장음표시 사용
241쪽
A rum obuoluerentur, nec in luet Hlam esse rationem habendam cuiuitiis ordinis de dignitatis, etiasi regali effulgeret amplitudine. volt: it,em. modo seipsum sepeliri madauit, quod a posteris in Molate idem tradit Dic seruatum. Sed prosequainur cetera. Interea die sabbati inchoato, Principes sacerdorum ν Pharisaei adierunt Pilatum, rogaruntq. CXXXVII. muniri sepulchrum, e adhiberi custodia, ne discipuli Iesu corpus auferret & resurrexisse falso ia Di . . red. a etctitarent. Ille vero ad eiusmodi officium, ut perquetim diligenter curaretur,datis ad custodiam mi- . AE tinitione litibus illis Q emperavit, qui abeuntes, munierunt sepulchrum, figantesque lapidem, militeS ad ι. ν t. hra. stodiam reliquerunt.Qualis fuerit eiusmodi sepulchri munitio,a Nicephoro sic describitur r a Nire . hi Primum ii: quit, sigillum sepulah est impressum,quod & intactum permansit,& custodia milita μιμι ris,illa de genere alieni.ena,quae in propinquo sigillum obseruabat. Praeterea intans ille lapis ad os sepulchri appositus.i&paulo PQR:Traditum ςst nobis ab antiquis, Iudaeos lapidem illum, qui in salutiserium siepulchrum illud pro operculo positus fuerat,ad summum monumenti labrum pereamque inferne se illi coniungentem, ferramentis quibusdam fabrili lapicidarum arte perserasi se, serrumque ingens a fabro ex propinquo acceptum per virumque foramen immisisse,& in ci 2 culi siue annuli formam circumegisse,atsue ita firmiter capitibus commissis,omni ex parte quasi vinculum circumduxisse, ut lapis qualicunque modo loco suo reuelli, aut saltem ratione aliqua remoueri nisi arte quadam de vi adhibita,nςcessario aut ferrum confringeretur,aut petra rumperetur non e ueriti atque in hunc modum cum magna cura, alq. etiam signo impresso, cum le- pulchrum lirmissime commirnissenticu stodia insuper competenti adhibita,eos abiisse.Jhaec Nicephorus. HIS consentientia testatur Beda i , dum est, etiam suis temporibus illum superpositum b Beda de locis lapidem monstrasse vestigia ferreorum vinculorum. npctis e. . Remanserunt omnia illa passionis Christi atque sepulchri instrumenta ipse . loea , bi haec so CXX VIJ Leta sunt, tantae rei digna memoria consecrata,velut quaedam trophaea vi inriae, eademque facta is i to Orbi conspicua,atque proficua, e quibus velut e perennibus quibusdam sontibus fluenta gra τρορ ε tiarum atque miraculorum eruperint. Ipsas spinas coronae Iesu, columnam ad quam alligatus est cum flagellis caedς retur,arundinem,atque spongiam qua fuit aceto potatus, magna suisse diluentia asseruata, tradit Gregorius Turonensis,simul&Beda d. Tunicam etiam illam ii cons 'n- e Greg. Turon. Iem, a militibus serte datam,a Christianis redemptam de conseruata, auctor est idem Graestorius ς I c Turonensis L qui suis temporibus in Galatia fuisse repositam tradit. Ipsum sudinum insuper, ὸἡ s. quo caput Domini est inuolutum in sepulatiro, quod diuina virtute ab incendio rema'serat 1llae est. .io. sum,esse translatum adris eros. Beda f testatur. Ab hoc diuersum sudarium illud existim tur, e Gies. Tu . quod a Berenice faciei Domini sensulae de sudore aspersae admotum, eiusdem Dominici vultu glon mina testigiem in se retinuit,ut habet Christiana traditio, & libellus manuscripriis de transsallam eius Romam facta, ut assematur in Vaticana bibliotheca, testatur. De eadem Berenice, quae 5e W- ronica dicta habetur,d .eade Christi imagine velo excepta Methodi Episcopus antiquus chro
nographus meminit g. Permansit integra, diuina perante virtute, illaesaque hactenus caneti L . Apud Mama.
sima sindon illa tuae corporis Domini nostri Iesu Christi delibuta unguento, in sepulchro posita t in Chron. fuit veluti operimentum de stratu invii ae Sc in se imaginem in sepulchro Domini iacentis expres. Mu μ 3μsimile ruaturque summo honore in ecclesia Taurinensi. sed quid de ipsa sancti Aima Cruce Domini dicam, quae quantiimuis siue Iudaeorum inuidia. CXXXIX. siue alia causa diutius occultata subtus terram permanserit, tandem sic diuina pmuidentia disponente,in lucem prodita fulgoris sui radiis uniuersum Orbem illustrat,adeo ut vix si reperiri per-n sonam & locum, in quo non si ς aliqua eiusdem sacratissimi liani particula λ Nam&S. Paulinus hlitae de ipsa testatur,sic dicens: ae quidem Crux in materia insensata vim vivam tenens,ita ex it D. C .e. in Io tempore innumeri pene quotidie hominum votis lignum suum commodat, ut detrimenta n. ima sentiat, de quas intacta permaneat, quotidie diuidua sumentib',3c semper tota venerantibus, sed .l, i. ristam imputribilem virtutem & indetrib seliditate de illius prosecto careis sanguine bibit,
quae passa mortem,non vidit curruptiones Gnaec Paulinus. At Cyrillus r Lignum Crucis, insit, i CamilIciuein. testatur ad hodiernum diem apud nos appares,& apud eos, qui secundum ficiem ex illo capien- tes,hinc uniuersum Or m sere iam repleuerunt.J Terra ipsa insuper, qu Domini adiacet sepulchro, diuinam quamdam ex Dominico corpore CXL. proxime posito virtutem liausit, ut merito Fideles illuc peregrinates avide Hierent accipere, quatum ad morbos curandos,tum etiam Udsmones per Sanaos uti consueuerint. Est eius rei locuples testis S. Augustinus λ, dum haec ait de Hesperio viro Tribunitio: Acceperat autem ab amico suo terram sanctam de Hiero lymis allatam,ubi sepultus Christus die tertio resur xit;e-- vit. Hi vae a. que psenderat in cubiculosio, ne quid mali etiam ipse pateretur. At ubi domus eius ab illa in se De εὐ- δε ε Ratione purgata est, quid de illa terra seret, cogitabat, quam diutius in cubiculo suo reuerentiae ν.lchra. causa habere nolebat. Forte accidit,ut ego Se collega meus Episcopus Sinice sis Ecclesiae Maximinus in proximo essemus: ut veniremus rogauit,& venimus,cumque nobis omnia retulisset,etiam hoc petiuit,ut infoderetur alicubi, atque ibi orationum laeus fieret, ubi etia postent Christiani ad celebranda quae Dei simi congre ari.lhaec Arietustinus: ex quibus videas antiquam Christianorupietatem,qui non modo loca illa sancta, in quibus Dominus est conuersatus & pallus. aesi ficiorumlibus illustrarint, sed tenuem ex sep ilchri loco semptum pului sicut uni eodem honore habendum existimarint,acto ut eiusde in codendi causa etiam ecclesiam excitarint. Ex eade terra, aqua admixta, λrmari consue aisse toreulas q uasdain, easdemque per diuersas mundi partes transmiisti sesitas ad morbos curandos,aliasque diuinas gratias impartiendas, testatur Gregorius i Tuε Tu remensis. Atque de his satis. δες, .ura . Quod reliquum est,antequam de resurrectione Domini historiam aggrediamur, operaepretiu CXLI.
242쪽
i Asia. li. sapud H en is Daniel.
