장음표시 사용
101쪽
INSTIT PIONE IN At ira eo nos utimur tanquam dictione omnino simplici superaddit Aristoteles duas particulas m praedicta finitione subintelligendas nem pes ita e recta siquidem praeter ea quae diximus nomini tribuenda, simul fugitarias quod tfinitum ut excludantur nomina in nita Crrectum,ut secernantur obliqui a M. Infinitum nomen appc o, quod ex nomine: anteposita negatione constat,ut nonhomo, nonlignum. Haec enim tantum ube i ut sint nomina rerum, quod potius nominum sint abnegationes Aristoteles nomen,inquit, infuitum appeae tur quod aequἡ in quavis re dicatur, tam quae est,quam quae nulla es quandoquidem eruere dicimus de leone qui est,ac de leone qui non est, ea de homine qui minime constat quod inomen. tum enim uera est haec, leo est non homo, tum etia e haec,Adamus est nonhomo. Vbi aduerte in huiu modi proonunciat uuia quibus nomen infinitum tribuitur ei, quae non est perpetuo uerbum est solam usurpari ea significatione,qua gnificat meram extremorum cohaerentiasne temporis differentia, ea, posita significatione, qua signiscare solet esse ut curri currere: sedet edere, quomodo non 6 tertium adiacens, alioqui haec esset fusa Adum est nonhomo .er
qua ut alla similis. Porro ciceron ι ciceroni caetera eiusdem generis placuit Aristoteli,ut non nomina,sed casus nominum nuncupentur.hu haec ratio est,qu)setim alia omnia snt eis cognomine commimia, cuniscia tamen uerbo eu uel erit,nec uerum,nec fusum figit cant, Vod emper cernitur in ipso nomine. Nam si pronunties, ciceronus,licino est,
ns quicquam aliud subnectas, uel subinte Cas nondμ quicquam uere falsoue dicitur sed δε feras, cato est um percipimus necessario fore uer erum, uelfalsum. Ut igitur in summa dicam, ut aliquidsit nomen haee omnia exigimus,primum quidem uod sit uox, deinde quod ex instituto significet, tertio loco quod minime adsigniscet tepus, ad hae qu)d eius pars nulla quicquam declaret separatim,necnon quod sit finita demum ab , hei rccta. Exhu, scitur eos hassucinari qui putant in mente nomen
esse maxime omnitim appellandum, fecundo loco in voce, quandoquidem praeter sententium Aristotelis ratio conuincit, nam experientia docet, notionem huic voci homo rupondentem in mente non appellari nomen, quo aliquid nominemM .sed quae a Meroe falso abest implice animi peraceptionem seu conceptionem seu notionem Gnosecvi quam homo dea
pictusti diu quid in est homosa non est homo simpliciter, non inquas cus
102쪽
LOGIcAM ARII TOTELI s. se ex scriptum quod interpretatur hanc uocem homo non est nometu ed
sane dicetur nomen scriptum. sed obii ies ori iii vox est natura, omne obiectio nomen est uox omne igitur nomen est a natura nullum igitur nomen 1
ex hominum in lituto Relpondeo farium nomen expedi posse iel qua . tenus uox est, uel quatenus liquid signi cans quo uox est sane id obii Pil-: .net a natura,sed quo significans dependet ab homnium in titulo.
Uerlum autem est id quod tempus a signifcati,cuiu pars nulla signiscat eparatim semper
ea declara m indicat quae de altero dicuntur.
