장음표시 사용
111쪽
INITIT PTIONE UNgaliam horae sub altero constitutam. Et hae in summa sunt, qua proposuimus explicania, instituendae iuuetuti quantam attinet ad cais tegorias Aristo nune ad ea quae po lutit liber de Interpretatione nou
uando traditasunt simpliciasubiecta, attrituta in decem Categorys . iam res postulat, ut nostrum institutum circa fimpnicia versetur pronunciata in quibus solum cernitur verum, Ia
entis quidem interpres est ratio, scripta
u circa perceptioni animi ei, quae a uero,
fas abest, nomina, verba resondent ei vero, quae eri, falsi particeps es in firmatio. ne-
Vatio. DiYimus hactenus desvnplicibus nominibu rerum iam res postulatu ad pronunciatu nos conferamus: in quibus tractandis, ut naturaeae doctrinae ordiu e nos exordiamur a simplicibus primum omnium constitatu ndum . quid sit nomen quid uerbum, tum quid negatio Cra firma tio. ostremo quid enunciatio Cr oratio Ais ut id fiat studiosius quais tuo primum omnium unt a nobis conferenda dico quidem an isenissa res uocesmscripta. Inter qua hoc interest quod ammi sensu quora mimum uerba not,sunt seres,quaru sensu animi speciem gerulit, de apud omnes ualiunt,literis uero Cr uocibM non eisdem utantur . Sunt enim an sensa rerum imagines suapte naturares,quarum sunt imagines reprae entantes uoces autem Ciscripta non rapte iratura,se ex hominum inflit ut Ofignificant. Quo fit ut uario mortaliu situto uoces. Crscripta uarium subeant Ersu pum di item signilicationis ristionem. cum autem sit metirisinterpres oratio Cr scripta orationis,peririnde uti in animo gem:na est notitia una quidim ueri Crsus expers. . ut bomiti.
112쪽
Pondent in uoce nomini Ur verba, in quibus figlilatim nectier uir, nec falsum nunciatur C altera ex parte pronunciatum, id est, u irinatio, vel negatio, in qua cernitur uerum, etfal um. Id enim est a firmatio in si oce,quod coniunctio in mente: id in uoce pronunciatum, quod in menate existimatio uni simplex notio, mente percipitur, ita nonae te uerae humore pronuntiatur conflatur autem pronunciatum ex nomme CT verbo nomen materiei partes agit, verbum formae vij materies prius praeiacet, deinde uero accedit forma,ita in moliendo pronunciato priamum accersitu nomen, deinde hoc uel illud pronunciatum tribuitur. Naturam igitur ducem imitando primum explicemra quid nomen, deuinceps quid uerbumsubinde quid oratio,postea quid enunciatio.
Nomen igitur Oxest ex iustitutosigni cani,
omnis expers temporis cuius pars nulia quicqua declarat heparatim.
6 α Graece nomen Latine uox est significans ex hominum iustia tuto sine temporis differentia: cuius nulla pars declarat aliquid separaistim,ut hoc nomen Republica nomen est, quandoquidem est uox no me nutis notio.nes scriptum,praeter id ex in βι tuto significat . non ut latratus euinium. π gemitus infirmorum, qui non arbιιrι humano, sed autore
natura destinati unt ad aliquid de ignandum Ad haec ad obtulet sue temporis diserentia, nec enim nomis praeter principale ignificatu una consignisicut ex trιbus temporis discrent)s, dico in tantem,elapsam uel
futuram. ut euenit in uerbo. Ita nomen dies,nomen anulis, tempinqui adem praecipue significat. non miti dicitursignificare cum tepor quia praeter principale significatum, stam temporis differentiam adsignifcat, utis mauis consignificat. Denis nomen Republica ita se gerit, ut e partes uideantur quidem aliqμidseparatim declarare, sed quateisn sp rtes huius dictionis facta sunt tanquam elementa mera conside, rantur, reuerus separatim in hoc toto sumpta nihil annotant omitivo. utimur enim nomine composito tanquam simplici iam simplicia ex uiobm conficitur proprium exuunt significationem,totumet omnino subministrat composito, fuit enim hoc excogitatum propter simplicis inopia. M Atis