tione breui quaedam examinantes,perquirere, cum prς sertim Qt 0pius diximus ex certa ratione temporum,historiae veritas soleat maximypere confirmari. De anno itaque,quio passu Sest Christus quidam agentes,exorbitarunt absurde nimis, cum putarent eum cruci affixum natum annuquadragesi inum sextun ridque nulla habita ratione temporis quando sit natus vel pantis: sed tam tum quod eo annorum numero aedificatum fuerit templum, quod ipsius Christi typum gerebat. Horum errores Augiistinus refellens, hac ait -: Per Olympiades de Consulum nomina multa sepe quaeruntur a nobis,ic ignorantia Consulatus quo natiis est Dominus, ta quo passiis est, multos coegit errare, ut putarent quadraginta sex annorum aetate pallam esse Dominum, quia per tot scificatum esse templum,dictum est a Iudaeis, quod imaginem Dominici corporis habebat. Et annorum triginta sere baptizatum esse, retinemus auctoritate Euangeliea: sed post ea q uot annos in vita egerit quamquam textu ipso actionum eius animaduerti possit,tamen ne aliunde caligo dubiatationis oriatur, de historia gentium collata cum Euangelio liquidius certiusque colligitur. Tucenim videbitur non frustra dictum esse, quod quadraginta de sex annis templum aedificatum siit: ivt eum referri iste numerus ad aetatem Domini non potiterit, ad secretiorem instructionem humani corporis reseratur, quo indui propter nos dignatus est unicas Dei Filius, per quem facta sunt omnia. hucusque Augustinus. Rursus vero de inde irrepsit error, ut cum Iudsi ad Dominum dixerint hi Quinquaginta annos nondum habes,& Abraham vidisti Jquasi huic aetati proximus accessisset: scriptum inueniatur apud Irenaeiun q, passum Dominum post annum suae aetatis quinquagesimu . Hec licet apud ipsum legantumquod ab ipso sint scripta negamus omninomam eodem capitulo superius his contraria profitetur,cum baptizatum Dominum dicit existentem annorum triginta, ac subinde tria numerat Paschata,quorum tertio ipsum Iesum esse palluin affirmat; quibus temporibus Dominum praedicasse Euangelium,testantibus id ipsum quatuor Euangelistis. Augetur insuper de iiii postura suspicio,dum auctor in fine confirmare ac stabilire nititur tam patens mendacium malin rum auctoritate,discipulorum nempe Ioannis, qui id ipsum ab eo acceperint, & ab alijs Apostolis: cogens in primis in hunc modum Euangelium per Ioannis discipulos, ac ipsum denique Ioannem,ceterosque Apostolos manifestissimo errori adstipulari ac consentire. Fuit ea praeterea Tert illiani de anno passionis Christi sententia, ipsum lubiisse micis suppli- Tiberis via ticet) quintodecimo anno Imperii palliis est Christus, annos habens quasi triginta cum pateretur.J Nec est quod dici possit textum esse depratiarunt, ac legendum esse loco, pastis, baptizat mana cum ς ipse agens contra Marcionem attirmet ipsum reuelatiun cise,lim est,auspicatum praedicationem Euangelica anno duodecimo Tiberii Imperatoris,plane sipnificat trieranio prςdicationis pervcnisie ad annum decimumquintum eiusdem Imperatoris. Sed & dum illuctipsum tempus Consulibus signat;quid in ea re senserit manifestissime declaratur; sic enim ait te Passio huius exterminii intra tempora septuaginta hebdomadarum persecta est sub Tiberio Caesare, Coi Rubellio Gemino, Se Fuso Gemino mense Martio, teporibus Paschae,die octauo Kal. Aprilium. J haec ille. Porro hi Consules reperiuntur insisse Consulatum ipso anno S decim quinto Tiberii Imperatoris, qui numeratur a nobis Christi tris iniusprimus, quo inchoato est baptizatus. Ceterum huius sententiae non Tertullianus, sed primus assertor videtur fuisse Valeritinus haeresiarcha de quo haec Epiphanius i': Primus Valentinus,qui triginta nobis saecula con- finxitiabeo quod triginta annos educationis viis ac virilis ipsus aetatis suisse putauit,ignorans a non selum triginta annos compleuit,&c. Complures antiquorum lcgentes apud Tertullianum his Consulibus consignatum ei se annum pastionis Christi,nec aduertentes ipsum errore lapsum, aperta in hunc modum semel erroris via,& ipsi in eumdem lapide offenderunt, aftirmantes Christum Dominum iisdem Consulibus passii messe. Fuerunt hi scriptores non ignobiles, sed spectatissimi in Ecclesia Dei,nimi mina Iulius Africanusi in eo libro quem scripsit de Temporibus, Lactantius ν, Hieronymus i item: sed&Augustinus m etiam sub ijsdem Cois .a Tertulliano ampositis Christum pastum esse confirmaui qui N ad Hesychium scribens Π, hic ait: Α natiuitate Domini computatur anni serme quadringenti viginti: a resurrectione aute in vel astesione eius anni plus minus treceti nonaginta. Ex quibus plane videas,aetatem Christi circa annum trigesimuea ratione terminasse. sic & Seueriis v. Ex recis antiquior Clemens P Alexandrinus, trigesimo impleto anno eumdein crucis supplicium subiisse tradit. Fuit de opinio Gnosticorunari, qua affirmabant Dominum nostrum anno tantaim Euangeliupraedieasse. Apollinaris Laodicenus diuersae fuit sententiae, Christia dicens bienio post Baptis iam pdicassetque secutus videturCassiador' . Id ipsum vistus est sensisse Cyrillus Alexadrinus, dii tradit Christum duobus annis docendo peragrasse Iudaeam. Philastri usu vero Christum vixis annos Christo tribues, ut videre est,si 3 uno de triginta annis tradit, q uod Seuerus probat totidem ad calculum reducas annos Christi ex numem annorum Regum Iudrorum ab ipso coinput tos. Sed de S. Gaudetius Episcop' Brixianus intractatu tertio de prima Dominica Paschae haec ex precus: Anniculus est rium nempe quia post illud baptismum,quodpm nobis in Iordane susceperat,vsq.ad passionis suae diem, unius anni tempus impleuit.Nilla tantum scripta sunt in F ua liis,quae in illo anno vel doeuit vel secit,&c. JHis proximus accedit Orosius L alim anno decimo septimo Tiberii Imperatoris Christum Dominum passum affirmansuerunt de huius sententiae nonnulli ex recentioribus , quos recensere praetermittimus. S. Epiphanius y per Consulares fastos Chriui annos enumerans Redemptorem nostru passum esse tradit anno suae aetatis tri sim ertio, dum ait: Comperitur. trigesimotertio anno aduentus incarnationis suae unigenitus passus esse lex post multa: Trigesimotertio suae dispensationis in carne Postquam transgressus est duos Consulatps quos diximus duorum Geminorum, re Fusii
243쪽
A ae R ii iiij deinceps in tertio Consulam,in tertio ipsitis mense post Ianuarium & Februarium,in mense Martio perfecit mysterium passionis.Jsed plane constat ipsiim in mendaces Fastos incidis tacuin anno trigesimo Domini alios diuersbs ponat Consules dastinguaiq. Consulatum duorum Geminorum a Consulatu Rubellii di Fusj; sic etiam superius dicens: Post illum Consulatum, qui trige limo ipsius anno indicatus est, Siluani scilicet & Neruae, alius Consulatus fuit duorum Geininorum appellatus: deinde alius Fusij re Rubellii,& sic in medio Consulatu eo, qui post Rubellii Consulatum successit, Vinucii & Longini Cassii appellatus, patitur Saluator ante diem decimu- tertium Kal. Aprilis. Jhaec ipse: cum tamen liqueat omnium antiquorum assertione α tabulis CO-sularibus, duorum Geminorum Consulatum fuisse Rubellii di Fusii Geminorum. Sunt plerique alii, qui dixerunt Diam nostrum passum anno trigesimotertio suae aetatis per tres CXL vi.
