장음표시 사용
521쪽
dium inter raphanum & cichorium vel endiuiam : &succus mori, humectat enim mirum in modum, & bilis acrimoniam obtundit: & semen atriplicis, & herba , cadem ratione qua & betae, sed semen longe validius est: & cnici semen ipsena, etiam cum aqua lactis quam separat, educit bilem & serosos humores, repurgans sanguinem, quamuis pituitam solum expurgare soleat. Lac quoque asininum est ex huiusmodi in ero,velut & semina metonum : & iecur lupi confert in omni dispositione, quoniam confirmat humanum iecur: Sc causa quare plus iuuet puluis eius in parua quantitate, quam caro eius comesta loco cibi, est quia cibus vincitur a natura , & ided illam non nisi ut mutatus, mutare potest ; puluis autem quia mutari non potest in alimentum, ob siccitatem, mutat magis, interim enim quod concoqueretur & est spatium ferme duodecim horarum MS. annorum , Jmutat ventriculum & iecur. Apuleius laudat verbenam, & sabinam, quae potens est, sed ventriculo inimica. Macer urticam, betonicam, chamaemelon, chelidonium,aloen. Aetius serpillum, medullam acidam mali Medici. Halyabbas, si non adsit abscellus,spodium maxime,& reliqua refrigerantia exhibet cum aqua lactis.
Medicamentum nobile, cuius pene omnes meminerunt , sed ex Galeno potius depromptum. v. Adianti, ment hae, erythrodani pares portiones, cum aquae Ciij. dentur anhelanti in balneo, sed melius in Sole; nam
balneo immorari calido tamdiu,periculosum est,educit Vrinam & sudorem multum.Laudat & ibi Galenus, quartosil.de Compos medic. secund. loc. cap. i. Lychnidis 5 . ex vino meraco. Oxalis praeterea, & portulaca, S: succi harum sunt ex hoc genere,aded ut existiment,
hisJctia tubercula tolli posse.Punica quoque mala his
522쪽
adnumerantur, adeo ut ex usu illorum plurimi sanentur: dc cicera orobiaea,de quibus supra actum cst.Aspa- Iagus quoque, & Ilion, & chelidonia, & cyclamen,& melanthion, & prassium seu marrubium , ad ianthumque,tum chamaemelon, & betonica, & anchusa,& eruthrodanum , & verbena, & halicacabum, &ruscus , S lycium, & chamarcissus, & cornu ceruinum,
diximus & de absinthio:) & rhabarbarum, & asarum,3 vitelli ouoriim: & ex compositis, mithridatium. Et appello medicinas proprias,quae iuuant & non nocent , quia sunt prope temperamentum, & habent ex quatuor qualitatibus , quae Conserunt huic morbo, duas aut tres. Sunt autem qualitates illae, quod refrigerent de humectent, quod expellant materiam biliosam quouis modo, maxime tamen per aluum, vel per sudorem; quod confirment membra naturalia, maxime iecur quod incidant, & attenuent absque frigiditate sicca, vel substantia crassa. Huiusmodi autem in morbo regio nigro sunt a lenium , tamariscus, capparis radix,& hyperi conis surculi cum foliis, floribus,& semine. Non sunt autem specialia, nisi quantitate,& specio, & modo determinentur: quamobrem de 'his primum dicemus.
Ε Ligore oportet aquam leuem, & omnis qualitatis
expertem, in qua facile legumina coquantur, ieiuniisque aeger imponatur , loco temperato, excretis Primis excrementis ventriculo prorsus inani,& ut bene
523쪽
bene dormierit,nec langueat,sensuraque balneo assuefaciendus est, ab octava parte hora: ad horam usque pro salubri,hoc enim tepidum est,& nihil agit patiens, sed solum oblectatur in eo, & diutius manet ibi. Refrigerat,humectat, laetificat, & prouocat somnum. Est etiam balneum quod medicamenti rationem habet.
Cuius aqua calidior, mora non vltra mediam horam reteger astumit medicamenta, dum in eo moratur, qua purgant,aut Vrinam mouent, aut sudorem prouocant, unde usus abunde diuersus.
CAPvT XXII. te is qua a proprietate agunt.
