장음표시 사용
211쪽
Λ cetera. Regrediens incuritatem,est ingressus templum ubi quotidie docebat. Tum circumstate Principes sacerdotum, ac seniores,in qua potestare id faceret, eum rosant; cumque multa aduersus eos dicta essent ab illo, parabolis de patrefamilias qui plantavit vineam,atque de Rege qui se est nuptias filio suo eosdem magis magisque perstrinxit. His in hunc modum oratione Domini debellatis,ac profligatis, nouam artem excogitant Plia X. risei conjuncti cum Herodianis:cum ut eum caperent sermone suo, rogant,an liceret tributum da Ex tributi penti Caesari, nec neὸ id nimirum conantes,ut vel si negaret,hostem Caesari, reumque maiestatis accii sione param sarent; vel si affirmaret, populi ostensam incurreret. At ille comperta illorum fraude , ostendi sibi Iudaei Christo precepit numisma census,in quo erat Cesaris imago ac superscriptio:responditque reddenda este inseri . Cesari quae sunt Caesaris,& Deo quae essent Dei.qua illi responsione clusi, abierunt. Apposite sane Dominus noster,inspecto eiusmodi numisimate census,atque cognita imagine ac ipscripti ne ipsius, reddenda est quae sunt Caesaris Caesarn ut quae essent a Caesare prosecta numismata ad ipsum redirent. Moris enim fuit apud Romanos,ut numismata pro ratione tributi vel cessis ab imperatoribus cuderentur,nec uno semper modo eadem permanerent; sed numismata tributorum B a ceteris usualis pecuniae nummis in eo differrent,quoc istorum pretium semper idem esset; numismata vero censiis vel tributi cum mutaretur tributi qualitas, eadem ad rationem tributi re-
cens formarentur. Est eius rei locu eles testis Atuas Lampridius in Alexandi imp. dum ait: Vectigalia publica ita contraxit,ut qui decem aureos sub Heliogabalo praestiterant,tertiam partem aurei praestarent, hoc est,tricesiniam partem Tuncque primum semisseς aureorum formati sunt, tunc etiam eum ad tertiam partem aurei vectigal decidisset, tremisses: dicente Alexandro etiam quartarios futuros,quod minus non posset uos etiam formatos in moneta detinuit , expectans, ut si vectigal contrahere potuisset, idem ederet. Sed cum non potuisset pmpter publicas necessi tates,constari eos iussit,ci tremisses tantiim, lidosque formari,&c.Jhaec Lampridius: ex quibus
collisere postis,quale esse Bleret numisma tributi,quod subditi Caesari penderent. Quanti esset pretii dictumn uini sina licere aliud non possumus,nisi quod Marcus & Lucas pro numismate dixerunt denarium, modestum plane tributum. Sane quidem eum nonnisi post debellatos Iudaeos a Tito,iplbs didrachma Imperatori soluere ccepisse, superius sit demonii ratum: aequum est existimare hoc tempore nonnisi denarium ratione tributi soluisse Laudat Dio Cassius Augustiam. a Dio hist. R c quod pro restituendo Palatis,quod incendio conflagrarat, a priuatis denaritim, a singulis vero conuentibus aureum tantummodo accepisset,quod constabat ex denarsis vigintiquinq ire. Iam vem Principibus sacerdotum primum, inde Pharisaeis Domini sermone superatis; Saddu xi. cati . nouum certamen meunt,&de resurrectione mortuorum,quam impugnabant, quaestione suastio de proponunt. Sed de his etiam dei uetis, Pharism iterum pugnam repetunt, ac rogant quod essc t ma sisnecti-e. situm mandatum legis stibus cum Dominus satis secisset, ipse illos de Christo,cuius ullius esset, b Matth. xi. inter gat:& cum occasione de diuinitate Fili j Dei disseruisset; ad popillum conuersus, multa aduersus hypocrisim Pharisa rum locutus est quaecum perorasset di contra ς Garophylacuisse- δ
dens,osterentes pecuniam mspicere laudauit prae ceteris pauperem Viduam,quae di o aera minu- one udae. 1 ir. ea obtulisset. Haec Dominum esse locutum in teinplo,cum omnes Euangelistae confirment; noexi ras. iis .stimet quis, in parte interiori templi, ubi Iudςi Deum precari consueuissent,sed vel in porticu, ut e Marc. it. alias fecisse legitur,vel in amo populiam docuisse sicut olim Hieremiae 4 Dominus praeceperat dicens: Sta in atrio domus Domini in loqueris ad omnes ciuitates Iuda te quibus veniunt ut ado . uis rent indonio Dornini. JEgressus est,' poli haec Dominus de templo, de in nobilem aedificii stru- e Moli,', i, cturam discipulis oculos conuertentibus,unus ex illis ad Iesii in ait : Masister aspice quales lapi- Marciis. des,& quales structi irae. ua occasione ille permotus,eiusdem te inpli ruinam pHdixit. Me M. Erat plane templi structura ab Herode recens excitata eiusmodi,ut merito omnium oculos in R se conuertere de intuentium animos admiratione afficeret:nam quod ad lapides ibi positos spe- ii 'ctat,ad quos aspiciendos ille discipulus Dominum inuitauit,dicens: Aspice qtiales lapides J Ioseph de his agens, haec scribit: Constabat autem structura e lapidibus candidis firmissimis,naa s Iosep. atmqu.gnitudine viginti cubitorum in langum octo in altum, latitudine vero cubitorum duodecim. J de lib.is.ci . Paulo post: Saxorum enim magnitudo a fronte est conspicua,interiora ferro vincta, iuncturas co De structum tinent contra omnium temporum iniurias firmissimas. Jhqc ille de lapidibus templi. Idem de ma I mpo .snitudine columnarum tuae porticus suffulciebant haec habet: In eius porticibus stabant paribus
interuallis quatuor columnarum ordines, quorum quartus in textum habebat lapideum parietem, crassitudo autem cuiusque columnae,quantum possent tres homines consertis inter se complecti brachiis, longitudo viginti septem ridum;numerus uniuersarum suit cetum sexagintaduo, i capitet Iis sculptis opere Corinthio,pulchris usque ad miraculum.Jhse ipse. Cetera admiranda der eiusdem templi aedificio recensererinermittimus,cum idem auctor cuncta accurate sit prosecutus,quae pri manibus cunctis esse lesent. Hierosolymis vero egressus Dominus , cuin peruenisset ad montem Oliveti, ibique e regione templi sederet: in terrNantibus eum secreto Petro. Iacobo, Ioanne,& Andrea de ijs quae de templo praedixerat,deque acuentu S ipsuS, & consummatione his .isaeculi; multa signa futura significauit,3c quid ipsi agere deberent admonuit, adiecit in eam sente , .