menses inchoato: Sed cum eo potissimum innitantur fundamento,quod Dias fuerit baptizatus ipso trigesimi anni exordio una in hoc errent,in ceteris quoque deducendis annis errare, non mirum est. Sane quidem ipsum Dominum nonnisi expleto anno suae aetatis trigesimo, & trigesimo- primo inchoato,esse baptitatum, superius ex Olympiadum supputatione, Consulum positione,B Patrum auctorinate, & Romanae Ecclesiae testimonio satis demonstratum est, cum de anno Christi primo disseruimus; adquae qui ista uberius scire cupit, remittimus, fixa enim semel chronol gia,quoto Christiis natus est anno ceteri qui inde sequuntur anni facile dinumerantur. Attamen quia cupidi facilitatis sumus, di in hoc totis viribus elaboramus, ut unusquisque veritatem manu attingere,& quasi attrectare possit eadem aliqua saltem ex parte repetere, potissimum quae adeo vera ac necessaria sunt,non vitamus, nam etsi certe quae sunt dicta satis esse possent ad tempus ipsum passionis colligendum, tamen ne etiam suo loco haec praetermisisse videremur, aliqua repetere, de alia quoque addere instituimus. Res est in confesso apud omnes recetiores, qui exactiori diligentia Paschata ab Eliangelistis recensita numerarunt,post baptismum Christi quatuor per an- nos singulos esse Paschata reuoluta, de quibus singulis per singulos annos, ut res postulabat, egimuς. Haec cum ita se habeant, exacteque probatum sit primum Pascha a Ioanne recensitum incidisse in annum Domini trigesimum primum,concludendum necessario erit. ltimum, quo passiis est, in annum eius aetatis trigesimumquartum incurrisse. Quod ab his recentiores aliqui dissentiant, non ea ex causa factum est, quod negent quatuor
C Paschata in Evangelio esse descripta, sed quod putarint ut dictum est) ab anno trigesimo primu
esse Pascha numerandum, Ignatii textus vitiosa transsatione dempti, cum tamen verba in epist la ad Trallianos in hunc modum conscripta habeantur,ut iam explicauimus alias, eum de his egi
de cadibus, baptizatus est a Ioanne.Jpost haec vero idem Ignatius haec subditi Et ubi trienniu praedicauit Euangelisi, signa Se prodigia patraritia falsis Iudaeis Zo Praeside Pilato iudicatus est, &c. I
quibus plane significatur, Christum passum esse annos natum tri Sintaquatuor. Itaque Ignatius proximus aetati Christi, immo qui eadem vixit aetate, qui Ze Christum post resurrectionein se vividisse in earne testatur, scribens ad Polycarpum qui Iocusa Hieronymo citatur φ nostrae se tentiae non natum assertor, sed auctor habetur, qua dicitur Christus affectus supplicio crucis anno tris si molertio ac me se tertio suae statis: Na expleto anno trigesimo esse bapti ratum, di triennios, dicationis euoluto esse crucifixu,ex eius lententia affirmare necesse est,eumdemq. Redemptore nostri4 in humanis suis se annis trigintatribus,& quod superest a natalis tempore usque ad ipsum mensem Marti u,quam sententiam in hisce nostris Annalibus profitemur. Sed quo istaec certiora D reddantur;quibus nos adhuc persuasi,hanc potius quam alia lectati fuerimus sententiam, dicere prosequamur. Non immorabimur autem in refellendis de ea re multorum sententiis, qui vel triagesimo, vel triae simoprimo, siue secundo, vel tertio suae aetatis Christum crucifixum este dixerutritam nostris rebus firmiter stabilitis, sua sponte contraria quaeque corruant necesse est. Huius sententit, qua Christus asseritur cruci affixus anno suae aetatis trigesimotertio, & mense CXLviii. tertio nequaquam quide prout multi existimant suit Beda primus assertor; cuius Igna tu fuisse Ee t fia ρο auctore diximus,qui potitis sectator accessit, ut eiusdem auctoris assertione probatur,na eius sen- inararentiae ipsam Sanctam Romana Ecclesiam assertrice & Observatricem fuisse inuod ceteris omni- in. bus pstare debet auctoribus ide h ipse testatur his verbis: Habet,ni fallor, Ecclesiae fides, Domi- , Beda de tannum in carne paulo plus et triginta tres annos, usque ad sua tepora passionis,uixisse. & inferius: temp.ρ DSancta si quide Romana & Apostolica Ecclesia hanc se fide tenere & ipsis testatur indiculis, quae suis in cereis annuatim scribere selet, ubi tempus Diticae passionis in memoria populis reuocas,
numerum triginta annorum semper & tribus annis minorem si ab eius incarnatione Dionysius ponat,adnotat. Den . anno ab eius natiuitare, iuxta Dionysium, septingentesimosecuta non e vi. lam δέ primo,ut habent deprauata exemplaria) indictione quartadecima,fratres nostri,qui tuc ROms sue tuit Malit. lib.σ
μ re hoc modo se in natali Diti in cereis Sanctae Mariae scriptu vidisse,& inde descripsisse referebati eme .temp. Α passione D ni nostri Iesu Christi anni sunt sexcenti sexaginta fio.Quoniam igitur ut supra inemorauimus quingentis triginta duobus annis circulus Paschalis circumagitur: his adde triginta tres,vel potius trigintaquatuo utiliu ipsum quo passus est D ,attingere possis annia, fiunt quingenti sexagintasex: ipse est ergo annus Dominicie passionis e& resurrectionis a mortuis. Jhaetentis Beda,ex quibus concludit Diam nostrum passum esse post trigesimumtertium annum,& menses tres. Nee ab his discrepat quod inulti putant ut alibi dicat Christu natum quadragesimo secun eo xi A ligusti anno & decim ctauo Tiberii passumnam numerando annos Augusti a nece Cae d Besti de lex saris, & inchoando annorum Christi numerii a dictis Consulibus Lentulo & Messalino, aeque inia aetaturus. ter se consentiunt Christu passum anno suae aetatis trigesim tertio expleto,& amplius tribus mensibus, idq. accidisse anno decim elauci Tiberii Imperatoris.
Denique ut paucis dicam quotquot dixerunt Christum natum quadragesimosecundo rvi, Qe- lial. ticl. Tom I. M Augusti CXLVII. Ignan firma
244쪽
Augusti anno,ac passum decimooctauo Tiberii quorum est Ingens numerus huic nostrae sentem Atiae sque consentiunt; sed in numero annoriam Christi illi a nobis discrepant, qui parii attente considerantesqn natus de baptiχatus est Christus,trigintaduos annos de tres menses tribu ut eius aetati, quod 'tiatum a maioru in assertione,vsu Ecclesiae,& germana Euangeli j interpretatione abhorreat,est dictuni superius. Non tantum igitur ut diximus his nostris sauet Ecclesia Romana, ad- a Marian Moy stipulatur de Beda, sed Se Marianus Scotus,qui ante quingetos vixit annos, nobilis chronograi' ' ius assentitur,qui Sc sub dictis Coss. Christum natum, annoque Tiber ij decim ctauo passim,etainiata usu annum suae aetatis agentem trigesimumquartum per tres menses inchoatum,testatur. Id ipsum et ibi otio Victorinus,qui a baptismo Dominico usque ad ultima Iustiniani I mperatoris tempora per Coss.. ,sita. Paschales cyclos perduces, in anno trigesimoquarto Domini,ex aduerso laterculi annum passi ' nis Domino adnotauit. Graecos itidem in eadem ire sentetiam certum est, Chrysostomum in se mone de Ioanne Baptista, Nicetam, Cedrenum,& alios. Videas & perbelle his respondere a Hie-b Hiende se ip- ron vino b assertam chronographiam,quain Romans Ecclesiae potius quam Hieronymi essedi ξας- 'μ xerimus ς; quippe qui passi uti dixerit I ominum ut dictum est anno tragesimo. Sed cum ait ae potui inpia passione Domini usque ad secundum Neronis annum quo Paulus Romam mitti rur, annos excu ustu. risse viginti quinque, rursumque numerat ab eadem passione Dominica usoue ad eiusdein Neronis Imperatoris annum decimumquartum annos trigintaseptem, omnia ad amussim ut aiunt
dictε a nobis assertae respodent Romans Ecclesiae chronographi ς, illi tradiis haud dubiu ab Ap stolorum principibus, qui eamdem suo sanguine consecrarunt appellat enim eam S. Irensus locuplex Petri Se Pauli depositorium, in quod illi omnia quae sunt doctrint de traditionum intulerunt; ut nulli sit dubium,eosdem tempus aetatis quo passus est Christus, iis qui tunc Romae erant, Christianis notum fecisse. CL. Ex his igitur tam ex antiquo Romane Ecclesie usu,maiorum traditione, Ignatiique in primis, qui taculo Christi vixit, assertione, di complurium tum Latinorum tum Grςcorum auctorum adstipulatione, satis superque firmatum ac stabilitum habemus, passum Dominum nostrum anno suae aetatis trigesimotertio Be mense tertio,agente Tiberio in Imperio annum decimum auum. Qui vero consentiunt passum Christum dicto suae aetatis anno, sto Tiberii decim ono, inde illis erroris causa accidit,quod tempus quo natus est Christus, parum exploratum habuere,vitio m. Ignatii textus translatione decepti, natum dixerunt eum sub Augusto de Silvano Coss . Id ipsum cetiam illis errandi tribuit occasionem, qui aeque nobiseum sentiunt pactim Dominum anno Tiberii decimooctauo,sed tamen suae ipsius aetatis trigesimotertio per tres menses inchoato, quod natum putant Dominum sub dictis Consulibus. CLI. Unum est tamen quod his obstare videtur,nempe Phlegontis auctoritas,dum ait anno quarto Olympiadis dii centesimaesecundε factum esse illua prster naturi ordinem Solis deliquium: m-rue Olympiaci anni numerari incipiant a solstitio istuto circa finem mensis Iuni j quartus annuuictae Olympiadis inchoatus dicto anno decim ctauo Tiberii Imper.in declinumnonum eiusdQproducitur, adeo ut ea desectio Solis non sit facta hoc anno decimo auo, sed sequenti decim a Eusta Chro. nono. Haud enim putamus haec praeteriisse Eusebium 4, qui ad verbum testimonium phlegen- Phl g te tis recitat,exacteque obmpiades suppi: tat,& timen secundum eiusdem sententiam passum p
nit Dominum anno decimo auo eiusdem Imperatoris Tiberii , eumdemq. baptietatum tradie
rimae: ut videas ipsum inte anno quarto Olvmpiadis CLII.
anno decimooctavo, inchoatur. Reddam eiusdem Eusebii verba,testimonio Ioannis Euangelistae dictam interpretationem firmantis associata: postqua enim Phlegontis verba recitauit, haec mox addidit: Argumentum autem huius rei, quod Sestiator isso anno passus sit, Euangeliu praebet I nis,in quo scribitur post annum decimumquintaim Tiberii Caesaris,annis tribus Dominum p dicasse Jhaec ille,non ut puto ex verbis Ioanis,nisi aliud a communi ipse nactus sit exemplar eius Euangelij, sed tot Paschalibus a Ioanne commemoratis.