P. Graece uerbum, Latine est uox quae quidem adsignisicut e u. evius nulla pars seiuncta significatio est sempersignum eorum, quae de
citer dicuntur. In qua finitione pariter is in praecedenti sub uteriae gendum estfuitae recta Primam igitur oportet quod si uox adsto cernenda animi sensui scripta, perinde uis diximus in explanatione nomin si es enim quantum ad hoc similis in utrol ratio secunio loco
postulamus iit aliquam temporis differentiam adsignificet id eli praeter principale significatum aliquam trium temporis differentiarum conseiagnificet. Addimus,cuius pars nusta significat separatim,quod olesen, I perpendere ac explanare debemus quo in sumus in enodauda nupe rienda nominRAnitione. Quod utem subiungitur sub bus uerbis semispers ea declarato indicat, quae de altero dicuntur, eo referendu e st, ut uerbum in pronunciato semper esse notam intelligam 3, siue signum indicansseu designans aliquid quod subiecto tribuatur. cimi enim triabus partibus con stet enunciatio subiecto, copula, C attributo. nomen quidem subiecti, uerbum uero copula magna parte uices gerit. Finita dix quo secludantur,non curatur, non incidit, eliqua eiusde farinae, quae nou sunt apud Aristotelem uerba sed uerba infinita, quandoquidem tam in eo quod e t quam in eo quod non Ut aeque dicuntur . Recta fisporadditur,ad ostendendum maxime proprie curabitur,Cr curatus est, non esse habenda uerba sed casus uerbio num praesentis temporis uerbum esse oportet,ut sit maxime tales praeteritum uero C futurum casus dicutur obliqM derivati a uerbo nagis, quam uerba Addidi, maxime proupri et ia. s.cap. libri de Interpretatione docet Aristo fuit,erit, verba
103쪽
INSTI TvTIONE IN esse. Quis ut verbum prae iis olum th od maxime proprie fit ure,
b in appellandum Praeteris vi autcmσfuturum verba tamen sitiit sed non maxime proprie. Sunt autem verba δε sola quidem efferantur instar noui: num, significant enim aliq id simplicems in animo intelligentiam primunt. circa quod aduerte uerbum est, triplicem gerere significaρtionem primum qua significat esse,ut apit sapore,ulget algere. qua quia dem perinde uis nomen ab Aristo dicitur aliquid fgnificare. Altera quidem 6i qua tempor differentiam hanc,uel aum,consignificat. Poesi remissignificatio qua nota Cp gnum esse dicitur eorum, quae de altero dicuntur. Est enim gnificans quadam connexionem C cobcretiistium extremorum, qua nunciat sane convenire inter attributum C subisiectum atqui uerbum est interdum ponit seu exuit duas harum fgnifaeationti tertia sola retenta. Na in omnibus proniaciatis quae ut dici in scholis in materia cernuntur necessaria,CI in quibus nomen infinitu Aripotelis inquit,uere dici de re quae non est, nimirum euenit ut uerbus absoluatur a tempore praesenti. ab ea significatione qua significat essesolum nobis indicet extremorum cognitionem itas ct roges a me quid si ecclipsis:rson eo est inqua terrae interpositio inter solem erlunam. Profect uerbum estolam nota connexionem extremorum,non
autem Ignificat in praesenti esse,alioquifalsa esset huiusmodi nuneia,
tio in qua finitio dicitur defruto . Parit haec, Adam est non homo.
in eua nomen infinitum tribuit. ci,quod non est, uera censetur ab Asi tot l .quod minime oti inrctois,msiti m a prima tum aseeunda βὰgii eatione absolutum solam extrmorm cohaerentium fgnisicet ubi utro trinam circunfert signiscationcm, tum dicitur fecundum uel te tium adiaces quia significat esse in praesenti adiacere subiecto.dicitur ps eundum adiacens in hac,Adamus est, in hac vero, Adamvis non boismo, tertim adiacens. Atq; ita docuit Aristo. c. cap. libri de Inter eistatione consecutionem ab est trito adiacete ad idcin factumseundum adiacens fixam esse ars collήηlcm. Mis coiligerem sub hac forma: Adamas, inqua est non homo ergo Adam is erui quibusvis alijs similia bivi similiter collectionem ratam efficiam. Illud praetere nos non praeis ierfugiat, in mente non esse erbμm,ut ncc nomen est, nec enunciatio, ut praemonuisvix scriptum erbum scribi e pingimon tame quod simis pliciter fit uerbum. Nee i liisso pratcrcat, quod admonuimus sientes de
104쪽
LOGIcAM ARISTOTELI s. 47 denomine scilicet peculiare munus esse uerbi consignificare temptui. hoc est praeter principalesignificatum, signare differentium aliqua
temporis. Exqtio efficiturq od nomen tempus ues hora,tempus quidedicatur Ru care:a significare uero,seu consignificare ninime. Nec debemus termittere hoc in loco, quod uerbum adiectivum duo in ciuis dat,copulum inquam, re proprium participium cum uero almus non
curatur uerbum esse infinitum itid bimus intelligere,ut id nonfui ruatione copula negatae, quae inpliciter non significat aliquid sed ratione abnegati particitis,qua parte uerbum tanquam nomen est.
