Fragmenta comicorum Graecorum

91쪽

colligi posse putaverim; neque ipsum opinor Helitrichiun

hoc positurum fuisse crediderim, nisi alterum locum a Plutarcho servatum ad eandem sabulam trahendum esse sibi persuasisset. Atqui hoc ipsum eiusmodi est, ut, nisi gravIo-ribus argumentis demonstretur, nullo modo concedi posse videatur. Qualis enim obsecro haec est argumentandi ratior tetigisse Pherecratem invalescentem musicae artis depravationem in Agriis; idem eum in Chirone secerit, necessaria eonsecutione estiel, Agrios et Chironem non diversas fuisse fabulas, sed diversos ta uni unius eiusdemque sabulae titulos. Quid vero 3 potuitne Pherecrates idem argumentum in pluribus diversisque fabulis vel data opera tractasse vel intento tantum digito tetigisse 3 praesertim quum ipsa illa musicae artis depravatio pervulgatum fuerit antiquae comoedia argumentum. Quid autem causae esse dicamus, quod in tanta eorum qui Agrios et Chironem ad partes vocant multitudine nemo tamen reperiatur qui ita alterutram fabu- Iam commemoraverit, Ut utramque pro una eademque fabula habitam esse suspicari liceat; id quod minime omnium Athe

naeum lib. IV p. 17I d. V p. 2I8 d. VI p. 263 b et VII

p. 3I6 e, ubi Agriorum fragmenta servavit, neglecturum fuisse erediderim, quippe qui aliis in locis de Chironis auctore dubitatum fuisse significaverit. Quod argumentum etsi non eam vim habeat ut in alia causa nihil ei Opponi posse existimem, in hac tamen quaestione, in qua omnia causae momenta colligi et expendi merentur, vel inprimis commemorandum est. Ex iis quae adhuc disputavimus satis intelligi opinor, Heliarichium non ita causae suae patrocinium suscepisse, ut critieis legibus ex omni parte satisfecisse censen-deetes quinquies, Σείρων autem novies ad pa

tes vocatur.

92쪽

dus ali. Quam quidem laudem mulio minus, ut equidem

opinor, in reliqua disputationis suae parte et concedere licebit. Ei enim ipse videt vir egregius, magnam sententiae suactdubitalionem moveri eo, quod Athenaeus quattuor locis Chiaronem, incerit auctoris earmen, commemorat, quod alii Pherecrati, alii dileomacho τῶ ἐυθιιικω, alii denique aliis aucto

ribus tribuendum censuerint. Vid. lib. VIII p. 36 a. IX p. 368 b et 388 I. XIV p. 635 L. Haec igitur IIeinrichi

eum sua ipsius sententia ita conciliare eonatus est, ut Chl-ronem illum quater ab Λthenaeo laudatum comoediam fuisse negaret, sed ex eo poesios genere, quod haud inepte prae-eeptivum vocavit vir doctissimus, fuisse sibi persuaderet; l que colligit ex eo, quod prius illud Chironis fragmentum libro VIII servatum heroicis versibus iisque παραινετικοις et ad Hesiodi aliorumque didacticorum poetarum imitationem factis conceptum sit. Haec per se quidem non inepte disputata videri possunt; si quis autem reputaverit, fuisse inter veterea eriticos, qui ipsum illum Chironem, de cuius auetore

dubitatum fuisse vidimus, Pherecrati, h. e. comico poetae tr huendum eenserent, euius industria in longe alio poesios genere, quam quod eum didactico, quale Chironis fuisse debuit, argumento: aliquid communionis habeat, elaboraverit; porro si eo animum advertat, Chironis fragmenta tribus reis liquis Athenaei locis servata, eum et trimetris concepta sint lambicis et vernilitatis colorem habeant antiquae eomoediais poeta dignissimum, sine ulla dubitatione ex comoedia petita esse: haec omnia si quis apud animum perpenderit, equidem nullus dubito, quin illam Ηeinrichii eoniecturam ne levissima quidem probabilitatis specie commendabilem, sed prorsus v nam inanemque esse intelligat. Nam quod iambiea illa Dagmenta ab Athenaeo cum eadem incerti auctoria significatiotio Prolata ex veri et genuini Pherecratis Chiroua sive Agriis