Opinati et sumus aliquando, cum ab Eusebio ponatur Christi passio olympiadis illius anno
v ob ta. mp tertio, rursumq. se id ex sententia Phlegontis facere profiteatur; omnino in notam numeri errore dum ια codice. irrepsissemam cum ille tradat,anno quarto eius Olympiadis illam eclipsim accidisse N ipse nihilominus ponat anno tertio,inanifestus error apparet,sicq. quod dicit anno quarto illud contigisse deliquium,restituendum sit, anno tertio,prout ab eodem Eusebio sub eodem nota numeri ponitur,atque scriptis confirmatur: longe enim verisimilius est in numeri notam errorem irrepsisse, ci. tam egregium,&que unicum habemus Olympiadum supputatorem, quasi imperitissimum una ieademq. sententia quod vix nisi amens quispiam,veIcerte infans, qui adhuc numerare nesciat, facere posset contraria prorsas scripsisse,dum profitetur se sequi Phlegontem,& anni spatio ab illo mox discrepat. Sed lisc legentium linquantur arbitrio. At magis placet quod superius dictum est, Phlegontem, cum non scribat quoto anni mense illa eclipsis acciderit,sic dixisse anno quarto eius Olympiadis eo tigisse, qd sub cictis Cosulibus,m anno decim ctauo Tiberii, dictus annus quartus incipiat. Sic enim consueuisse maiores ab anni exordio ipsum integrum denominare, multis exemplis esset facile demonstrare. Sed de his hactenus. Quod vero ad eius anni Domini cs passionis mensem pertinetisere omnium fuit sententia, D CLIII minum nostru passum esse mense Mariij paucissimorum,mense Aprilis. Sed quota potissimu die Quo me e oe mensis Martii λ Quamuis antiquorum nonnullorum opinio ea fuerit, ipsum Redemptore nostruo e cbr si sit eruet astixu vigesimaquintat tame eum tabulae astronomicae non his aeque consentiant,eaedemque adeo inter se diuersae tradantur,nec quid in his statuisse videantur quod costans solidumq.permaneat,sed contrariis.obiectionibus vacilleti viri harum facultatu consultissimi, desperatione peni-
245쪽
. res superati, certum quid affirmare impossibile rati,rem in solutam aliis reliquere. Si consuI ' tue antiquitas quidde his fuerit opinata, reperimiis in Cocilio Caesariensi sub Theophilo eius ciuitatis Episcopo tempore Vidit oris Romani Pontificis,dictum I heophilum sic esse locutii Passus namque Dominus ab undecimo Kalendarum Aprilium,qua nocte a Iudaeis traditus es,& septimo Kalend. resurrexit.Jhaec ille, idi ceteri consenserunt qua ratione dicendum esset, Christupassum esse nono Kalendas Aprilis. od ad diem passionis pertinetaexploratum est omnibus,&Euangelii auctoritate firmatum,passiim esse Dominum hebdomadis sexta die,ciuam Iudaei sexta sabbati, Gentiles die Veneris, Christiani Graeci parasceven, Latini sexta seria acere cosueuere. Ceterum quod ad parasceven spectat: licet Graeca vox sit,ea tamen Iudaeos uti consuetiisse,Aurust iniis b testatur his verbis: Isto verbo Graeco libenter ututur Iudaei in huiusmodi obseruati nibus etiam qui magis Latine quam Graece loquuntur.J Verum quod alii putarunt ab iis de appellari solitam sextam seriam Coenam pura: res se longe aliter liabet, minime enim allecuti viden- tur sensum verborum S. Augustini ' que citati sunt huiusmodi: Acceleratam vult intelligi sepuly turam,ne ad uesperasceret, quando iam PP paras uen, qua Coenam puram Iudaei Latine visitatilis apud nos vocant, facere tale quid non licebat.J Extat de C nis puris etiam locus Tertulliati id, dum ait: Dies obseruatis,& tcpora, uec annos, di sabbata, ut opinor,& Cinnas puras,& dies magnos j Sed ut haec facilius assequamurun primis quaenam a senioribus dicta sit Coena pura, ac su- inde quam et Iudaei intestigerent Cinnam puram, Sest exactius perquirenda: cum nemine praesertim iuitenerimus,qui rem ipsam nobis videatur penitus assecutus .inie apud Festum ς Coena pura dicitur,cum in ea apposita dicatur offa porcin nihil est ui ad Iudaeos pertineat. Apud Philonem Iudeu,in libro quem seripsit de Vita contemplativa, haec leguntur. Mensa pura est a cruentis dapibus pro cibo panis apponitur,calpro opsonio,pro condimeto hyssopus.J Tertullianus i hse in eamdein serme sententiam. Pastum & potu pura nosse,non ventris sicilicet,sed antinae causa.Jhancq. fuisse Coenam pura,quam alibi g Xerophagiam nominat, nimirum aridorum ciborum usum. His assentiuntur quae ab Apuleio h in haec verba dicuntur. Hoc optantes,conuertimus ad puram de sine animalibus coenam.JI cstatur id ipsum Plutarchus in libro de Esu carnium nempe coenam puram illam esse, quae absque animatis paratur. Sic isitur quantuin ex his colligere licet, si non quodlibet ieiunium coenam puram maiores dixere, sed in quo abstinentius victitarent, cum alioqui austera de tetrica suisse Iudaeorum ieiunia, Philo testetur in vita Moysi, eosque nomii si sub stellae ortu coenare consueuisse, Hieronimus tradat. Erant quidem abstinentissima Iudaeorum ieiunia, atque adeo ut apud Gentiles eadem essent in prouerbio. Suetonius enim haec recitat ex literis Augusti ad Tiberium scriptis. Dum lectica ex regia domo redeo,panis unciam cum paucis acinis vitae duracinae comedi. ac rursum. Ne Iudaeus quidem, mi Tiberi,iam libenter sabbati ieiunium seruat,quam em hodie seruaui, qui in
Quod ieitinia sabbatoriorum.Jappellat enim sabbatarios Iudaeos. in apud Persium o etiam haec de ieiuniis Iudaorum. Retulitaq. Iubbata patres. J- perinde ac si diceret, Iudaica sabbata. A circumcisione enim Iudaeos dictos esse Recutitos,alio I P co opportunius demo strabimus. Strabo ct meminit de ieiunio sabbati,dum ait, Pompeium M gnum Hierosolyma cepisse, obseruato ieiunii die dum videlicet Iudaei ab omni opere cessarent.' Sed cur ab his omnibus ieiuniit sabbati nominatur, cum nefas esset Iudaeis sabbatis ieiunare pNam Rabbi p Moyses AEgyptius expresse testatur, vetitum fuisse Iudaeis sabbato ieiunare, nec in aliqua asilictione suisse licitum indicere ieiunium sabbato tradit, nisi uno casu tantummodo,cu videlicet ab hostibus ei uitas esset obsessa, nam . ait fuisse statuta,ut qui sabbato ieiunaret, sequenti etiam die ieiunare deberet. idem'. cu agit de ieiunio Purim, cum illud incidisset in sabbatum,anticipandu esse,& quinta sabbati persoluendii tradit. Est expressu in de Iudith q, quod omnibus diebus vitae suae ieiunabat praeter sabbata,& Neomenias & sesia domus Israel .Quid ad haec certi respondeamus,haud facile est inuere. Suppetunt tamen eius nominis nonnullae causis, ut illa in primisquq a Iosepho in Vita sua ponitur,consueuisse nimiru Iudaeos ieiunii tempore pene seriatos esse, synagoga adire, & cu aliis preces sundere, qua fortasse ex causa eade ieiunia ab illis sabbataria, seu sabbati dicerentur. Alia insuper ratio occurrit eius nomencla cirrae, scilicet cla IuΕ daei dies omnes adiectione tamen numeri, sabbais nominarent,videlicet prima sabbati, secunda sabbati,di sic de ceteris, quacuinq. die ieiunassent, sabbato ieiunare putarentur, usitatus.n.apud eos sermo fuit,ut quod in hebdomadae diebus singulis facerent in sabbato se illud agere dicerent. unde apud Lucam Pharisaeus, Ieiuno, inquit, bis in sabbato J duobus videlicet diebus hebdomadas, nempe ut superius diximus ex Epiphanio secunda & quinta die. At si nelitrii horum placet,illud ingera.Quis requirat apud Gentiles scriptores de rebus ex te nis agentes, magis p pri u loquendi modum,cum in his quae spectant ad res Iudaicas, complures eorti,licet consultissimos,aeque esse hallucinatos, nulli si dubium Z Et ne aliunde petamus exempla, quod ad sabbatum spectat ex hac voce tantum Plutarchus Iucios Bacchum colere existi .mauit,credens nimirum sabbatum a Graeco deductum quod significet debacchari, nam Bacchus ααβα a Graecis dictus reperitur, idq. rem Iudaicam ignorantia. Porro non ipse iiii, sed Ze alii Et linici scriptores in eumdem lapidem impegerunt, nam di Tacitus calumniatus et Iudaeos Bacchum colere,aliis id quoque additis rationibus,affirmabat,sint enim haec eius verba. Sed quia sacerdotes eoru tibia tympanim. concinebant, hedera vinciebantur, vitisque aurea intemplo reperta, Liberum patrem coli dominatorem OrietisHuidam arbitrari sunt, nequaquam ina Eccl. Tom. I. M a congruen
3 de temp.ca. de tabbato , &cap. de ieiunio.