P Rimum ex his est fel ursi, & datur I drachma una,& habet sympathiam. Item vermes terrestres, aut
aselli qui sub hydriis inueniuntur, in furno siccati;& quantitas est , drachma una ad duas cum succo ch lidonij. Et stercus album catuli ossa solum comedentisin ovillum,& Scribonius capreae montanae ex Vin praebet. Et haec quinque oportet ut aeger nesciat quid sint, ne abominetur: & componantur cum spica, aut asaro, aut alio odorato, Ut non sentiat odoris grauita tem. Cerebrum quoque perdicis,& ferrugo seu rubi go ferri ex Plinio Secundo, di lib.deficileparabit.ad Solsinnem, & canini rubi fructiis ruber. Multo plura etiam sunt quasi media inter haec, & utroque modo participantia , scilicet radix oxalidis, & cornu ceruinum, &ericius marinus; terrestris autem membris ipsis confertin semen nucis cupressi, & calfutha, & succus rostri porcini, seu dentis leonis, de est species cichorij;
524쪽
unde dignoscitur quod sit longe validior, & magis
confert iecori ulla alia speciei & radix raphani, atque' se illum , tum iuncus odoratus. Experimentum Ar valdi, r.Breuiaricap. i. Stercus asini dissolue manibus in vino , reiecto quod descendit , bibat quod clarum est, & cooperiat se in lecto , sudabit & minget totam materiam , & ita liberauit supra viginti aegros. Laudatur & Caprifolium. Montagnana dabat aquas acori& napi , purgant enim sanguinem: & remittat nos ad Principem , septima quaris, trarit. 2. cap. 2. Et ibi laudantur aqua dactylorum immaturorum, & ficus siccae ; ea enim , inquit , augent calorem naturalem : & vinum, & lac simul a ieiuno. Et oua sorbilia , &, vinum odoratum ; & ius , & aqua carnis, &est ut caro ditatuatur in duplici vase. Et mirobalani chebulae conditae , purgant sanguinem , siquid aliud.
De potu aquarum naturalium calidarum.
IAm in tertio libro declarauimus, quδd aquae thermarum Omnia purgant: quae tamen minus calidae sunt 8c leues , bilem flauam magis educunt. Oportet au tem exhibere , It pleraaue alia, in balneo aquae dulcis: led si magis Salorem iecoris temperare' voluerimus, tepidam & frigidam potinate, leuiter deambulando. Optima autem est Lucensis nostra aetate , nam ut in Ph sicis declarauimus, omnia temporum successu variantur, ac veluti per Circulationem quandam mutantur. Propter multitudinem autemetiruma
525쪽
earum, multiplex periculum hydropis aquose incidit , seu aquae corruptae sint proprer pluuias , seu
parum temperamento iecoris conueniant, seu iecur admodum sit imbecille, vel ut aeger importune se meis rat,& cibis multis, aut multum nutrientibus, aut crassis, aut valde frigidis utatur, seu obstructio in iecore adsit,aut in renibus, ira Vt permeare non possit faqua.JHis pra sertim casibus,mani festo periculo aegrum subiiciemus. Putrescit autem aqua, vel immissi, quod putrescere possit, vel permista fontanae,dum agasones volunt replere Vasa, quae ex parte exinani uerunt, ob instantem sitim antea; unde etiam interim agitata,aliam corruptionis causiura adipiscitur. Itaque ut tuto exhibeatur,magno Medico opus est.
C A P V T XXIV. De cuia morbi regi, a crisi
SPeetalis igitur de propria morbi regij, imo potius
solius symptomatis cura, est eius qui fit a crisi, per ea quae sudorem prouocant,& per errhina.Et si omnia fiant in balneo,erunt potentiora.Talia ergo erunt, cyclamen in lacte mulieris infusum, & succus sciae, de aiZoi,& melanthium,& syriapus ex succo mali Medici. Et si in balneo coquantur chama meton, polium, ama Iacus,anethum,& hyssopus; & in potu detur erythro danum , & quae prouocant urinam , & ad tantum , &apium. Et in cibis utatur limonij succo,endiuia,& oxa-lide. Oculorum vero color detergitur cum aquarOsacea,SI aqua coriandri,& aqua nivis. Incertum est,anniau, a nuc legendum in MS. JC A v v T
526쪽
4y De cura morbi redii, CAPUT XXV.
