장음표시 사용
481쪽
autem proprium & inseparabile excalefacti iecoris. Subito etiam fieri: est enim proprium eius qui non fit ab obstructione , non tamen inseparabile. Proprium enim dicimus , cum causa polita signum ad-elle potest nec ellarib, & posito signo contrarium causae esse non potest. Inseparabile vero cum causa polita, signi contrarium elle non potest: posito autem signo eiusmodi, causa esse potest necesiario. Si vero reciprocantur, dicitur sisnum proprium & in scparabile. Febrem non adeste est proprium, non inseparabile , quod phlegmone non adsit. Feces non tinest inseparabile, non proprium obstructionis. Tertium , si feces tingi, est proprium, non inseparabile non obstructionis; nqn tingi, inseparabile Cbstructionis , non proprium : a proprio ad contrarium inseparabile , & vicissim ad contrarias causas commutatio erit. Quartum cst , quod si urinam tingi, non est proprium , neque inseparabile obstructionis, nec non obstructionis ; pallor urinae nec erit proprium, nec inseparabile contrarii , seu obstructionis seu non obstructionis. Oportebit ergo tale signum,& illius contrarium sub alio genere collocare , &ad alia comparare, veluti Nicolaus lib. 7. tract. 6.cap. 3. ad imbecillitatem iecoris resert pallorem, aut vesicae inflammationem : colorem autem elle'naturalem , si
cum fecibus tinctis, ad vesicae fellis repletioncm abia lue obstruistione. Sed si urina naturalis sit, & seces pallidae, natura alio mouet bilem , seu f ob J obstructionem, seu aliam causem : & sunt signa propria, non inseparabilia. Vomitus ergo & nausea , cum tinctiira secum , lignificant motum ad ventriculum pruritus, ad cutim, propter abundantiam. Signa igitur insanabilium huiusmodi causarum, sani pondus
482쪽
& ditaties ad tactum, de maxime pendente iecore, ut superius diximus, & quod auxilia non proficiunt, de successio hydropis, & pulsus paruitas & durities;& flatus copia. Et haec signa communia sunt lapidi, verrucis,& scirrho. Et lapidem declarat tactus,si valde comprimatur locus; is est a dextro latere, ut Vesalius
docet lib. s. eap. 8. in initio ,sigurasque 6.P. 2 ao. H. in incumbens colo ab anteriore parte, qua colon c uae t
coris parti adhaeret. Ergo si premas valde & colum& dorsum subiectum , dolore afficietur: est autem e .regione vitiinae costae , vel minimum infra , &quasi e regione umbilici , & valde prope costam ipsam , profunda tamen . Solet f etiam lapidem Jconsequi scabies insanabilis; & hoc est quia in omni morbo regio diuturno putrescit humor, & sanguis , & praxipue serosa eius pars : & diuturnitas 1 ola affectus ostendit non polle sanari, aut vix ; nihilominus etiam tractabimus de hoc genere in curatione , vel ut vita producatur, vel Vt aliqui ..quamuis deplorati videantur , possint sanari: sicut contingit in omnibus rebus naturalibus , ut adsint
Generis autem tria sunt signa : permutatio coloris in candida parte oculorum citra alium morbum, exHippocrat.ti b. locu in homine , pag. 8. nam si fuerit in Uno Oculo tantum, posset esse ex solo morbo oculi
illius. Certius autem signum est, clim prope Oculiini idem acciderit: inde solent ungues & facies infici & maxime circa tempora & genas :& hoc contingit quinque modis; vel cum ariditate,ut in febribus acutis,& est signum mortis breui superuenturae ; aut cum instatione 118.hlammati-Jpalpebrae inferioris,dc est
fgnum cachexiae, id est, mali habitus & periculi hy-
483쪽
dropis : aut cum rubore maxillarum, ita ut tota facies reliqua sit auriginosa ,&istud est signum patientis pulmonis , & phthoes futurae seu iam coeptae; aves .color est in tota facie auriginosus, & hoc est sinem morbi regi j puri ; aut tota facies reliqua est pa)lida,