tiam parabolam de decem virginibus:aliam insuper addidit de distributis talentis miodum h de- Coneo dae. 1 D. ni ire aperuit futuri iudicii. h Matth 13. Host eum consummasset Iesus sermones,diruit discipulis suis: Sestis quia post biduom paselia Comota e fetidi filius hominis tradetur ut erucifigatur. Hic cu dixisset e monte Oliveti venit Bethania ubi cum esset in domo Simonis Leprosi accessit ad eum mulier habens alabastru unguenti pretiosi de cor I Meffudit super caput ipsius recumbentis. Videntes autem discipuliandi nati sunt dicentes Vt id 'U' 'perditio li ecὸ potuit enim istud venundari multo,& dari pauperibus.Jhac Euangelistae. Vna eam 'plaui. deam. suisse mutiet te,ς q. Mariain sororem Lazara quς ante sex dies Paschae item Bethaniae v n - .i ,
212쪽
XV. xit pedes Iesu,c una hac quae biduo ante Pascha in domo Simonis unguentum super caput e udita iam superius demonstrauimus, dum aduersus eos qui plures Magd enas itidi cui it plura bus dis seruimus. Cur autem qui prius se inel atque iterum unxerat pedes, iam tert: unctura Dominum caput illius unguento aspergatmiihi certe ut interim de mysterio agere praeterinittamus i nulla magis probatur ratio,quam illa,quod Iudam indignantem de oblatrantem audierat: rata erum inde Oilensum esse Iudam quod pedes unxisset quod a nullo umquam hactenus factum esse, nec Romae quidem usque ad Neronis tempora, superius ex Plinio satis dena it rauimus ne ulterius offensoriis eamdem occasonent praeberet:quod & ceteri irequentius in conuiuiis factitare comsueuissent,ipsa sibi absque aliquo scandalo caput Domini unguento ungere cocessum putauit. At nihilominus non virus Iudas, sed omnes qui acerant discipuli indignati sunt:quos Dominus compescuit,tiec tantum mulieris opus laudauit,verum in posterum in uniuerso mundo opus ipsum celebrandum fore pnrdixit. Tunc inquit Matthaeus ) abiit unus de duodecim,qui dicebatur Iudas Iscariothes,ad Principes sacerdotum:& ait illis Quill vultis mihi dare,& ego vobis eum tradam λ At illi constitueriit ei triginta argenteos. Et exinde oluerebat opportunitatem ut eum traderet. J Eadem etenim die conoregati erat Principes sacer inum,di seniores populi in atrium Principis sacerdotuin, qui di Iudain prodi cebatur Caiphas:& consilium secerunt ut Iesum dolo tenerent, N occiderent. Non interfuit tum tioncm p- ές iudas: nullus enim Euangelistarum illum concilio interfui ite scribit,sed tantum conuenisse Principes sacerdotum,& de prodendo Christo cum illis conuenisse. Neque repugnat, suo minus ludas, aut reperitur in Bethania in domo Simonis cum ceteris accubuisse Apostolis,idem ipse eadedie Hierosolymis esse potuerit , Ee de Christi proditione cum Principibus sacerdotum pactum inii demam eum ut ante docuimus ex Euangelista Bethania distaret Hierosolymis duobus milliaribus si assio uno ininus: furenti animo de diabolico spiritu agitato per breue iter illud vid ri poterat: Diippe qui etiamsi de concilio ea die agendo ignorasset, tamen puto sciebat iani ante suis te aliud concilium dicelebratum de de perdendo Christo sententiam Caidhae esse prolatam, atque ex ea die lesum interficere statutum esse:quando Dominus inde se subdidicens,ini grauit in Ephren. Haec itaque de unctione capitis,& concilio seniorum atque proditione lude saeiacuc stet biduo ante pascha seria quarta hebdomadis habita esse certum est. Sed antequam cetera,quae post lise sunt sub fretata narremus; prstemnisisse penariis nolum tisce c- pecunia dicere,quam Iucias cum Principibus sacerdotia in pactos est sibi dari,ut Christum prodem 'I es. Clim ipse quod di, imus ait ad illos Quid vultis mihi dare,&ego vobis eiam tradam Θ At illi π constituerunt ei triginta argenteos.J Lucas eamdem texens historiam, ait de iisdem Principibus
a Lucii. sacerdotum ς: Gauis sunt & pacti sunt meuniam illi dare. J ut appareat non sua se datam tune pecuniam, sed tantummodo stipulatam. anti autem fuerit pretii iii iusiilodi summa argenteorum triginta quam illi Iudae se daturos polliciti sunt,diuersae quidem reperiuntur sententae,nepe illorum qui putarimi quemlibet argenteum suisse pretii decem denariorum, ac proinde triginta
argentei implerent summam trecentorum denariorum,quorum doluisset in ungueti effusione factam esse iacturam. Recitat hanc,alia'. diuersas opiniones, easque diserte Cornelius I senius s 3 si constitat: illi tamen inse innitens ut idem fuerit argenteus ille nummus, qui ex sicius in diuinai AR seriptura nominatus saepius reseritur quod 3d scii nummi argentei essent, colligitque se inmani 'e' 'φ' illorum triginta argenteorum Laist e florenorum argenteorum quindecim: hacque ipse multis. Ceterum quod addit si triginta argentei illi eius generis sueriunt, cuius nunc sunt qui vis intur argeret nummi tum Roma tum Par dis asseruati qui ex illAipssesse dicuntur impressique hominissa cie i tergo habentes sosculunes dicta summa argenteorum triginta dimidio minor erit,nempe septem di ζmis forenorum argenteorum,quod singuli eorum didrachmi ponderis esse videatur quod in diuina Scriptura itidem argenteus nominatus inuenitur didrachmu. hae ille pluribus.
At nos sic affirmamus,nummos illos argetis eo modo signatos,qui Romae atque Parisis, vel
alio loco habentur ex illis esse qui a Principibus sacerdotiim numerati sunt luci;xt tamen no triR ginta tantum ex illis fuerint numerati: sed quod illius monetae argenti signati certam summam,m quam dicemus, Iudas acceperit. In reliquis vero,ut diuersam ab his de appens argenti quantitate ineamus rationem, multa sunt quae nobis non tantum persuadent,sed propemodum cogunt,
in primis illa consideratio quod tradit Matthrus g, cum Iudas retulisset triginta argestos Principibus sacerdotum,eos consilio inito emisse ex eis agrum figuli in sepulturam peregrinorum,ex quo Ae ager nomen acceperit,ut si dictus Acheldema,hoe est Ager sanquinis. Sed & Lucas in Actis plane ins nitar nonnis ex ea pecunia illum esse emptum agrum,dum est: Possedit agrum de mercede iniquitatis. plane significans,nullam aliam pecuniam ad agri pretium esse additam. His sic se habentibus coiis; derandus est ipse ager cuius pretii esse potuerit,ut ex eo triginta a genteorum summam,qua emptus est, stimare possimus. Erat hic ager non tantum in suburbiis.
iii, que auctore i Iosepho, specios mina ac preeios sina erant) sed di ceteris subtarbanis propin-
, , , L ' '' ouior Hieroselymis,ut qui inhaereret monti sioninam lisc de eo leguntur apud Hieronymur v Isidion de to eheldema,qui hodie quoque demostratur in Alia ad Australe plaga motis Sio: de hactenus iudita eis Hebraicis in consilium mortuos ignobiles alios terra tegit,alios sub diuo putrefacit. his accedit θ
ippeditaretur aretilla ad vasa fingenda, maioris igrorum cinptionib. apud Hebraeos seri solitis illud est obseruandum,omnes posse uiones vendi selitas usque ad annum Iubilai,sc satuente diuina leges Leuit., s. h Ut no Iubilei omnes possessiones redirent ad dominos suos:quato antem plures anni remane
213쪽
directum translatum dominum, numquam amplius ad venditorem reuersuriis;qilippe quivstii se 1 pultum peregrinorum semel adscriptus,sc semper esset permansurus; cariori eum venditum esse pretam,quemque prudentem facile existimare debere,certum est. ae cum ita snt quis, rogo, me te concipere poterit,ut ager suburbanus, Hierosolymis propinquior,nominatus figuli, perpetua domini j trastatione vetaretur ut ipse tradit septem vel quindecim somnis argenteis, vel trecentis ut alii dixeruiri denari 3ctim praesertim latiorem illuni campum fuisse, exictimare liceat,ubi omnium peregrinorum cadauera insendereturi, nam eam ciuitatem peregrinis filisse resertam,ut metropolim omnium Iudaeorum toto orbe agentium, Iosephus si e testatur . Aliam ergo putamus habendam esse rationem illorum triginta argeteorum; illam nepe,quam Elias Levita Iudaeus in libro cuius est titulus, Tisebi, ex maiorum diligeti obseruatione describiti nimirum hanc vocem, argenteus, si posita reperiaturin Pentateucho, sesagii, hoc est,ficium unum si nificare: si posita reperiatur in Prophetis,litrin,nempe libram intelligi debere: si autem in Hagiographis,eadciri voce exprimi canterim,quod dicimus talentum, aliter cantarum. Eamdem distinetionem ex R abbinis aliis recitat ac probat Arias Montanus in dictionario Syrochaldaico in verbo Cheseph. Cum ergo Matthaeus Euangelista de triginta argenteis agens, propheticam de ea a re medictionem aiferat, dicens ': Tunc impletum est, quod dictum