93쪽

deprompta esse, ab Athenaeo autem supina quadam negligentia ad personatum Pherecratem relata esse statuit vir elarissimus, hoc igitur quid aliud esse dicemus quam ultimum frustra e laqueis, quibus ipse sese implicuit, exitum tentantis refugium 3 Neque profecto hoc unquam in mentem venisset Heinrichio, si Scholiasten Aristoph. Εqu. 1313 inspexisset, qui cum eundem illum Chironem cum eadem de eius auctore dubitatione ad partes vocaverit, facile intelligitur, quantopere hac una observatione tota illa Heinrichii ratio labefactetur. Neque enim vereor, ne Aristophanis quoque Scholiasta festia nantius fecisse et utrosque Chirones, toto eoelo inter se diversos, temere et sine iudicio confudisse dicatur. Neque vero his finibus sese continuit ingenioουissimi viri audacia. Nam eum versibus illis heroicis, sive orationis colorem sive argumenti rationem spectes, nonnihil similitudinis cum Dagmento quodam e Pseudo - Hesiodi apud Schol. Pind. Pyth. VI, Is intercedere vidisset, et eum ipsae illae' Υποθῆκαι praecepta quaedam sub Chironis persona Achillidata continuerint, iterum inscriptionis similitudine deceptus utrumque idem poema fuisse suspicatur. Sed huic quidem

opinioni, utcunque de argumento Pseudo-Ηesiodet earminis statuatur, versuum illorum color magna ex parte Iudicrus lotusque orationis habitus adeo adversantur, ut nihil a doctissimo viro dici potuisse existimem periculosius. Tum vero quis tandem serio carmen illud Hesiodi nomen mentitum tam recenti aetate ortum esse sibi persuadeat, ut Pherecrati

vel Nicomacho affingi potuerit 3 Quis tam novitium opus lis Boeotis imposuisse credat, ut simul illud cum ceteris Uesiodi carminibus, sive genuinis sive supposititiis, certe tamen antiquissimis, commemorarent, teste Pausania lib. IX 31. Atqui, inquies, quid Pherecrati, comico poetae, cum versibus illis heroicis et ad Hesiodi imitationem efficiis 3 quasi vcro

94쪽

nesciamus Cratinum in Odyssea ad risum locumque deto quenda aliosque comicos in aliorum epicorum carminibus p rodia ludendis eandem sequutos esse rationem

Sed priusquam reliqua de Chirone et Amis dicenda persequar, haud importunum fuerit quaesivisse, quia tandem fuerit ille, cui alii Pherecratis Chironem adiudicandum eensuere, Nicomachus; quam quaestionem nisi defugisset Hel richius, haud aulo an id aliorsum eius sententiam traxisset. Athenaei verba lib. VIII p. 3M a haec sunt: ἐπι -υ Ουλαμβάνοντες τὰ εἰρημένα -ο του τον Σείρωνα πεποιηκο- τος, εἰτε Φερεκράτης ἐστιν ειτε κομπος ὁ ρυ'Hκος, ἡοστις δηποτε, ubi postrema verba ἡ ἄστις δηποτε si ad proxime antecedentia ὁ ρυθροκος speetant, sensus Ioel hieerit, alios Chironem Pherecrati, alios Nicomaeho tribuisse, sive is ὁ ἐυθμκος fuerit sive alius quidam; sin remotiora Continuant, εἰτε Φερεκράτης ειτε Nικομαχος, apertum est dies veterum erilleorum de auctore Chironis iudicium non inter duos sed plures fluctuasse. quae si vera est interpretatio, licebit opinor etiam Platonem in iis numerare poetis, Ipsas illas Hesiodi υποθηκας fuerunt qui parodiae lusu risisse sibi persuaderent Aristophanem Λαιταλευσιν apud Phrynichum Eel. Att. p. 91. Sed hoc quidem loco non

intercedo, quominus cum Heinrichio eae intelligantueυποθῆκαι, quibus Ἀργα sua Ornavit Hesiodus; quamquam quod necessario ad hanc rationem amplectendam nos cogat, nihil causae video. Minus etiam Cratini ve

sui tribuerim apud Hephaest. I 3, in quo Xεiρωνος υποθηκῶν mentionem fieri suspicatus est Gaissordius rσκῆφιν μέν, Σείρωνες, ἐλήλυρον, ώς υποθήκας - euius Ioel perquam ambigua est sententia, ut in neutram partem aliquid statuas: σκῆψιν autem, quod fuit qui in Σκῆ νιν mutaret, idem est quod προφασιν, hoc sereffensur accessimus ad vos, Chirones, eo quidem praetextu, ut υποθηκας etc. Sequebatur haud dubie in proximis ἐργω δέ revera autem ut - .

