장음표시 사용
431쪽
Lib. III. Pars III. Vlt. Cap. XIII. 39
dolorem capitis antiquum, strumas tollit. Corporis colorem & habitum bonum efficit, necnon etiam illius, tum oris odorem commendat ; lepras, elephantia sin, cancros , & carcinomata , & antiquas febres curat. Cumque tale sit,non ipsum sumere bonum est, aut tutum , ni si cum aniso, & apio, vel cymino beneolente, nam nostrum euertit ventriculum. Quantitas granorum duodecim. Sunt qui in radicem sphondylij multis locis perforatam , drachmam mediam radicularum hellebori immittant, & post diem sphondylium exhibeant. Scribitur ab aliquibus Etlcborus sine aspiratione. Et cum simpliciter profertur, pro purgatione nigrum , pro vomitu album est intelligendum. Acris est saporis recens ac acerrimus est cligendus. Curat etiam inferiorem morbum latera lom. Durat decem annis vis eius,& est unum e septem. Et est medicina cerebri; dc ideo optimc iungitur cum castoreo & stoechade. Et est medicina morbi lateralis in costis inferioribus, si sumatur cum speciebus hierae ab initio.Et est phthoe laborantium medicina,post sumendo lenticulae ius. Et medicina confractorum ossium & luxatorum. Et sumuntur pilulae seu catapotia Inda loco eius. Et meliora sunt quae subiiciemus. Est etiam proprium elephantiass, & caro etiam viperae : & praeparatio urinae hirci super lapides, caniculae temporibus. Et medicamentum ex auro, argento, & chalybe Vstis, cxpertu'a a nobis.
Conuenit proprie lieni, & eius morbis, sed & fistulis, velut & a splenia adhibita fMS .a fleniati bibit g
liopsis,& cancri, astac Ique: sed hi extra in cinerem re- . dacti; nam gallopsis species radicem habet ut cicer, quae solo tactu sanat haemorrhoidas. Transferuntur enim auxilia ad morbos a maiori,sacri fv. g.J ad vertiginem : vel quia idem membrum, vel materia, vel sympto mai
432쪽
oo De scultatibus medicamentorum,
symptoma, vel sanandi dissicultas, ut a carcinomate ad fistulas & chironia ulcera.J Eius alexipharmacum, N1mphaeae flos albus.
Folio angustiore,flore albo,caeterum forma & viribus longe inferior, strangulat etiam, neque est epipactis:nec scio cui usui, ubi helleborum adiit, ni si quod adeo praestans sit helleborus, ut etiam illius aemulantibus formam ac vires , velut optimi Regis seruis fauendum sit.
Hoc lacteum est, ideo acre, & calidum ac si cum valde : lac enim quodcunque etiam lactucae, siccas paries habet & vrit. Exhibetur ad unguem vi helleborus, eisiemque ferme viribus praeditum. Estque tertius Rex medicamentorum, licet non adeo iustus ; nam violentum non solum est, sed etiam maleficum.
Hoc earundem ad unguem est virium, sed minus efficax.C Ap v T
433쪽
Lib. III. Pars III. 9 Vlt. CV XIV. 4ox C A P v ae XIV. . aquae omnia purgant.