Oratio est Ox uae significat,cuius pars aliqua
seiuncta, separata , ut nomen, non ut assirmatio, ω negatio, gnificat ut homo musicus.
uanquam autem ex instituto, uemadmodu
ixi, nou, instrumentu omnis significat oratio non tamen omnis enuntiatio est,se ea sola, quae vel 'erum Aelfalpum complectitur.
Λόγοι Graece,Latine oratio in praesenti loco dicitur . nam λογe Graeace interdum idem est dis ratio me intelligentia interdum usurpatur pro finitione interdum ut in praebenti Uderatione is fotiat is orasstio,ut cap.de oratione,ad quod nunc alludimus,utitur Arist. Et autem inquit, uox ut secludat animi sensa. scripta inreliqua, qtiae non uni voces ii quibus est eueniat ut aliquid orationis munerefungatur, nihil
minus tamen quam oratio est,ut ramus pendens ante tubernam, oratio nis uicem gerit non tamen oratio est:quippe cum non sit uox Addimus,
quod sit fgn ean ad excludedas eas,quae uni gniscationis expertes. Deinde superadditur,cuius pars aliqua seiuncta separatas non ut affirmatio emnegatiosed ut dimosignificat,quo discriminetur a nomine Cruerbo cuius partiumna est significans separata. Est enim oratio coastans ex duabuM.tribus uel pluribus dictionibus,duplicem subit differetiam. una quidem est perfecta Craltera imperfecta. Perfecta, qua perafectam sensum in erit in animo auditoris:imperfecta quae inchoatum, M abrup
105쪽
INITITUTIONE INHarum sola,quae indicantu est modi,uerum uti falsum complactitur. o
las ob id nunciatio dicitur. Enunciatio enunciatum, effatum,pronuna cratum,idem. constat utromnis enunciatio si bucto copula π ut tributo. Subiectam materieifaciem induit,foratae uero uices gerit praedicautum seu attributurus adiuuicem conferantur.= ucro ambo ad copulam referantur,materie analogiam subeunt,ut copulaborma Enunctatio. nudi sunt partes, a firmatio, CT negatio abbrmatio, qua unum alteri trιbuitur,ut homo est animal. Negatio qua unum abnegatur ab altero, ut homo non est equus. Atqui omnis enunciatio est uera,velfalsa. Vera,
quae ita fgnificat is reuera est, ubi uerbum est absoluitur a tempore hoc elidi stu, enunciatio uera quae segnisicut ita fuisse atq; fuit, ita esse ut 8 s. t tafore ars futura est. Est etiam nunciatio item duplic
Iubiens direrentiam, una enim est implix, ulter coniunctione una exc=pli gratis. Simplex est,homo et probus,quandoquidem simplici constat Iubiecto, copula emattributo.Vna coniunctione dicitur nunciatio a Impebas ex pronunciatu conficitur coniunctione cohaerentibM,m es aptus ad capessendam di iplinam C ob id est idonem ad Deum
cognoscendu caeteram hoc loco debemus obseruare coniunctιone una et Ariciatione,uel coniunctione copulante, uel disiungεte, uel uulgo dicta. coniitionali, ues rationali. raeditum. orro qua copulante constat coniunctione,ut uerast,hoc postulat, ut inqMamussa quas enunciati, limis
plex, ex qua coal scit .su utra ut uero si falsas cit unam finis Ite hienunciationem esse assum. tas haec est uera, bomo est rationis partiis ceps Crequus es rationis expers. haec falsa,homo est omnium animaliu apientis imum emidem est probigunum. Eius uero cuius pultes disiunae ctiva connectuntur coniunctione, una pars uera totum ejicit ueram ut vero sitfalsa ut ranis partem agitamusfalsum. Est itas uera haec Itagnum uel est candidum, uel secvi haec falsa uniuersum est notio uel idem est uox,coditionalis uulgo dicta, roprie nec est uera, ne uisa nisi
eatenm, quaten aequivalet bonae uel mala consecutioni, quandoquisa haec sol lucet, dies est , cum aequi ualeat consecutioni, quae suapte
natura constans est. dico huic ol lucet,ergo dies est uera quide esse diacitur, ueros dies est splendorefruimur falsa, cum ei ore b5deat inconstans consequentia. Rationalis pariter est,rru, quia constantsi o
106쪽
LOGICAM . ARISTOTELI s. 43gumerationis legem obseruat, ut quia Socrates est probis, neminificit iniuria. Habes quo iudicio discernere debeas veru a fulsio in omni proununciatorum genere. Constat omnis enuciatio ex uerbo is casu uerabi. Quoniam autem res partim uniuerse unt,partim finguia,ut Ari lo. . cap.lib. de Interpretatione docuit, licitur quidem ut enunciationum duplex uboriatur differentia. Est enim una, cuia subiectum est uniueris sunt,ut haec,homo est animal altera, cuisubiectum o singulare, ut haec Socrates et albus. Atqui ea.quae praedita subiecto communi quatuor generibus repugnantium seu oppositurum est obnoxia, de quibus iam res postulat ut nos disseramus.
