장음표시 사용
451쪽
res qui in venis sunt, aut potestate solum sed exuberantes,utfMS .autJ nimia bilis;aut actu sed imperfecto, ac quasi medii ; aut etiam corrupti, vel semicorrupti, purgant: cuiusmodi est hoc quod proponitur , dc fumaria. Actuarius addit mercurialem, Zc alia, sed illa non aluum ducunt,uerum per urinas id agunt, vel alia via , vel ut borago modice per aluum, ut dictum est; quinimo leniendo, lupulus,l melilla, radix violae albae, absinthii succus; vere autem quotquot a regio morbo pallido, seu nigro, aut alba pituita hominem liberant. At proprie quae sanguinem ipsum per aluum ducunt, Zc bonum,atque haec venena sunt,non ideδ quod san-fuinem trahant, sed ob id trahunt, quia venena sunt uius generis,uelut herba illa,cuius meminit Galenus in libro de medicamentis purgantibm , & est thymelaea, quanquam thymelaeam Galenus nouerit,sed non hoc, quod hoc posset, intellexit. Quaedam neque proprie, neque utilissime, sed vel erodendo intestina, velut radix capparis, & aqua marina; vel cum educunt alios
humores, aperiendo oscula venarum, Ut centaurium
minus,& hicra inter composita. Quaedam violenta attractione , ut cucumis anguinus e quod maxime contingit in superpurgationibus, ut Hippocrates docuit in libro de humana natura. Ergo redeundo ad lactis aquam, illa purgat sanguinem a flauabile,& exusta,& aqua nihilominus melan- Choliam neque naturalem,neque exustam non cducit. Sumitur a libris septem, vel etiam plus, sed non uno haustu,vcrum exiguis interuallis, nec tamen intermedio tempore dormire, aut ambulare licet ε, plurimi enim hoc negligentes, laesi sunt. Oportet autem &hanc, Λ lac asininum, dc aquas thermarum, quorum
copia immodica sumitur, calida sumere ; & saccharum D d 1 etiam
452쪽
io De facultatibus medicaraentorum,
etiam huiusmodi medicamentis additum,utile est, scd aquae lactis & lacti ipsi quassi necessarium.Optima e caprillo,inde vaccino lacte educitur:& ob id sanguinem purgare eam aiunt, quod illius duo propria & naturalia excrementa, & naturae inimica se, a. de facult. natur.) cducit, scilicet bilem flauam & nigram, in quae etiam cum sanguis ipse corrumpitur transit, Vt secundo de disserent. febrium , cap. 9. Sed ut iuxta rationem thabeasJ modi coagulandi lac sopus est.J Sola
enim lactis aqua pura est, quae calefacto eo in vase
plumbi albi , inde ubi incaluerit , statim immisio
in vas aquae frigidae, concreto lacte ab eo separatur: nam lac unum est ex his quatuor , quae ex animalibus calore concrescunt: reliqua enim tria sunt, oua, cerebrum, & iecur : vndo quanto diutius coquuntur haec , eo fiunt duriora. Quae vero educitur ex lacte concreto e cnici semine, purgat magis pituitam. Quae ex coagulo , aquam: & ea magis quae ex
lacte ficus. Quae ex flore cardui , bilem exustam. Atque ita iuxta rationem eorum, ii quibus ut dixi, lac concretum est. Scd ut ad ea, quae proprie educuntur, reuertar: fiunt etiam hae fuligines post sanguinis ger furationem , velut situst quidam in superficie tabulariam , unde diligentes patresfamilias iubent singulo mense detergi. Hoc idem ergo ex naturae curru fit in sanguine, sed maxime in aetate senili, temperaturis calidis & siccis , habitibus densioribus , vigiliis, tristitia, curis , timore, ira, odio, liuore, cibis acrioribus vel amaris patit odoratis, potu Vini poten iis , laboribus, Venere immodica. Cum ergo aqua lactis & fumaria in hoc conueniant , quod Vtraque purget sangui ncm ab istis excrementis acribus, Si sint
