Juris naturalis elementa auctore J.J. Burlamaqui in Republica Genevensi senatore ..

31쪽

1 Iuris Naturalis Elimenta . tuto rectoque tramite possint ad optatam felicitatis metam pervenire . Quorum praecein

piorum I sema sive congeries , IUS NATURALE dicitur , s spectentur ac totidem Leoges hominibus a Deo praebcriptae . Quidquid porro summum est in Jurisprudentia, necnon in disciplina sive morali sive politica praecipuum; quidquid pluris hominum inisterest , & ex quo pendet omnis humanas Hetas, totum hoc in Iuris Naturalis notitia continetur . Nulla isitur alia est dignior scientia homine, qui tum perficiendae suae menti studet. tum comparandae felicitati . Ea vero satis habere perspecta, queis in vitae decursu debeas insistere.summus est sapientiae finis ; & in eo posita virtus

est, ut haec.eadem constanter colas, nec ab illis usurpandis te quidquam valeat detese

reres

II. . JUs equidem , tum imprimis NaturaIeiis .i Ius, ad hominiS naturam manifeste pertinet elementa & refertur . Ex iis , ergo quibus hominis deducen- natura, indoles, & conditio constant, Iuris da sunt Naturalis elementa deducenda sunt. ex ipsis Quod Latini Ius , id Galli Rectum Vo- natura cant , quae Vox pr1mam habet originem a indole , Verbo dirigere , seu aliquem ad propositam ct condi- metam brevisma via deducere. Itaque I stione . sive REc Tu M in latissima sua significatione , sed ad quam coeterae omnes significationes reserendae sunt , illud est quidquid

. vel

32쪽

pars I. Cop. I. 3-I νecte dirigit, vel reste dirigituν . Hoc igitur primum expendendum est , an in suis actionibus homo dirigi possit , & ad

quamdam normam sese accommodare. Quod ne incassum experiamur , repetenda res altius est , & hominis a principio naturam explorantis, quibus causis ad agendum imis pellatur , quis status , & quae conditio illum deceant, explanabimus' ut sic intelligatur, quibus in rebus, & quanam ration mores hominum , & facta sint dirigenda . Neque enim aliter dignoscas quid sit RGctum, quid non .

ΗΟΜΟ est animal Intellectu maeritum , Homini gm Ratione , seu mavis: Homo conseat earia definitio: pore organis inserudito, σ anima rationis ramia Ῥῆς potes . . tui, ' Homo ' quantum ad corpus attinet , animal est haud multum coeteris animanti bus absimile , quodque eisdem instructum organis est, cujus eaedem sunt propcietates, eisdemque subjacet vitae necessitatibus . Corpus est, inquam, Vivens, organis multiplicibus informatum , variisque partibus constans , quod ex se ipso movetur, & a primis quidem initiis debile sensim crescit

alimentorum ope, tum quemdam definitum gradum adipiscitur, in quo se exhibet aetatis flos atque robur, unde paulatim excidit, ad senectutem vergens, quam 4pmum subsequitur interitus . Sic se solet habere A a vita

33쪽

4 Iuris Naturalis Esementa. vita hominum , nisi illam vel morbi vel aliqui casus effecerint breviorem. Sed homini praeter mirum corporis habitum indita est etiam mens qua longe

praestat belluis. Est haec sane pars hominis nobilissima, per quam & cogitat , & vereres objectas percipit, quas una conseri, ex cognitis deducit incognita, alterius rei cum alicra re cognationem, & cum ipso homide convenientiam recte dijudicat ' ea perpendit, quae ipsum vel deceat praestare vel non; ac sic homo bene perpensis omnibus ita se valet gerere, prout ipsi libitum est . Nostra mens praeterita recordatur quae praesentibus adjungit, imo & futuris' rerum causas inistelligit, earumque videt progressum exituminque; atque sic uno tanquam intuitu inteis grum Vitae cursum prospiciens , ea potest cornparare quae ad vitam feliciter degendam explendamque necessaria sunt. Verum in iis Omnibus humana mens ad unam eamdemque semper, & coactam agendi rationem neuti. quam adstringitur, quippe in cujus omnino potestate sit vel agere vel non , actiones motusque suos velut suspensos librare, eosque ad arbitrium tum dirigere tum ordinare.

Hominis diversae

actiones: quaenam actiones

in jure

. QUAE cum sit in universum natura hominis , sequitur multas esse humanarum actionum species. Aliae mere proveniunt amente , quemadmodum cogitare, cogitatis

attendere, addubitare; &c. Aliae sunt mere

34쪽

Pars I. Cap. I. seorporeae, quemadmodum spiritum ducere ,

erescere ' &c. Alias dixeris mixtaS , qua tum a mente, tum a corpore suam habent originem, ob statutum a Deo corpus inter mentemque commercium , quemadmodum loqui, incedere' &c. omnes actiones, quae vel habent originem a mente , vel ab ipsa diriguntur ι actiones humanae vocantur, seu voluntaria ςCCeterae omnes actiones sunt mere pbscae . Itaque mens actionum humanarum princia pium est , quae quidem actiones Regulam nullam admittunt, nisi quatenus ortum hahent ab egregiis illis facultatibus, quibus hominem Deus insignivit , & quarum facultatum ope actiones humanae diriguntur. Quas quidem concessas homini dotes neri cesse est aliquatenus enucleare, necnon siningulari cura facultates mentis evolUere, tum ex iis facultatibus partas actiones. Sic etenim dignoscemus quemadmodum ex mentis facultatibus actiones humanae generentur 'quo semel cognito , humanarum actionum natura multo se facilius prodet, atque etiam certius constabit utrum per aliquam

