장음표시 사용
151쪽
LOGIcgri ARII TOT ELII. Fuli. appello quidem consequens,quod necessario sequitur ex aliero una
tecedens,id ex quo necessario consequitur alterv. QSod ut facilius peracipias, primum omnium obserua subiectum C attribatu ericiendae conis clusionis:deinde consule triuis cutegoriam,m qua reponatur ea enim ob oculos tibi proponet antecedentia, e consequentia itus gemu pe. ciei. Jecies indiuidui, differentia proprium C accidens qμod separari nequit uisubiectisunt consequentia caeterum quicquid est consequens consequentis,est conseques autecedentκ, ut superitis in regulι admonuιam s. Si proponatur igitur tibi qu3d omius homost substantia,medium
habes in Barbara consentaneum quodvis horum, corpus, in tuam, uiues, animal, corporeum, uitae compos,sensus particeps CV rarior; ι compos .
Nec non quodvis proprium uel accidens inseparabile cuiqvis horum: siquide horum quod consequens o hominis,e με tauti antecedens. Dices igitur sub hac forma, omne animal est sub tantia omnu homo est animal omnis igitur homo est ubstantia: π idem erit in reliqui bubcadum iudicium. Fuerunt autem, iuuentutis utilitatem ex memoria beneficium exoeogitata dictiones a uiris de instituenda iuuentute optime meritιs, qua quidem partim suis uocalibus, partim consonantibu nobis citra nego. tium summus industria fingula singula uenandi medij regula praescriberent. Sunt autem huiusmod dιctiones Fecuna,c ageti,Dabenis,ficbaaere, Gedaco, Gebali'. quae siex perutilis e constanus medi)selictus nobis
De inceps Hedas,CTHecas,C Febus rindri inueniendi medi ratioanem,eam mutilem subdunt. Vt uero illorum uerborum intelligentiam consequartumprimis aduerte qβod uocata, A, idem designet ut ultris batum: idem sonet ais subicam iam ipsi, A, in eadem bilaba conaiungitur B,uelae, uel D:n,idem sat s confiequens, c,antecedens,D,ue ro repugnans ipsi, A,hoc est,praedicato Exaduersum eum uocalLE. materdum cohaereat, F, interdum, G, interdum,Η,ita ut, F, designet constaquens ipsi si,id est,subiecti: G, uero eiusdem antecedens uis, H, eiusde
repugnans,indicatad quod in sabscripta figura liquido con tui.
152쪽
I rQμυ InX cana gitur tertia uocalis designat tertiam, id est, concl-sione uniuersalem aientem duae uero ollabae primo loco constitutae nos mois nent quale medium fit inueniendum ad hune ipsum uniuersalem aientem concludendam. Nam prima ollabu,nempe Fe,docet medium esse dcbere Funias E,id est,consequens ubiecti. Sec duo aba,ut pote, Ca, idem medium
153쪽
medium ait esse debere;,iUM A,hoc est, antecedens praedicati mos ut idem quod prima regula dudum admonuimas uerbum, Fecuna,
nobis explanet. Ad colligendam particuia rem alentem inuestigandu ei a regula. medium quod fit utri extremorum antecedet tuncque commode conis cludi poterit particularis aiens, citra reductιonis ostendentis ad minuulum in Darapti. Di amis,ac Datf. reciprocatιonιs beneficio in Daar ,σ Dubitis. I iis monet dιctio, cageti, cuiM tertιa uocalis est, i id est
particularis aiens auubmo primis ollabis admonemur medium esse deligendum quosfit,c,iUM A,id est,antecedens attributι: necno idem sit, G, sevit, id est, antecedens ipsus subuc ι ut ad coiligenda,aliquod
uiuens esse rationis compos,deligam hominem in medium, cuius confe/quens es, e uiuens Cr rationis copos. Ais sic ratiocinationem conneactam in Darapti omnis homo est rutioni, compos Gomuis homo est vivens ergo aliquod uiuens est rationis compos Idems medium conagruet in Disumis ac Datisi,ut liquet. Ut olligatur uniuersalu negans medium erit accommodatam,quod . regula. sit repugnans attributi Cnidem subiect sit consequens. Id nobis indiis eat dictιo Dufenes. cuius conci o uniuersalu negans segniscatur, per tertiam uocalem, dιco,peri,ut colligatur. Duae bilabae primae ubmois
id est, repugnans attributi, C consequens collatum subiecto idλ sine reductιonu ostendentis indus ria feciti, celaret, Crcesare reciproca. tionis ueroseu conuersionis ut, in celantes,C carnestres. Nam eum in uersione implici conclusionis quod est repugnans primi,C consequens tertii,uictgim repugnat tertio, Is consequens primi.propter concluasionis inversionem efficietur,nimirum quod idem medium, quod est ac commodatum ad, cesare,idem deseruiat, σβu consentaneuman cume/stres. Ut ad colligendum, nullum hominem esse inmentem accersam rationis compos,quod quidem hinnienti repugnat, C hominis est eo sequensicum s Nudum hinniens est rationis composu omnis homo elirationis compos. ergo nullia homo est hinniens. Eodem etia utatur me di in, camestres, hunc in modum Minius homo est rationis compos: nua umbinniens est rationis compos: ergo nudum hinniens est homo.