246쪽
eongruentibus institutis: quippe Liber festos laetosque ritus posuit, ludiorum mos absurdus Bria Adidasque.Jhic Tacitus,qui omnino sallitur; nam Iudios hedera redimitos sacra peragere selitos, quis umquam poterit reperire Non enim habenda ratio est, quod aliquando coacti ab Anthio cho, id videantur egisse, ut habet secundus Machabaeorum his verbis: Diacebantur alitem cum amara necessitate in die natalis Regis ad sacrificia: & cum Liberi sacra celebrarentur, cogeban tur hedera coronati Libero circuire. t nam longe aliud est id quod aiunt,ex praescripto legis ip rum facere eos semper consueuisse; aliud,ad id inuitos esse aliquando coactos ab l,oste. Et ouod ad vitem auream in templo repertam spectati ut hac etiam calumnia eosdem liberemus ex multis Tacitus hanc potuit de Iudaeis concepisse opinionem,& in primis, quod vi Iosephus h est auctor Pomeeius Magnus donatam sibi vitem auream ab Aristobulo Rege Iudaeorum, ut rem magni pretii posuit in templo Iouis Capitolini, insicriptione eius qui donaue rat consignatam, quam se legisse, cum Romae esset, idem ipse Iosephus testatur: donum plane quod a Bacchi cultoribus solet offerri. Insuper quod dicit vitem auream in templo repertam ridem Iosephus ς addit alibi, in superliminari portae templi, cui primum velum erat appensium, vitem itidem fuisse auratam, mira arte fabrefactam, tantae magnitudinis, ut botri eius hominis aequarent staturam. Nec praetermittimus dicere de mensa illa aurea, egregio Ptolemaei Phila- delphi dono, inqua etiam ex auro de gemmis vitis & hedera & omametium eius coinposita erat, quae ab eodem Rege in templum mista, suit Deo dicata,vi Iosephus 4 de Aristeas ς testantur. His igitur decepti Gentiles , de Iudaeis, quod colerent Baccnum, salso opinati sunt. Quinetiam ob tam exactum cultum Se diligens studium diei sabbati, quod ab Ethnicis Saturno dicatus esset,perperam quidam existimarunt Iudaeos eumdem Deum colere, quod de Tacitus f ass ueratromittimiis dicere de Varrone g, qui existimauit Iud Fs Iouem colere. Sunt de alia multa a Gentilibus excogitata;que quidem Iosephus singulatim in Apionem agens refellit: de quibus
de nos alias opportunius. Sed ut tandem ad Coena puram, cuius gratia est suscepta narratio, redeamus, sicut Iudiis nefas
fuit sabbato ieiunare, ita etiam ieiunare ilitos qualibet sexta die, nusqua reperituri quamobrem omnis cessare videtur ratio,quod ieiunii causa, sexta sabbati appellata sit Coena pura. Alius ergo verborum Augustini requirendus est sensus; quem illum esse verum atque germanum non dubitamus asserere,qui ex aliis eiusde auctoris scriptis accipitur. Dicimus igitur Augustinum eo loco voces illas, Parasceven, 8e Coena puram, nequaqua ea significatione sumpsisse,ut sextam diem eii- ciuslibet hebdomadis significare voluerit, sed parasceven Paschae,nempe diem qui Pastha prTcedit, fim eam sententiam,qua aliqui diceret, Iudaeos eo anno Pascha sabbato celebrasse, ae proinde sexta die vere suisse parasceven Pasthmid quide ipsum sensisne,ea q nii per dixerat in eode comentario in Ioanne tractatu centesimo decimoleptimo, facile monstrandi sed multo apertius quae ant: disseruerat,tractans eamdeni quaestionem locupletius in Iibro tertio h de Consensu IEuangelistarum, ad qui ipse lectorem reiicit haec ipsa declarant. Siquide narrat,ma eademq. die fuisse duplicis Paschae parasteuen, sed diuerse tempore auseleata; nimiriun hora nona noctis Christi Past hae coepisse parasceven, Iudaeorum autem serius,eosdemque vespere eius diei sexta coepisse comedere azyma quam quidem sententiam ab aliis affertam latum abest ri reiiceret,quin potius cosirmasse videretur,cum diceret Quis fidelis non huic faueat Blutioni quaestionis λ&e.JEx his igitur,quet ab eo dicta superius recitauimus de parasteue Ze Coma pura, non esse intelligenda de parasceve sabbati, sed Pasthae,plus certo monstratur. Sic de intelligas illud Irenaei: Parasceve,quae dicitur Caena pura,id est, sexta seria.q uam de Dominus ostendit,passus in ea. JΑt licet haec de parasteue Paschae dicta, ex his quae suo loco sererius sunt disputata, remaneant consutata; in non ad eam probandam sententiam sunt hec a nobis adducta, sea ut ex verbis eius, Dquid per parasceven Zc Coenam pura intellexerit,appareat declaratum, nimirum Iudaeos appellare solitos Coena puram vesperum ante Paselia,quo ipsi inciperent aetyma manducare. Refellitur etiam eadem opinio de sexta die de C a pura, ex his quae Tertullianus scribit aduersus Ma cionem,ubi asens de loco illo epistolae Pauli i ad Galatas: Dies obseruatis,de menses,de tepora, de annosladdit: Et sabbata,vt opinor,& C nas puras,de ieiunia,de dies in agnos.J citat de superius m Iudaicos Fastos,quibus eiusmodi Iudaice obseruationes descriptae essent. Si enim Cana pura, ut aiunt, sextam ouamlibet diem hebdomadis monstrat; quae ratio erat, ut Coenae purg inter dies celebres Fastis adscriberentur,cum neque ieiunium,neque aliqua alia esset ea die celebritasλ E dem quoque Tertulliani Ioco,quae superius diximus, validius confirmatur,nimirum per Canam puram non esse intelligendum ieiunium, quandoquidem dum post Coenas puras addit ieiunia. plane demonstrat ea ab inuicem esse distincta. Cum igitur ex his dictis satis appareat declaratu,per Coenas puras nee ieiunia,nec sexta diemsgnificata, reliquum est,utcu Augustino dicamus, Iudaeos per Coena puram intelligere consueuis se Pasthae parasceven,qn ad uesperam primo azyma comedebant,dignam ob celebre sicilemnit te quae scriptis consignaretur in Fastis. Sed quod spectat ad nomen, sic Cinna puram esse nominatam dicimus,et puro pane iidem ipsi puri vesti seliti essent per sementum.n.quiinii id esset impumina, significari, satis admonet Paulus D, dum ad Corinthios stribens, haec ait; Nescitis quia modicum fermentum totam massam corrumpise Expurgate vetus fermentum, ut sitis noua consperso, sicut estis azymiJ significans nimirum idem esse arymos a uod puros, i . amplius declaras. mox subdin Itaque epulemur,non in sermento veteri,neque in fermento malitis, de nequitiae, sed
in Mymis sinceritatis, de veritatis. J ut merito ab his Coena pura dici soleret, quae gereret typum ab Elutissimae puritatis. Sed de Crena pura esto iam finis. His igitur de anno, mense,& die dictis quibus Christus Dominus summus on inlisi rerii opifex crucifixus est non putamus aut lectori iniucundum, aut ab instituto alienum nonnihil & de hora
247쪽
diei illitis salutiferi attigisse. Euangelistarem testimonio exploratum habetur, cruci affixum . Disse Dominum ante horam sextam; nam Postquam crucifixus est, ab hora sexta v R. ad horam ''
nona facts sunt tenebre. Marcus it hora texta tenebras facias esse super uniuersam terram aD Lue. ζs.firmat qui & ait crucifixum Christum hora tertia: cui cum aduersari videatur Ioannes Euanoelista, dacat fuisse horam quasi sextam,cum in eum Pilatus esset laturus sententiam, complures ta disiis antiquorum quam recentiorum scriptorum ad has soluendas ambages desudaste cognouimus quorum omnium singulas hic de ea re recitare sententias praetcrmittimus illam tamen, uam veriorem putamus, reseremus.Sicut igitur apud Iudaeos nox in quatuor vi lias, ita dies in quatuor horas seu stationes diui lebatur, sed diuersimode quoque id effici h quidam volunt, liuidentes in b Cori lan . hunc modum,dicentesque a diluculo usque ad horam diei tertiam excita sive,ut aiunt, hora melle Concorde. 1 3 Prirnanu Secunda a tertia usque ad horam diei sextam dicebatur ab ijs hora Tertia eo quod a ter R Riμ tia initium sumpsisseti Tertiam vero partem eam,quae ab hora sexta usque ad nonam progrederetur, extam nuncupabant,quod similiter ab hora sexta inchoaretur:Quartam denique incipientea nona,& usque ad Solis occasum perdurantem, Nonam itidem seu Vesperam dixere. - Alii vero x melius,ut nobis videtur, hanc inierunt rationem numerandi quatuor illas diei par CLY111 . tes quas volunt esse aequales,ut singulet trium horarii spatio constittiantur,eedcmque non a princi et ruina di impio, sed a fine nomen accipiant: sicque prima pars diei illa, a mane usque ad tertiam horam prodii eada Diae o cta, Tertia diceretur; Secunda,quae ad sextam horam diei perueniens, Sexta nominaretur: Tertia vero pars diei,vsque ad nonam horam deducta, Nona appellaretur. Quarta,quae viq. ad noctem durans, Vespera nucuparetur. Quam quidem sententia ut veriorem amplectimur, quam & Petris Apostoli auctoritate firmamus: sic enim in Aetis loquituri Noenini, sicut vos aestimatis, hi ebrii d Act.1.
