장음표시 사용
411쪽
Lib. III. Pars III. Vlt. Cap. VI. 379
lumbi sylvestris drachma una,cum urina pueri bibitur ad proliciendam Vrinam.
Hoc proximum est illi, ut etiam auis aui: acre est, Ec minus tamen calidum columbino. In ipsis sterco-xibus auium duae sunt partes, si diligenter animaduertas,candida & spumosa,magis calida, tenuis, mordax, quam eligere praestat: alia terrea, lida,minus ossicax& amarior, siquidem amarum in terreo repositum est. 1 Referunt hoc stercus peculiariter disrumpere absces sus morbi lateralis,& sanare:& ob id etiam multo magis abscessibus membrorum naturalium, cum maturi fuerint, conducet: eo enim tempore cum odoratis adhibere conueniet. Referunt anserinum, quod acrius est de urit magis quam attenuat, scorbutum sanare, cum bubulo de radice rhaphani, pari pondere, tum aromatibus odoratioribus ex vino. Est autem scorbutus, morbus lienis secundus in libro de Internis assecti nibus, sub Arctico dissicilior.
Hoc ut par est, ratione alimenti acrius esse, existimandum est & validi hs ducere ac potentius frangere internos abscessus. Multa praeterea quae non ducunr, corrupta id pollunt; sed cum vomitum prius & Vehementius cieant, ad hoc argumentum non perti nent, praesertim quod horum exemplo de illis statuere quid eligendum, quidque possint, & quid agen dum sit, possimus.
412쪽
38o De facultatibus medicamentorum, C A P v ae VII.
De atra in aeruginosa purgantibus. s. De Smaragdo.
DVbium primum esse potest,an talia ullo medica mento educi possint λ nam etsi plurima commemorarent quae atram bilem educant , palam tamen est in excrementis non cerni: neque etiam aeruginosa,
quae facilioris est purgationis , siquidem ex aeruginosa transitur in atram veram. Neutra etiam naturae
subiicitur, nisi sit in ventriculo, tunc enim lethalibus ferme cum symptomatibus vix elicitur. Vtraque etiam superat naturam ; quod autem purgare debet, oportet ut superetur. Praetcrea si ellet modus purgandi hunc humorem, e flet noli solum modus sanandi pestilentes febres, sed morituros SI senes restituendi. Respondeo quod tales humores polliunt refrigerari, & tunc expurgari sicut expurgantur arenibus arentilar ὶ nam tunc sunt sub dominio naturae ; quia solus immodicus calor obstat, quo minus euacuari possint. Cum vero extingui calor ille non possit, nisi a medicamento potentissimo , & cuius modica quantitas plurimam habet vim: id vel 5 sit metallicum δc torreum , ut videmus in stibio , cuius tria grana adob vehementor purgant , tamen quia oportet ut id cordi sit amicum, & etiam terreum ratione similitudinis substantiae; atque haec duo sol imgemmis MS geminis conueni re possint ea ratione quae haec purgant,aut omnia aut ferme omnia e genere sunt gemmarum. Veruin bilem atram extinguere non DS
413쪽
Lib. III. Pars III. m Vlt. cap. VII. 38r
fas est, nisi in valde robustis adhuc , dc cum multa smaragdo, de vi cssct aliquid quod superari non possiset, reliqua Vincuntur, si tempcstiue auxilium adhibeatur. Sed aeruginosam domat smaragdus cx semidrachma; nec verearis quod Auenetoar solum grana septem exhibcrct, nam illa optima utebatur despicndida , quae cum hoc quod pretiose sit , ctiam magno pretio venditur, ut non facile sit ciusmodi habere mediocri pecunia. Ergo cum modico vini albi exhibita, si subducat ventrem, res in lirio est. Educit autem omnem , ab aeruginosa incipiens, exustam bilem, praeter omnino atram. Ergo rubram valde & rubiginosam educere poterit, haec tam nmitior est. Sed cum sint smaragdi plura genera, de Orientali intelligo qui venustior est,& de quo antiqui loquuti sunt. Qui ex Peru Occidentalis Indiae tanto durior & acerbioris coloris , quanto Gebe Marthae mollior δc obscurior , qui tamen lucernae splendore gaudet. Sed neutrum expertus sum, gnarus esse inferiores.