est per Hiere in iam prophetam licentem: Et acceperunt triginta argenteos pretium appretiati,quem appretiaverunta si ijs Israel: dederunt eos in agrum figuliJplane necessario dicendum est, Matthaeum eius pretii triginta argenteos expressisse,quod a Prophetis accipi consueuit,nimirum pro triginta libriq a retenti:quarum auiditate Iudas illectus,proditionem sit pollicitus,atque molitus: quibus ab eo redditis,ut de summa non exigua Principes sacerdotum coegerunt concilium; & quid de ea agerent, rogauerunt singulorum sententiam: decretumque fuit, pecuniam illam debere conuerti in pretium agri figuli emendi ad sepulturam peregrinorum. At non Elias tantum nuper citatus,aliiq. Rabbini, per argettim, libram interdum intelligi re diderunt: sed & Epiphanius in libro de Mensuris atque ponderibus prope finem, dum ait argenteocii in numerorum diuersam esse rationem; addit tamen, hoc nomen, arsereum, idem significare quod apud Romanos Miliaresium,quod est donatiuum militare, de cum in serius agit de Phole: Pholes, inquit,quod & talentum vocatur,duplex est,ex duobus arguteis compositum, di fiunt du- centi de octo denarii J qua ratione quemlibet argenteum centum di quatuor docet denarios contie nere. Sic igitur ut dictum est accepit Iudas in proditionis p inium triginta libras: luas eum facti poeniten s proiecisset in templum , suburbanus ager figuli emptus est in sepulturam peregrinorum; cuius quidem rei gestae typum iam Dominus expresserat in Zacharia cum ait hi Appenderimi mercedem meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad statuariu decorum precium,quo appretiatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos, & proieci illos in domu Domini ad statuarium. J his velut lineamentis quibusda n exprimitur Iudae facinus,de Iudaeor ut nempe quod hi putarunt esse decorum pretium, nempe magnum, latum Iudς proditionem spondenti: quod ille, cti poenitens ut ait Euagelista pioiecit iri templum S a lud.ris est collatum ad statuarium rempe,quod Hieronymus inrerpretatur,ad figulum in pretium agri. Quod vero non Zacharias, sed Hieremias citatus habeatur apud Matthaeui cum de antiqua quaesitone diuersae diuers brum habeantur opiniones; illa in nobis sententia magis placet ut nomen H ieremiae aliun de in textum illapsum sit: tum quod temporibus Augustini, ut ipse testatur Hieremiae nomen non haberent codices omnes, nec omnino Syria nutum etiam,quod Mattheus ς saepe alias Prophe tam citans,quem intelligat, numquam exprimere consueuit. 1, His de agri figuli pretio elucidatis non tam qui dixerunt agrum Duli emptum triginta siclis, erroris arguuntur quam qui etiam agentes de agro vendito Hieremiae si ut habet Vulgata stateris septem de decem arsent eis dixerunt emptum latum modo siciis decem di septem uiam in primis paraphrasis Chaldaicam uod habetur Hebraice, Sciechalim, minas intelligit, nempe minas septem argenti; id ipsum Rabbi Dauid Chimchi. Sic igitur, cum constet Iosephi ς auctoritate, Iudaicam minam continere libras duas & semis: septem minae erunt decem & septem Iibrae cum dimidia quibus si addas decem me sepi hoc est decem argenteos,nempe secudiam citatam superius Rabbinorum auctoritatem,totidem argenti libras utet Hieremiae agri pretium, viginti septe& semis librae argenti: e certe putandum minoris suisse pretii agrum illum hereditarium qui semel in diuisione regionis in sortem acceptus , nonnisi in eiusdem familiae propinquiores distrahi consueuita ros namque Iudeorum prouincis magni fuisse praeti j,ex eo quis facile coniicere potest, si immensam populi multitudinem in angusta Syriae parte habitasse cOsideret uiam totius Palestinae fines a Plinio f pontitur centum octoginta millia passuum a finio Arabiaeu'. ad Phoeta nic radeo ut nulla in orbe terrarum reperiatur esse regio, que tantam caperet hominum multi-r tudincm. Quamobrem nulla racio persuadet ut ille figuli ager suburbanus,triginta tantum siclis, nempe dimidia unius minae parte,de Hieremiae captis tertia parte minae unius, minus siciiς tribus, fuerit emptus. Sic igitur de triginta argenteis a Pontificibus Iu de traditis,& in agri pretium collatis sententiain antiquorum Rabbinorum auctoritate probatam, aliis l. rationibus stabiIitatam, xeriorem certioremq. putamus. At de his satis: iam reliqua historiae Euangelics prosequamur. . III uxit in crastinum prima dies Aetymorum, in qua necesse erat occidi Pascha, quando misit Iesus petrum S, & Ioannem dicens: Euntes parate nobis Pascha,ut manducemus.J Totam rei me
tentia de argeteis a Marth. a .
ngelista sic enim ille ait: Haec ccma paratui mo ut aiunt, Ioannis Euangelisti:quam ille possessione sua non existia aurena ea Cesilea. Faiphae eius temporis Iud e Pontifici vendita cuius gratia etiam notin etititit, sicut ipse alii cubi XXI.
214쪽
eubi sacro suo testimonio est ioin locis eircum Sion montem stis conlparauerat. haec illa: eade . Aa Cedren. I An & Cedrenus η, & alii Hieronymus item . de Ioanne testatur, ipsum propter nobilitatem genena l. ris notum fuisse pontifici. Qiiicquid sit, Euangelistae s testimonio ipsini tulisse piscatorem,& retia consocinasse constat ditiorem tamen ceteris Apostolis piscatoribus fuisse, ea es coniectura, quod mercenarios ad piscationem conductos habebat: nam Marcus d de ipso, A lacobo fratre ipsus ait quod relicto patre suo Zebedaeo in naui cum mercenariis, secuti sunt Iesum; habuisseque Hierosolymis domum, in quam post Christi passionem , Dei genitricem recepit, atque as
An vero apud ipsum Dominus noster hoc anno celebrauerit Pascha dubium valde redditur, PLucas scribat ipsum Ioannem cum Petro mistim ad perquirendum ubi Pascha parandum seret; nee ut in domo sua pararet, Dominum praecepisse, nec illos id compertum habuisse; sed rogantes apud quem parandum esset, iussos esse sequi hominem lagenam aquae portantem . Quapropter 'ἔ' ' Γ Alexander Monachus ς, qui res gestas sancti Bamabae prosecutus est, affirmat celebratum esse I E ii iii . sacrum Pascha a Domino in domo alterius Ioannis, illius scilicet filii Mariae, qui cognominatus14eio iva est Marcus, cuius meminit Lucas sa S Paulus g; nam eius domum Hierosolymis suisse. atque nsh, ρὸ actu Apostolis patuisse,eiusdem Lucse testimonio satis perspicuum exploratu . habetur. Devira. 3 . que domo, tam Ioannis si ii Zebedaei,quam illius qui cognominatus Marcus, Maris filius fuit. mes Ast ii. tio habetur in Tragoedia de Christo patiete apud Cregorium Narianae num quam uas credatur
siuile potius Apollinaris opus illud his versibus:
Eamus hine citis silentes gregibus.
Quem fi ι hi arrogauit unicus Jhactenus ille ex persona Deiparae. satisque de domo ubi Dominus noster una cum suis exoptatum Pascha peregit. At quoniam in historia Eccles astica enarranda, & iis quae spectat ad exactam temporum ratio De tepore Pa nem, pervestigandis,omne nostrum studium polliciti sumus:antequam ad ceteras res gestas receshati . sendas vlterius progrediatur oratio de ipso die quo Dominus noster Pascha celebrauit, primum
omnium ex instituto nobis agendum proponimus. Ac in primis, quid de ea re testatu reliquerint Euangelistae ipso narrationis exordio adaucamus in medium. Statuto igitur a lege die, ipsa decima quarta luna primi mensis ad vesperum, Dominum nostrum comune lustris Omnibus Pa- , scha cum sitis celebrasse ipsa seria quinta ad vesperam, Matthaeus Marcus,ae Lucas ab '. vlla co-trouersia affirmare videntur: Matthaeus , enim ait: Ρrima die Arymorum accesserunt discipuli ad Iesum dicetes: Vbi vis paremus tibi comedere Pascha3 At Iesus dixit: Ite in ciuitate ad quem- . dam,& dicite ei: Masister dicit tempus meu prope est,apud te saeio Pascha cum discipulis meis Et secerunt discipuli sicut constituit illis Iesus,& parauerunt Pascha. Vespere autem faeto,discubebat cum duodecim discipulis suis,&c.' Marcus i id ipsum his verbis primo die Aetymorum , quando Pascha immolabant, diciat ei discipuli: Quo vis eamus,& paremus tibi vi manduces PaschaλAc.J Lucas m etiam in hanc eamdem sententiam: Appropinquabat dies sestus Arvinoru, qui dicitur Pasca. N paulo inserius: Venit dies Arymorum, in qua necesse erat octidi Pascha. Edmisit Petrum,& Ioannem dicens: Euntes parate nobis Pascha vi manducemus, Sc.J Nis enim commune cum ceteris Iudaeis Dominus pascha egissetino utique ex unprouisti hospitem adeo paratum offendisset: nec enim erat eiusnodi ministeriit quod continuo exhiberi potuisset lege enim cautum erat, ut qui immolandus esset agnus