& hoc est signum obstructionum in membris naturalibus. Secundum signum est urina timcta, nigra, viridis, vel solua: nece IIe est enim , nisi sit obstructio in renibus, ut urina tingatur colore materiae permixtae cum sanguine. Et in hoc obseruanda sunt tria praecipue: primum quod spuma eius semper est colorata colore morbi, etiam quod urina non Videretur tincta. Secundum, quod linteum & papyrus etiam postquam siccatus fuerit, remanet imbutus colore ; & in hoc i. . distinguitur , tinctura allationis febris ; nam in illa cum siccatur linteum aut charta, ob substantiae tenuitatem color evanescit. Et iuxta hoc etiam cognoscitur qualitas,& substantia craita ct tenuis,& quantitas materiae. Tertium cst quod in J imo remaneat faeculentum quiddam,& est malum ; aut non,& cst mclius. Et Galenus quinto de locu , cap.vit.inoe, considerabat sudorom loco urinae, colligendo illum cum strigili, sed hoc est operosus & minus utile quam Vrina, quia non cognoscimus statum iecoris: est tamen utilius indignoscendo materiam propriam morbi, an sit crassa vel tenuis,exusta vel simplex. At albedo secum, non est adeo generalis, neque signum certum velut tinctura urinae , quia potest elle morbus regius sine vlla obstruistione,velut in caliditate iecoris, in Veneno, in inflammatione, tu ideo sine fecibus albis. Tertium est astrictio alui, hoc non est inseparabile , est tamen generalius quam albedo secum,quia dum meatus estJobstructus, ces sunt albae & siccae,propter MS.fraterJF f a releu
484쪽
retentionem & caliditatem iecoris ; & dum meatus est apertus , seces sunt tinctae, & tamen aluus est astricta propter caliditatem. Ergo aluus astricta est' signum generalius & certius quam feces albae , &hoc est quod praediximus. Attamen nec istud signum est inseparabile , quoniam fieri potest, ut caliditast non sit tanta , ut feces sint durae, & aluus astricta. Et ideo non est nisi unum signum propriiura & inseparabile , scilicet color ille. Relinquitur dubitatio non leuis , in illo dicto quinta particula Aphori morum , Utimo: Lui regio morbo laborant, non multum ventosi sunt. Nam experimentum ostendit, quod morbo regio laborantes abundant plurimo flatu,imo persaepe decidunt ex hoc in tympanitem:propterea dicendum, ut ibi exposuimus , verum esse in iis qui recta ratione victus utuntur: superueniens enim hic morbus patienti fatus, propter caliditatem dissoluit flatum , dc materiam etiam illius, scilicet pituitam. Et siquis obiiciat, quod flatus proprie fit a calore naturali diminuto,& praeternaturali aucto ; quia calor naturalis condensat,& non rarefacit, & ideo prohibet flatus: praeternaturalis autem, si non ad si pituita seu bilis crassa, non potest attenuare;nam ex his duobus . tum actua & crti- dis humoribus seu cibis, fit flatus: deesset ergo causa eleuans flatum.Haec igitur sunt signa generalia morbi regi j, scilicet oculorum defoedatio in parte alba,&praecipue partium circumuicinarum I Vrinae tinctura; ἀ& astrictio alui ; & quartum est abundantia flatus, si malo utatur regimine: clara est causa ob cruditates, vel si diu perseueret, aut si sit morbus regius niger aut viridis , ob extinctionem caloris naturalis. Pulsus autem illorum sunt parui', duri, crebri, non tamen celeres,quarto de C si pulyuum,cap. 16.Causa est manifesta
485쪽
sta ibi. Addit Aetius lib. t o cap. II. pigritiem de pruritum. Existimat etiam cum inualuerit, cibos dulces minus eos amare,& Variis imaginibus mentem vexari, easque etiam ante oculos obuersari. Signa autem generum sunt clara,quia dignoscuntur ab oculo, & similiter signa multitudinis materiae ex colore essicaci, de in magnitudine ratione totius corporisin etiam ratione membri affecti. Et in morbo regio flavo,qui non est praeter morem,asscitur iecur,vel vesica fellis,vel utrumqtie membrum. Et in nigro assicitur lien necellario,ut dixi,& iecur quandoque simul,& hoc est valde malum, de praeparat ad astitem, aut aliud genus hydropis. Viridis autem morbus regius duplex est; alius fit mixtione nigrae de flavae bilis, ct hic fit compatiente iecore, de vesica fellis, & splene ; alius fit exustione flavae bilis , sed hoc contingit raro: contingit tamen in febribus pestiferis, unde apparent illa signi simi lia maculis pulicum , quae etiam sunt de genere icteri praeter morem ; sed non est intentio de illo tractare,satis tamen sit nouisse hoc,quod datur icterus viridis in febre pestilenti, de est admodum exitialis.