sunt eum sit hora diei Tertia.JSane quidem si ut illi volunt hora Tertia p lucebatur usque ad
Sextam quid adeo mirum & inusitatum significasset Petrus, illos no esse ebrios,eo quod esset ii radiei Tertia cum iam pransios esse ea hora quae terminatur ad Sextam,potuisse,non sit dubium t Vnde cum ad defensionem illorum,quod ebrii non essent, Petrus,co quod tuc esset hora diei Ter tia, in argumentum deducat: manifestissime significat, horam diei Tertiam esse terminum partis primae diei, nec tertiae horae fines excedere. Quod igitur Ioannes est,fuisse horam quasi Sextam,cum Pilatus in Christum sententiam iam Chxiv. e. proxime dicturus esset,sic accipitaum est, ultima hora primae diei partis, quae Tertia dicta est, C., oisi. . iam coepta esset, de proxime iam inchoanda mret secunda pars diei,quae Sexta est nominata: lim. ua, id linis,a merito ab Euangelista dimini sui sie,tunc horam quasi Sextam, nondum videlicet Tertia absolu- ta; ac ita eamdem nouissimam horam primae partis dici fuisse termini in eius iam desinetis S secundae partis, a Sexta dicta est, iam proxime mcipientis: qua ipsa hora Dias noster a Pilato sententia mortis accepit, ac paulo post inici affixus est. Nec absiliau, si quod hom Tertiae ix inust erat. Marcus ei de tribuerit hora Tertiae, id Ioquedi usus obtinuerit, multaq. suppetat de his exupla. Nec quis,puto,dixerit,scrupulosa quada circu scriptione per singulos suos piicios enumeratas horas Euangelistas posuisse sed potius communi quada loquendi consuetiadine, a saepe alias in descriptione teporum secisse videntur,cum iidem & interdum huperbolice locuti esse noscantur, Eκ his igitur dicimus, hora Tertia in Christia esse prolata sententiam a Pilato, qui illi eius ne- CLXV. cis sitibundi ac famelici ludaei repente exequenda curantes, ac sibi ipsis satisfacientes, continuo nulla interiecta mora,nisi qua opus exigeret per Gentiles eu cruci affixerentiquo sic in cruce pe-n dente iamq. facta hora Sexta,vel appropinquante qd ait Lucas tenebrae factae sun t τ'. ad hora V Nonam. Sed quod ipse dicit, re hora sexta; Marcus & Matthaeus ab '. vlla distinctionedixerui, hora Sexta vi ex his cognoscas, Euagelistas in conscribendis horis, horologiisi non habuisse p manibus, ut per sua puncta sinsulas horas distinguere potuissent, sed de horis scripsisse quod tisicopinati essent. De singulis horis passionis Christi Ignatius qui eo vixit tempore, naec ait, scribens ad Trallianos: Hora Tertia sententia accepit a Pilato, perna it tute id Patre: hora Sexta crucifixus est, Noria expirauit,ante Solis occasum sepultus est.l haec ipse, quae secundit dictas quatuor horarum
seu diei partes annumeratas, si intaccipiendar In quatuor enim partes, sicut noctem ut paulo ante diximus inquatitor vigilias die indiuidi solere, auctor est Censorinus /: Camdemq. fuisse n- . c.AL, a.
sueti id inem apud Hebretos,ex diuina Scriptura colligitur,ubi de dictis quatuor horis freques ha- ρο- 'betur mentio, perraro de ceteris. Videa'. eamdem in expressam in parabola a Matthaeo ς re- e Maith. L. citata de patre familias conducente operarios in vineam,qui dicitur exiisse primo mane ad eos eo dacedos,hora Terti Sexta, Nona,& undecima;quasi insinuare velit id factum per omnes horas. mane enim ponitur tamquam diei principium,& undecima tamquam hora nouissima operandi,
x cum duodecima claudatur dies. Porro dicte horae egregiis Domini operibus consecratae,ab Ap stolis obseruatae,ad posteros sacris precii officiis transmiist esse noscunciir, ut docent Tertullianus inlitam de ieiunio, Cyprianus de oratione Dominica, Chrysostomus t demum ad populum An po Hochenum, de alii plures. Sed haec alias fusius. An ch. nil
Quod insuper ad ritus Christianae relisionis spectat, costat quide non Blii sextam die passione ' CLxvi.
Dominica consecrata, in honore habita,sed & seria quartam, itemq. ipsam tota hebdomada, qua Maiorem,ob arandia in ea operata mysteria siue Poenosam,ob Christi dolores in ea perlatos, ma iores nostri dicere consueuerunt, quam ct in dolore S lacrymis maerentes, in memoriam poenarii quas pro nobis Christus Dominus subiit ex traditione Apostolica Christiani uasi gere liti sunt. Est harum obseruationum locii plex testis S. Epiphanius r, dum ait: A quo vero non assensum est i Epiptabit. 13. inomnibus orbis terrarum regionibus,quod quarta & pro sabbato ieiuniti est in Ecclesia decretuὶ Si vero et oportet cost initione Apostoloria proserre, qtio modo illi decreuertit quarta & prosabbato ieiuniit per Dia,excepta Petecoste,de sex diebus Paschalis, quo praecipi sit nihil omnino accipere, et pane & sale di asi,dic.J& de ieiunio Maioris hebdomadae Ide stiperius agens aduersus eo DL Anaal. cl.Tom. I. M a dem
248쪽
dem Aerianos haereticos, sic in illos inuehimri In diebus autem Paschalis, quando apud nos sui Ahumi dorinitationes castitates,afflictiones, siccorum esus,preces,vigiliae, ac ieiunia, & omnes animarum salutes per sanctas amictiones: ipsi a summo mane opsonantur, ridentes ac subsannana Epiph Cp P res eos qui sanet in hune cultum hebdomadis Paschatis perficiunt. J & alibi R: Per sex dies ipsius Patellatis,omnes populi in siccorum esu perseuerant, pane, inquam,& sale,de aqua tunc utentes ad vesperam .libidem etiam repetit de ieiunio quartae di sextae serie. Eadem apud Clementem, CIMB. eonst. b lectuntur. Huic simile erat ieiunium,quod Tertullianus Graeca vocer Dioso appellare con-bλ α sueuit de quo aduersus ς Plachicos agens ,haec ait: Αrguunt nos,quod munia propria custodi s Tmvi MiR ' mugisti stationem plerumque ad vesperam perducamus, quod etiam xerophagias obserueri P h' P miis , stetantes cibum ab omni carne de iurulentia, & vuidioribus quoque pomisme quid vinosi talis edamus , vel potemus. J ideirique inferius ab Apostolorum temporibus ,1 fuisse in d Philo d. Vix usu testatur . Habes eiusdein serme generis ieiunium expressum apud Philonem , dum agit ς pl. - de Estais,quos fuisse Christianos, & Marci discipulos, Hieronymus ς est opinatus: ipse igitur dum de eorum agit ieiuni haec ait: In mensa cibus ille sacratissimus panis sermentatus,cum s le apponitur Sc hyssopo, ob reuerentiam mensae dedicata in templi vestibulo: nam & in ea solent Bapponi panes cum sale,absque condimento alio, sed panes non sermentati. J CLXVII. De eodem ieiunio Maioris hebdomadae haec scribit Dionysius Episcopus Alexandrinus in epiDe Irauniis ob stola canonica ad Basilidem: Alii quidem , vel omnes sex ieiuniorum dies transmimine ieiuni risti Passi R permanetes alii duos, alij tres,alii quatuor illi nullu. Et iis quide qui in illis transmittendis valdenem Isic tu. laborauerunt, lenoscendum est, quod celerius gustent. Si qui autem non modo transmissis, sed ne ieiunatis quidem, vel etiam in delicatis opiparisque conuiuiis consumptis precedentibus quatuor diebus,ad du'meosque selos extremos dies cum venerint,illis a se cibo non gustato, transsimissis parasceve bbato, magnum quid de egregium se facturos existimat, si ad auroram v R. permanserint': non existimo eos ex aequo certamen subiisse cum his, qui se pluribus diebus prius Diotiria , in exercuerant.J haec Dionysius: qui N eam fuisse in Ecclesia consiletudinem narrat, Fideles nesti apud Theo. quaquam soluere solitos ieiunium masia sabbati, nisi ad eam horam sequentis noctis, qua Chri- Balsam stus resurrexisse erederetur. Est admiratione dignum, adeo religiosum ac sacrum habitum esse
eiusmodi quod Pascha praecedit ieiunium, ut & R eges illud implere pro viribus non praetermiis