113쪽
INSTITvTIONE IN A te ita eo nos utimur tanquam dictione omnino simplici superaddit Aristoteles duas particulas in praedicta finitione subintelligendas, nempe fuit a C recta siquidem praeterea quae diximus nomi ni tribuenda, simul, 'agitamus quod itfinitum ut excludantur nomina infinita Crrectum, ut seceritantur obliqui casus. Infinitum nomen apposto, quod ex nonitu Cranteposita negatione constat,ut nonhomo, non lignum. Haec enim tantum abest ut sim nomina rerum, quod potius nominum sint abnegationes Aristoteles nomen, inquit, infinitum appelletur quod aeque in quavis re dicatur, tum quae est,quam quae nulla est quandoquidem πnere dicimus de leone qui est,ac de leone qui non est seu de homine qui minimi constat,quod si nomen. tum enim uera est haec, leo est non homo, tum etia C haec,Adamus est nonhomo. Vbi aduerte in huiusmodi prois nunciatu ii quibus nomen infinitum tribuitur ei, quae non est perpetuo uerbum est solam usurpari ea significatione,qua ignificat meram extremorum eo haerentia fine temporis differentia, usi posita significatione, qua signis cure solet esse ut currit,currere: sedet edere, quomodo non 6 tertium adiacens, alioqui haec esset falsa: Adamia est nonhomo. Crquaeua alia simila. Porro ciceroius ciceroni caetera eiusdem generis placuit Aristoteli,ut non nomina,sed casu nominum nuncupentur huius haec ratio est,qudicum alia omnia inteis cognomine communia, cunaria tamen uerbo est uel erit,nec uerum,nec fusum figit cant,quod emper cernitur in ipso nomine. Nam si pronunties, ciceronis est,uelio est.
iis quicquam aliud subnectas, uel subinte Cas nondum quicquam uerε falsoue dicitur sed fleferas, Cato est, tum p rcipimus necisario fore uel erum, velfalsum. Ut igitur in summa dicam, ut aliquid sit nomen hae eomnia exigimus,primim quidem suodsi uox, deinde quod ex instituto significet, tertio loco qudd minime adsigniscet tepus, ad bae quod impar nulla quicquam declaret eparatim,necnon qu)d sit finita, demum ab Nudii liodrcssa Ex his escitur eos hassucinari qui putant in mente nomenta' esse maxime omnium appetandum secundo loco in voce, quandoquidemi praeter sententium Aristotelis ratio conuincit nam experientia docet. notionem bule uoci homo respondentem in mente non appellari nomen,
quo aliquid nominemus sed quae a uerce also abest implice animi perisceptionem seu conceptionem seu notionem: CIno secus quam homo deis
pictiulictus quid in est homo, ea non est homo simpliciter, non inqua
114쪽
LOGIcAM ARII TOTELI S. secus scriptum quod interpretatur hanc uocem homo non est nometu sed
sane dicetur nomen scriptum. Sed ob cies omni uox sanatura, omne obiecties nomen est uox omne igitur nomen est a natura nullum igitur nomen est
ex hominum in lituto Relpondeo bifarium nomen expedi posse uel quatenus uox est uel quatenus liquid significans quo uox est sane id obii Pi timne a natura,sed quo signi caris dependet ab homnium in tituto.
Uerlum autem est id quod tempus a signifcat uiua pars nulla significat se paratim emper
ea declaratis indicat quae de altero dicuntur.