ambo benigna , rccte secerit quisquis haec duo coniunxerit:
453쪽
iunxerit : sed & lupulus eiusdem classis est fMS.jum:Jmelissa autem ,& etiam saluta purgant sanguinem, sed per urinas, ut non sint nunc huius argumenti. Omnia praeterea buglossi genera, sunt autem praecipue tria quae conueniunt viribus, auxiliantur enim cordi,& sanguinem purgant flore coeruleo, solio molli substantia,lanugine aculeata circumdato,sapore, odore,praeterea semine atque radice. Sed quae borago vocatur, humidior est, miniis calida, minus concocta: vix enim solium inuenias non exesum; putant a vermiculis ob superfluum humidum terebrari, ut &gingi-ber,& pleraque talia, hanc lati solium buglossum ob latitudinem foliorum appellare licebit: sicut contraria ratione agrestis, valde longius & angustius folium habet,tum durius,crassius,siccius: hortense autem horum medium est.Reserunt etiam sericum sanguinem purgare,sed quomodo non dicunt.Est & modus alius sanguinem purgandi utiliter,sed non eadem ratione, ut cum per sanguinem ab harmorrhoidibus eductum: & cum
a medicamento expurgante alios humores non mistos sanguini,etiam sanguis expurgatur, ut cum helleboro. Tertius est eorum,qliae unum educunt humorem, sed violenter, ut cum scammonio. Quartus est eorum
quae nihil expurgant, sed sollim separant partes corruptas ab incorruptis,velut apium & melisia. Quintus est corum quae purum sanguinem progignunt, Unde
per mistionem redditur purior , velut ex usu Ouorum recentium & pullorum columborum. Sextus eorum quae sermentant sanguinem , 8c partem corruptam propellunt extrii ad cutem, velut caro viperae. Septimus eorum quae E languine educunt qualicunque in Odo,velut rosae,proprie enim a venis educunt humorem.
Et scias quod purgatio sanguinis est finis Medici,
454쪽
ii De facultatibus medicamentorum,
& dimidium ferme reditus aetatum; quoniam sanguis purior restituit habitum bonum corporis,colorem viuidum, capillos iuueniles, sensus tam externos quam internos validos,acutos, & sinceros, Veneris robur &appetentiam,vt etiam ciborum: dentes confirmat, laetitiam & prudentiam parit. Praetere, aqua lactis, ut ad rem redeam , aperit obstructiones , detergit ulcera.
Conuenit proprie lapidi renum, & vi inae urigini, &quartanae, sed cum epithymo, & polypodio, ac similibus. Est purgans hecticorum, si relinquatur in ea aliquid partis caseariae. Chalybeata est medicamentum dysenteriae, & diarrhocae, & etiam intestinorum vicerum. Illa autem quae pura est frigida & humida in initio secundi ordinis. Detracta autem vi coaguli, habet partes calidas & siccas,valde efficaces propter substantiam terream. Olim etiam lacte asinino purgabant ad heminas nouem per duos dies biliosa, ut habetur septimo Did. Et confert hccticis maxime,atque ulceribus renum,& mictui sanguinis, praecipue cum glycyrrhiza,quia detergit,concoquit, liccat, glutinat. Ex I8.
CAP vae XVIII. 127. De superpurgatione.
HAEc fit tribus modis: vel natura ,& quantitate,& mala praeparatione medicamenti, aut qualitate,ut cucumor anguinus belleborus,peplium,colocynthis, scammonium, & thymelaea, tithymalus cyparissas, centaurium minus : qualitate,Vt thymelaea nigra.