rint. Procopius g enim haec testatur de Iustiniano Imperatae: omnibus, inquit, illis diebus, qui Paschalein solemnitatem praecedunt, ieiunio addictus, duram quamdam vitam egit, nedum Regi alienum,sed neque priuato alicui aliquo modo acceptabilem. Per dies abstinebat: summo mane itidem e lecto consurgens, Reipublicae inuigilauit,cuius negotia verbo de opere pertractas, matutinum, meridianum, Ec non minus nocturnuin tempus impleuit: nam in seram noctem le- ctum petens, inox surrexit,quali plumarum pertaesus. Cibi appetens, vinum panem te alia id genus cibaria abesse voluit, brassicam solum de agrestes herbas longo tempore sale de aceto maceratas edebat, potus aqua erat sola; neque his ad caturitatem utebatur, sed petitum cibum paulisper degustatum mox dimisit,non eo sumpto quod naturae satis erat.Jhec Procopius. CLXVIII. Ceterum non Maiorem tantum hebdomadam, in memoriam passionis Chisti eiusmodi cum ne rei uitio abstinentia & carnis afflictione trasigere consueuerunt maiores nostri: sed de ceteris diebus, quos
tolicus h e n--- - testimoniuin, sciem. st quo his verbis tam religiosam obseruationem inculcat; Quartis & sextis ieriis ieiunare nonne - M 'ς 's' gliriati x. ciborum reliquias pauperibus largientes, dcc.J De his haec etiam Clemens Alexandriist i II. iii nus i Nouit, christianis scili ι nigmata et ii quoque horum dierum,quarti inquam, di sex Hi ν. es: ille quidem Mercurii, hic vero Veneris. J haec ille, qui ieiunia aenigmata appellat mysticam alI Clem. Meu lusionem cuius causa eadem ipsa ieiunia celebrantur: quam Augusturus m, ad Casulanum scri- ωοM.tib 7 bens iis uerbis tradit: Cur autem quarta & sexta maxime ieiunet Ecclesia, illa ratio reddi videtur,quod considerato Euangelio, ipsa quarta sabbati Aluam vulgo quartam feriam vocant, concis' sium reperiuntur ad occidendum Dominum seciso Iudaei. Intermissio autem uno die, cuius v spera Dominus Pascha eum discipulis manducauit, qui finis fuit eius diei quem vocamus quintam sabbati, deinde traditus est ea nocte,quae iam ad sextam sabbati, qui dies passionis eiu m nifestus est,pertinebat,J& paulo post: Hoc ergo die, quoto scilicet, intermisso, passus est D minus, quod nullus ambigit,sexta sabbati: quapropter di ipsa sexta recte ieiunio deputatur; ieiunia quippe humilitatem significant. J hucusque Augustinus . Meminerunt praeterea horum. Omς. in Leta. dierum ieiunii origenes η, Tertullianus v, dc alii . Ex quibus omnibus tum hic tum supe- e. ι . homil. 1 . rius a nobis enarratis, satis perspe etiam exploratumque habetur,non tantum loca, sed tempora, β' dies.& horas,& quaelibet sacratis ima passionis Christi instrumenta, in tantae rei memoriam, maeno venerationis cultu fuisse semper a Fidelibus celebrata. Iam uero ad cetera quae sunt historitin '' ' Euangelicae,quae horum causa liqueram lis, redeamus. CLXIX. Cuia transisset p sabbatum, Maria Magdalene,& Mariae Iacobi,&Salome emerunt aromata. p Mare .i6. ut venientes ungerent Iesum. Et valde mane una sabbatorum, veniunt ad monumetu induto iam Sole. Jhsc Marcus. Condire aromatibus corpora desunctorv. ab AEgyptiis Iuda sesse mutuatos,' TU Annal. auctor est Tacitus q: illi. n. per quadraginta dies eiusmodi incitones iterare tonsueuerunt. Via de hei zi Patriarchet Iacob corpore sic in AEgypto condito haec leguntur in Genesi Vt Precepit Ioseph se uis suis medicis,ut aromatibus condirent patre. Quibus iussa explentibus,transierui quadraginta dies riste quippe mos erat cadauerit conditorii.J ea etenim arte AEgyptii ira siccabant cadaueras Augser desunci Orta ut quasi mea redderent.q N lingua sua Gabaras appellabat, ut tradit S. Agustinus rM divos Hinc cum idem mos ad Hebraeos trusisset, ut dictum est; non satis illis fuit unctum semel corpus
249쪽
. Iesu sepeliuisse, quin 3c ut iterum ungerentiemerunt aromata,ac ad sepulchrum festinis passibuς properarundiquo cum peruenissent diluculo,ait Matthaeus titerraemotus factus est magnus:Ange 'lus enim Domini descendit de caelo,& accedens reuoluit lapidem,de sedebat super eum. J Cum adhue autem in itinere essent nec ad sepulchrum peruenissent,dicebant inquit Marcus i Quis b Mare. 16. reuoluet nobis lapidem ab ostio monumentiZ Cumq-peruenissent inspicietes inuenerui reuolutu
i apidem;erat quippe magnus valde. Et introeuntes in monumentum viderunt iuuenem sedetem
ritis dextris coopertum stola candida, Scobstupuerul.qui dicit illis: Nolite expauescere: Iesum qui fis N arenum crucifixum surrexit,non est h- Lh hic ecce locus ubi posuerunt eum. J haec Marcus. His consentieti eram .pluribus de apparitione Angeli scribit Matthaeus, Lucas ς vero duos tra- e Lue., .
dit apparit ille Angelos: sed non ob id quae alij tacueri uit, unus expresserit contrarii inter se suisse dicendi sunt. Sed magna in eo apparet contradictio, duin Marcus 4, Lucas, de Ioannes dicunt dictas mulie- .
- res venisse mane ad monumentiam,vnus Matthaeus contrarium videtur antrinare, dum non ma- ἴ si
' ne, sed Vespere,inquit sabbati,quae lucescit in prima sabbati, venit Maria Magdalene , & altera Maria videre sepulchrum. Et ecce terraemotus iactus est magnus. Angelus enim Domini descendit de caelo.JAntiquiores Ecclesiae scriptores in ea sentetia fuisse videntur, ut per vespera sabbati nox ipsa intelligeretur; sic Dionysius ς Alexandrinus, sic Augustinus sic de apud sextam Syn dum in ea ne nonage limo,dc alios complures qui per illud, Vespere sabbati tempus post me- hi bis id iam nocte acceperunt. S. Hieronymus no semel sed saepius mulieres illas cucurrisse & recurrisse Theod Bilis sedulae visitat ius officio existimauit,sim. de vespere abiisse. mane rediisse ad monumentu. Sed f Augu. de eo has ora interpretationes Mattheti textus minime pati poste videmr,dum quod ait in illarum adue se LM DL iis heu tertentorum factum esse magnum,& Angelum locutum esse mulieribus,plane demonstrat mane ia factum esse,non vespere prscedente vel post summain noctem. Augetur ex eo etiam dimiae ultas quod sibi ipsi contraria proferre videatur idem Euangelista,dum de vespere agens, lucescere eam ait in prima sabbati: m si de vespere communi usu loquendi intellexisset obtenebrescere potius quam luscere in diem primam labbati dicere debui isset. Sed esto quod ait Cornelius g Iansenius,qui ceterorum recitat de reiicit sentutias idem este clarescere in prima sabbati,quod ρ Conis. s ας ineficiari prima sabbati, sicut Sc Lucas h de pridie eius diei agens vespere, sic dicit: Et dies erat pa Conm. Euante. rasceves,de sabbatu illucescebat: tamen negare,quod dicit Euagelista, venisse mulieres videre se δ' ε .
pulchrum, sed tantum tunc e mille aromata,certe vim inseri litterae de negare compellit Euange R 3 sistam qnod alioquin profitetur expresse,tunc scilicet venisse mulieres videre sepulchrunt, tuncq. ter moltim factum esse magnum,di Angelum apparuisse,locutumq. esse mulieribus.
Emuirendus igitur eius historiae,quam Matthaeus recitat, sensus est,quomodo idem sit vespe- in eum lucescere in prima sabbati: quod alii dicunt fuisse valde mane,ut ait Marcus , vel valde dilucu i ii Ρ' I vi tradit Lucas , seu,quod scribit Ioannes ', mane, in adhuc tenebre essent. Sane quidem est . Lises zioeuq perdifficilis, qui sedulum postulet exin in q, studium,cu de in eo non parum fatigata De l lo in io. rint Doctissimorum virorum ingeni quorum diuersarum opinionum illa nobis magis persuade m Hierapist. s. tur,quam scribit sanctus Hieronymus M ad Hedibiam,vbi post multa hac ain mihi quidem vide- tar, Euangelistam Matthaeum, qui Euangelium Hebraico sermone conscripsit, non tam vespere Hirro mi direisse,qitam sero,& eum,qui verba interpretatus est verbi ambisuitate deceptum non sero interpretatum elle sed vespere: sicq.quod superius ait Vespere sabbati, sero sabbati intelligedum, hoe D est, appropinquitate iam luce sequentis diei. Similem huic dicendi usum sepe diuina Scriptura usurpativi vesperam accipiat aliquado non pro ultima diei parte, sed pro eo quod noli issimum repus dicimus sic in Psalmo': Convertentur ad vesperam.J de Iob φ:χiasi meridianus fulgor eon η yssi si, surget tibi ad vesperam:& cum te consumptum putaueris, orieris ut luciser. JSicq. illudi Vespere ' 'V
autem sabbati,qus lucescit in prima sabbati Jide esse, ac si diceretur, ultima hora, quae lucescit in prima sabbati.
