat. his autem argumetis complexio
Iubtexitur nec faria ex contentione, uti diximus,argumentando. ea
Et haec audientcs pcrtimuimus,&clanguit cor nostrum,nec r nransit in nobis spiritus ad introitum vestrum. SOLA fama essectum eis: ait, ut omnium animi terrore opa re consternarentur, ante etiam quam Israelitae propius accederen
et erum istas iam non procul distantibus, atque adeo co ectis , nihil mirium aut roboris in quoquam ex forti si is fuisse relictam. Nasi alienae claris famis terrore incusis, quid existimandus, ubi Iseraelitae or animum es aciem aduersus aliquem populum intenderint, sliberato ipsis vel polim a Deo constituto, Osrmato consilio' Itaque duo tempora hic distinguuntur; es famae ex alienae calamitatis nam
ratione, expeci ationis ex proximo conste . Atq. st iriium,animi virtutem, se corporis robur hoc loco exponimus: cor nostrum,ad omnem gentem referimus: istud vero nec remansit in nobis spiritus,
adprincipes ct adrobustiores atque fortiores est referendum. H braicus Idiotimus ita habet: neque stetit spiritus ulterius in viro a facie ve stra. hoc est Cobis proximis o fere instantibus.Si coniecturae Iocm ess t existimarepostemm lectionem Latinam,ad introitum vestrum,fuisse mutatam ob legisolitum,ad intuitum vestrum ed
correcti morum exemplarium Latinorum sanctam fidem perpetu. esse volumus in vulgata editione, quam exponendam mus es defendendam. Si legimus, ad introitum, exponendum essiam vobis pene ingresis, re ionem nonram, non longe adhuc HIZ-nbm: Commodis me vero atque opportunisiime omnis superbiendi
occasio a prudentisiima femina praeci fuit hoc loco i is,qui bigemtis seu ae fortitudini i um populorum terrorem vendicare posent, mi facile humana stultitia,quod audit, non tam esse curat, quam credit. Q rmat igitur femina per Epanori sim Suram,i Lim metuae
88쪽
CAPUT sECUN DUM. 7 atque terroris communis causam, non ad Israelitarum, ed ad Dei virtutem 6se referendam. enim Deus vester, ipse est Deus sursum, di in terra deorsum. Su As cuique partes adtribuit Rabhab, populo Israelitarum et e tonem a Deo profecIam, se ipsorum in Deum fidem commemoras, O Dei virtute in uniuersum praedicans. Von,inquit, vestra fortim me vel dexteritate facta sunt haec ed virtute Gm,qui summa in-sm Igubernat,qui se vobis propitiu gubernatore singulari prolude-ιiapraebet. Neque enim regi; isiorum excidium se regnora extinctio exesia virtute prosticiscitur, ab ea qua Rubri maris aquae vobis in-m juras diduciae , O detensae fuerunt, hanc virtutem vobis timenaeam ego ipsa credo,timeo, is es veneror, atque exercendam in vos getc vepram pietate prosequor. Hacfenus orationis exordium est quo Demouam in Deum Deis consilium insignis i a femina profitetur, quo rerum atque hominum seu ae regionis declarat statum, quo metum religionem exploratoribus, atq. adeo omni Iseraeotico populo incutit, edits non ex propriae potentiae persuasione, sed ex diaumae virtutu ct volumatis cogitatione agedum i is ese,iam in sissi orum quam in aliarum gelium rebus iudicandis, aestimandis,ata.