Caeruleus & nitidus purgat glasteam, caerulcam, d liuidam bilem ac fuscae nonnihil. Datur codem pondere , de subtilissime tritus , dc cum vino flavo. Idem rinc potest, ut dixi, caeruleus lapis,sed in pestilenti bus inferior sapphiro.
414쪽
3 31 De facultatibus medicamentorum,
& leuius affecta educere possunt, velut rubiginosa &cinerei coloris; non tamen facilius , neque minori pondere semper,cum similitudo non tanta sit.
Hic purgat rubiginosiam , & cordi confert Ilurimum,maxime ruberiqubd tenerior sit. Arabes secundum in ordine confirmandi cor,ipsum statuere videntur. Frigidi & sicci temperamenti sunt, scd smaragdus& hyacinthus minus sicci . Huiusinodi autem omnia dum cordi prosunt, praeter id etiam pestilentibus febribus utilia sunt.
Horum est usus maximus,quod in plerisque morbis non omnino leuibus MS .siuim, uterque horum abundet,quoniam si pituita abundet & putrescat, in bilem flauam transi ; ob hoc dicebat recte Hippo- Crates,quod omnes febres sunt a bile: sin autem bilis uenita sit debilitato calore, pituitiam genPrari contingit. Immoderantia etiam cibi utrumque humorem gignere simul nata est , cum partim non concoquatur quod frigidum est aut crallum,partim exuratur,quod tCnue icit δc calidum. Igitur Rhabarbarum utrumque humorem ducit, sed prius de Acilius bilem, confirmat Omnia membra naturalia, Sc aperit obstructiones val
415쪽
de. Dicebat Averroes quod adeo caret nocumento, ut aliorum medicamentorum detrimenta emendet. Quantitas est drachma una,& in infuso diue. Occidit vermes, praecipue in Vino Pramnio. Exiccat tamen iusto plus iecur, unde passae uuae in his iungi debet. Optimum ponderosum , & tamen rarum, ex croceoru que alternans, quod solutum seu sub lingua, seu alio modo croci colorem plene refert, succosum,exterius nigrum in rufum inclinans,non vehementer amarum & astringens. Nostro tempore ex glauco & rufo, non croceo alternare videtur, ad ed degenerauit a pueritia mea ad consistentem aetatem. Seruatur in milio, ut pleraque alia medicamenta, quae siccitate aut calore
deficiunt. Alii circumdant cera propolide. Abortum tamen facit, podagricis nocet, quanquam mite sit. Calidum est & siccum in secundo ordine. Est medicamentum iecoris,3 est unum c septem.Valet etiam hemitritaeo cum aloe & absinthio;& febribus antiquis,&etiam ex pituita;& intestinorum excoriationi.
Fit ex rosis cum rore collectis, novies iterata infusione, educitque pondere vinciarum trium, bilem& pituitam etiam crassim, quanquam de bile tollim crediderint.) Hispani Medici hoc inuentum est , cuius nomen e memoria excidit.Sed & aquam diicit,aded ut sub diuersis ordinibus collocari posset, sed tamen placuit sub hoc disponere, quod parum in usum venerit ad assciticos exhauriendos. Educit tamen primo bilem, inde pituitam. Fit & saccharum rosiaceum dempta par-t C astringente, cum multo rore collectae rosae fuerint,
416쪽
38 Desculta tu medicamentorum,
nam & hoc purgat sed leuius. Idein possunt folia rosarum in acetario sumpta. In huiusmodi autem medicamentis , quae plures humores purgant & aquam siri ut, aqua cum bile exit maxima ex parte,inde etiam cum pituita mista. Attamen aquam hydropicorum vix educere potest, sed est quod exit a lucum excrementum in his qui male concoquunt,in ventriculo & locis propinquis collectum.