Regulam possint hae actiones dirigi , &quousque humanae voluntati subjaceant.

si vel tantillum homo se ipsum perpen- praedipus dat, ex ipso suo sensu atque experientia sua mentis facile deprehendet mentem suam esse Prim rq ipium amur, quod per continuam variarum

A 3 actio.

35쪽

6 Iuris Naturalis Elementa. actiomim seriem vires suas explicat. Quoniam autem his actionibus indita sunt varia nomina, quibus a se invicem secernanis tur ' ad varias etiam facultates , tanquam ad suos sontes , solent actiones humanae reserri. Quarum facultatum praecipuae sunt Intellectus. Voluntas, Libertas. Μens equi.

dem est aliquid simplex , sed propter ejus

Varias agendi rationes , ideo diversas in mente facultates non immerito consideramus, quas etiam juvat diversis efferre nominibus. Quod si sic intelligatur, ex hac methodo cogitationes nostrae fient tum acis curatiores , Ium lucidiores. Hoc igitur infixum animo sit , quod videlicet mentis nostrae facultates nihil aliud sint quam et multiplex quae in mente est agendi potesas , per quam potestatem meu suas omnes actio.

nes exerit.

VI.ri . p PRAECIPUA mentis facultas, ex qua ejustictis, natura constat , in INTELLECTU potissiquid hit mum sita est ; mentis enim oculus est in-DritH . tellectus, qui definiri potest: ea mentis facultas sive potestas, per quam res percipit , earumque ideas sibi ipsa exhibet, ut veritatis cognisionem assequatur. Veritatis autem est in hoc loco duplex significatio . Etenim per veritatem intelligitur vel ipsa νerum

natura , conditio, mutuaque inter alias conυ

aientia vel discrepantia; vel intelliguntur

36쪽

Pars I. Cap. I. 7sta, conditione , mutuaque inter illas conisis istentia vel di crepantia. Quapropter VERI.τΑΤΕΜ DIGNOSCERE nihil est aliud, quam

res quales sunt in se ibis percipere, sebique

idear exbibere illarum rerum natura consevin

taneas .

QUAM in rem necesse est ut istud ipso Praeee in limine praeceptum statuamus , quod inis plum. concussum habendum est, scilicet humatium Intelle- intellectum suapte natura rectum esse , e,.ue 'μβ sμ' inesse necessariam vim ad veritatem assequen- ra ectradam , ab errore secernendam, in iis praeis est .sertim , quae ad incia n.sera pertinent, O quiabus homines ad rectam, bouessam , qui tamque vitam instruuntur, modo ad ea , ut pares, attendamuS.

Sua cujusque conscientia atque experientia ejus quod statuimus praecepti veritatem asserunt quo quidem praecepto tanquam

cardine volvitur quidquid de homine tradi potest, & quo sublato ab imis etiam sedibus tollatur necesse est , penitusque subve latur tota humanae societatis compages, &structura: neque enim alia ratio supererit a falso secernendi Verum , a malo bonum ς ex qua naturalium cognitionum subversione fiet, ut jam nihil certum, sed omnia dubia sint, qui dementiae cumulus est. Quorum igitur ea fuit opinio , tum in exequendis ossiciis, tum praesertim in coin, lenda Religione, nec tutum nee fidum d A A cem

37쪽

8 Iuris Naturalis Elementa. cem esse rationem, quia corrupta st, ejusque depravatae facultates , ii non satis at tenderunt , quod illud ponerent sententiae suae fundamentum, quo posito omnis omni No Veritas , ' atque ideo convellitur ipsa Religio. Itaque tantum abest ut taIis haresententia nobis in sacris codicibus propo- tnatur, ut contra Beatus Paulus disertissime - 4m. amrat. Gentes quibus non obtigerit II. I .is. D LeX divinitus patefacta , si natura duceri Legis exequantur praescripta, fieri Legemis sibi ipsis, atque sic ostendere Legis praeis cepta suis esse mentibus inscripta, vide- . licet. ob suae conscientiae testimonium. DFatendum quidem est ex mala institutione, pravis moribus , emarnisque libidinibus obscurari posse facem ingenii, necnon propter mentis levitatem socordemque negligentiam, atque praejudicatas opiniones , in gravissi- iamos errores saepius homines incidisse, quan-ltum etiam ad mores, atque ipsam Religi nem pertinet. Quid tum Τ An si homines

sua ratione perperam utantur, idcirco p tes extinctas quas humanae menti natura

rectas indidit facultates λ Absit hujusmodi

sententia, quae quantum distet a vero, clarius ex eo patebit quod subinde dicendum