P in Graece uerbum, Latine est uox quae quidem adsignificat epiu. evius nulla pars iuncta Ruscatra est semper signum eorum, quae de citer dicuntur in qua finitione pariter is ui praecedenti sub .nteriae gendum si fulta e recta Primum igitur oportet quod sit uox ad seis
cernenda animi sensa C scripta, pervideat et diximus in explanationen in si es enim quantum ad hoc similis in utro in ratio secundo loco
postulamus ut aliquam temporis differentium adsignificet id eli praeter principale ignificatum aliquam trium temporis differentiarum conliis gnificet. Addim tu, cuius pars nulla significat separatim, quod eo e senis Iu perpendere ac explanare debemini: quo in sumus in enodanda rupe. rienda nominissinitione. Quod autem subiungitur sub his uerbis semespers ea declarati indicat, quae de altero dicuntur, eo referendu e ξ, ut uerbum in pronunciato semper esse notam intelligamas siue signum indicans,seu designans aliquid quod subiecto tribuatur ciliu enim triabus partibκ con stet enunciatio subiacto, copula C attributo. nomen quidem subiecti, uerbum uero copulae magna parte uices gerit. Finita dixi. quo secludantur,non curatur, non incidit,c eliqua eiusae farinae, quae non sunt apud Aristotelem uerba sed uerba infinita,quandoquidem tam in eo quod esst, quam in eo quod non est aeque dicuntur . Recta fiaperadditur,ad ostendendum maxime proprie curabitur,emcuratus est, non esse habenda uerba sed casus uerbi . num praesentis temporis uerbum esse oportet,ut sit maxime tales praeteritum uero π futurum casu 3 dicatur Oblique derivati a uerbo magis quion uerba Addidi, maxime proostri et ia 6,ς p. libri de Interpretatione docet Aristo.fuit,erit, verba
115쪽
INSTITUTIONE IN esse. Quis ut uerbum praeficiissolum sit 'od maxime proprie si re,
b in apphilandam Praeteritum autem C futurum uerba tamen in .sed non niaxime proprie. sunt autem verba si ola quidem efferantur initar nomini Jignificant enim aliquid simplicem in animo intelligentiam imprimunt. Circa quod aduerte, uerbi inest, triplicem gerere significaρtionem primum qua signiscat esse, i sapit sapere,ulget algere. qua quis dem perinde atq; nomen ab Aristo dicitur aliquid fgnificare. Altera
quidem est, qua temporis dii, rentiam hunc illumaeonsignificat. Poes irema est significatio qua nota Cysignum esse dicitur eorum qiis de altero dicuntur. Est enimsignificans quadam connexionem C cohaereti tiam extremorum, qua nunciat sane conuenire inter attributum Cr subisiectum atqui uerbum est interdum ponit ficu exuit duas harum fgnifaeatiotiti tertia sola retenta. Na in omnibus pronuciatis quae ut dicis in scholis in materia cernuntur necessaria,Cr in quibus nomen infiniti Aripoteles inquit,uere dici de re quae non est, nimirum euenit ut uerbues absoluatur a tempore praesenther ab ea significatione,qua signiscat isscsolame, nobis indicet extremorum cognitionem itasti roges a me quid sit ecclipsis r spondeo, si inqμa terrae interpositio inter solem erlunam Prosecto uerbum est,solam nota connexionem extremorum,non
autem gnificat in praesenti isse,alioquifalsa esset huiusmodi nuncia, ii in qua finitio dicitur de finito Pariter hae Adamus est non homo. in eua nomen infinitum tribuitur ei,qμod non est, uera censetur ab Aristoteli quod minime con ture pol f ti m a prima,tum a secunda βὰ nifieatione absolutum pol mi trςmorm,obirentiam signisicet ubi uero trinam circunfert si gliscatiotim, tum dicitur secundum uel eristium diates quia nifς4 in pronii adiacere subiecto.diciturca seeundum adiacens in hac,Adam ies in hac uer), Adamus est Onh in thrtim adiacens. Ais ita docuit Aristo. 6.cap. libri de Inter eistatione consecutionem ab es tertio adiacete ad id Iactum secundum adiacens fixum esse ais collantem lsco igerem summu ineuie t non homoaergo Adam si crin quibusvis bis similiis buia militer collectionem ratam efficiora iaμd praetere nos non praeis ii Liatim mente non istic crbμm,. nccnomen e t nec enunciatio, ut promonuimu .erscriptum cr=μm scribi C pingv. non tame quod si is plieit rst uerbum ύμπιος p imgt, quod admonuimus sientes
116쪽
temporis. Ex quo efficitur quod nomen tempus ues hora,tempus quidedicatur guificare:a significare uer),seu consignificare ninime. Nec debemus intermittere hoc in loco, quod verbum adiectivum duo in ciuis dat,copulum inquam,so proprium participium clim uero almus non curatur uerbum esse infinitum,itua biministriligere,ut id nonfuir tione copula negatae, quae inpliciter non significat aliquid: sed ratione abnegati partici 1,qua parte uerbum tanquam nomen est.
Oratio est Ox uae rivificat,cuiuspars aliqua
seiuncta separata, ut nomen, non ut assirmatio, negatio, In cat ut homo musicus. Quanquam autem ex insituro, quemadmodu ixi, non, instrumentu omnis signi cat oratio nou tamen omnis enuntiatio est se easola, ubenti Ierumcte alpum complectitur.