Herba est peculiaris Africae, cubitalis,Valde amara, folio aspero, viridi, inciso , simili et quod est minoris Centaurii, caule tenui, floribus subluteis, oblongis. Iecori valde amica. Haec igitur purgat pituitam, &hilem attenuat,praeterea de incidit putredinem prohibet, resoluit, nec attrahit,tumoribus membrorum naturalium utilis. Datur more aliorum leuium medicamentorum , pondere drachmarum duarum. Confert
Haec siccus est herbae crassissimae amari stimus , 3 ut ex ungue leonem agnoscas. Neque Galenus, neque Serapio dixerunt purgare bilem, cum non solum bilem, scd pituitam ctiam expurget, sed pro eccoprotico, id est, seces educente solum & educit sane, sed & alia habuerunt. Amicum ventriculo inter purgantia, non simplicitet ut Rhasis recte animaduertit. Debilitat iecur,nocet siccis,& tabidis, & senibus, &abbreviat vi tam .Est tameti de inter milia. Est e septem principalibus unum .Et adiuuat vim aliorum medicamentorum,
417쪽
Lib. III. Pars III. f Vlt. cap. MII. 38s
& corrigit corum noxam, ideo debet eis addi. Et cum aromatibus est medicina Ventriculi . tradi.4.cap. 3. Et proprietatem habet cum oculis : & ipsum solum nocet iecori, & confert febribus antiquis, & in omnibus febribus educit cum aromatibus materiam imbibitam in ventriculo , sed debet nutriri cum succo en . diuiae. Est medicina vermium de pestis, maximc cum myrrha & ammoniaco. Aperit praeterea haemorrhoidas,& maxime cum Catapotiis ex bdellio : & est perinde si illi addas bdellium, & succinum, & myrobalanos infusas in succo porri. Aloe Persica mentem acuit, & cibi appetitum.
Educit pituitam primum, inde bilem flauam , &aquam etiam: sed & humores crassos, ut ischiadicis Conferat. Confert antiquis sobribus, & obstructionibus, atque duritiebus iecoris lienis ,& viscerum, unde etiam cum sit odoratum & astringens, plurimum
confert ventriculo. Galenus ipsum acoro comparat.
Estque medicina nobilis, & in ascite etiam singularis, nisi obst rei, quod cum educat alios humores, etiam impedit hoc, tum perturbando, tum Vt minus purget aquam,essiciendo, ut non adeo illis utile sit. Calidum est ordine secundo, siccum in tertio: attenuat, resoluitque: fit mustum ex radicibus eius, hydropicis salutare: semen auget. Datur drachma in puluere, vel duae in decocto: sed Orientale habere oportet ; Italicum enim inefficax est. Est medicamentum tussis. Frangit renum lapidem.
418쪽
386 De facultatibus medicamentorum, 8 . Apios.
Agiloraphanum appellant, id est , raphanum agrestem , a similitudine radicis. Alia ratione rorimarino assimilatur , qudd radicis pars superior vomitum, inferior aluum moueat. Vncia igitur eius ex acetario sumpta, bilem & pituitam latis facile educit. Succi eiusdem semuncia idem esticit; & eius quod lac Vocant, grana sex idem possunt. Sed pro regula habendum : quicquid tam exigua quantitate purgat, violentum esse neque enim nisi ex immoderatavi, membrum a tam pauca quantitate adeo immutari potest. 81. Iris . .
Huius radix praecipue Illyricae, ex drachmis septem cum mulsa purgat bilem flauam & pituitam.