Adiuuant etiam quaedam,Vt sel tauri,2yrethrum,iberis
455쪽
Lik III. Pars III. F in. Cap. XVIII. 423
LMS.iberidaJ utraque, nasturtii semen. Vel ratione patientis , cuius humores sunt fluxiles & calidi, & ora venarum lata,& vires imbecillae. Vel ratione casus, ut constitutionis acris,motus,somni post assumptum medicamentum. At siquisfMS .vijdooiiciat ex hoc,quod purgatio sit a medicamento; nam si a membris , medicamenta magis operarentur in corporibus validis quam imbecillibus, cuius oppositum praecipiunt omnes Medici,& experientia ipsa docet. Dico quod validus ventriculus parum immutatur a mediocri medica mento ; imbecillis, multum: & quia operatio fit a robore in qualitate potius quam simpliciter; ideo ventriculus imbecillis magis purgat quam validus , a mediocri medicamento. Velut truncus arboris est validior palea, tamen si candela utrique applicetur, magis calefaciet palea quam truncus: & hoc est, quia magis recipit impressionem. Est autem triplex superpurgatio : una cum medicamentum trahit plusquisa expedit de humore, quem trahere volumus; hanc non solemus multum formidare. Secunda, cum trahit alium humorem post necellari uiri, ut bilem post pituitam, aut contra; hoc est valde malum. Tertia , cum. trahit post omnes humores sanguinem;& est pessimum: primum quia aperit, imb lacerat oscula Venarum ventriculi ; & ideo sentiunt uriginem magnam in Ventriculo, & est valde malum, & perducit ad abscessus eiusdem , ad syncopen, & ad conuulsionem : vel iecoris;& profluit multus sanguis, & perueniunt ad mortem repentinam, aut malum habitum, & hoc est rarius. Secundo quia educunt humorem potestate non actu,& ideo corrumpunt sanguinem,& calefaciunt immo
dic . Tertio quia debilitant vires, & corrumpunt spiritus, & convellunt cor : & post proprium humorem, D d non
456쪽
414 secultatibin medicamentorum,
non succedit ille qui est tenuior , ut quidam putant: sed ille qui est actu humor in loculis, aut in venis; aut natura propinquior, Ut fiat ex humore in potentia , humor in actu. Et si purgatio, quantum fieri potest, est vitanda: quanto magis superpurgatio. Solum
in materia turgente, melius est declinare ad superpurgationem non exactam. Et multi correpti a maximis morbis, ex luperpurgatione euaserunt incolumes , & breui , etiam tempore pestis. Sed in materia quae per coctionem facta est ad purgationem idonea, nunquam debemus peruenire ad periculum superpurgationis, tum quia non tantum imminet periculum a reliquiis materiae , tum quia vires sunt imbecillioreS.
CAPvΤ XIX. te purgantibus incertos humores. 118. Adiantum.
DVobus modis dicimus medicamentum purgare
incertum humorem : vol quia purgat semper unum & eundem humorem,sed nos nelcimus qualem, Oia illud ab Authoribus non est cxplicartim. Secundus autem, quia mod5 Vnum , modo alium purgat humorem , vel ob diuersitatem specierum medicamenti,
ut in livpcrico; vel ob id quod eadem licet sit species, tamen purgat diuersos humores, quia purgat eum qui illi est obviam; aut qui magis abundat; aut quoniam facilius trahi potest , vel quia tonuis, vel quia propinquus , Vel quia viae sunt latiores. Vol. dicitur
457쪽
Lib. III. Pars III. Nwt. cap. XIX. 42S
dicitur incertum purgare humorem, quia omnes purgat stinui, & non potest discerni, quem magis : ubi enim mistos purgauerit, non potest cognosci, quem magis purget. Hoc autem praecipue cum medicamentum purgat unum humorem magis aliO,ratione generis ; & ratione substantiae,aliter. Veluti si medicamen- tum magis purget pituitam quam bilem,& tenuia magis quam crassa; tunc cum erit bilis tenuis, & pituita crassa, purgabit magis bilem quam pituitam: & ctim erit contrario modo , purgabit magis pituitam quam bilem , & ideo reddetur incertum , quem humorem
Adiantum ergo,quem etiam vocant Capillum Ueneris,parum admodum purgat, nec nisi viride, & pondere drachmarum trium saltem:ided incertum cssifer-mz,quem pur et humorem.Et cum aperiat obstructiones,& plurimum prosit iecori,& pectori,ac renibus,&sit medicina benigna, ideo debet sumi cum aqua lactis. Oportet autem ut sit collectum loco penitus umbroso & aquoso. Brasiuolus negat prorsus purgare: sed sunt quaedam quae habent virtutem purgandi, tamen non pollunt purgare;verum sociata aliis, excitatur eorum vis,& purgant: cuius indicio est, quod coniuncta his quae sol im leniunt, velut lacti, aut oleo, educunt tamen certum humorem,sicut ad tantum, quod bilem educit, cum lac id facere non soleat. Alleviat partum. Aqua eius gustui iucunda est.