decimaquarta luna ad vesperam, luna ' decima domum introduceretur. Cum itaque horum auctoritate satis per ecta res habeatur, Dominum nostrum celebrasse Pascha decim aquarta luna ad vesperam quando & Iudaei ceteri illud ipsum agebantide Ioanne Euagelista,quod a ceteris da strepare videatur, suboritur coni uersia. Ille enim in primis aetens de lotione pedum,quam peractam constat in coena Domini,sic ait Ante diem sellium Paschae scies Iesus,&c.JRursus idem de Iudaeis agens: Erat, inquit p. mane; Sipsi non introierunt in prati rium,ut non contaminarentur, sed ut manducarent Pascha.Jhaec ille,quas dicere vellet ludios noesisse pascha praeterito vespere diei quintae, sed quod sequenti diei sexti vespere pascha comesturi essent. Idemq. inferius appellat eam diem parasceve Paschae, quas in crastinum Pascha fuisset celebrandum. Rursum cum absoluta coena, lixisset, Iesus Iuds inod facis fac citius 'subditidein EIoannes η, existimasse aliquos discipulorii, dictum illi ut emeret qus opus erant ad diem sestu . Idemq. du illud sabbatum,magnum appellat, Pascha in illud filisse translatu videtur annuere. Haec autem omnia tanti momenti existimarunt nonnulli,ut cum minime assecuti fuerint Euangelistae verborum sensum , nouas diuersasque sententias excogitarint. Et inter alios eo dementia pr gressi sunt nouantes quidam Graeculi,ut non erubuerint affirmare, Ioannem Euangelistam, qui ultimus omnium Euangelium scripsit, ceteros Euangelissas temporis e re lapsos voluisse corrigere. At sacessant haec, ut liceretica,ab auribus ae mente cuiusque Fidelis. Fuit aliorum Gra corum, sed plane antiquorum,ea opinio,H Dominus in celebrando paschate,non sicut Iudaei ceteri,decim aquarta luna ad vesperam, sed diem anticipandoauna decimatertia illud egerit; scq. ap- . rhi h hi si posite Ioan*em volunt di xiite: Ante diem Paschae,&c.JFuit eius sententiae Epiphati tis Euthyi tu bjin i Mat mitis & alij hos secuti. Rursus vero quorumdam Latinorum ea fuit assertio,Dominum no an ticipasse Pascha, sed legitimum celebrasse,nimirum luna decimaquarta ad vesperam, Iudaos x ro mutasse
215쪽
ro mirata illud ac distulisse in diem sabbati; cuius quidem dilationis quidam ipsorum eam asserunt causam,ut quainciti sti me.Christu in crucifigere possent, nec expectare cogerentur donee praeteriissent omnes illi dies septem Azymorum, quos Herodem Agrippam his religiosorem expectasse constat , ut Petrum, quem vinxerat, neci traderet. Alii h vero illam ex lacunis recentiorum Hebraeorii inde dilato in sabbatum pascate causam adducunt; quod dicant , post ἰ p ut vis r ii
restitutionem templi , diuina quadam praeuia reuelatione, ex decreto magni ipsorum concilii hi d. de alii dii in se comprobata, statutum esse,ne sexta die Pasca ullo tempore celebrari deberet:ea scilicet ratione, miti. ne duo simul festa honiungeretur,quod perdissicile esset in biduum parare cibum. Dixerunt e Ruper. Abb in adhuc alij ea ex parte latum, quae ad seriationem spectat Pascha suisse dilatum:ceterum quod ad Leuit lib. t. e 36. e sum agni pertinet legitime celebratum. Haec sunt,quae occasione Ioannis Euagelistae quod visus lii ipium iς sit ceteris aduersari, sunt a diuersis excogitata. Verum non patitur ratio, Euangelicam veritate, per tot diuersos ac varios anfractus circumduci. Dicimus itaque,ea quae scripta sunt a Ioaime esse in omnibus consentietia ijs quae a tribus ceteris Euangelistis sunt tradita ac proinde unisi ideq. Pascha uno eodemq.die a Domino nostro atque Iudgis esse celebratum. B Ante autem quam haec demonstremus de antiquo usu Iudaeorum in die Paschatis celebrando tam ex diuinis Scripturis, quam etiam ex antiquis auctoribus , quo cuncta planoria fiant, rationem perbreuem instituendam putamus. Ac primum illud monendum, ex diuinae legis institutione solemnitatem Paschalem est e diuersam ab ea qus dicitur Ahymorum, sicut in I euitico i d Leuit. 13. his verbis notatum habetur: Mense primo Huartadecima die mensis ad vesperum Phasse Domi--
ni est: de quint idecima die mensis huius solemnitas Azymorum Domini est. Septem diebus Azy liv 'ma coinedetis. dies primus erit vobis celeberrimus, de U Habetur eadem in Exodo,& libro Numeri que ciuidem duplex solenitas ex diuersis rebus gestis ac duplici beneficio a Deo accepto, originem auxi linirum quia Dominus transiliens domos filiorum Israel, AEgypti primo genii, interfecit: de quod populus Israel ex AEgypto liber egressus,comedit Azima. Verum celebraba De Pascha de Αχyma non diuersis diebus, sed una eademq.die. Nam licet dicat diuina Scriptura A ecimaquarta die primi mesis ad vesperum Phase Domini est,& quintadeclina die si lemnitas zimorum ita men respere decimaequartae diei reputatur initium diei sequentis: ante vesperuinenim ausipicari cosueuisse dies sestos Iudaeos, suo loco dicemus; quod ex ea re manifestius reddit,c dum eo vespere Azyma comedebant,nimirum quod esset initium quintaedecimae lunae ex qua die
non autem ex praecedenti, septem dies AZymorum munerare necesse erat cum terminus septem
dierum sit dies vigesimaprima φ ad uesperam. Rursum vero quod ad feriandos eos dies perti- ς Ex 1 3 net haec erat institutio legis diuinae : Nihil operis facietis in eis,exceptis his quae ad vescendum Pertinent. JHis ex di .rinis Scripturis depromptis ,reliquum est ut quae Iudaei in celebrando Paschali festo XXVII. circa hic Christi tempora obseruare solerent, ex antiquis auctoribus proponamus . Anatolius Riim celebrai Episcopus Laodicenus ex Philone, Iosepho, de alijs antiquioribus Iudaeis, monstrat tempore ce- di Pascatu .lebrandi Pascatis ab illis obseruatum fuisse aequinocti lim, videlicet, ut Pascha de Azy ma post iu Apud Euis noctium agerentur, Pluto S, qui his Tiberii temporibus vivebat, haec de ritu seruari solito in Pa tyy bl h. 7 'state celebrando: Eius mensis inquit, die quartadecima, sub ipsum tempus quo Luna suum orbe M.,ς. ' solet implere lumine,celebratur migrationis publica sei ivitas,quam Clialdaice Pascha nominat quo tempore non ut alias, plebei homines victimas adducunt ad altare mactandas a sacerdotibus sed iubente lege, tota gens sacrificat, dum prosequisque mactat hostiani suis manibus tunc viii-D uerso populo celebrante laetas epulas,quisque se gerit pro sacerdote,dec. Idem alibi, hec ipsa una
eadem die ab omnibus fieri solita, testatur h. De te in porc autem quo caedi victimae incirerent, h Philo in deea Iosephus thetcait: Cum dies festus adesset, qui Pascha vocatur, quando a nona hora quidem usi log. rue ad undecimam hostias caedunt, per singulas vero hostias contubernia non pauciorum quam oseph. de Lecem fiunt; solum enim epulari non licet, multi autem etiam vicini conueniunt: hostiarum qui μ hi I dem ducenta Sc quinquaginta sex millia & quingentas numerauere. Fiunt autem cui denos epulatores per singulas imputemus vices centena Se septingenta milia sancti omnes,de puri.Jhaec ille. Idemq.devsu indicendi tempus quo auspicandus esset dies sestus ha- i
- , haec ait : Quarta turris su- : loseph.debes.
Pra verticem Pastopliorioru condita erat, ubi moris est unu de sacerdotibus allantem post meri Φ-- , F ' die quod septimus quisque dies inciperet tuba significare: rursum q. vesperi,quod desinere unc nNeque Iudaeos copi ad praestanda vadimonia sabbatis,aut pridie sabbatorum post horam n nam in parasceve. t haec ibi. Ex his itaque duobus locis citatis,de tempore quo Paschatis se-stum . quove diem sabbati auspicari illi solerent, plus certo restatum habetur. His visis, iam reliquum est, ut his quae ex Euaselio Ioannis de translato in sabbati 1 in Pasthali XXVIII festo ij ciunt respondeamus: primum,cum ipse pedum lotionem factam in coena Domini di ερ eat ante diem festum Paschae contigisse, haud repugnat ceteris Euangelistis, qui coenam Domi- μ' nicam factam dicunt ipsa Paschatis Sc Αχymorum die:constat enim communi loquendi usu Ioannem esse locutum mam crastinum die cum dicimus,non de legali accipimus,qui a vespere diei p- cedentis incipit numerari,sed cum nocte transacta Sol oriens nouum adducit diem. Nec vero est ista vulgaris tantum loquendi consuetudo, sed quae reperitur etiam in diuinis Scripturis septiis serpata,atque etiam ab ipsis Euangelistis: Lucas enim sic ait: Dio 2 Dies erat parasceves,& sabba- ritum illucescebat,& c. l cum tamen ex legali institutione paresteue desiis et praecedentidie hora na, te tune dies sabbati incepit set. Eodem modo de Matthaeus η,cum diciti Vespere autem sab n Matth. s.