154쪽
Ad colligendum uniuersalem negantem, medium erit congrues.quoil quidem subucto strepugnans Crsit con equens attribαι i. ut ad coque dum, nullum hominem esse bouem medium τι congruens intrates,quod ni conscq es bouix repugnans homini.Siqvidem in came tres nulla reductionis opes et Hilogi mu3, Omnis bos et mugiens nussu homo est mugiens ergo. ntillus homo est bos. Simili modo euenietis celantes.Veis ri in idem medium erit conferens ad ce arearat Uti sumptionibus, simpliciter in ersa conclusione Ad, celarent,etiam reduc 2ionube. neficio accommodabitur. Haec regula appellatur Hebare,quia tertia voealu d 'matur adsignificandum conclusionem uniuersam,Crnegatem primi2 ollaba,Ηe, designat medium eligendum,quod fit lini D, E id est,repugnans rei subieciae: secunda fassabu,dico Ba, designat qaddidem sit consequens attributi iuxta praescriptum harum literura rationem. Ad eum,quae in parte est,C negans concludendum in ut igandu est medium quod sit antecedens subiecto C repugnans attributo. Nuncus patur haec regula, Gedaco: ut si colligere uelim, aliquod animal non se
rationis compos,deligam,equum in medium est enim antecedes unimialis Erratio in compoti repugnat. construamc, Hllogismu Nudus equues rationis compos. σomn equm est animast ergo, aliquod animia inest rationis compos In Felapion simpliciter Crisine reducendi arte: Boeardo CT Ferison. Tantundem culmet in Fapebino, C Frabebo in ut omni equi est animal nudu rationia particeps est equus ergo liquod imal non est rutionis particeps. At uero sit uim C rationem retio cadi observes idem medium trafferetur adulam modorum, Ferio Felimo,
vi Jeetalis aiens colligatur deligendum est medium.quod sit obiecti antecedens, C attributi sit consequens Huic regula tribuitur nomen, Gebali ut ad concludendum aliquod animal esse hominem, deligam mmedium.rationis particeps,quod est consequens hominis.emanimal si anteeeden sic legitime Igenum e ratiocinatio si, Baralip e Dabitis, in alit,lli similibus per reductionem: ut,omne rationi particeps est αnima omnis homo est rationis particeps ergo,aliquod animal est ho is
Haeci suint sex mi Ariae,quae noba nudium ad cor tantem ratiocinais, tione
155쪽
tionem accommodatum submisistrant. Tres uero inutilesformae subiunguntur, in quibus ex indecenti me iij eum intrem si rationeforma arguis mentandi sui dissimiluo inconstasproponitur. Huiusmodi sunt ii quiobus non apponitur tertia voces:s.quia nulla sequitur coclino perpetuo constans. Hedas designat medium esse ineptu, quod fit extremoru utris repugnans. Hecas indicat, meptum esse medium, quod sit ubiecto repu/gnans. Crantecedens attributo,quod quidem in ollogismis primae figurae directe colligetibia minime couenire potest. nes in ollogismis teristia,ne quidem in bilogi musteundae si itas subiectum primi, ut eius,
dem nonsit attributum. Quo fit ut non sit perpetua consequutio,nisi fatin directa conclusio ut in Fan mo σFrisisoni ut,Omnsi homo e funiα mah. nullus apis est homo ergo aliquod animal non es lapsi. Febis fuami utriusq; extremorum consequetis . proinde praedicatum diendo facit utriuis extremi quod in secunda figura solum fieri pint, in ea uero ex utras aiente nihil concluditur,ut superius iam satu admonuimI3. In his terminis,brutum, animal homo,non recte consequitur omne brutuest animal omnis homo est animal igitur,omnis homo est brutum. Illud autem nos non praetereat qu)d antecedens hoc loco ita debeamus inter apretari, ut idem sit atq; subiectum ex quo necessario onsequitur attrio