Odoratum,amicum ventriculo medicamentum.JPurgat crassum & tenue. Vtero,& aduers is serpentes auxiliatur. Confert neruorum morbis, ac pectoris
peculiariter. Extenuat splenem. Mitissimum est ratione contraria supra dictae : nam plurima eius quantitas ad purgandum exigitur , adeo ut errorem MS. terroremJesse suspicer Metuar MS. ΘuJquod velit incoqui in mulsa. Educit crassa ac tenuia ex his: Calida est & sicca cum humido quodam superfluo radix dum recens est, in fine secundi ordinis. Coquitur sub cineribus , vel cum aqua in furno,& cum saccharo lignis exemptis conditur. Proprie educit pus e pectore,& coxendicis dolori sopitulatur, J & aperit haemorrhoidas, praecipue supposita, sed oleo violaceo per noctem prius madefacta, ut in Gualtherio Corbetia Se
419쪽
Lib. III. Pars III. in Vlt. cap.VIII. 38
natore, Graecarum literarum peritissimo, amicoque nostro. Confert gonorrhinae , sed praecipuum est nympha a.
Aperit,resoluit;exterius applicata,impacta attrahit, velut spinas; attenuat. Calida & sicca in initio tertij. Pituitam principaliter , post etiam bilem , & crassam etiam purgat. Dictum est quod quaecunque attenuant& purgant,etiam crassa purgant, quia illa attenuando liquefaciunt. Cerebrum & pectus ab humoribus crudis liberat. Dixi quaecunque tollunt humores crudos, ctiam pituitam tollere: nam nomine crudus humor sub pituita continetur,at re pituita sub crudo humore. Nam quae educunt,aut colliquant, aut attenuant crudum humorem,quamcunque etiam pituitam attenuare, colliquare , vel educere pollunt. Longa essicacior est intus, rotunda extra. Confirmat ventriculum purgando etiam. Utraque purgat menses, & praecipue a partu, unde nomen sumput, optima partuum purgamentis : sed quaecunque immodice id agant, palam est abortum facere. Sordida ulcera,maligna,& fistulas curat; unde etiam intus sumpta, eadem poterit de phthisicis auxiliari fMS. phisicis aeuxilia, J praesertim per circulationem ducta. Manifestum est autem quod in huiusmodi oportet alere tenuissime, ut modico pane, & lacte asinino, vel caprillo, vel saccharo ros ceo;vel erici j,aut limaciarum, aut testudinis carnibus; aut uuis passis r potus nullus, aut lac,aut mulsam qua folia huius plantae incocta ellent. Viscera confirmat, non tamen inter mitia medicamenta adnumeranda est.
420쪽
388 Defacultatibus medicamentorum, 8 . Clematis secunda.
Sapor frondium acutissimus; ipsa herba serpit ut hedera. Eius frondes in acetariis, S succus,tuna radix pituitam primδ, quoniam acre est valde medicamen tum,J & crassam e dictum est, inde etiam bilem flauam scilicetiὶ detrahit; nam de hac intelligimus, cum nihil adiicimus,Galeno teste, ad effugiendam non solam prolixitatem,sed ancipitem senium.
Maior lenit corpus tantlim, cum sit infirmior, sed helleboro sociabatur, ut purgaret melius, ea ratione quae supra de cassia nigra dicta est. Verum minor purgat bilem flauam & pituitam. Ignotum nostra aetate. Olim freperiebaturJin Anticyra,quae erat urbs Phocidis regionis,quasi e directo contra posita Cyrae insulae, quamuis Anticyra orientalior si ipsa insula: sunt autem Phocis & Boeotia, regiones utraeque ad Parnassi montis radices positar,ut Strabo docet,ibique assirmat praeparari helleborum : sed Plinius libro quarto, cap.temrio oppidum Locrorum,qui sunt paulo occidentaliores Phoenicibus. Alibi vero, puta lib. x s. cap. s. Insulam in qua cum sesamoide helleborus praeparatur. Diximus enim optimam esse praeparationem,quae oDus iuuat,&vitia tollit, euiusmodi est haec quae per ses amoiden inhelleboro fit.Sed in Plinij codice mendum est;sic enim debet legi: Optimum autem es helleborum , quod in An-ιicyra insita colligitur. Insula enim erat deserta, Anti- errensi urbi in continenti, subiecha, in qua collige bantur helleborus & sesamois,& ad urbem deserebantur, atque ibi praeparabantur, ut Strabo docet. Nunc