venetoar docuit eam curam fieri debere,exhibita smaragdo Orientali optima,pondere decem granorum. Et similiter Princeps dat theriacam pondere drachmae unius,aut mithridatium Cum aqua malorum acidorum, tum etiam Punicorum acidorum, & succo endiuiae, & portulacae,& oxalidis, &mucoso succo psyllis, & berberorum. Itemque assidue uti in principio potu lactis, & oleo amygdalino dulci, Sc iure pullorum,&ciconiarum,& gruum,& Catulorum. Et centaurium plurimum potest in regio morbo, qui relictus est post operationem veneni. Et reliqua quae dicta sunt in cura eius. Marcellus autem in hoc casu laudat Eopyram compositionem , quae etiam in principio,& magis conuenit.
CAPvT XXVI. Qe cura morbi regii, asela caliditate iecors.
IN hac adhibemus balnea longa, quae infra teporem;& somnum prolixum, & laetitiam, & quietem,& clysteria refrigerantia, cum decocto siclae, violarum,endi uiae ; & cibos frigidos & humidos, Sc aquam simplicem pro potu,aut decoctum cum seminibus me-lonum , aut cum tamarindis, aut berberis, & aquam etiam hordei, & mala punica, & vinum eorum cum qua, & serupum de limoniis, qui est optimus, & semina
527쪽
mina peponum. Et in hac exterius proprie conueniunt linimenta rcfrigerantia, velut Unguentum san-talinum,unguentum rosaceum Mesric,oleum ex nymphaeae flore, & rosaccum myropolarum, & oleum de Cotoneis, & vinum corum, Sc Vanum malorum punicorum , & oenanthes oleum seu labruscae. Et omnia harc cum modico olei de croco, Vel cum crocomagmate. Et scias quod unguenta magis refrigerant q uam olea,quia diutius Vis eorum manet;& quam emplastra,quia non aded grauant, neque Obstruunt meatus. Et ideo bonum est, ut singulis diebus lauetur locus aceto rosaceo,vel si non adlit,vino tenui odorato. Et admistio crocomagmatis facit ut magis refrigeret, quam si sine illo,aut simili conficeretur. In concoquendo tamen debemus uti emplastris.
De cura morbi regii ex inflammatione , 'Delphlegmone iecoris.
IAm diximus suprὶ, qudd in phlegmone oportet
mittere sanguinem copiose, donec morbus alleuietur, & hoc si simus in principio; tunc enim symptomata minuuntur,tussis,dolor,grauitas,febris, spirandi difficultas, urinarum vel faecum corruptio. Stultum est autem niti simul curare morbum tam leuem, instante acutissimo ; deterius vero negligere periculo sum, propter Vacantem periculo , aut velle hic describere phlegmones curam praeter propositum. Constat
enim quod persecta phlegmones cura, regium mor bum
528쪽
bum etiam curandum fhabeamus, J velut illum qui ex
caliditate contigit , aut inflammatione, Vel febre. Halyabbas in regio morbo cum phlegmone iecoris, proprie exhibet casiam nigram cum aquis endiuiae& solani. Paulus autem ad eam quae sit ex inflammatione: dat 5j. scobis ceruinae deratae, vel seminis atriplicis. Θ viii .ex Cretico passo in balneo,ac Theodore- tam compositionem: & est Myrepsi, purgans & iecori non parum conferens. Est autem passiim Creticum, vinum dulce quod ex uuis passis in creta exprimitur: docet modum Columella, lib. 32. cap. D. Cura igitur eius qui contingit ex inflammatione, est ut in redundantia sanguinis, evacuetur ex longinquisIima parte, inde per cassiam nigram & tamarindos in magna copia, ab uncia incipiendo , sic ut sola medulla, & salis expers adhibeatur, atque in decocto pruna, violae,en-diuia,Oxatis,atque ciuimodi. Praeterea lintea madefacta in huiusmodi decocto. V. Plantaginis aquaticaede terrestris, endiuiae, herbae violarum purpurearum,aimi, nchi,rosarum, florum nymphaeae. an. Ms. san- talorum citrinorum, seminis myrti an. 3 ij.carnis cot
neorum minutim incisae Iij. Coquatur caro,& san tali citrini, & semina myrti confracta , in libris quatuor aquae,ad consumptionem quartae partis,inde addantur reliqua, & coquantur ad consumptionem medietatis,& in fine addantur floris chamarmeli. M s. & bulliant parum: demum coletur bene, & addatur vini mali punici medii saporis inter acidum & dulcem Iij. olei r sacei myropolaru., ij. madescant lintea alba, tenuia ex lino vel serico in hoc decocto,& supcrponatur assidue stiper hypochondrium dextrum permutado:& si calor fuerit vehemus,imponatur frigidu:& si fuerit moderatus,imponatur infra teporem,& hoc saepius fiat in die. C A P v T
529쪽
De cura morbi regi' , ex sola abundantia congeniae bilis.