ati,quae lucescit in prima sab sati.Jcum in vespera poedetis diei non esset re vera sibbati sed primae sabbati,uipseao illucescete die denominat. Marcus'ct in hunc modu: Et cumia sero esset fa o licctum
216쪽
ctum quia erat parasceve,quod est ante sabbatum venit Ioseph. c. J certe proprie loquendo, A
illud sero non erat parasceve, sed principium sabbati. Sic itaque eodem modo Ioannes vespere illud decinasquartae lunae quando facta est coena, nominat ante diem scitum Paschae,cum tamen ci set principium Paschae. Rursus vero ad illud Ioannis' quo ait: Erat autem mane,de ipsi non introierunt in praetorium ut non contaminaretur, sed ut manducarent Pascha non sic accipi edum est ut ad vespera eius diei qua sabbatum auspicabantur, comesturi essent Iudaei Paschalem agnum, sic a. in ipsum sabbatuquod dicunt, Pascha transtatu esset: sed id tradit o durinae Scripturae testimoniis Abulensis b . manducare Pascha, non tantum de agno Paschali dici solituita, sed etiam de quocunque sacrificio quod illis septem diebus sestis V offerri soleret quibus agni,vituti,arietes,hirci, boues,& tauri immolarentur diebus singulis,eorumq. pars una consumebatur in holocaustum, alia vero cedebat sacerdotibus,tertia demum a populo comedebatur: quae quidem sacriticia dc ipsa, sicut& agni, Pascha dicebantur. Sunt de his complures diuinae Scripturae auctoritates, ut cum ait Dominus in Deuteronomio 4: Obserua mense in nouarum frugam, de verni primum temporis , ut facias Phase Domino Deo tuo: luoniam in isto mense eduxit te Dominus Deus tuus de AEgypto nocte, Bimmolabi'. Phase Domino Deo tuo de ovibus,& de bobus,&c.JEadem in paralipomenon ς, ubi habetur quod septem diebus agebatur Phase, ex comedebatur Phase quod idem est quod Pascha quocimi non nisi qui canctificati essent ac mundi, vesci sisterent; incrito Pharisaei noluerunt mane ingredi praetorium, ne contaminarentur, ut possent maducare Pascha,quod eo ipse die ac sequentibus soleret offerri. Quod super idem Ioannes i ipsam sextam diem,qua crucifixus est Dominus appellet parasceuem Paschae: Erat autem, inquit parasceve Paschae, hora quasi sexta,&c.Jhai id dubium de sabbati paresceve est intellisendum nam & singuli illi septem dies Pascha dicebatur. Sic etiam habes apud Lucani g, dum ait de Her e,quod post Pascha,expletis scilicet diebus Azymorum, Petrii occisurus esset: Paschatis enim se sit nullum legitur in diuinis Scripturis parasceve sutile, quod non essent Iudaei diuina lege prohibiti eo die ac ceteris sequentibus parare ea, quae ad cibia pertinent,cuius rei causa parasceve tantum fabbati legitur lassitu luna,quod ea die,nee quae ad cibum spectarent, curare liceret, secus vero in Paschatis diebus, sic dicente diuina Scriptura ii: Dies prima erit sancta atque solemnis,&die septima eadem festiuitate venerabilis: ni nil operis facietis Cin eis,exceptis his olis ad vescendum pertinent. sic nihil impedit immo maxime congruit,ut una eademq.dies N Pancha sit dicta & parasceve Paschae quod erat sabbatum. Porro etsi superius dixerat, parasceve Pasciis inserius perspicue significat suisse sabbati parasceven,duin ait 'Iudaei ergo quoniam parasceve erat )ut non remanerent in cruce corpora sabbato,&c.J Eadem q uoque ratione satisfactum collat ijs,quae ex eodem Ioanne adducunt existimasse aliquos Apostolos. Dominum in coena dicere voluisse Iudae ut emeret qiae opus et sent ad diem festum,quali illa die norisuerit Pascha, sed sequenti. Nam ut dictum eli ipso die Paschatis emere licebat, tui monecesse erat,ea qui spectarent ad cibum, non tantum diei illius, sed sequentis sabbati, quo eadem dies re Pascha esset& parasceve sabbati. Ad postremum vero, quod ex eodem ipso Euangelista ob ijciunt in sabbatum tranatum sui C. se Pascha,ea videlicet ratione,quod ipse dicati .de eodem sabbato: Erat enim magnus dies ille sabbati J quod ea de causa dictum putant, a uasi in eam die Pascha translatum esset. Respondeant velim,qua ratione idem Euangelista ultimuni diem Scenopia egiae muc magnum appellet dicens' In nouissimo autem die magno sestiuitatis stabat Iesus,&clamabat dices. Si quis sitit,&c. nihil Deli quod dicant,nisi sorte,quod sicut prima dies, ita & nouissima a lege aeque sanctificari iuberetur Qua ratione di nos etiam dicere missumus, lictum csse magnum diem sabbati, quod non tantum sabbatum esset, sed etiam secunda Pasciis diceretur,sic a. uuam eamdemq. diem duplici auctam celebritate, magnam csse merito nisi cupatam reperies eiusmodi nomenclaturam apties Isaiam ' secundum Septuaginta interpretes, sicut citauit Tertullianus his verbis ψ: Neomenias vestras & sabbata,& diem magnum non sustinebo J idemq .Tertullianus in illa verba Pauli ad Galatas, Dies obseruatis;&m cses, de tempora,& annos ide saubata, ut opinor, & canas puras, di ieiunia,& dies magnos. JHaec satis de his q uae ex Ioanne Euangelina erant obiecta: quibus exploratu habeturipsum nihil a caeteris dissentire mino illis esse in omnibus consentientem,quippe qui expresse leuetur P eadem ipsa sexta die suisse Pascha,dum verba Pilati reddens, lisc vi Est autem consuetudo vobis ut unum dimittam vobis in Pascha. JHaec cum expresse quatuor Euangelistae testentur, alia rursus obiiciunt qui dicut Pascha in sabbatum esse translatum,ni intrum quod in concilio seniorum' fuerit illa omnium sententia, ne in die sello Iesus esset tenedus de occidendus, scilicet ne tumultus fieret in populo:quod illi non reli- Egionis causa, sed ut commodius fieret istud ipsum visi sunt consultasse. Verum postquam Iudas Qt dictum est accessit ad Principes sacerdotum,& suum officium pollicitus eu mihil melius nee oportunius rati,quam quod ludas spopondisset,ab ea sententia discesserunt. Ille vero quaerebat opportunitatem,quomodo eum traderet: S: quominus tumultus fieret in populo noctu & extra ciuitatem id faciendum putauit, ut sic ludaeis omnibus satisfaceret,nimirum ut sine tumultu populi Domin Iesus teneret ac duceretur. Instat rursum,no licuisse Iudaeis Paschatis festo Christucrucifigere. Sed satis redarguuntur ex ipsa Iudaeoru consultatione,qui meditantes necem Christi nullam habuisse rone diei festi visi sunt,cu dicerent abstinendii esse,ne id fieret in die festo,no pietatis ergo, sed ne tumultus fieret in populo. Caeterum Pilati ministerio id eos fecisse constat: nam a Pilati militibus tentus & perductus , ab ij sile flagellatus .ac denique cruxi affixus est. Nec etiaid alicuius momenti est quod obisiciunt ex Matthaeo, quod dicat: Consilio autem inito emerui ex
illis agriim figuli. quasi id minime licui siet si se stadics suisllax, Vctum Euangelicta nequaquam ideo
217쪽
ideo die factum dicit, sed quod postea factum luit insinuat. Porro quod ad concilium spectat non videre r sui illa lege vetitum,quo minus festo die simul coirent,de comitia agerent: Nam ipso sabbato quo duplex erat solemnitas, simul conuenisse,ac Pilatum ad ijsse,atque apud eum de cust diendo sepulchro egisse,Matthaeus testatur. ini : 'nVrsent adhuc ea ratione: Quomodo, inquum i festum Paschatis suisset, licuisset ad sepultura , Z in ki 'DOmini sindonem emeret , de myrrhae de aloes quasi libras centum parare λ Sed cum dicant ' L Euangelistae 4 haec facta esse a Ioseph ab Arimatia,cum sero iam faetum esset, nihil est quod per d Matth intineat ad diem Paschae,qui iam ut dixinaus Iudaeorum inore, ipsa hora nona elapsirs estet, & Nare. s. iam sabbatum incepisset. Et quavis Marcus sero illud,no sabbatum sed parasceve, quaerat ante' inpiis sabbatum,nominet; tamen ta factum constat solito more: na quarumlibet secta dies inciperet ab hora nona, tamen reliqua pars eius diei usque ad occasum istis non denominabatur a die sequenti sed medenti: sicut videmus toties este repetitu in diuinis Scripturis agnu occidendu esse cecimaq uarta luna ad vespera cu in illa quartadecima no ad quartadecima luna spectaret sed ad die sequetem,quam ut dictu est post horam nonam auspicari iudaei horsi temporum consueuerunt .a At cum dicant Euangelista sindonis emptionem de aromatum mixturam vespere factam esse ac sic labbati die:non tamen putamus hominem maxime pium Movsi legem transtressiim esse: naministerium sepulturae non videtur suisse lege prohibitum festo ale , cinii Tobiam ς constet id e Tob. t. ipsum secisse. Nec aliquem puto dicere iure polle opera legis festo die esse vetita ut cum lex mandae infantulum circucidedum esse octava die nam si in sabbatum ea dies incidisset,nihil erat im ipedimento quo minus infans circucideretur. Lege foetenim etiam sancitum erat ut qui in patibulo appensus elset,eadem die sepeliretur,de qua lege agens Philo g, id consueuisse feri ante Solis e Phllo .de speci calum tellatur. Si licebat igitur die sesto sepeliri defunctum, utique & cetera concessa erat quae N ad illud opus conducere videbantur:porro testatur Euangelista K eontodo quo sepultus est Do minus consueuisse Iudaeos suos mortuos sepelire; sicq. nihil in sepultura Domini factu esse costat
His ergo in hunc modum de efficto commento translati Paschatis Ze Iudaicis fabulis consuta XXXIIILtis: ia videamus quam firmiter atque constanter mandauerat Deus seruari, ne alia die qua uuar Num s indecima luna ad vesperam sacrum Pascha celebraretur. Vsque adeo id ratum amue inuiolabilec esse voluit ut si qui, eo quod ellent immundi,ea illud celebrare no possent,non in sequente,teritu, quartum ve diem id illis facere permisserit, sed expectare eos eadem quartamdecima lunam me- sis secundi priceperit. sic videmus tempore EZechiae Regis cum legitima ex causa, rarita-- - γι rem scilicet sacerdotum, Pascha in aliam diem transserendum essetaibnisi ex legis instituto in decimamquartam lunam secundi mensis esse dilatum. Facessant igitur qui ex reuelationibus quibusdam inambus, do commenticiis scriptis nomine Gamalielis vel aliorum,ac denique ex sinu- Iato Iudaeorum concilio de transsato Paschate nouam in Ecclesiam Dei invexerunt opinionem: quam quidem permultis ac grauibus diserti'. rationibus do Patrum testimoniis confutat ae reiicit noster Marcellus,litteris Ecelesiasticis excultissimus in cometario quem diserte admodu scripsit ese Horis canonicis, ubi hanc pertractantem quaestione ni eodein te inpore quo nos istic scimberemus, in omnibus nobis cossentientem inuenisse, gauis sumus, atque grato accepimus animo.