futum contra nuncupetur consequens attributum, quod necessario feoquitur ex subiecto. alioqui non reste reprehenderetur Hecas,cum huim conclusionis comparatione, nulla homo est equus medium sit consenta. neum hinniens, quod repugnat quidem homini, simul. Les antecedens equo. Nam nisi nommeantecedens subiectum intelligamus , ut dudu exaposui ex quo necessario praedicatum consequitur. falsum esset hunc meo di delectum quem ecas praescribιt,esse inualidum. Escitur ex his quod his sex nomst medi inueniendi contineatur uniuersa uis trium figurarum siue directe, siue in directe coneludam ι. pp
Secundo loco percipies his dem: mculis quanti sint momet categoriae et aridi a ad inuenienda media, C ad comparandum pronunciatorsim suppelloctilem,quandoquidem omnis quaestio duo proponit extrema: quoru alaterutri s quid sit antecedens quids consequens categoria tanquam propathlo tiro proponit ut fi colligere uelim omnem paralaticum perse cohaerere. edium Feeuna me monet inue ligandum,quod stana tecedens attributi,consequensi subiecti consulam igitur categoriam
156쪽
INITITVTION EI IN in qua horum utris reponatur rutri uis Itas cum uir j in subis
stantis serie coord;netur citra negotium consulto essentiarum ordine plane occurrent in promptu.substantia,corpus, uiuens, animal, homo. corporeum,uita compos Uus particeps,Cr ratione praeditum quoruquod1 eernimusiconsequens esse parabiici, inantecedens ira quod est ex se constans. Quost ut categoriae sub tantiarum praesidio ad propo istam in toto utentem enunciationem colligendum magna mediorum crpronunciatorum copia tinnimo negotio nobis aperiatur. Multo plura tradit Aristio teles duobM libras Prioris resolutiona de ratiocinandi methodo, sed quae iuuentutis ruditati norma institution proponenda dueat hae poti imum sunt. Dimitas res ipsa postulat a nobis ut ad bros de Demonstratione progrediamur, in quibM ita uidetur Aristo,ules exordiri.
Omnis doctrina,Omnis i sciplina ae ratione intestigentiaeperficitur, ex antecedente constat
postquam disseruimus in proxime antecedenti consideratisne des Iogi morumform8.nunc reliqu*m est ut ad materium exacte discernendum quantum praeceptorum ratio praestare potest,accedamus. Est enim in uniuersum triplex bilogi nim, Demonstratio.m qua, Dialicticvi, O sophi licia agi quidem adinvicem discriminantur tum me,lumsubiecta materie. Finu enim Demonstrations est scientia. , bilui mi Diais lactici,opinio:error uerὀ, Sophistici.Subiecta materies de strationupronunciata sunt non solis necessaria ed etiam ratae Dialecticae argumentationis uerisimilia, seu probabilia Fallacis uero ratiocinalioni scopus se fraus seu si mauis ulla coclusioni persuasio. Quo cire tres hae stilogismor differentis tum subiecto tum fis ab nuice discrepare
solent. Illud autem aduertendum est quod proxime antecedentem ollo isgi morum rationem Ari tot. inscripserit xαλἰnκω et ris. ρ hoe est. prioris resolutionis: Demostrationis uero tractatione iam ψρὐsiro ..