tractandis. Deinde vero ad persuasionem accedit, salutis E sua commeritionem os se, erga istos sui expositione iumpraeteriti, tum p Icnt , ct luturi, sitams istas curam primum probat, quam officis imitas repensione sibi exolui oportere confirmat. Nunc ergo uirate mihi per Dnm Ni quomodo reo misericor- , dia feci Vobiscum, ita& vos faciatis cum domo patris mei. H ONE sT A manifessi bene lay confessone Egosprimum obliqare prudens femina gurit,ids Deo teste probatore, o iudice per ρθ- at,ut cum res tempini exegerit,uel ossicium legitimum repeterero' i vel Deum fraudis es iniuriae certi imum ultore habeat. Nomen autem iurandum appestat istud arcanum Israclitu praecipi e no- ad misericordiae se benionisatis, salutas m Peria plerumque refertur. itaque Deum hoc pestatum nomine, erga i os bene μὴν arbitrum, es ipsoru er se ' testem a sertor proponit. Nunc ergo conclusionu et Immbo in omni orationis genere: at in Ecliberativo frequei ime ad
89쪽
s fio m usurpatur jut, Nunc ergo ly audite me. iurate mihi: Η - braice hoc verbum pastae legitur, se manifestam obligationem im .dicat: Latine, in caeteris temporibus es modis rarum est huiusmodi H exemplum;in participio vexo elegater pasiiue usurpatur vi, Per sanesum iuratus dicat Osirim. Interpres noster Latino verbo Latine Vivsu:namque ipsa iurandi ratio pasiluam obligationem continet. fa- temini, inquit nihi iuramento interposito, nomines appestato Dei misericordis , quem ego veneror,vos s colitis, ita ut istius causa a me beneficium in vos profectu ,ut ego profiteor,vos agnoscatis, CT HBus' metu vos ad of cium rependendum obligemini. Vt quomodo ego naisericordiam feci vobiscum, ita S vos faciatis cum domo patris mei. Duo exigit;alterum, ut benescium sibi acceptum iuramento fateantur, hoc apertesignificatvox in quomodo; itaque primum ione obligatos esse vult: deinde ad obligationis exolutione pro- mittendam inducit, ita & vos faciatis . Hebraice partitio haec ape
t ima est. Vult autem eosdem ipsos qui beneficio affecti fuerint, suo
ipsorum periculo, nomine, o cio, non aliorum nuntiorum vel 'ρ-- curatorum personis uti eandems rationem ab istis, in ipsius procuranda salute, teneri vult, quam ipsa erga istos tenuerit. Tria vero membra petitionis huius adnotamus, quae iuramento adaringi postulantur:quodsi beneficium ab ipsa acceptum agno cuntor tentur quod beneflci' repensionem in se recipiunt; quod signum certum se confessonis se obligationis,atque exolutionis dabunt. Porro bene j rependendi canditiones ad accepti instar proponuntur,qu)d ipsa HI liberauit, una femina, duos, hoc Z omnes quotquot in suam domum se receperant,quod isti suam ipsius domum in qua seruatisunt, exciapient or liberabunt, non tam muros se tecta quam animas sibi co iuncrus, ct charisiimus: sibi non esse visu,neque liberos, verum virior liberorum loco es parentem et Drumg. or fratres o sorores,quorum animas a morte liberaripostulet. ibi aut emerum, siue veritatis,
ut Hebraice est,signum dari postulat, quo Aa paret ibin or fratri ιμ inceri sexuritatem p it,9 salutis promisso dem etiam in Deum
persuadere:hoc etia argumento feminae pietas probatur, or cura erga
' suos feruentisiima, o studia religionis verae pro viribuspropagandae affud eos quos coriuertere ad Deum positi, hoc est apud parentes ornatres quos charos habebat, quo quesibi audituros olerabat. porro
90쪽
Vt saluetis patrem meum & matrem, fratres ac sorores meas,& omnia quae illorum sunt: SI cruatis animas nostras a
V in V SNAM conditionibus exceptionem lagam sui es siorum intestigi velit, luculenta oratione exposivit: tantum vitam postulat ipsis seruari, namque illam orationis partem, dc omnia quae in lorum lunt, ad reliquam familiam struorum, anciliarum, se liberorum. Duialisi is erant,referendum est: idquod expetitionis emplicatione ultima confirmatur: SI cruatis animas nostras a morte. m sidere familiari, o supellectili siermonem faceret, quorsum attineAat hoc addere, vel si hoc non adderet se expiscaret, quid intererat in re familiari excipienda,quae si liberaretur, nu i usui futura erat ista, non liberatu8 Cura itaque omnis capita ipsa non rem blectabat . quanquam ver) Latine legamus omnia,in neutro genere,id ex Hebraica diarione CHOL versum est, quod masculinu simul se semianinum complectitur; atq pro argumenti ratione est exponendu, ut ita Ad apud L postolum, Instaurare omnia, quae in caris se qua in terra sunt, or omnia vestra sunt,sive Paulus ue Ceph. , siue ApoL. D. itaque ista tantum animas eorum quos charos habebat seruandas commendauis; nihil de honore, loco , conditione ; nihil de re familiari excepit ,siue Utas polaea seruis ut is ue alio leges imponere place-' ret, siue ase abi ere ue apud se retinere, isiorum ipsorum vel arbitrio permittebat : itaque pro magnopietatvique pleno beneflcio idρο- labat, quod vel apud hostes postremum duci solet , nempe vi
ta usuram tantummodo arbitrio victorum ducendae. Ium vero
quid viri aequissimi contra re ponderint, audiamus. Qui re ponderunt ei, Anima nostra sit pro vobis in mortem,si tamen non prodideris nos. MA C N v M beneficiu non nisi maiori r endi oportere,aequi ut pi viri docent : qui vitae o salutis postulatam condicionem,non tau- um digna conce su esse, ed nisi diligeter praestari contingeret, capitali supplicio vindicήnda, itaque lyud tanqua debitum aperte a seritur ι alia vero adduntur praeter postulata, quae grati animi, se be-- ita tis argumentum praebeant: quod ad vitam ctsalutem attinet,