95쪽

quibus chiron fabula adseriberetur. Eius suspicionis oppo tunitatem mihi fragmentum Chironis a Plutarcho servatum praebuit, in quo Mustea de Phunidis in arte citharoedi queritur, Φρυνις δ' ἴδιον στροβιλον ἐμβαλών τινα καμπτων με καὶ -ρεφων ολην διεφθορον- In his στροβιλον fgurato sensti de artificiosis tremulorum

sonorum quasi vorticibus dixisse videtur. Iam compara Phrynichum Behkeri p. 63 27 Στροβιλος et τῆν του ανέμου συστρο ν ην - Πλάτων καὶ μεταφορικῶς κεχρχηται ἐπὶ cuditu

κιθαρωδικης πολυν ἐχουσης ταρπον. Nonne ad eundem tuum locum respexisse censendus est 3 Incerta haec esse et dubia non diffiteor; nec tamen celandam putavi eoniecturam, non magna quidem at aliqua tamen veritatis specie commendabilem. Sed redeo ad Nicomachum, de quo ita statuo ut minime eum diversum fuisse existimem a Nicomacho eo, evi Eratosthenem lib. VII de antiqua Comoedia etiam aliam Ph reeratis sabulam attribuisse discimus ex Harpocratione s.

Μεταλλεις p. 242 ἔστι δἐ καὶ δριμέα Φερεκράτους Μεταλ-λεις, ο ρ Πικουπον φησι πεποιηκέναι 'Eρατοσθένης ἐν ἐβδομο περὶ τῆς ἀρχαίας Kιηι οδως. Iam neminem dubitaturum speramus, quin idem ille Eratosthenes qnt Μεταλ-λεις Pherecrati adiudicaverat etiam Chironi Pherecratia nomen detraxerit; quod eur ille faceret rationes habuit haud Hunc Ioeum iii animo habuit Seholiasta Aristophanta Nub. 9 I οἱ κωπικοὶ πολλάκις αυτου Φρυνιδος μνημένοι ἐφ' oις ἐκαινουργησε κλάσας την ρδῆν παρὰ το ἀρχαῖον ηθος, ως 'Αριστοφάνης φησὶ καὶ ' Αριστοκράτης, ubi pro 'Aριστοκράτης iam apertum elli scripsisse Scholiastam Φερεκράτης. Neque id fugit, ut ex Hermanni adnotatione video, Burgestum Diar. elass. P. 280 quamquam loci, quem respexit Scitoliasta, im

memorem.

96쪽

dubie gravissimas. Eratosthenia auctoritatem postea sequuti sunt Athenaeus Scholiastes Aristophania et si qui alii forte Chironis adiecta de auctore fabulae dubitatione meminerint. Antiquae igitur eomoediae poeta habendus est dileomachus ille eul Eratosthenes μεταλμις et Clitronem adscripsit, neque eonfundendus nec eum Nicomacho musico, quem Aristoxeni aeqnalem suisse docet Bacchius Introd. mus. p. 22, nec eum Nicomacho eo euius Ilithyam Athenaeus VII p. 290 l et Naumachiam Stobaeus Floril. XXXVIII Io Iaudant. Hunc enim novae eomoediae poetam fuisse eerusal

mum est.

Sed redeo unde digressus sum, ad Pherecratis, sive ut Eratostheni placuit picomaehi Chironem, de euius sabulae argumento si quaeras, ego quidem ex iis quae mihi innotu runt fragmeniis nihil quod quidem eertum et exploratum alime eruere potuisse invitus fateor; quamquam ad depravationem artis musicae magnam eius partem pertinuisse tum inseripito fabulae fidem facit, tum vero ex praeclaro illo Ira , mento apud Plutarchum de Mus. p. II I d. servato perspieitur. Achillis et Elyssia partes aliquas in eadem fabula fuisse colligas e loco quantivis pretii apud Schol. Arist. Ran. 13 3 διε ιοντο ἐπ' αἰσχροτητι οἱ καὶ ἐν τευ εις Φερεκράτην ἀναφερομενω Σείριονι ' δωσει δέ τις γυναῖκας ἐπτὰ λωίδας. καλιν τὼ λυρον ἔπτ' λαικαστρίας. qui versus ita eorrigenia et inter colloquentes personas vi 'stribuendi sunt:

ις. κάλον γε δῶρον mτ' λαικαστρίας. quem ad modum fere leguntur hi versua apud Eustath. ad Homer. Iliad. p. I 24. . Quod autem Achillis et Ulyssis. haec verba esse auspicatus sum, feci Homeri auctoritatem

sequutus, apud quem Iliad. IX 270 Ulysses, legationis ad

97쪽

Αehillem missae prineepa, Aeaeldam later alia his verbis

eoanpellatrinos δ' ἔπτα γυναικας αμυμονα εργ' ειδυίας, Αεσβίδας, - οτε -σβον ἐυκτιμένην Πεν αυτος, ἐξελετο Sed de hoe utcunque statuas, illud certe liquidissime apparet, non tantum Hesiodi ' Υποθηκας, sed ipsam etiam Iliada In illa fabula ad risum locumque fuisse deflexam. Eidem sabulae vindicandus. est locus apud Stobaeum Serm. CXVII p. 4 9 Grol. omisso dramatis titulo servatus Eικῆ ρἰ ἐπῆρας οντα τηλικουτονί πολλοις ἐμαυτον ἐγκυλισαι πραγμασιν θω γαρ, νδρες, ηνίκ' ἐν νεωτερος, ἐδοκουν μέν, ἐφρονουν δ' ουδέν. αλλα παντα μοι κατα χειρος ἐν τα πραγ εατ' Dθυμουμένω 'νυν δ' αρτι μοι τὼ γηρας ἐντίθησι, νουν. Ubi aeeundo versu vulgo editur ἐγκυλίσαι, quod ne verbo quidem monerem, nisi Valchenarium ad Hippol. p. 2 8e et Ruhnken. ad Tim. p. 119 pusilla menda adeo fefellisset, ut

ἐγκυκλῆσαι reponendum censuerint. Ad Chironem autem hos versus referendos esse docet Priscianus Gramm. Inst.

XVIII 25 p. 224 Φερεκρατηρ Σείροσιν ' νυν δ' αρτι μοι τὼ γῆρας εντίθησι νουν. Ex loco illo apud Plutarchum servato cuius iam aliquoties mentionem iniecimus intelligitur, Μusleam muliebri habitu indutam totoque eo ore pessime habitam, praesentu. Iustitia et tam contumeliosae eondicionis causam sciscitante, a poeta in scenam esse productam. Haec si teneas, haud immerito ex eadem fabula ductos esse suspiceris versus nonnullos apud Grammaticum Seguer. p. 339 sq. αγρυκτα καὶ

98쪽

ita fere inter Moυσικὴν et Λικαιοσυνιὶν ita enim dicitur apud Plutarchum) distribuenda videnture 3. τί δ'επαθες; M. ἄγρυκτα καλεκτ ' ἀλλὰ βουλομαι μονηαἰτν φρασαι σοι. Apertum iam esse arbitror Chironem neque eomoediarum numero esse eximendam neque eandem atque Agrios fuissis sabulam. De Agriorum autem argumento, quale Heinrichi natis ingeniose adumbravit, quid iam statuendum sit, me veItacente intelligitur. Itaque ut nunc res est, nihil fere ea de fabula tenemus, quam quod ante hos centum et quod supe est annos scripsit iam Κulinius ad Polluc. IX 12, qui eum Chorum fabulae e misanthropis conflatum esse statuit, respexit eundem de quo ΙIeinrichius scribere instituit Platonis lo- eum in Protagora p. 32 e Steph. p. 528 Ηeind. ουτως οιου καὶ νυν , Oστις συι ἀδικωτατος gaiνεται τῶν ἐν νηχοις καὶ ἀνθρωποις τε γραμμενιυν, δικαιον αυτον εἶναι καὶ δημιουρ- ρον τουτου του πραγμ ατος, εἰ δεοι αυτον κρίνεσθαι προς

ανθρωπους, οἷς μητε παιδεια ἐστί, δικαστήρια, μίγυνομοι, ἀνάγκη μηδεμία διὰ παντῖς ἀναγκάζουσα αρ τῆς ἐπιμελεῖσθαι , αλλ' εἱεν ἄγριοί τινες, ω-ερ Ους αερυσι.