157쪽
LOGIcAM ARISTOT ELII. 8 id est,posterioris resolutionis. Quod ut comodivi percipiatur aduertequod, ὀψα ἰ ei e Graece idem sonet alc,resolutio Latine. Est autem bule aduersa composivio nitur sub hueforma. Anubsis,inquam,s in ea exq:ibus quas res costat dissolutio. Ut enim res quae componitur ex si splicibu coalescit ita etiam nulla ipsa simplici ci 4n urtis norma uiscitursolet reuocari. Atq; ita fit ut simplici ima quas quouι ingenere primam in composenione, ultima, in quae fit resolutio. Ut enim exlia teras consciuturossabae ex his dictiones, ex quibu periodus,deinceps ut liquet suo ordine quoad bibliotheca ex uariis librorum uoluminibuε constet ita uice uersa si bibliothecae uelim intelligentium assequi primu quidem oculos conjciam in uarios eiri ordines singulos in tergemina. Me qua tergemina in multiplicia, uel singula uolumina diuidens horum quodq; partitione dirimum in singulos libros deinceps hos in singula cupι tu,quoru quodq; sigillatim in orationes,dictiones hilabas,demq; in Implie imas uteras partiar uis sic eueniet ut literae dicatur elemeta. id est,prima in copo sitione Cr ultima in diuisione. Dicetur aute Graece, C .vsi Myli D, dicta est a Latina resolutio, dissolutio, seudιussio. quae uero Graece, e αγωγὴ, Latine eompositio, nominatur. Est autem adueri edum initia, seu principia ollogismi in gemina cerni di, ferentia siquidem altera pertinet ad materiam adforma altera. Libros igitur 62ogi morum Aristoteles inscripsit Prioris resolutionis, quia tneι sex professo docet ingenium reuocandi omnes ratiocinandi brumus aquam principia,quibus corroboretur.C innituntur: in libris uearo de Demonstratione methodum nobis praescribit resoluendi.seu reuoacundi quavis argumentationem in principia subiectae materiei,nimirum in principia demostrationum, quibus firmetur Cr ruta censtatur conclusio.nonsolam hoc nomine quod colligi percipiatur,quantum ad forma attinet,ex genuinis Erconstant simis principis uerum etiam quantum attinet ad materiam. Sed rogabis. mare ista prior eposterior ap in xῖ,
tum, imprimis quia resolutio , quae ad formam Dectat , promiscua Solutio
est omnium ratiocinatιonum quae vero ad materiam destinatur, pe oculiaris I solius Demonstrationis: id uero, quod uniuersium est Crgenerale naturae ordine ac doctrinae , ut iam hacten us admonui- . proprio C pecsiliar venit anteponendum. Accedit etiam quod incompo'
158쪽
in eomponendare priu3 praeiaceat quam ei athibeatur forma contri resolutio prius fit informam, im in materiam ut in domo demoliet a privi subtrahitur forma, superstite adhuc ipsa materia. Ais ita in lib. de ollogismo ocens nos quo ingenio quemvis sillogismum, quantu adsorma attinet, in initia fontes a quibus omnes formae hilogi morum ducunt originem, reuocare uale M prioris vocat resolutionis huius, modi tractationem ut in librutae demonstratione, posteriorem vocat resolutionem qua nobis aperit qualia demonstrationi principia quanatum ad materium esse debeant, in quem numerum σquo modo in ea litnubium. facienda re olutio Ambiges etiam, quare libros Topicorum emElena
deo .nimirum id merito G iure factum nam in ollogismo Dialectico, elencho formarum mitia eadem sunt, quae promiscua sunt 'gnata omnium ollogismorum: in quae quo modo sit reducendus qui 'orum, iam statuit in libris inscriptu de priori resolutione. At uero principia Ozogi morum ex quibus scienter, quantum ad materiam altinet, conclusio necessario consequatur,inin qua posit ex arte resolui, solum suppetunt in Demonstratione, qua quidem scientia methodica constant, erperpetuo sunt fulsimilia non autem locum habent in Topicoruὰπ est
chorum consideratione quandoquidem inita bona parte ducitur a Limentum ab hu,quae quidem probabilia sunt,non cutem necessirio eo