Quomodo INTELLECTUS igitur quemadmodum viis Terum res suas exerat propius inspiciamus. Rerum sδx pqla pereeptio, vel cognario duplicem causam haber, k'' quarum altera est, cum reιolyeRr mentemIὶO

38쪽

stram assicit et altera, cum mens rem obiectam Intuetur, quo illam dignOlcat , Sed quo' ol,lectis niam ad res plane dignoscendas primuS non intento , semper intuitus suffcit ,. necesse est ut per easque aliquod tempus rem objectam mens nostra in Q H-ςontempletur . Haec porro diligentia quam P R ς' objectae rei nitidius phrcipiendae noster animus udbibet, vocatur ATTENTIO ' quae attentios huc atque ilitio se eonvertit, ut cunctas objectae rei paνtes.intueatur, dicitur INUESTIGATIO . Quapropter ad mentem quod a tinet, ex illius insta vi , si tamen attentionem adhibeas, tota pendet rerum perceptio, vel cognitio.

His fretus auxiliis e proprio penu de Εοἰῶ, promptis res nitide tandem percipere Valet tia. nomo, & quales sunt in se ipsis, & prout Probabi se habent aliae cum aliis ' cogitationesque suas certe scit cum rebus quas exhibent convenire ; uno verbo fit ut veritatis cognitionem adipiscatur. Rerum autem mutumque inter illas convenientiae nitida, oe peris eua cognitio dicitur EVIDENTIA , quam O Perae pretium est attendere. .uoniam enim Evidentia veritatem arguit, cujus est praecipuum , & indubitatum signum, ideo quam ,eXploramus rem nostris mentibus ita facit certissimam , ut nihil queat certius esse . Sed res objectae non omnes tantumdem eis mitium luminis, & quaecumque sit homi- 'num cura, quantacumque rebus cognoscem

39쪽

1o Iuris Naturalis Elementa. dis investigatio adhibeatur , saepenumero fit ut se veritas prodat sub maligna luce , quae prout est vel clarior vel obscurior, varios gignit gradus probabilitatis & verisimilitudinis . Sed ita sunt hominis definitae facultates ut non possit se res aliter habere . Ho-

mini vero satis est , si juxta propositum illi

finem concessamque sortem , res eaS certo dignoscat , quae ad ejus perficiendam viri tem & se licitatem pertinent , tum etiam secernere valeat evrdentiam a probabilitate , ut

pro diversis probabilitatis gradibus assensum

suum rebus accommodet. Hominibus autem

judicandarum rerum vim illam inesse nemo inficiabitur, quicumque volet se ipsum sermiari , mentisque suae facultates experiri. g. X. ouia sine AD intellectum etiam imaginanda vis , nos . memoria , sensusque ipsi reseruntur , prout quid ima- sunt facultates, per quas res objectae sentiungi' 'G tur seu pereipiuntur . Sensus enim , si sic 'μi4 intelligantur , nihil sunt aliud quam Intel-

Iectus utens sensibus oe organis corForeis ad .objectas res corrreas percipiendas. Sic etiam

imaginandi vis est idem Intellectus res quae obsunt percipiens , non quod jam ipsis a*ciatur , sed propter earum imagines quas ipsa sibi essuit in cerebro . Memoria demum est ipse etiam Intellectus , prout facultas es rorum perceptarum ideas seu Decies retinendi , ique easdem , cum opus est , exbibendi . Ex hoc autem potissimum memoria Pen det s

memoria Diuitiam by Coosla

40쪽

, s saepius rerum ideae seu species evolis

SEQUITUR ex iis quaecumque de intelle- Intellectu dicta sunt , huic mentis nostrae iaculis 'r

tata propolitam esse veritatis Indagationem, s

In Veia

cunctasque illius adipiscendae rationes . In- ri tatis tellectus igitur perfectio sita est in veritatis cogniti cognitione, siquidem ad hunc finem si eman. Ρο - Cudatus si intellectus. fectionis Uerum duae praesertim res huic obstant duo sunt intellectus persectioni ' Ignorantia nimirum impedi-N. Error , qui mentis duplex est morbus . Ment ,

IGNORANTIA est mera idearum feti ereuL Qηρ δ' brionum prι τιο ς 1ed ERROR est ausmειω νιν .rudo seu a refatio inter nosras cogitationeso rerum naturam conditionemque . Quapropter error cum sit veritatis subversio, multo magis adversatur veritati quam ignorantia , quae tanquam media est veritatem inister , erroremque, Operae pretium est meminisse non hic intellectum , veritatem , ignorantiam , erroremque commemorari, ut tantum quales

sunt in se ipsis dignoscantur οῦ noster hic est praecipuus finis facultates illas indagandi ut totidem actionum nostrarum Prιnciis pia seu fontes . Quod si sic intelligatur , error & ignorantia , quamvis a se invicem suapte natura secernantur , nihilominus solent promiscue usurpari , ita ut alteri conveniat quod trademus de altero . Errorem