IH AE expursant multitudine sua & caliditate, ut
sect. prima problem 41. Omnes humores : primum . quidem qui in mesaraeo sunt,& caua iecoris per aluum; post in gibba & uniuersis aliis venis,modb per aluum, modo per urinas : filia enim magis per aluum. Et
quanquam Galenus hoc cognouiste videatur, quarta 'hora . comm. io. ubi aquas calidas inter uniuersum corpus purgantia commemorat, non tamen sub eo
sensu intelligit, sed solum per digestionem illam, quae
fit a calore in uniuerso corpore , ut manifestum est illius dicta scrutanti ,sexto de Tuenda Ianitate, cap. 9. Igitur usum potus earum nostra aetas inter reliqua inuenit commoda, ut totum corpus hoc auxilio expur- 'getur, & cum hoc etiam malae intemperies , frigidae, calidae, humidaeque praecipue soluantur : in sicca for- sui si caliditati iuncta sit,quaedam etiam iuuant. Cum hoc praeterea aliae conferunt peculiariter iecori, aliae Ventriculo,inde intestinis & hcni,pbst renibus. Quaedam etiam frangunt lapidom, aliae utero , demum capiti,sed minus noc,ac quasi per accidens potae. Cumque omnes ut dixi, ob multitudinem ac calorem, humores Omnes extargent, non tamen aequaliter: sed quae ex nitro primas obtinent partes; inde ex bitumine,vel aere usto ; bitumen enim nitro & sulphure constat : pdst salse, inde sulphureae. Quaedam etiam immodico calore cruda colliquando,aut biliosa irritando C c purgant,
434쪽
4or. De facultatibuου medicamentorum,
purgant,tametsi natura tales minime sint, ut quae sulphure dc calce solum constant. Materia igitur metalli-Ca purgans,nitrum,aes,sal, sulphur, ex quibus reliqua, quae compositione quandoque euadulat multo potentiora. Sed & ordo variatur: nam biliosa primum 1 frigidis balneis , cruda a calidis; & haec prima in omnibus ferme, inde pituitosa educuntur. Atra autem quae purgant,ut dixi,in pretio sunt aerea,& auri aliquid admistum habentia,moderate calida, quae solae longitudini vitae,sensibus, & hilaritati prosunt, velut apud Viterbium in Italia,& Piperime in Germania,& apud Curiam in Rhaetia Fabariae, tales enim seruntur, ut habet Faltonim de Thermis, p. 8. Verum omnes aquae
thermarum nocent vesicae,licci Omnes educant arenas,& lapidem renum,& frangant eum.
Hic etiam vocatur asininus,& agrestis, & erraticus. Tyrannusque est supremus medicamentorum, Violentissimus, validissimus, cuius succus coactus appellatur Elaterium,nec ulla medicina minus sentit senectutem, durat enim in centum annos. Succus eius pondere granorum duodecim, vel corticis eius duplum in decocto, cuius exhibetur dimidium unciae, euacuat potenter aquam hydropicorum,& pituitam,& Vtramque bilem. Elaterium vero fit ex fructu eius,& dantur grana Octo duntaxat,pueris quatuor: pro ratione in Omnibus prope , dimidium virorum ac mulierum, ita etiam in lenientibus aluum. Erant autem corpora Gra corum ob exercitationem vehementem, & ciborum paucitatem, & regionem montuosam, validiora, ideo potentioribus medicamentis indigebant. Loca etiam
435쪽
etiam maritima essiciunt robustiores homines. Qui etiam habitant in paludibus , ut Ferrarienses & Rauennates, & qui edunt glandes, & castaneas, & nuces cuiuscunque generis , non sollan exigunt medic
menta validiora , sed etiam ferunt. Horum autem utrumque semper considerare Oportet, ut in omnibus
auxiliis, quid exigat,& quid ferat. Qui etiam loca ista
ventis exposita inhabitant, aut montes, aut multum exercentur, licet exigant & ferant medicamenta valida , & ipsi sint robusti,tamen non est robur nisi externum aut ad speciem,non autem verum & in substantia membrorum principalium;sed in caloris copia,magnia tudine,& tenuitate,non in temperamento & densitate solidorum. Et ideb miniis vivunt ,& saepius aegrotant quietis & habitantibus in terra plana. Sed ut ad rem reuertar,calidum est elaterium in secundo,ut manifestum sit vim purgandi medicamentorum non sequi qualitates : siccum in principio quarti; est enim amarissimum; omnia autem talia siccissima sunt, aded ut etiam teredo omnis amara sit. Et calor ex quo genita
est haec planta,putrido similis est,& lded etiam abomianabilis est amaritudo haec. Et tota planta,scilicet radix, fructus,& caules purgant vehemente Sc sunt amaris. sima. Trahit etiam non sol una epotum , sed per nares pituitam & excrementa cerebri. Ex grano vno vel duobus cum lacte aut aqua maluae, sanat antiquos capitis dolores, & comitialem , & obstructiones iecoris ac lienis.Et subdita radix,vel cum melle rosaceo illius decocto misto aquam hydropicorum parua Cum molestia trahit. Vtendum tamen in his,tum etiam sumere oportet per os laccam, haec enim est utilior iecori can- camo antiquorum, & mastichem, & bdellium opti
mum si habori potest,& radicem sphondylij,& semen
436쪽
o De facultatibus medicamentorum,
mali Medici. Vomitum acerrimum cit. Et est medicamentum hydropis & aqvie,& asthmatis,& morborum columellae. Et est unum e septem principalibus. Eius alexipharmacum menthae succus.