At nos in eam opinionem adducimur, ut existimemus Matthium Euangelistam non de vespe- CLXX II. re,hoc est, ultima aiei parte intellexisse, sed de stella sic dicta,quae cum eadem sit cum ea quae ma- 'Mua cto rune ante Sole oriatur,ob Hq. Lucifer dicta, ut Plinius P de Higinius qde alii testatur, in vitico note sententia. ab antizs Latinis,ut Plauto , de Varrone Ve sperum appellata reperiturint notat Augustinus , peademq. ab Homero dictam ισπ ξον aina Phari is uer qui nomina planetarum ex Graeca astro P LLI'λὰ. norma in Hebraicam linguam transtulerunt Semita Lued,esse appellatam, Epiphanius tradit. iis De ipsa itaque stella credamus Euanselistam Matthgum intellexisse,amiae dixisse, mulieres venis s Vareo de tat. E se insepulchrum ortu stellae eius diei, quae lucescit in prima sabbati, interpretem vero non curas- Laxat . se aliam eiusdem nominis distinctionem, cum praesertim additamento illorum verborum,Quae iii 'μcestit in prima sabbatii eam satis expressam esse existima t. Haec si accipiamus, mox omnis de is r=igialcia,
ea re quaestio ac controuersia conquiescet: sin minus,certe quamlumlibet quis Euangelistae verba testo. distorqueat tuo Matthaeum cum ceteris co sentientem in omnibus reddat,haudqiiaquam ex sententia efficiet,nec aeque omnibus in omnibus satisfaciet. Ceterum haec nostra sic asterimus uterii
dimrum arbitrio diligentiori examine expendatur. Certe quidem his quq diximus,nihil certius atque verius quod peruriet ad historicam conciliation dici posse videtur in huiusmodi enim difficultatibiis, ex coniecturis interdia praesertim iis,quae ita verisimiles sunt ut veritate ipsam quota modo necessario praeseserant,magna solet ad indagandam veritatem accessio fieri. At de his fatis. iod uero Marcus dicat: de ualde mane una sabbatorum aeniunt a monumcnti in Orto iam CL xxiii soletinon recedimus ab interpretatione maioriim: Dionysius enim Alexandrinus ad Basilidem seribens se explicat: Valde enim inane hic quoque dixit quod idem sit ac sumnio diluculo: de subiunxiti Orto iam sole. prosectio quidem de iter earum si immo diluculo de ualde mane incerit an itinere aurum,de circa monumentim moram traxerunt usque ad Ortum Solis.Jhaec Dionysius. que
250쪽
Fost medium noctem resur-jectio. e sexta synod.
g ID. epist. I s. Germana levi
complures alii secuti sunt,licet di alii aliter explicarint. omnitum vero ut tandem dubiorum so- .lutionibus finem imponamus omnium,inquam,Euangelistarum testina io expressiim cum siti ea ipsa nocte quae clarescit in prima sabbati, Dominum a mortuis surrexisse,quota na hora potissimum surrexerit, accuratius exquirendum putamus.Ambiguitas quidem Letorum verborum Matthaei Euangelisis,quibus dicit, vesperequae lucescit in prima sabbati,mulieres adiisse sepulchrum,quando di de resurrectione Domini certiores simi redditae,quamplurimos tenuit suspe sos animo,ve aliquid de ea re affirmare non auderent. Vnde Gregorius Nyssenus haec ait Neque enim sacri Euangelii scriptores vel vespere fabbatorum,vel maiori parte noctis preterita,vel diluculo rursus,vel poli Solis radij emersum,resurrexisse Dominum dixerunt. Sic enim contrarietas esset,si unum facium,non uno, sed diuersis temporibus accidisse,scriptores memoriae prodidissent. sed mulieres,scripserunt,alio tempore ad sepulchrum venisse, omnes similiter audisse ab Angelis de Saluatore: Surrexit, non est hic.non adiectoquando:quasi in illa diuina nocte absque controuersia,& in hoc omnibus consentientibus,factum sit,& Dominus surrexerit,nemo autem horam notauerit,quae omnibus ignota erat,prie tersuam Deo,qui resurrexit,& Patri, qui ira cognoscit Filium,sicut cognitus est a Filio, tum Spiritui sancto, qui omnia scrutatur.J Haec CrosoriuS. Porro cum ea nocte omnes Dominu resurrexisse testenmcitamen id ante noctis dimidium a cidisse,asserere velle, temerarium admodum esse antiquiores Patres existimariit, inter quos Dionysiius. Alexandrinus ea ratione ieiunium sabbati, quod solui non licebat olim, nisi transacto maeroris tempore quo Dominus resurrexisse crederetur,ne ante noctis dimidium solueretur, asmonuit,idemque de Romans erelesiae consuetudine hic ait Qui enim Romae sunt fratres,viatur. gallum expectant; innuens quidem eius Ecclesiae fuisseopinionem,in primo gallicinio Dominuturrexisse. J Verum id non sic accipiendum,ut ea potissimum hora Dominum Iesum Christum surrexisse Romana Ecclesia professa sit, sed quod a media nocte dies sit solita numerare,quod et Orientales sacere consueueriint,vi canon sextae Synodi indicat,de Theodorus: in est, Qui sunt reliriosiores,toto sabbato usque ad horam sextam noctis in ecclesia assident, x hora sexta diuinis lacramentis communicantes,panem N aquam gustant,fortasse antem dc modicum vini:septima autem hora matutinas psalmodias audientes,quando etiam Christus resurrexisse dicitur, domuni suam reuertu ratur,magni Dominici sacrorum celebrationem cxpectantes. Quod autem a septima hora noctis,quae est ante Dominicam,incipiat dies Dominicus.manifestum est,eoqd ortus solis siue diei illuminatio est a septima hora noctis quae eum praecessit,&c.J In hoc consensisse ceteros Gricorum auctores,testatur Euthymius , Hieronymus , etiam disputando idem aia firmat, Dominum noli rum scilicet medio noctis tempore surrexisse. Verum Romana ecclesia expresse absque aliqua ambiguitate profiteri videtur Dominum no
strum surrexisse Dominico die diluculo. um sacro hymno in Ecclesiasticis officijs Paschali tem
Au rora lucis rutilat, catum laudibus ιnt nat, mundus exultans rubilat.
Triumphans pompa nobili, Victor surgit de funere.JQuin de ipse antiquus ritualis,qui ordo Romanus inseribitur,liber haee habet.In vigilia Resu
rectionis Domini, an nediam noctem populus non est dimittendus de ecclesia, iuxta canonum sanctiones. In ipsa nocte,matutina luce rumpente tenebras,surgentes in ecclesiam veniant,& mutua charitate se inuicem osculantes dicant:Surrexit Dominus de sepulcro.l haec ibi que cum nomedio noctis tempore, sed mane diluculo esse facienda dicantur,eo sane tempore Dominum se rexisse,eadem significare videtur ecclesia. Id quidem & Marcus f Euangelista expresse testati videtur,cum ait,Surgens autem Iesus mane,prima sabbati, apparuit primo Mariae Magdalenae. JCeterum qui de media nocte id firmare conati sunt,diuersa interpunctione illum textum legi voluerunt,nempe ut diceret:Surgens autem, mane prima sabbati apparuit,& J Verum germanam esse primam lectionem,ac prorsus veriorem,S. Ignatius g, qui ut diximus ante Christi tacuIo vixit,omnimode persuadet,dum scribens ad Trallianos ivxc ain Illucescente Dominico die, resurrexit ex mortuis,iuxta id quod dixerat: Sicuti Ionas fuit in ventre ceti tres dies de tres tam ctes. Complectitur itaque parasceve passionem,sabbatum sepulturam, Pominicus dies resurrectionem. haec I natius, qui & paulo ante intra triduum eum resurrexisse testatur. Augustinust etiam resurrexisse Dominum mane diluculo profitetur,& alii quam plurimi. Quomodo vero secundum Domini sententiam, quam nuper ciratam vidimus ab Ignatio, sicut Ionas in ventre ceti, tribus diebus totidemque noctibus Christus manserit in sepulchro,perquiramus. Quod ad tres dies pertinet, solutam ab Ignatio habes quaestionem, nimirum quod vespere seriae sextae, toto sabbato,& parte diei Dominici Dominus manserit in sepultura,quod apud omnes tam antiquos quam recentiores scriptores Ecclesiasticos est in confesso, unius enim aut ab