Ono laesunt enunciationes, quae quidem eodem
sullecto, copuia, oe attrituto participant,cum et qualitate, eiquantitate, et harum tring repu
Qualitatem cum hola,propter terminoru amrὰ penuriam, ne discedamus ob id a veritatis su- io, ocamus eam assectionem qua cernitur enun- elati aiens esse, visnegos. cuantitas in hoc cernitur.' inquam enuntia
tio sit, vel uniuersae, velfarticuiaris , vel infinitae, xelsingularis. Universis o niuersalis enunciatis, m quae in
toto euidem ut omnis homo ectanimal Dicitur γ niuersa hoc nomine, quo eius subiecto communi praefigatur nota niuersigener s. Nota niuersae, notageneris niuersi apud Perionium
107쪽
rionium, Ignum niuersale in schosis idem cuiusmodi sunt, omnis, nullus oe similes, quae terminum, cui adbibentur,cumsit niuersum, designa
γniuerse surpari. Particularis dicitur nunciatio, cuius subiecto communipraefigitur nota particulariου huiusmodies, quidam homo es candidus. Infinita, seu indisinita,est cuius inquam, ul-iecto communi neutra praefigitur nota, ne uniuersalis, ne particulari, ut homo estprobus.
Singularis est,cuius subiectum es individuum , ite homo es musicus.
uale, rogat an sit, aiens nunciatis,an secus. Quantum, ansit niuersa, an tarticutaris, si in ita percontatur. quod attinet ad peritatem discernendam, ut
'niuersasi vera, nec ste es t attritutum reuera in nοquos subiecti significatorum ita insit, aut non infit, aissonat nunciatio. Ut vero particularis, et infinita sit eris sessi hoc effagitamus ursaltem in no signi cat Ab-
108쪽
Infinita interdum quidem niuerse, interdum
vero particularis personamgerit ut in tradendis doctrinis raelionem induit uniuersalis, eius autem
Ui Ioiae aut , i, id est, opponi dicuntur pronunciatu eius leutfubiecti,eiusdem copula eiusdem astributi:quorum unum est iens, altearum negans uel unum uniuersese,alterum particulare.Schola qualitate repugnantes appellat alent aer negantem, quantitate, uniuersalem erparticularem subintelligit enim schola sub hac infinitum. Ests boni cosulendum in praesentiarum,quὀd his utamur terminis,qualitas,quilitari particulare,mmus situla apud ciceronem. quandoquidem usus schol edita Theolog er Iedic eonfirmatus. π iuuentutis utilitas id e laugitat. Ita enim instituimra ut magis incumbumia studio instruendae tuo uentu tri,quam exquisitius colendi sermonis. praesertim cum nussum μ' petat uocabulum, quo utamur horum loco , C elegantias cir iuuentutis frugi, quam ante omnia venamur oportunius. Dixin enunciationes diacantur oppo tae,ut eodem participent subiccto,copula C attribulo: ut excludantur,homo est iustus homo non est candidus canis et in mari, cunis non est in coelo π reliqua illiu furinae: in quibus non est de uia tectum,copula,e attribulum. Ut autem sit oppositae, ut inquit textus, pugnare debent uel qualitate sola,ut contraris ac subcontrariae uel soia qualitate,ut subalternae uel tum qualitate tum quantitate ut contra. dictoriae seu contradicentes Distrιbuuntur enim oppositae ab Aristotelis expositoribus in quatuor haec generasuntq; cotraris opposita et quas rum una est uniuersalis utens ultera uniuersalu negans, ut omnis homo est iustus innuavi homo est iustas. Subcotraria seu opposivae, quarum utras quidem est in parte una uero negans, aiens altera, ut quidam bomo est bene meritu de Repub quidam homo non est bene meritus de Repub. subalterne dicuntur oppositae,quae quidem sunt eiusdem qualiutatis,sed aduerse quantitatis ut omnis homo est oditus ad felicitatem. C quidam homo et conditus adfulcitatem Appedantur aut subulurnae id genus oppositae quia mulcem alternis vicibus utrus alterius est antecedens Ex consequens quidoquidem ex uniuersa vera reme colis N I irim
109쪽
INSTIT PTIONES IN luimruspιrticuarem esse ueram, er ex falsa viceversa particularint.