QVae tenues educunt humores,non eadem sunt his quae bilem flauam & aquam purgant solum: sicut quae crastas, non eadem his quae crudos humores, &melancholiam. Cum enim crassa sit bilis aliqua flaua&situita,par est etiam melancholiam tenuem aliquam esse.Non enim bilis flaua,crassa admistione pituitae fit, cum nec omnis pituita crassa sit, sed multa tenuis
etiam sit. Multus calor naturalis , cum multo frigore Prςter naturam,bilem cratiam gignit ,cum paruo autem tenuem: scut paruus calor naturalis cum multo frigore praeter naturam, crassam pituitam;& cum pauco, tenuem gignit : priesertim coadiuuante natura ciborum ; terrei quidem exusti crasium dc melancholicum humorem gignunt; crassi dc lenti, ut piscium magnorum , pituitam ; crassi feruidique, Ut coepae, bulbi, bilem crastam; tenues & calidi, velut aromata , vinum, olera acuti saporis, bilem tenuem; contraria simplicia MS. um simplicia,J pituitam,ut lacti1-ca, cucurbita, beta. Ergo absinthium humores solum tenues educit, qualescunque sint, & debiliter. Caeterum iuuat iecur & ventriculum, cibi appetitum exci
437쪽
tans.& obstructiones aperiens. Ideo non solum non laedit viscera,sed aliorum medicamentorum detrimeta tollit; atque etiam hydropi, & morbo regio medetur.
Peculiare illi est singultum sedare.Opportunum est se bribus antiquis. Ponticum MS .Pontificum J optimum& Macedonicum, Seriphium malum, medium commune. Vitiatur aestate, & nigra animalia parit e genese paruarum muscarum, tuncque statim praecidendum, ut mundum renascatur. Neque totius herbae usus, sed solius comae, eiusque admodum virentis. Radix inutilis , sed neque succus ventriculo gratus, ' neque decoctum : sed coma viridis iam feruenti iuri imponatur paululum, ut amarum & astringens sapiat suaviter, non ut vini qualitatem imbuat ; sic enim omnia commoda affert, incommodi nihil aut mali. Ad regium morbum, & ad summam appetitus deiectionem, in vino flavo & incorrupto bibitur, & sanat mirificδ. Innocens est, non solum mite. Estur cum oleo & sale ante prandium,in coena minus utile. Eduincit etiam aquam in hydrope, sed leuiter, nam pro
uocat urinam ξ, quaecunque autem urinam prouocant,
si praeterea purgent, etiam aquam educere possunt. Nihil mirum est quilin multa posse humores tenues educere, quae non possunt crauos, tum ob substantiis similitudinem, tum etiam quia tenuia facilius est mouere quam crassa, quae ponderosa existunt, & saepe lenta. Prolicit autem & urinam, quod es,m aquam educere non potest , illam sequitur : hoc enim natura inditum est , ut in coniunctis etiam agens passum sequatur , ut Herculei lapidis frustulum aut schidia ad magnum ferri frustum fertur ac tendit.
438쪽
o s De facultatibus medicamentorum, io 8. Persici fores.
Hi cum saccharo conditi non minus purgant qutinrose, imb longe plus, & tenuem tantum humorem, siquidem natura sunt tenuissimi. Mirum est autem, cum nulla plantae illius pars hocyossit. Creditur etiam podagricis plurimum opitulari,scilicet ubi materia tenuis principaliter infestat.
