장음표시 사용
231쪽
que circa subiecta uniuersalia, abstracta a materia, immutabilia & aeterna , ipse immobilis. Non utitur instrumento corporeo ; descendit camen aliquando per amorem, idque fecundum radium potius quam per essentiam suam; huic & Memoria stabilis adstat. Intellectus patiens inferior, aliis passivus siue possibilis vel latio, cuius beneficio extrema distinguuntur & componunt ut vatae, memdia inter diuina naturam , cognoscit etiam per qualitates infusas, sed mobiles et versatur circa intelligibilia, sed quatenus materiam redolet, ac phantasmatibus complicatur. Circa mobilia modo immobilis, modo circa immobilia mobiliis, motu gaudet magis circulari; habetque adiunctam memo iam instabi
Phantasia sue Imaginatio cognoscit per
qualitates peregrinas motu pene recto deorsum primo, inde sursum, versaturque circa Lbiecta mobilia mobilis: circa particularia concreta materiei & mutabilia prorsus mutabili motu . Astat huic sensi is communis, cuius operationes prosequemur quatenus in nombis sint: quae sint, & quot, dc quo pucto fiant.
Quas omne S communi quodam vocabulo in tellectionis comprehendimus : per Intellentiionem intelligentes cognitionem omnem. quae post sensus ab Anima introrsum fit. Constat autem inter omnes , cognitio
232쪽
quae aliqui spectra vocant, nos in Scholis species rerum appellamus: per has enim species cognitionem terum fieri constare debet, quo niam & sensus per easdem fiunt, A emoria indicationem quandam praebet: quandoqui- ,em rebus ipsis absentibus nihilominus ea-irum recordamur. Quod non aliter fieri potest, quam remanente in Anima simulachro earum & specie,quae prius intellectionem fe
cerat. Praeterea manifestum est per eruditio. nem mutari animam ab eo , quod prius erat, cum non intelligeret et quam muta tionem res
ipsia non potest facere, quae extra ipsam est, quod solet obiectum vocitari: quoniam proxime per se animam non attingit, sed neque anima sese ipsa mutat. Necesse igitur est immitti aliquid ab obiecto, quod proxime attingat animam, atque illam mutet. Tale autem non aliud esse potest, quam simulaclitum aes pecies rerum, quae extra lint. Fiunt autem hae species a corporibus,& quidem in momento e Caunt de diffunduntur in orbem , quacumque medium, per quod transeunt. Tale autem medium videtur ene perspicuum& transparens corpus, qαod diapha num vocamus, Totus aer harum specie ruret
plenus est, mille homines unam rem simul intueri possunt, in mille speculis una res simul repraesentatur. Sunt ergo diuerse, quia quae in diuersis subiectis existunt, numero diffe
233쪽
censeantur. Possunt vero per totum aera dis
Fundi ; quod hinc apparet. Interponatur interrem speculum aliud speculum adhuc; statim in eo apparebit: & quot specula interponentur tot species in ijs apparent. Possunt autem a corporibus longissime dispergi. Nantia supten is stellis huc ad nos veniunt,desinunt
autem in conum. Quae causa est, cur res longissime dist ni, si non sit ingens, non videatur. Neque de harum specierum subiecto quis sit solicitus. Qia alitates enim materiales ita recipiuntur in subiecto, ut ad eius motam moneantur: neque sunt totae in qualibet
parte sabiecti nec in eodem subiecto plures
eiusdem speciei numero tantum dirierentes, non confusae & dis inctae seruantur. Spiritalia. vero eiusmodi & species istae non recipiunt, tui in stabiecto, ut ad eius motum moueantur. Sunt in qua uis parte tota: , in subiecto eodem plures eiusdem speciei, numero tantum differentes , inconsus ae & distinis ae seria antur, ut videre est, cum in ali js, tum in spe..ciebus visibilibus. Licet enim aer ventorum flatu moveatur : ipsie tamen dire ab circum
quaque a re visibili radiant, quodlibet enim pumstum speciei eiusmodi totum visibile reptae sentat,tadiique visibilium sine confission cmedium illustrant. Et licet in eodem loco sint plurimae res visibilis numero distinctae r tamen omnes per quodlibet punctum medij speciei mittunt , easque in confusa adi
234쪽
, ii Philosophia Pirotechnicae
permixtas, ut ab oculis videntium aut specu Iis omnes distinetae Scipi possint. Ex quibus Deciebus seu spiritibus mirandae rerum sympathiae oriuntur. Harum specierum mentionem faciens Democritus dementiat famam ab Abderitanis falso assequutus est, ut ex epistola Senatus populique Abderitani ad Hippocratem colligere licet. Illi enim dementiae ilium accusabant, quod aerem imaginum fuisse Plenum , & innumerabile a sui similes fuisse