cissaria consequutione conuincimus uniuersim esse falsum,ut recte quiadem efficitur ex eo quod haec fit uera, omnis homo est animal qMoa haec etiam Cr uera fu,quidam homo est animal.cre aduersos haec si fui. fa,quidam homo hi iustus. ergo emhaec omnis homo e i ustuis cotrua dicentes,sis,ut inquit Perionius,oppositae contradictorio modo, seu ut schola cotradictoriae sunt opposita quae tu qualitate,tum qualitate pus
Sira Cul omnia homo ei rationu copos, e quida homo nδ est rationis compos. Ego uero uiuideo qua ratione Perion ducatur ad appellaeus cotradicentes,it ruta seu repugnates,cam nec cice que solet maria mi imitari, nihil minus fecerit, πhoru uocabuloruuia nominus quasdres coirarus,qualm 5tradicetibus. magmen im sibi repugnatis,omnst
homo ' iii ius er nudus homo est iustus. quam illae, omnis homo est iuulpM,e quidam homo non iustus mibus efficitur prael lubilivi se in praesentiarum uti propriis nominibus in schola usitatιs, quam alienn abus Philosophorum,c rei ueritati,quam exprimere ante omnia Philos hi conatur pa
iis cerasitur, DTOr m subiectum descriptionem cosule . hac enim oramnia, qua circa hae iam dudum praecepinius, tibi
aperiet. Leges Latine, aulevis Graccoppo tarum ita se
110쪽
LOGIcAM ARISTOTELI s. sollere, unquam autem simul false. Subesternae interdum uere reperienatur,interdum falsae. contradicentes nes possunt esse simul false ex qui. bas regula derivantur,quae formules argumentandi subministrant. contrariarum si una sit veru,necessario efficietur alteris esse falsam Pr t in contrari1sse una deprehenditur falsa, consequitur alteram esse
Ex subalternarum uniuersa uera efficitur particularem ego cram norati, μbalurnarum falsa si fit quae in parte continuo consequitur eam, I
qμσm toro, Jefalsum. 4. Regiua. contradι centium ex alterutra uera,colligimus alterumfusam: ta'. s. Regulvi alterutra false,alterum veram. Porro quantum ad leges attinet infinitae,es Onnunquam, quod suo perii monuimus uniuersa sumuntur nonnunquamsensu particularuusurpenturitata tume lege obstringutur, quam ipse particularcs. Ita sad hanc ueram ostendendum homo est iustus,subicit ut saltem unus Uedatur homo qui reuerus iustus. Diximu hactet Me pronunciatis,quorum subiectum est uniuersi m, nunc de istis dicamus,quae quidem exsingulis constant. In his igitur qui tum ad uerum σfalsum attinet eadem seruanda et lex, atq; in contraudicentibM:ut hae,socrates est albus. π Socrates non est albus qi uis eii semodi,quae conset eodem subiecto,eopula C attributo qualitate
p*gnent. Nes enim simul possunt esse uerae nes uirgefulsae ago sit
uisi una sit uera,Oporteat alterum esse falsum. er ex utras falsa ueram alteram esse coquamus. Vbi uero in quatuor generibus oppositarum βniendis adbibuimus genus,primum omnium aientes, qud sint oppini sub hoc nomine debes aduertere, ut quaevis harum esse debeant eiusdem subiecti, copula, ae attributi alioqui nes ualent esse contrariae,nes sub
contraris,nes etiam contradicentes. Nec illud nos praetereat,enunciaationes,quas Aristo. Graece appellat τυ vli κ.Hψαι, quas Latine usa
camus oppositu ab Aristo.sub gemina deferentiabolum distributas. alteras'enim, inquit,opponi contradictorio modo,alteras vero contrario sub his uerbis cul