At vero morbus regius sanabilis diuiditur in illas quinque species : & qui fit per viam criss , si fiat ante septimam diem in acutis, est malus, ut dicebat Hippocrates 4. Aphori . 61. sed de hoc alias. Obstructionem autem declarant venae naturaliter an-yistae , urina cratia & quasi crocea,& in qua tingitur linteum & etiam charta; & si sit aquosi cum calore,est etiam deterior: & ratio victus antecedens,cibo rum multorum,cras rum,lentorum,crudorum, horis non constitutis assimplorum, cum paucitate somni, &exercitationis opportunaeίMS .exercitatione opportuna,J
486쪽
parua appetentia cibi, pallor labiorum, sitis, febris, &morbi regi j reditus frequens. Quod si praecesserit
sitis,aestus ventriculi, esus LMS .arimi ciborum calidorum , aut facile putrescentium , aut virulentorum, aut vomitus bilis sedatus sine causa, signum est consensus cum ventriculo, velut dc oris amaritudo. Sed
si fuerit sitis vehemens , de calor dc aestus, & feces, &rinae tinctie , ex tecoris caliditate. Et si sitis urgeat,e aestus si maior de febris, & urina & feces tinctae, . non adsit pondus. , neque durities, erit inflammatio. Et si adsit febris vehemens , pondus, durities, tumor,
erit phlegmone. Et si non adsint fMS signa caloris, sed pondus, Jc durities, crit lapis, vel verruca, tuberculum, aut scirrhus, ut dictum est. Sed cum suerint in initio adhuc,corpus satis bene se habebit. Tumor ergo,durities,& pondus,si non multum dissoluerint corpus, de regius morbus tendit ad obscuritatem,
tunc est signum iniiij alicuius horum. Et scias quod scirrhus plerumque multum differt a duritie iecoris; nam durities iecoris est magis in superficie,& est quasi
corium incrispatum , δc amplectitur magnam iecoris partem: sed scirrhus est profundus, δc durior, de non crispatus,sed lenis,& plerumque multiplex, raro enim solus inuenitur, seu in iecore,seu pulmone,seu liene, seu renibus, quibus communis est; cum durities illa in renibus raro inueniatur , nec frequenter in pulmone. Et licet cura aliquo modo similis sit, multum tamen differunt: nam durities indiget humectantibus, de rard parit hydropem, nis cum coriacea fuerit: scir-rbus autem ascitem parit, δc curatur mollientibus de
digerentibus. Et si repente accidat morbus regius post morsum, animal est venenosum, S color spargitur in toto corpore. Et vomitus bilis est commune signum
487쪽
morsus,& veneni assumpti per Os: nausea autem veneni alium pii solum: & solent venena animalium,& assumpta per os, adducere sitim, molestiam, cordis palpitationem,frigus extremorum; & venena serpentium efficiunt colorem viridem: epota autem,flauum,&cum incendio magno : sed temporanea tabefaciunt,& faciunt siticulosos,& ininuunt somnum. Sed qui ac cidit ex obstructione vesicae fellis,indies morbus augeturin minus parit symptomatum malorum, nisi quod corrumpitur valde color , & egestio valde alba, cum urina valde tincta,est proprium signum eius. Et si suerit in superiore & inferiore meatu , vel in superiore tantum, morbus redditur maior, & cutis magis defcedatur, sed homo est leuior: sed si in inferiore tantum, morbus videtur elle leuis , sed adest grauitas in latere dextro,& succedit colica,& febres longae,& induratur vesica sellis,& intumescit, δc moritur aeger post longam conflictationem,cum felle duro,rotundo, & ma-guo,incerta ratione Medicorum, qui haec non norunt.
urina bona in suo iis genere morbi resij, significat po7in iecore non est obstructio, neque laesio, sed in vesica fellis aut liene. Et secundum signum est, quod si sit ex iecore,color non est persectu. in suo genere.
CAP vae VIII. De quadamJecie morbi regi),alia ab his.