Mercuriali similis admodum est, eoque agrestis mercurialis vocata, notissima planta. Educit bilem, pituitam, & aquam, si iuri incoquatur & edatur, iusque bibatur. Egregium medicamentum & mite, do
Non huic forsan inferius Empetron,si inueniretur. Purgat enim pariter eosdem humores, ac sine noxa, ut etiam asciticorum aquam, idque ob salsedinem. Et hoc ideo mite.
Superius de illorum corticibus egimus,nunc de soliis & surculis qui tenues humores ducunt, primum aquam,inde bilem,& pituitam. Ob id etiam radix vi no incocta utilis est asciticis;nam Sc iniucundum odo rem quo grauis est,Vinum mitigat. Liquet autem eiusdem clIe speciei ob similitudinem exactam : sed herba plus purgat quam arbor,& etiam plus nocet.Sunt igitur e genere violentorum.
439쪽
Haec minus essicax est ad tenues humores educendos , & magis molesta ; est enim lactariae herbae species. Quidam exhibent uncias duas seminis , dicuntiaque solam flauam bilem purgare; sed nescio quam
Earundem virium est cum tithymalis, purgans bile pituitam,& aquam, tenuia omnia: pene exitialis, quia nullaest herba lactis feracior, nec ulla copiosior in hortis, adeo ut illud dicere possimus Virgisanum. Et fallax herba veneni. Vnde manifestum est,quanto in periculo versetur vita nostra: plerisque enim deuorata pauca folia huius herbae, mortem aut noxam insanabilem iecori cum malo habitu perpetuo inferunt. Sed Deus huic periculo succurrit,nam coctione venena mitigantur si cum mitioribus iungantur : at efficiuntur diriora, si separentur, aut deterioribus iuncta fuerint. Sunt & quaedam familiaria & nobis in usu, quae non permittunt Quire venenum,uelut ruta & allium , praeterea iura omnia carnium, & praecipue pullorum , & oleum, & butyrum etiam magis, & sal,& ficus siccae, & nuces hebetant omnia Venena I praeterea etiamsi nulla suspicio fraudis sit, propter casus ipsos non absurdum suerit aliquid horum sumere, Mnon parum;aut de pluribus,licet non multum. Eadem prosunt in crudis, sed cruda vi sunt saeuiora, ita produnt se acri & abominando sapore , etiamsi herbam non agnoscas. Proptere, & laetarias omnes herbas agnoscere,& mpellum,& aconitum,e re suerit,& den-
440쪽
o8 De facultatibus medicamentorum,
droidem, sed in illa periculum abest ob asperitatem mandendi, est enim durior, & etiam cum senseris sapores huiusmodi, aut prauos odores, reiicere non indecorum est. Sed &caue quae sponte talia sunt, ut fungos,anguillas, ranas,prae erea piper & gingiber, ne ea sub specie,aut potius spe saltaris. Alexipharmacum eius , hypericonis semen.
Planta haec heliotropium vocatur: arborescit, cum sit herba non e lacticiniorum genere, sed moleste purgat tamen semen eius, a similitudine formae& coloris dictum cum canino podiculo. Calidum est Sc si cum in tertio.Dantur grana septem.Oleum itidem potest.Ducitcnin milem,& aquam,sed & pituit .Laedit membra naturalia, ideo similibus iungendum, sphondylio de semini citri ; Sc haec sufficiunt ad coercendam offensam , sed ne immodico purget, mastiche, tragacanthum,san tala,caryophylli,& succus cotoneorum prohibent,sicut & cinnamomum nostrum,& praeter reliqua Theriaca in omnibus usui est,si bona sit. Et oleum eius & liiij, cum decocto cassae nigrae Sc iridis, conserunt proprietate sua scirrhis ventriculi, dc uteri praefocationi, Sc declinationi, Sc ideo est medicina illius , & confirmat foetum in consuetis abortire ob superfluum humidum.Et est utile valde in dolore vescaea flatu,& coli a causa frigida.