Quod si quis haec uberius tractata cupit, ipsum consilla ostri enim instituti ratio non patitur his
His igitur firmiter stabilitis, sileant de ii qui Pascha intercisum fuisse tradiit, dicuntq. alia die X xx V.
a, agni comestionem, alia vero festum ipsiam esse celebratum: taceantu.qui dixerunt non commu- Sententia dune cum caeteris Dominum Pascha celebrasse sed priuatum, illudq.anescipatum egisse,stet vero is τώβM .ma sententia,quatuor Euangelistarum de totius diuinae scripturae attestatione sui fulta: Dominii nostrum Iesum Christum luna decim aquarta ad vesperam commune Iudaeis omnibus egisse pascha illud ipsum etiam Iudaeis ceteris celebrantibus, nullaanq.causam vel ipsius anticipassi,vel intercidendi, aut denique trans serendi intercessisse. Congruit de historiae veritas sacro mysterio, ut ille ipse agnus,qui venit peccata omnium de culpas,licet integerrimus de innocentissimus,sbi aD sumere,ipso Paschatis die pro salute esum immolaretur in cruce. Sed haec quantumlibet longiora, maiori qua licuit breuitate cotraxinius. Nunc ia cetera,quae ad historiam pertinet,enarremus.
Vespere t autem facto, Pascha celebraturus Dominus, domu venit, discubuit cum duodecim, agnum comeditdaui R. pedes illoru de de humilitate seruata eosdem Minonuitate denique sacra A SAEVI mentum augustissimum Eucliari si instituit. haec pluribus Euangelistae. Factam esse abluti nem pedum ante sacrae Eucharistis institutionem, sed post esum agni facile persuadciniar ex mul tis que inserius explicabimus. Scinans tamen aliquos existimasse, Dominum nostrum primit oin- diu O v niuin antequam etiam comederit agnum,tauisse pedes Apostolorum;quod etiam probari rosse vi Lucis. detur ex multis, de ex eo in primis quod apud Lucam olim exprobrans Dominus Simoni dixit: Intraui Domum tuam, aqua pedibus meis no dedisti. hoc id circo, Quod statim post ingressiim ν conuiuarum pedes lauari esset in via: hospitibus enim ingredientibus eiusmoui ossicium e. in ita, hiberi solitum esse, de Abraham, Ec Lollites latur diuina φ Scriptura; inde vero sic totis nim- n Genesi ia. 1ν. si apponebatur: unde de illud libri Iudicum ' Postquam lauerunt pedes Laos recepit eos in conui re 43. uiu i De Romanis nulli est dubium lotos prius in balneo accumbere cosacuisse,quod si loti no R 'Messent, pedes testem lauabant: unde illud Plauti; p Locus hic tuus est, hic accumbe, serte aquam pedibus, praebe tu puer. J . sane quidem ex quo Iudaei a Romanis subiugati sunt more Romano comare didicisse, erudiatus vir meiq. amantissimus Petrus Ciacconus dignae memoriae, in breui illa sed non breuis eruditionis tractatione,quam scripsit de modo conuiuandi apud priscos Romanos,pluribus docet rdimirum,quod sicut illi, Iudaei quoque in conuiuisis lauarentur,vngerentur,veste comatoria ute
218쪽
rentur,itemq. accumberent, k non sederent, & alia id genus. Verum quod hec illi a Romanis ac Aceperint, affirmare non auderem, nam eumdem sere epul Idi usum apud Indos seruatu es e, apud a Philost. in vi- q ios numquam Romani suo Imperio perueneriint, Philostratus 'auctor est. Testimonio insuper Ap0 b dulinae Scriptura b describentis conuiuium Assueri Regis exploratum habetur conuiuas illos super lectulos accubuisse, qui erat aurei di argentei, insuper pauimenoem smaragdino & pario lapide stratum dispositi. Vetus esse triclinii nomen ta usum Apud Hae braeos, de Samuele eadem ages diuina Scriptura testatur: dum ait ' Assumens itaque Sa in uel Saulem,& puerum eius introduxit eos in triclinium,& dedit eis locum in capit et Accumbentes item insueuisse mutuari Iudaeos multa sunt exesa, vicu dicitur de Tobia d, quod cum secisset conuiuium cotribulibus suis,cum accubuisset.& de Iuleo quod occisus in platea iaceret,nuncium accepisset: statim exiliens de accubitu suo,relinquens prandium, ieiunus peruenit ad corpus.J & insta iterum de discubitu. XXXVIII. Ceterum quod spectat ad ipsain pedum lotionem,de qua agimus, factain tuc esse post coenam Lotio pedum a mi existimamus,multis ii Memq.essiciacibus rationibus per asi:atque in prunis quod Ioanes Parido DI expresse dicat, id contigisse coena facta, ac rursum Dominum e coena surrexisse, accepisse linteu, di Iauisse pedes Apostolorum: quatumlibet illud coena facia hoc est, ena parata,aliqui sint inter npretati. Quod vero dictum est, ipso ingressu domus, solitos esse coitiuarum pedes lauari id quideverum esse dicimus,cum qui accubituri erant non essent loti,ut idem qui supra aridior exacte de- monstrativerum eum couiuae toti essent, absque alia mora recumbere costaeuisse,idem docet. Lotos vero suisse discipulos Domini satis ei prestisse videtur Iesus,cuiri dixit Petro ' Qui lotus est, no indiget nisi ut pedes lavet,&est mundus totus:J Sane quidem solitos fuisse Iudaeos in Pascalieonuiuio iterum lauare pedes ac manus r ex libro Rituali Hebraeorum constat , cuius rei illa habetur expressa ratio , quod eius conuiuii duplex esset coena coniuncta , vel, si dicere velimus, unius coenae duplex mensa ; in cuius priori esus agni , in posteriori vero caerimonia agebatur Azymorum. Porro non latum in Paschate, sed & in alijs maximis Iudaeorum solemnibus diebus ut Pentecoste,& Scenophegia,eiusmodi duplices csnas exhiberi cosueuisse ex carione Ritualis eorumdem apparet. Sed ea erat inter eas differetia, quod in viijs semel latum pedes lauarent, in Paschatis coena iterum,primum scilicet ante esum agni,postea vero ante se da mensam Sc caerimoniam Azymorum. His igitur in huc modum se habet linis, cum ritus Paschalis, qui tuc penes illos in usu erat bis lauari pedes exposceretiprimam pedum lotionem ante esum agni Cfactam esse,dicem opus est, secundam vero a Domino ante secundam metam. Veruex verbis Domini, qui dixit Petro:Qui lotus est,non indiget nisi ut pedes lauet in omnibus lotos accubuisse in prima mesa discipulos ut dictum est nisi ea verba ad baptismi misterium reseramus,opus est affirmare. primam igitur illam agni coenam iam fuisse consumptam,cum inde confiirsens Dominus lauit pedes discipulorum, illud etiam certo persuadet, quod idem Ioannes x scribit his veribis: surgit acoena&ponit vestinienta sua:&cum accepisset linteum,praecinxit se, E c. J. Quod vero dicatur Dominus posuisse non vestimentum sed vestimeta sua:cum pedes discipia lorum lauitipar est credere,eum in ueste camatoria remasisse,absque eiusmodi enim veste Iutam fe raravioria accumbere, religio erat:quod plane idem Dominus g demonstrat in parabola illa de nuptiis filiuveste. Regis, in qua male mulctatus legitur ille,qui sine veste coenatoria,quam ob nuptias nuptiale appellat, discumbere prs sumpsisset. Sed non coenatoria latum indutu veste, sed maioris decoris gratia propriis superindutum vestimentis Dominum mnasse putadummam & palliatos atque to a. - tos conuiuas interdum accumbere solitos, diserto viro Fuluio Vrsino, quibus id monstret,no de- Adipeni ad opus sunt exempla h. Apostolos etiain eadem indutos veste in e na accubuisse credendu. Sindon. n. Dde Triclin. Petr. esse solebat, eademq. prolixa,vt merito fugam arripies, abiecerit eam adolesces ille existimatus, i Ioannes Euangelista,qui quod ut crediti ir maerore oppressus,no recepisset vestimeta sua, vel ' i' erat in mεsa. remansit amictus sindone super nudo. Eiusdem plane generis fuisse uestes illas coeiai οῦ natorias,non tantum pluribus antiquorum auctoritatibus, sed ex ipsis tricliniaribus mensis marmoribusq. sculptis idem auctor facile monstrat. Sic igitur cum dicat Euagelista; post ablutionem ζ dum Iesum recepiste vestimeta sua, satis significat absoluta iam coena otisque pedibus discipurum coenatoriam vestem exuisse ac propria induisse.