A, Graece, Latine oratio in praesenti loco dicitur . nam λογes Graeace interdum idem est ais ratio siue intelligentia interdum usurpatur pro finitione interdum ut in praesenti Uderatione ide sonat is orasstis,ut cap.de oratione,ad quod nunc alludimus,utitur Arist.' autem inquit, uox ut secludat animi sensa,emscripta,e reliqua, quae non sunt voces,in quibus es eueniat ut aliquid orationis munerefungatur, nihil
minus tamen quam oratio est,ut ramus pendens ante tubernam oratio nisuic gerit non tamen oratio est:quippe cum non sit uox Addimis,
quod si significans,ad excludedas ea ,qMaesunt significationis expertes. Deinde superadditur,cuius pars aliqua seiunctaseparatas non ut affirmatiοατ negatiosed ut dictiosignificat,quidiscriminetur a nomine σuerbo:cui partium nucta est significans separata. Est enim oratio cois stans ex duabM.tribu ,uel pluribus dictionibus duplicemῆ subit differetiam:una quidem est perfecta.Cr altera imperfecta. Perfecta, qua perafectam ensum inseru in animo auditoris:imperfecta,qua inchoatum,πn abrup
117쪽
INSTIT IONE IN. brvi tu perfecta subii uiditur in indicativa imperativam e celeras. Ilarum sola,quae indicantu est modi, uerum uel falsum complectiturisoala, ob id enunciatio dicitur. Enunciatio enunciatum, effatum,pronunacia tum,idem. constat aute oransi enunciatio subiecto copula π attributo. Subiectam materici faciem induit ormae uero uices gerit praedicautum seu altributum si adi ruicem conberuntur. uero ambo ad copulum referantur,materie analogiam subeunt,ut copula formae Enunciatio innis duae sunt partes, a firmatio, CT negatio abfirmatio, qua unum alteri tribuitur,ut homo est animal Negatio,qua,num abnegatur ab altero, ut homo non ψ equus . Atqui omnis enunciatio est uera, velfalsa. Vera, quae ita figniscat is reuera e i, ubi uerbum est absoluitur a tempore.
hoc est distu, enunciatio uera quae segnisicut ita fuisse ais furti, ita essedis est. ut ita fore is futura est. Est etiam enunciatio item duplicent subiens differentiam una enim ebi impii x,ustera coniunctione unx. ex pli gratia. Simplex est,homio probus,quandoquidem simplici constat subiecto copula π attributo. Vna coniunctione dicitur nunciatio,quae simplicibus ex pronunciatis conficitur coniunctione cohaerentibM,ut homo est aptus ad capessendam diseiplinam C ob id est idouevi ad Deum
cognoscendu caeteram hoc loco debem Mobseruare coniunctione unaen nctatione,uel coniunctione copulante, uel disiungete, uel uulgo dicta. coniitionali, uel rational6praeditum. Porro quae copulante constat coniunctione, ut uerust,hoc postulat, ut inquam unaquaec enunciatio simis plex, ex qua coalescit, sit uera ut uero it falsa suscit unam simplice, uenunciationem esset assum. Ita 7 hac est uera, homo est rationis partia ceps er equus en rationis expers haec fuga,homo est omnium unimaliusapient imum Chidem est probigurium. Eius uero cuius partes ibunactiva connectuntur coniunctione una pars uera totam ejicit ueram: ut Merosit falsa utramque partem efflagitamus falsum. t tac uera haec .lia gnum uel est candidum, uel secus: haec falsa uniuersum est notio uel idem es uis coditionalis uulg) dicta, roprie nec est uera, ne alsanseatcnia, quaterua aequivalet bonae uel malae consecutioni, quandoquia dcm haec.si sol lucet, dies efii, cum aequi ualeat consecutioni, quae suapte
natura constans est. dico huicsol lucet,ergo dies est uera quide esse diacitur,haec uero .s dies est splendorefruimur falsa, clim ei correspodeat inconstati consequentia .Rationalis pariter est, era, quid constantis argumen
118쪽
LOGICAM ARISTOTELI s. 43gumerationis legem obsertiat, ut quia Socrates est probis, neminifacit iniuria. Habes quo iudicio discernere debeM uerra fuso in omni pro is nunciatorumgenere. constat omnis enuciatio ex uerbo uel ex cu u uerabi. Quoniam autem res partim uniuerse unt,partim singula,ut Aristo. .cap. lib. de Interpretatione docui efficitur quidem ut eminciationum duplex uboriatur differentia. Est enim una euiu subiectum est uniue sum ut haec homo est animal altera, cuisubiectum e lsingulare, ut haee, Socrates et albus. Atqui ea quae praedita subiecto communi quatuorgeneribus repugnantium seu oppositurum est obnoxia, de quibucium res postulat ut nos disseramus.