No ob id hic reponitur,qubd tres humores evacuet, sed quoniam incerti sit generis; inquit enim Dioscorides:bilemo ob id utile ischiadicis. Potius ergo
458쪽
is De sucustatibus medicamentorum,
dicendum esset,pituitam euacuat,ideb ischiadicis utile est.Mirum est autem de stupore scribentium ; nam Serapio caeterique hoc dissimulant, tacite praetereuntes. Sententia ergo eius, maxime de ascyro & androsarmosest intelligenda; quorum semen ex drachmis duabus sepius epotum,cum multa unciis viginti,seu etiam libris duabus, utrumque facit, & purgat bilem scilicet crassam & lentam,quae non est,ut quidam putant,bilis mista pituitae, sed medium quid, quod sapit exusti nem,coloratiorque est flaua bile,& ab eo nomen sumpsit: ideoque curat ischiadicos: quia unumquodque medicamelitum proprie & necessario purgat illum humorem, qui etiam proprie & vere est materia illius morbi :quoniam non sufficit in huiusnodi affectibus, quod sit bilis & pituita, sed hic certus humor, utpote
ad ischiadicam, vel ad quartanam, aut ad Carcinoma: cum ergo hae species purgent illum humorem, merito proprio curant illum morbum. Aperit etiam obstru- stiones, prouocatque urinas & menses ; est enim tenuium partium. Quidam putant solum bilem flauam hoc medicamento euacuari posse, sorsan crassam tant,n ac melancholiam. Expertus sum ego, quod ex drachmis duabus purgat humores potius tenues quam crasses,& ideo ichores,& bilem,& pituitam.
Succus fructus eius, potenter etiam absque alio, aquam hydropicorum educit ,& podagrae humores: incertum tamen quos proprie educat ac praecipue humores. Cum aromatibus debet iungi. Arbutus est foliis pene pyri, flore candido odorato,in umbellis exiguo , baccis ligustro similibus, ex quo pictores corificere
459쪽
ficere solent viridem colorem , spinosa planta & exilis , pituitam & melancholiam purgare credita, sed ut dixi, & alia.
C A P v T X X. ac postremum. f. I. cum medicamentum non opportune purgat.
CVm veris medicamentum vexat aegrum , vel non purgando,aut nimis purgando, vel nauseam, vel vomitum excitando, aut tormina, vel dolores ventriculi , aut anxietatem, vel grauem spirationem, vel febrem, aut sitim superfluam, aut syncopen, quod Omnium deterrimum est: tunc si non purgat, lent consequi omnia, praeter sitim & syncopen: & loco eius Vertigo,dolor capitis,& singultus, & aestus. Et cura esta clysteribus,& glandibus,& astringentibus, etsi non evomat, Sc sumat theriacam : & si incaluit multum, aut conturbationem magnam palliis est, sanguis mittatur. Sin autem nimis excernat, solent sequi excoriatio, tormina, sitis superflua, & quandoque syncope. Cura est vomitus, ius pingue, seminis nastur- iij torrefacti. 3 iij. incoquantur aquae lactis aceto , theriaca , balneum , modicum panis in vino austero & aqua rosiacea , vincula extremitatum. Sed si moderata sit euacuatio. & aeger tamen dolet, an
xius est, & linquitur animo: J tunc vel xit proprietas
hominis, vel medicamentum exhibitum est hora febris , vel ipsum, aut humor venenosa qualitate participant. Si sit propter febrem, cura est strupus de .cotoneis,
460쪽
418 De facultatibus medicamentorum,
cotoneis, cum smaragd s margaritis,corallio,caphura, santalis, rosis, succino, serico, cocco, de sphragide, coriandro , pomorum succo, moscho, & croco , cornu monocerotis, aut loco cius , eboris tenuissima scobe ; & syruyus de pomis, dc rosarum. Si verost ob alias scaulas, J medicamentum eiusmodi temperetur, & exhibeatur cum iure ciconiae, aut gruis, vel anatis, decoctis cum OZimo odorato viridi, carne, & citro diuiso in frusta, & coriandro praeparato,& buglollo multo atque boragine : & grana xv. sem. Mandragorae, plurimum prosunt cordi excale-
έacto , dc praecipia si adstat vigiliae, cum reliquis exhibita.
De conseruatione medicamentorum.
Et si contingat medicamentum non poste haberi ad manus, ut in hyeme radices dc herbae, de caro viperae , debent seruari in pastillis. Et forma eorum est ex sale & pane : & his quae non corrumpuntur per se, de siccant humidum, δc non sunt praedita qualitate ali1 manifesta ; illiusmodi enim est sal, medulla panis maxime siccati in furno , nam etiam non siccatus permultos annos durat , mel cochum , mastiche. Alia adduntur praeparandi causa , Velut gingiber , de huiusnodi.