Αliud enim Ion eq. a priori dii tersum cum ipse suis esset exhibiturus conuiuium diuerse etiam a Blito canandinabitu, decentiori culti, ut tantum mysterium exposcere videbatur) illud sibi institu eduin putauit. Nouum ergo Dominus paraturus couiuiu quod couiuatoris videbatur esse munus primum omnium couiuarum voluit lauare pedes, ac subinde diuinum illud se reuiu propinare. Seci antequam de haec secunda agamus mensa; de prima,quae imago quaedam videbatur esse secundae, ac de ipso in coena accubitu, quid idem auctor scripserit, referamus. XL. Constat Ioannis Euangelistae assertione ipsit in dilectu mirae ceteris a Christo discipuliim, in Eh Ioan. I3. snu Domini in eadem coena recubuisse.Quid autem sit in mesa in simi recumbere, cum idem qui supra auctor pluri bus demonstrasset,ac prius ostendisset Iudaeos in mesa more Romano accumbere consueuisse, haec alta Romani liberos suos,aut quos caros habebat in conuiuiis infra se, hoc est, in sinu su collorabant,na in id esse in sinu recumbere, si perius ostedi. Et Ioanes Christo maxime earus in ipsius simi recubuit, & in eius pectore se quam familiariter composui dum ex eo a . . . rit quis illum esset traditurus. Ambrosius i ad illud: Cecidit in collum eius: None inquit tibi vi-i . , ' 'i' detur Christum cecidisse in collum Ioannis:quando erat Ioannes in sinu Iesu ceruice recumbes Disiubim is restexat& ideo verbu apud Deum vidit quieriatiis est ad superna.JΑddit ille: Regem secrorum
qui apud Romanos maxime dignationis erat inter Potifices, simam una locu in rotificalibus coenis occupare selitum,nem in .supra eum accubare diximus. Et in his Psitificalibus coenis, Chri stus vere Rex & sacerdos secuduin ordinem Melchisedech eumdem lociim occupat,nec quisqua,
super eum accubat:alioquinno potaisset olim Maria Magdalena in domo Simonis alabastrum
219쪽
I. Vnguenti effundere super caput ipsius recumbentis, si in medio loco accubuisset: aut ipse Ioanem in sinu liabere, ii in imo. Romam non raro quini in lectis disicumbebant, quod idem auctor pluribuς mostrae. Et Christi discipuli ut verisimile est quini in singulis lectis discubuere, in reliquo aure tres tantum,ipse nempe, NIoannes ψ, & Petrus: is. n.veluti proximus Ioanni innuit, ut ex Do 'lmino auctorem tanti facinoriὲ quaereret. In commune illi vescebantur,ut ex Plutarcho retuli;& hi incommune vescuntur,omnEN. in eamdem patinam manus porrigunt: Qui intingit, inquit D minus b, mecum manum in paropside, hic me tradet.J&msi multa: Denique ut omi)ia,quem admodum dixi, semel ostendam ex Romanorum moribus tracta, qui conuiuis abeuntibus grata
5 pretiosa solebant apophoreta coferre: liberalissimus ac sui nimium profusus Dominus,ex hocinando ipse discedens,pretiosissimum corpus situm & sanna inem conuiuis in apophoretis dedit, ut sibi h aberet, & secum domum deducerent, & iter ingredientibus etiam pro viatico foret. Th. de his ille Sed qui inerius haec scire cupit, libellum de ea re ab ipso accurate conscriptum p tat. Verum qgad hanc agni coena spectat: his admodsi aduerseri ea videntur q lege statuta essent, cu agnum ipsum Paschalea stantibus,non vero recumbentibus esse comedendu iubetur. Sed qui Gus vias imi antiquu illum comentarium Hebreorum legerint,que Rituale labrum seu Caerimonialem appel- tomis i. llint; plane intellisent, iste v sirin illum intermissu ita & antiquam a tempore exiiij Babyrinaci. Et ne re damus a superius dictis, ratione accubitus Ioannis,qui in ea coena primum locu post Christisi obtinuit,suborta esse videtur in eade coena illa inter Apostolos contentionis occasio quis eorta 'videretur esse maior,du videret ceteri, in comae illius accubitu omnibus praelatum este Ioanne . c Luc Elt obseruatione dignum, nunq Apostolos deprimatu quallionein mouisse,nec indigne tulisse XLII Petrum prapositum ceteris esse vertim haud aequanimiter tolerare potuisse, Ioannem vel Iacobu sent illa de fratres apud Christum primos haberi. Hinc videas eosdem Apostolos eadem indignatione perci pt m-ιμ qηψηros,cum mater ipsorum pro duobus filiis suis dexteram & sinistrii in regno petijt, de quibus haec 'Na reus ' Et audientes decem indignati sunt de Iacobo&Ioanne JRursis etiam cuini idem se d Marc. Io.1-1 a ceteris ducti enta Domino una cum Petro in montem Tabori Intrauit inquit I ucas et, s cogitatio in eos,quis eorum maior esset.J Immo,ut ait Marcus di in via inter se disputauerunt, sΜ rc quis eorum maiore sici. Ceterum quantumlibet vidissent Petrum omnibus a Domino pilatum, ac progaturis quamplurinus auctuin, numq tamen id infenso animo tulisse sunt vis. Porro qua- . tu in libet Ioannes primum locum post Christium accepisset inmensa, tamen in pedum ablutione g Aης lin i . ceteris petrum esse praepositum,primuinque omnium Iesum pedes Petri lauisse,S. Augustinus g NI' -- testatur,quod de multis etiam rationibus demonstratur h. Sed de his hactenus. ea. i Ceterum, o quae scripta sunt ab Euangelistis de sacratissimae Eucharis te institutione, facilius XLIII. inteIligantur,operaeprecium exasi in alii hic intexere,quae in antiquo Hebriarum libro Rituali hahentur. In canone. n. eorum haec continentur: In Paschali conuiuio, posterior quae esset mensa, non mi instit ut in aliis dierum festorum secundis camarum mensis bellaria apponebantur sed latum a lege sa-EWhatutias cibus,nimiru primo loco embamina ex inlybis di lactucis agrestibus fastum, alijsq. rebus rim conditust inq. eum primum paterfamilias intingebat offam arymam, mox ceteri, sco. consumetiatur. Deinde ide paterfamilias tortam azyma Gu, vi alij textus habet dimidiam sub mappa hactenus seruata in frustra frangebat, in tot particulas illam diuides, quot essent in coena discunabete , sicq. diuisam singulis porrigebat,quo facto, ipse poculum degustatum tradebat proximo, ille stilo,donec Poculum per totu conuiuium circumserretur. Insuper qmseeundae illae mensae Iudaeorum erant ob accepta bene licia ad gratias Deo agedas potissmum comparatae, cum in ceteris secundis mensis esset v stata quadam communis benedictionis sermula, in Paschali secunda mensa post illam benedictam,cum distribueretur torta aryma haec verba idem paterfamilias dicebat Iste est panis aerumnae,que comederunt patres nos ri in terra Agupti, quisquis esurit, accedat Ecperagat Pascha.J post hac idem accepto poculo benedicebat his verbis Bndictus es Diae,qui fructu vidis errasti, &e. Sicq. delibatu vidictum est poculii tradebat proximo,ille se do,& scde- inheps,haec ex libro Rituali Hebraeorum. Ceterum quod est notatu dignissimu) non latum apud Iud dios vetus illa erat consuetudo,ut in se dis mensis se libantes gratias Deo agerent, sed & Getiles ips in iisdem secundis metiss merum libarent diis,& alia sacra sacerent,ut Athenaias tra- i Atheneui lib.
sus additis nouum institueret sacramentum, & quae in memoriam veterum beneficiorum fuerat instituta, in commemorationem omnium praestantissimi noli iter accepti bene seii mutarentur. Quod vero ne longius digreda videamur, ι res postulet nonnulli dicunt, post ablutos discipu- XLIV. h lorum pedes, iterum recumbentem Iesum cum suis, quod reliquum erat coenae agni absumpsisse Sestituisiectac bolunt enim Ianna inter coenandum a mensa recessisse) ex superius dictis arguuntur satis, atque rum . ex eo etiam, quod lege diuina statutumerat,agnum Paschalem comedendum esse festinanter k, k Ea d. a. qua ex parte certe Dominus legem minus implesset,s agno ex parte comesto,e mensa retes silet, . . e .
pedes a. discipuloru lauisset,ac post longam mora i ad esum agni iterum redijsset. Vn quod dieit
Matthaeus mi Genantibus autem eis,accepit Iesus panem,&,enedixiti&quod Marcus η alti m Matth. . Et manducantibus illis,accepitIesus pane,i: benemeens fregiqidem est ac s dixis et, Recnm n n Narci ' tibiis illis,liseetenim in hune modum esse intelligenda, Lucas aperit, dum testatur charistiani esse institutam post Genam dicens similiter,& calicem postquam etenavitae ictus. Hie est ea P 'aiae dic. ' uod & ipse testatur Paulus P seribens ad Corinthios.