Democritos aiebat. Natura autem istarum specierum est re . praesentare & offerre ea Animae, quorum sunt species , ac demum contrarias inter se ipsas .non esse species, sed in eodem omnes simul consistere posse. Et si enim dulce contrarium est amaro,& album nigro,& calidum frigido: horum tamen species contrariae ipsis non sunt. Quod in aere manifestum est, in quo
species omnes simul esse,& per ipsum simul transire possunt & solent. Quid autem sit Intellectio, quo pacto gignantur & quomodo sese diffundant S: propagent species istae tum ' quomodo reflecti possint, & vitum sint eiusdem generis cum suis tarmis, quarum sunt species: si hoc in locco Macte non ita istavero, partim hoc rei difficultati . partim ingeni j mei tenuitati tribuendum, qui cum doctissimo Hierou. Fraca, stor. in harum indagandi dissicultate perci'lsas, elegantissimis illius versibus conq ieri
235쪽
non desinam. Euid dicam miseram me agere , di quam ducere
Irrequietum animi, et quaerentem i3 agives Uaena Naturam fmper fucientem: qua se vis paulum Ostendit mihi, mox facies in mille repenth, ceu Proteus,conuersa sequentem eludit, et anxiis Zuaerentem semitque horas, cassumque laborem e Nuper enim tenues series, simulachraque reFum, esua fluere ex ipse dicuntur, seque meareo invia dum lector meditatis, tacitusque requiro
Auia fluarumve secreta silentia fotui. gmui tamen his Pectris ictu dier ipsis: Vt sensui feriant n' iros, semperque tacesssot ,
Perque fores, caul que animae lud autque , meetit Ac remeent,ipsamque nec inter somnia linquunt. Nunc autem ut in hac re dicam quid certi eam viden ur ad Intellectionem concurrero
primum quidem, quod intelligit, hoc autem est anima : deinde quod intelligitur , quod est obiectum: tertium vero id, per quod fit in , telleis io , hoc est speciei . , . Intellectio igitur non est anima,quae intel ligit; non obiectum, quod intelligitur; non species, qna fit intellectio : sed si quid est,non aliud certe videtur esse, quam repraesentatio obiechi, quae animae interiori fit per receptam obiecti speciem, sicuti de sensatio repraesentatio est obiecti exteriori an irriae per receptam obiecti speciem et Natura si quidem specierum i ,ea repra; sentare, quorum species & imagin
236쪽
eres sunt: repraesentare autem nun lapidi aut ut bori, & similibus, sed animae antum, apta es' Midonea , cui repraesententur. Sed ut melius & accuratius haec expendam, sciendum quae sit differentia inter exemplum& imaginem. rursusque inter notionem virtutem seminalem. Exemplar enim ad causae agentis rationem propius spectat : imago ad patientis conditionem , unde & mutuqsunt correlativa et est enim exemplar imaginis exemplar , imago autem exemplaris imago. Sed notionis vocabulum magis ad cognitionem est reserendum,ad effectionem vero vireus seu ratio seminalis , si loqui paulo distin-stius voles. Postremo & illud particulatim
animaduertendum , in anima nostra intellectuales notiones, activa potissimum facultate praeditas,magis exemplarium in nobis locum, quam imaginum obtinere nisi ad intellectum Aperiore ni conuersae reserantur: Rationales veto species seu discursuum seminaria ambiguam sibi naturam quodammodo vendi casto iuxta rationis indolem: Species vero phantasticas a sensibilibus rebus abstractas , etsi plerique meth passibiles iudicent, id respectu in
ivllectus communis est accipiendum : alioqui enim & ipsae naeurae ancipitis ab intellectu ebstrahuntur per rationem mediam. Verum e conuerso cum intellectus per descensum in obscuram velut nebulam deuoluta
rua alitu dormiat, quam Epimenidis stamin
237쪽
nuria,necessiemst species mintelle stu posita auefientiales atque reconditas scilicet,I sensibilium notionum & syndrom ex accidentaria similitudine vellicari. Quamquam de Euit sexcitamenti principium alterum quoque sit extra corpus coiistitiuum priori oppositum,
eqqne longo praestantius ipsiana scilicet primi intelligibillis lumen, de fax quaedam immortalis cognitionis ac naturae uniuersit parens. Et quanquam intellectuales notiones actu serpetuo in vinitate vigeant, respectu tamen potentiarum inferiorum, quibus te vinciendum tradidit intellectus, nunc per potenti' nomen a priore quadam indole degenera Te abundet ex monumentis Platonicis constat.