INcidit morbus regius satis diuersus a supradicto,
in quo Vel color non est,neque niger, neque flavus, neque viridis,sed quasi maculosus permixtus ex flauo, plumbeo,pallido,& hic magis apparet iuxta encanthi-
488쪽
des,id est,exteriores angulos oculorum,& non apparet
in substantia oculorum, quia fit ex pituita, & humore crudo permixto uni bili, aut alteri, aut utrique: &homo per hunc disponitur ad hydropem, maxime ascitem,& etiam ad exrenuationem & sitim , licet sitis sit minor. Et signum est abundantiae crudi humoris aut aquosi, iam in venis & iecore collecti. Et est mala meta , quia est dissicilioris sanationis quam morbui regius. Et causa quare non tingitur oculus, sed potius tempora,vt dixi, est crassities materiae quae non potest penetrare in substantiam oculi, & plerumque prouenit ex mala cura febrium , quia natura impedita importunis cibis & medicamentis, & sectionibus venae, non potest separare , neque expellere, neque unum, neque alterum humorem; & ideo remanet cinis ille invenis: & cura horum est longa, nisi sanentur quartana superueniente, aut fluxu haemorrhoidarum, in quo tamen est periculum hydropis ; aut per epicratim nutriendo bonis cibis ubertim & indulgendo,& exercendo corpus ante cibum, & purgando per medicamenta ex helleboro , et per confectionem in mech , & Diacatholicon bonum. Et hic morbus adeo frequens nostra aetate est,ut nihil frequentius, ob imperitiam & improbitatem Medicorum. Rursus si fiat obstructio in renibus,ut non possit transire bilis,quam palam est transire ciun urina, cum sit salsa & amara: vel inter cauam & gibbam iecoris, ubi venae sunt angustissimae, videtur necessarium ut fiat quoddam g nus morbi regij conuersum, & maxime si feces non
praeter solitum tingantur ; sed quia talis bilis est valde
tenuis,& via lata,raro accidit: sed cum accidit, videntur rubri in colore, & color tamen est flauus; & aeger moritur ex hoc,sed post longum tempus,adeo ut nonnulli
489쪽
nulli serant hunc morbum aliquot annis, & cum hoc etiam sunt pin ueS.C A P V T IX. De quibollam causis morbi regij coniunctis:wseunt praecipueta tem , febris, durities iecoris aut lienis , haemorrhoides, cachmia seu b
drops,morbus Inaeus, venenum, in phthoe.
CVm manifestum sit curam sputo legendum, causam J superioris morbi ab alterutra obstructione facti MS fact-λ,Jelle aut insanabile,ut qui MS .utqueJὶ
compositione contingat;aut esse eandem quae & venenorum Tempora putu'quae obstruendo occidunt & si cando;aut sanandamΓMS. timendumJ fore iuxta similitudinem curationis morbi regij ex obstructione, vel cum duritie ipsius iecoris, ut infra cap. Pro pterea ad causas principales transeamus; & hae quidem duplices sunt, praecedentes & coniunctae. Prae Cedentes quidem , velut exercitationes immodicae,& maximὸ in corporibus siccis, & a cibo, & usus ciborum crassorum, lentorum,crudorum, multorum,se uidorum, putridorum; potus vini potentis, & maxime nigri,tristitia,timor,odium diuturna, quae etiam confestim immutant corpus,immodica Venus, & ieiuniae praetei in medicamenta venenata, & genus omne la- thyridum ac tithymalorum, retentio secum & Vrinae,& solitae excretionis per ulcera vel haemorrhoidas. Praeterea fit per potum amatorium & promptissimo ac vehementiginta, fusum J aquarum corruptarum, i Ff s aeris
490쪽
aeris vallium & stagnorum,ut dixi t verbconiuncti
morbi , & qui loco causae etiam ha Dentur, vel qui ad ipsam sequuntur, praecipui sunt septem : febris vel lenta calIdo abdomine in venis mesaraei, quam purgatio iuuat; ut quae in ambitu, totius sudore liberatur: vel acuta, in magnis, aut viscerum. De eo autem qui fit cum tumore , dixit Hippocrates sexta Aphori morram , 2. Morbo regio laborantibus si fiat hepar durum, malum. Idem intelligatur de nigro, respectu splenis, Sstque ferme deterius ad ascis generationem , quoniam lien etiam non possit recipere secem sanguinis, cogitur plerumque eamJreti me,& fit ascites. Verum. non solum in regio morbo, sed in quovis alio, praecipue febribus,&diarrhoeis,ac dysenteriis expedit explorare ventrem, & tumores, & dolores, prout iubet Hippocrates : saepe enim diarrhaea & dysenteria sunt symptomata plategmonaruna aut icirrhorum viscerum , & Medici curant astringendo, & nutriendo, de calefaciendo , ut prorsus occidant. Tertius morbus est fluxus haemorrhoidarum, ex quo si succedat morbus regius, palam est bilem praedominari in iecore, ideo & calidam intemperiem praeter naturam, & frigidam naturalem ob euacuationem immodicam sanguinis : igitur ascites paratus est: sed si cum cachexia, rursus periculum est hydropis. A morbo autem Indico corrumpente sanguinem,ut saepius obseruaui,itEmque
ΓMS. obseruari, idemqueJ ab elephantia si s fieri potest.J
Consequitur otiam veneng , ut antea dixi , & ad phthoen, ut nunquam fallat: at vero ipse vicissim tabefacit corpus,& languidum reddit, & sitim procreat cxiccando illud , unde aliquando etiam in phthoen decidunt, ut infra docebimus, cay. a. Constat etiam