Φερεκρατης ὁ ποιητης ἐδίδαξεν ἐπὶ Ἀγηναίω. ἡ σφοδρα ἐν

τοῖς τοιορτοις ἀνθρώποις γενομνος, ύσπερ οἱ ἐν ἐκείνω, τω- ιισάνθρωποι, ἀγαπησπις αν εἰ ἐντυχοις Eυρυμ τευ καὶ σὸρ-ώνδα. Hoc igitur Ioco IIeinrichius, cum Pherecrateae fabulae chorum e Centaurorum grege constitisse sibi persuasisset, non poterat non gravissime Ossendi soσανθρωποις illis, quibus ἡμωνθρωπους substituendos censuit, rectius haud dubie iacturus, si leniore mutatione ποι seripsisset, in quod cum primum doetissimi. viri disput

99쪽

tionem legissem ineles, recens tum forte a leetione Libanilorat. III p. 108 e ed. Mor. Κενταυρον σωμα διφυες, καὶ τροφέα Wξάνθρωπον , καὶ τροφην ἐξηγριωμένην. Idem p alea etiam Iacobsto in mentem venit ad Anthol. Palat. III ap. 800. Sed frustra, ut equidem arbitror; μισανθρώπους in illo Platonis loco satis, opinor, tuetur Tli emistius Orat. XXVI p. 323 C ed. IIard. Queritur eo loco Sophista disertissimus, esse quosdam qui homines ita a deo creatos dieant, ut mutuo amore et benevolentiae significatione sese prosequantur, eum tamen ipsi inhumanitatis crimen subeant

turpissime; eosdem laudare Prometheum, quod homines ad foetetatem finxerit, αυτους di διαγγιῶν πρὀς το πληθος καθάπερ τους ' ρίους, ους ἐδίδαξε Φερεκράτης, h. e. ipsos autem Agriorum instar, quos Pherecrates in scenam produxit, simulatque in hominum societatem protrahantur, vertigine quadam corripi et in media luce eaecutire. Is enim sero sensus est verbi ἰλιγγιῶν, de quo erudite disputavit Ρiersonus ad Moer. p. Is . Ex his manifestum est, Pherecratem 'Aργίους suos intelligi voluisse non profecto semiseros tuos Centauros ), sed homines solitarios et ab aliorum societate remotos, ideoque morosos et ad aliorum adspectum trepidantes, eosdem irasci faciles et eontumaces. Ita igitur Phere-erates eodem fere modo 'Aργίους suos informasse putandus est, ut Phrynichus Μονοτροπον suum introduxerat. Ne

enim ille de semet ipso loquitur apud Gra nat. Segueri P. 35.

Vellem docuisset vir es. quo habitu Centauros istos a Poeta in scenam productos esse sibi finxerit: si Home-xieo, fecit Pherecrates contra suae aetatis persuasionem; sin serino illo et bisormi, equidem me vereri sateor, ut talium monstrorum chorus Atheniensibus magnopere placuerit.

100쪽

απροσοδον, οξυθυμον, αγαριον, ἄζυγον, πέλαστον, αδιάλεκτον, ἰδιογνωμονα. filo enim legendi sunt hi versus, quibus nihil ad ἀγρίων ilIorum mores illustrandos fingi potest accommodatins. Ex ipsis fabulae reliquiis num quid ad argumentum dramatis in Iariore luce ponendum erui possit, vehementer dubito. Aίτομολοι fabula quo tempore acta sit suspicari licet ex loco apud Sehol. Arist. Pac. 4 6 περὶ ' γείων καὶ dbερεκρατης ἐν Aυτομολοις θυτοι γὰρ ημιν οἱ κακιυς απολουμενοι ἐπαμφοτερίζουσ' - καθημενοι. Inelytum illud centennale foedus inter Argivos et Athenienses ictum est anno belli Peloponnesii duodecimo, h. e. Olymp. LXXXIX. l. Vid. Thucyd. V 4 . *8. Ruperunt autem foedus Argivi et eum Lacedaemoniis societatem inierunt Ol. XC 3 teste Thu d. V T. τ9. Unde apertum est, scriblista vix potuisse a Pherecrate ante Olymp. XC 4. De a gumento, nisi ex titulo fabulae coniecturam sacere velis, e fragmentis nihil certi eruas, nisi quod musices depravationem attigisse videtur. V. Scholiasta Aristophanis Equ. 420 et Lexicon Behheri Anecd. I p. 3 0. 60. In nobili fragmento apud Clementem Alex. Strom. VII p. 30 SyIb. conqueruntur dii de sacrorum sibi oblatorum tenuitate. 3 ραες fabula passim eorrupto tituIo laudatur, velut

apud Polluc. X 162, ubi vulgo I ράμμασιν. At ΜS Γραυσί,

eod. Salm. Γραυσία, quod non recte Hemsterhusius in Tραυσὶ α mutatum ivit. Fortasse etiam apud Athenaeum

IX p. 395 b corrigendum Φερεκράτης ἐν Γραυσὶ pro ἐν Γρα-Feυσι, quam sabuIam, a nemine praeterea Iaudatam, Fabricius Bibl. Gr. II p. ab Suida s. v. Φερεκράrης laudari