DVbium non est,quin tota ratio partim in euacua tione consistat, partim in tollendo causam ipsius generationis, quae in superioribus scapite nimi m 16. partim declarata est,partim infra sputa capite 3 i .)docebitur : aut siqua alia causa sit. Porro de purgatione ipsius materiar, forsan meminisse non abs re erit medicamenti Principis,& est illud praecipuum. V. Agari-ci,erythrodani, & alocs.an. 3fi. salis naptici,grana xv. Scammonii, grana iiij. Confice catapotia, & sumantur cum aqua seminum. Mihi autem videtur, ut illud fiat facilius,& est ut decoquamus cassutham viridem in multa aqua , donec fiat quali succus, & adiiciamus in ea asarum, & sphondylium & absinthium,dum decoquitur, vel aliqua ex his in maiori quantitate, iuxta artem decoquendi medicamenta : & post in I vj.huius decocti colati,immisceantur Pastillorum de violis cum scammonio. 5j.i succi cassae Orientalis nigrae. 3 vj. vel si sit delicatior, mannae frondis tantundem, & bibat calidum. Si enim praeparata fuerit materia,unico potuliberari poterit aeger, sicut Galenus facere selebat. Et in eodem genere sunt, Diaprunis solutiuum, Electua-νium de psyllio , Electuarium de succo rosarum, Electuarium rosatum Mesues, Tryphera Saracenica: haec si bene composita inueniantur, ferme idem praestant. Validius ex his est Electitarium de psyllio, inde diaprunis, pdst de succo rosarum , maxime si turpe ethum ei immisceatur ; indo rosatum Me es; I i omnium
530쪽
omnium mitissima est tryphera Saracenica, in quam nihil violentum ingreditur. Ratio vero victus aeque humida Afrigida elle debet, sed non adeo plena ; dicebat enim Hippocrates se da Aphorismorum, Io. Non ura corpora quanto magis nutries, tanto magis lades. Minds autem pinguibus opus est in his, S magis acidis locus est, velut succo limonii & aceto, quam in sola calida intemperie. Quod si materia medicamento non cesserit, sed magis per urinam aut sudores evacuetur,proritanda sunt eiusnodi,maxime cuin balneis: inquit enim Hippocrates: gua educere oportet, de Cunque natura repit,inde ducere ρer conuenientes regiones. Plurimum autem facit succus cyclaminis, & potus cum aqua lactis,& illitus arteriis,sudorem.
CAPUT XXIX. De cura morbi regij ex obseructione in steriore loco.
Non aliam quidem hoc in casu instituere decinui,
quam eam qua usus sum in Francisco Grato Bononiensi patritio,Procuratore causarum criminalium. Psimum ergo iniunxi vomitum , qui ei facilis erat. Vtcbatur autem ob alui duritiem singulis diebus clystere. Cibus autem ςrat panis contritus, Cappares e aceto , cichorium,beta, caro pulli modica, & maxime iecora, permittebam & foeniculum. Serapia autem dabam ex cichorio, & oxymel ite simplici;quandoque etiam Byzantinum sympum Fatque ita paulatim obstructionpa apcrui. Postmodum exhibui medicamen