Astu enim in nobis subsistit, actoque a Mennte superiore formatur de ad eandem respectum obtinet sempiternum, sed actioni itu'
radium non actu semper ad infer,ora demistit, unde Sc te spectu animae inferioris tantum leta potentia dicitur, donec per Animorum ascensas rursum excitetur, ut onme nostrum scire sit verum reminisci. Vnde recte Socrates nor, tam scientiarum sese promum erga adoles, centes, quam obstetricem praedicaret. Nam& senius rationi ,& ratio vicissim praegnanti notionibus intellectui obstetricatur. Non quod exinde species intellectuales nascantur proprie. vii ex verbis Platonicis male collige.bant Epicurei, curq potius haec productio specierum istarum sit quaedam vita iopali parte
238쪽
coruscario , per quam mentis species antea marchagae e morescunt latius, ut per intelligentiam essentiae rerum definiantur, per rationem componantur elsentiae definitae argumentationes perficiantur. Veras etenim
definitiones essentiarum non potest mens per accidentia rerum simulachra formare, sed eas construit per infusas ab origine notiones, cum in syndrome accidentali sola descriptio quaedam lateat, definitionis umbra de rudimento Imperfecto ad vetas illas essentiae notiones seu manu nos perducente. Quemadmodum igitur Natura non recipit quicquam , nisi ea semine ortum trahat, cdm potius quodcumque procreatur, seminis secum similitudinem deferat, ut homo hominis, atque arboris arbor : sic & animus, si veritatem intelligat, ne-ee Te est veri seminio foetuum rationes exhibere , postquam fuerit excitatus: quae quidem
ut Tyri j verbis utar) & sint, & semper sint,
de substantiae verae & immortales. Quare cum
sui ipsius doctor sit animus, ipsi profecto, si
defaecatior fuerit, exiguo principiorum haustuvid intelligentiam opus est : nam talis sponte ex se ipse principit m capiens viam ingreditur naturas, opificis similitudine fabricatam receditque ad mentis illa spectacula, quae Aetnente dextera protinus haurit, atque hausta.
Si quis vero quae de actu & potentia dixi, Dur,probe vir assequatur,rmittas in hoc mun-
239쪽
do sensibili istorum similitudines vel passim
obuixs deprehendet. Vide imprimis colorum feminales rationes in oculo, quae ab externo lumine in a stum prodeunt, vide virtutem seminalem in animalibus, plantis, imine talibus, quorum angusto spacio conclusae rationes non prius in apertum sese oculis profersnt ne ine sensibilem ullam fibrarum , fructuum, soliorum, distinctionem obtinent, priusquam illas color editernus aliquis Solis, teriae, aue animantis alicuius excitarit. Quod vero ad intelle ictionis modum alti inet, ipsis humanis mentibus abditissimum,
statuit illum Plotinus versari semper circa diuina modo quodam indivisibili. Videtur tamen secundum recessum ab intellectu primo, ac propter asse stionem ad potentias inferiores , nonnihil quoque , summi boni stabilitate desciscere & mutabilitatis umbram induere: in qua nihilominus, supra facultates animae caeteras, naturae unius ac stabilis imago pulcherrima semper elucescat. Quare &supra tres illius intellectus agentis tacultates particulares, aliae velut species a plerisque recensentur ; Influere nimirum, Abstrahere atque intelligibilem speciem procreare. Haec autem singula velut in momento praestat, acceleritate tanta in plerisque , ut Og vel inter discurrendum vestigia concitatus animus aegse aut obseruare,aut pet sequi possit; mul-hoqtie sacilius suasum , deorsum , in orbem
240쪽
et xo P losophia loro techuseae
agitetur, quam qua via insistere dijudie et unde & intellectum velut lumen Plotinus appellat, mira dexteritate perpetuo in se re
Et si vero hic actus illius inconcussus quodammodo atque perpetuus sit , fit tamen , ut ipsi non percipiamus. Quandiu e enim prin-Crpale agens vim suam usque ad seu sus limitesmon traducit, nondum per totam animam
actio eiusmodi propagatur; quare nec dum gnoscimus, quippe qui una cum sentiendi virtute sumus, & perpetuo (nisi ut conten uerimus ponere haec si mulachra sensi bilia per
eandara ipsam a virtute superiore distrahi-gmus,etque in umbra potius cognitionis,quam veritatis luce iactati retinemur. Sed ut rem in Pauca conferam, unumquodque animatum quamdiu vivit, tandiu per se ipsum munus suum proprium subit. Verum tunc demum id nobis contingit animaduertere, quando lacu uatum ni mutua quaedam traductio, ac velut adtonum anguli diuersis agentibus prorogati circa medium complicantur. Reisdergitur Plotinus; Atqui quamdiu in stuperna extitimus region*, in ipsa mentis natura (inquit quondam felices nos bene gessimus, &m unitatem omnia colligentes meditabamur e Intellectus enim tunc erat qui solus intellige hiat, Anima vero qui ctem agebat, mentis off-cio atque actioni rite concedens. Postquam