Oppostae sunt nunciationes, quae quidem eodem sullecto, copuia, oe attrituto participant,cum et qualitate, eiquantitate, et harum tring repu
si ualitatem cum schola propter terminoru artis penuriam, ne disecedamus ob id a veritatis suadio, vocamus eam assectionem qua cernitur nunciati aiens esse, vel negans. uantitas in hoc cernitur.' inquam enuntiatiost, vel Iniuers, Ielfarticulari , in infinitae, xelsingularis. Universis o niuersalis enunciatio in quae ita toto eu idem ut omnis homo se animal. Dicitur uniuersa hoc nomine , quo eius subiec7 communi praefigatur nota nive generis. Notanniuersae, notageneris niuersi apud Perionium
119쪽
ributum, O signum niuersale insebolis idem cuiusmodisunt, omnis, nullus oe similes, quae terminum, cui adhibentur,cum sit niuersum,designa
γniuerse surpari. Particulari dicitur nunciatio, cuius subiecto communipraefigitur nota particularu huiusmodies, quidam homo es candidus. In simia seu indisinita,est cuius,inquam, ul-iecto communi neutra praefigitur nota nes niuersalis, negitarticularis ut homo est probus.
Singularu estWuiussubiectum es individuum 3 iis homo es musicus.
uale, rogat ansit, aiens nunciatis,ansecus. Quantum, ansit niuersa, an particular ,ααμ in ita percontatur. quod attinet adieritatem discernendam, ve
niuersa sit vera, necesse es t attritutum reuera in noquos subiecti significatorum ita insit aut non insit, at,stuat nunciatio. Ut verorarticularis, vel infinitas eris seshoc effagitamus 4rsaltem in no significat μι-
120쪽
Ins nita interdum quidem niuersae, interdum ν ero articularispersonamgerit ut in tradendis doctrinis ae ionem induit uniuersalis, ei autem
li ita er/ἐαεα, id est, opponi dicuntur pronunciata eiusdem
subierit,eiusdem copuia,eiusdem attributi quoram unum est iens, alte. ram negans uel unum uniuersat alterum particulare schola qualitata repugnantes appellat alentem era negantem, quantιtate, uniuersalem Crparticularem subinteiligit enim schola sub hac infinitum. Est, boni cosulentum in praesentiarum, quὀd buutamur terminis, qualitas,quilitas. particulare maius usitatis apud ciceronem quandoquidem usus schola diu a Theologae Medicis confrmatus. C iuuentutis utilitis id, paugitat. Ita enim instituimus ut magis incumba invi studio instruendae tuo uentutis,quam exquisemus colendi sermonis. praesertim cim nullum sum petat uocabulum,quo utamur borum loco C elegantiare iuuentutis frugi, quam ante omnia uenamur oportunius. Dixi, enunciationes diis cantur oppositaedit eodem participent subiccto,copula emat tribulo,ut excludantur,homo est iustus homo non est candidus canis est in mari,
canis non est in coelo, C reliqua i livi furinae: in quibis non 'ide sub
tectum, copula,emati ributum. Ut autem sint oppositae, ut inquit textus, pugnare debent,uel qualitate sola, ut contrari ac subcontrariae uel sola qualitate ut sub alternae uel tum qualitate tum quantitate, ut contrais dictoria seu contradicentes Distrιbuuntur enim opposita ab Aristotelis expositoribus in quatuor haec genera,sunt Q cotraria oppositae quilarum una est uniuersalis utens altera uniuersalis negans, ut omnis homo
est iustus e nussu homo est iustas. Subcotruria sunt oppositae, quarum utras quidem est in parte una uero negans, aiens altera, ut quidam homo e t bene meritus de Repub quidam homo non est bene meritu de Repub Subalternae dicuntur oppositae quae quidem sunt eiusdem qualiatatis,sed aduersae quantitatis ut omnis homo est oditG ad felicitatem. ση idam homo et conditis adfelicitatem Appea intur autem subalternae id gentri oppositae quid inuicem alternis uicibus utrum alterius es ante cidens e consequens quidoquidem ex uniuersa vera recte: coti ligirim