Quo vero ablutione pedili facta ut tradit Ioannes q) immo rite statur Lucas post insti- XI. V. tuti Euchari ilia inde discipulo proditore Diis sermonem habuiste dicatur, Matthaei vero di x Maudiis. Marcus anteirusticam it Iaminensam id contigisse tradant, nihil prorsus es absurdi, de ea re H ς, ΙΑ. AniurιEccle.Tom. I. Κ bis in
220쪽
a philip a b Ol, qui interpretati sunt i
bis in priori, ac inde posteriori mense hoe discrimine ereparn ab esu Lucharistis placet distingue Are Diam esse locutum, cum praesertim de perditione illius adeo sollicitus eset; d cente de se Al nolo Eadem vobis scribere, mihi quidem non pigrum, vobis autem necessarium. Videte canes, videte malos o rarios, videte concisionem Gnsat ex itiique, ccinam Diai sic enim Patres h appellare consueuere institutionem sacratissima Lucharistiae; idemq. est e manducare coenam Dominicam,quod Eucharistiam sumere, Ausustinus s demostrat licet ea voce,'talijs, abuti soleant Nouatores sutile distinctam a coena agni Paschalis ac post illam fuisse administratain
Imoran meim o, illi a cierum o ti ineffabile est institutuna .nuo transubstantiatio fit panas S vini.
In qua primum illud sacramentit ineffabile est institutum,nuo transubstantiatio sit panas & vini. in carnum de sanguinem Christi in ipsum Christi corpus sub utra a. specie integrum. Tu e & Apostoli,cum ipss Diis praecepit id ipse in sacere in sui memoriam, sacerdotes sunt facti,am. apsum sa
criticuam quod offerre est ordinatu Id Apostoli ipsi,id Patres oes, id traditio Ecclesiastica, alq.
i Ambros. in lade sacram. Aug. lide pie. merit. contra Pelag. li. . 24S alibi
' erit .contra Pelag. lib. l. La. I .
Atque ut de his singulis quod instituti ratio postulat breuiter interea agamus: m huius sacramenti institutione in primis considerandum est ipsum tempus. Cum.n .ipsa prima die Azymorii, decim aquarta luna ad vesper im,cum Pascha seo in legis Moysi ritum ageretur,post esum agni sacra Eucliaristia Derit instituti nulla est dubitatio, esse consectam in aetymis, & non in ferment to:quem etiam ritum struatum esse ab A solis,ac corum successoribus, Epiphanius L quantumlibet ut dictum est superius ipse dicat legitimum Pascha esse a lano anticipatum,ag contra Ebionaeos haereticos, qui primi luerunt Apostolorum teporibus Ebion. n. primus post Sim nem magum ab Ignatio ς recensetur haeresarcha testatur,sic dicens: Musteria aute fac hiat ad imitationem sanctorum in Ecclesia ab anno in annum,per azymos, hoc est, non fermentatos panes haec ille. Si igitur illi ad imitationem tinctorum in Ecclesia in aχymis Mysteria conficiebant hoc n. nomine antiqui Eueharistiam nominabant nulla est dubitatio, maiores oes eumdum seruassu ritum,ut in mymis eadem Mysteria sacrosancta consecerint. At unde hoc illa nasi a luis inorum Patribus, Apostoliis Diii,& illi a Christo id facere didicissent3 Sed in his non immoramur. Ageduna,anteii de re ipsa agamus:quibus non vibus maiores nostri consueuerint sacram Eucharistia nuncupare,quo ex ipsis immunibus tuta res Acilius cognostatur, adducamus in inediu . In primis,habito respectu ad Fideles,qui eam accirientes, Christo per Omnia maxime viuuntur, eodem nomine quo nos in psentiarum utimur, Communione seu Communicatione ab Apostolis , illa esse dictam,t dein facit Paulus Apostolus dum ad Corinthios scribens, haec ait a Calix benedictionis,cui biidicimus,nonne comunieatio sanguinis Christi esti J Lucas g item in Actis: Erae, inquit,perseuerantes in doctrina Apostolorum ' communicatione fractionis panis. J insupero, admirabilem ac ineffabilem rerum diuinarii ni secretam qanda coitinctionena, a Graecis mua Latinis vero Sacramentum inuenies nominata. Tertullianus plane Eucharisti*sacras iam tum appediat, di alii post eum. Nomen vero Eucharistiae a gratiarum actione Geductiam, mu- .nς esse reperitur ex aequo Graecis pariter ac Latinis, Rursus etiam quoniam Diis dixit: Pate meus dat vobis panem de eclo uerunt; panis enim verus est qui de celo descendit dat vata initi dolea ratione Ignatius i Apostolorum discipulus ipsam Eucharistiam, Panem Dei, Panem caelestem frequenter appellat & ad Romanos stribens haec ait: Non gaudeo corruptibili nutrimen p. nec voluptatibus nutus vitet panem Dei volo, panem caelestem, quae est caro Chritii niti Dei . 1 Lade igitur ratione quatenus continet ipsum Christi corpus, maiores id e Sacranaestum appci lare consueuerunt Corpus Christi. Et modi nuncupatione si pius a Tertulliano usurpata inuenies, ut cum ait m in libro de Oratione:Quod oratio solueda sit, Corpore Diti accepto J 3e paulo post: Accepto Corpore Diridi reseruato. 5: in libro de Idololatriae Eas manus admouere Corpori DH.J& alibi vi Caro Corpore & sanguine Christi vestitur, tanima Deo saginetur & fer Pudicitia sic opimitate Diti Corporis vescitur.J Sut de his alia innumera aliorum testimonia, vCypriani Hieronymi, Ambrosi, Augusini,& aliorum,quae praeterimus. Istud ipsum Sacramentum, quod non esset cibus omnibus communis, sed eam Christi oblata pro saecvii vita, ea ratione Africani Fideles Vitam proprio nomine dicere consueuerunt: unde Augustinus q οῦ optime, inquit Punici Christiani baptismum ipsum, nihil aliud quam Salutem; & Sacramentum Corporis Christi, nihil aliud quana Vitam vocant. J Demum habito respectu, quod pro mccatis hostiaoisertur, Oblatio, S crificium, Liturgia, ae Missa dicta antiquitus reperitur. Sed de his suo li popaulo inserius. Quod autem rei vpritate,non per sguram,vel smilitudinem,allusionemve, vel quouis alio modo fictitio, ipsa Eucharistia si illud ipsum vivificum corpus Christi , quod natum de sanctissimaa Virgine,in ara Crucis oblatum est, di ineffabili quodam ino manentibus specierum aliis Ec vini accidentibus in ipsum transubstantiatum,quod semper Catholiea veritas est professa,ex innumeris sanctorum Patrum locis aliis a.firmissimis runibus esset iacile demostrare. Ceterum cum scia sinus coplures disertissimo: ac integerrimos,atque de fide Catholica optime meritos viros,eo argumento commentarios sere innumeros omni prudentia doctrina,ac fide sincera cumulate resertos, facilitate illustratos, ac denique ut multa paucis complectar) plane diuinos, si1ggerente id iis Spiritu sancto,conscripsisse superuacaneum existimamus,ac lectori onerosum,eadem hic repet re, vel aliqua iis velle addere: illos igitur consulant omnes quicumque earum rerum cupidi sunt. eo se conserant,ac tamquam ad sacram quamdam anchoram confugiat, aduersus prauorum dogmatium in nostram fidem adeo certam atque firmiter stabilitam vibrata 'enenosa tela. Nos interim ne lectore mi stremur cum piando polliciti sinus in nostris Annalibus nore namioria, Christianae religionis institutoru origine ac firmitate repetere de intexere, haec libado poti , am. summi a labris ut dodegustado, si susus ita Milo ne ieiunii penitus leo ore abire sinamus illud unu modicemus de Eucharistis,quatenus est sacrificiu a Domino institutu,ac sacerdotibus