Diximus de his,quae pertinebant ad titulum librorum de Demonstratione. subiecta materia est ipsa demonstratio ratiocinationum, in quam oviuium praeclarifima Aristoteles autor censetur omniumsententia Finis istas C institutum est iuuentutem instruere ad uenandum scientium adminicia instrumento. dico emonstratione. Ut enim praecipit primo capite PhUicorum, tunc unumquodq; arbitramur scire, cum principia obiectio C causa usq; ad elemeta cognoscimus. Sed incurres, Demonstratio suboieeia materies dicta est ergo non est instrumentum, siquidem Aristo. a. Iibro Phγβicorum, agens de quadruplici causa, nos docet, materiem Crejicientem nunquam coucurrere instrumentum autem idem ad efficie levi refert. Quo circa non est uero consonum Demonstrationem e via
Dilutio. teriam e in strumentum esse. Reston eo, diuersa quidem ratione nihil est incomRes subie
159쪽
est incommodi.quod idem sit instrumenturam materies. rum Logico praeceptiuo subiecta materies est in libr8 praedictis Demostratio eadese instrumentu,quo utitur Logicra adhibens praeceptu usui adstaeatium comparandam. Nune ad textus explanationem recurrum , circa quem aduerte intextu Graeco nos ita ligere Πῶσα διασκαλ α πλύαμσλσει διαιοκουήκη κτν ὐπυ δεηsγ. m. γν- ω rhoc est, omnis doctrina, omniss disciplina, quae ratione percipitur mattat ex antecedente praecognitione.
Quicquid enim a praeceptore traditur ita discipulo percipiatur, doactrina dicitur ac disciplina doctrina quidem quatenus a doctore proasciscitur,disciplina uero eo quod eam addiscat discipulM. Atqui praeoceptor nunquam docet ea,quae maxime pe picua sunt: sed eius negotia perpetuo incumbit in ambiguis exponenda π enodandis aliteris discrupulus nunqua a praeceptore,quae per se constant exigit, sed ut ijs, in quia bra haesitu praeceptoris operum ingenium postularesolet. QSocirca cum omnis doctrina circa ea uersetur aperienda quae in dubio sunt haec uero ignorantis tenebris in discipuli mente sint obducta necessariduoactrina fagitamus a praeceptore,quae per ea quae magis nota sunt, an quam ter lumina quibus propulsantur rationis tenebrae,ad ea, quae novi biι abstrusiora sunt discentem adducat. Omnst igitur doctrina, quae ruintione intelligentiaq percipitur a discente ducit originem ub eoru praeo cognitione quorum ope declaratur. Addit textus quae ratione intelligeatius perficitur ad istud excludendum doctrinae genus quod indicesino su ommonstratur: ut si aliquis doceat aliquem,quodnam animal sitaedis meteon.visui cernendum proponens, m id gemti cognition planu est: nam ex antecedente prodire cognitione. Sed quorsum haec eo nimirum, ut intelligas scientium, quae omnium longe praestant ima est doctrinae, pariter ex fu emanare precognitionibM. Quapropter praesens βια tutum hoc maxime pollutat,ut, inquam,de principitiae miti s Demona stration primum digeramus-quibra ipsa scientia ducit ortum, persopicuitatem ac firmum inconstantem intelligendi rationem. Quod fet ommodi si prius, quidnam Demda ratio sit, finitione aperiumM.
Semonstrationem autem voco ratiocinatione,
160쪽
quae sicientiamgignere ob id dicitur quo ilia ni m comprebens statim rem scimus.
Plane autem ac terfecte remscire Vi censetur, ac non Sophistarum modo qui in certis ejortuitis continetur quando causam,per quam res
est, ita ipse rei causam eo cognoscit ut non posse
omnino rem aliter halere credat.
Si igitur id est scire uod diximus iecesse est smonstrativam scientia ex , sumptionibus constrire, quae 'erae sint frimae, sic dicam)
immediatae in notiores, friores, denis cm ceu
se conclusionis nam si baecsint omnia, fiet ut accomodata sint ad id quod dem 4n ratur trincipia.
Tria occurrunt nobis explicanda primum quidem quidsit Demon. stratio seeundo loco quidst concli sionem scire. postremo qualestia deis beant, sesumptiones hoc est, mitia ei principia Demonstrationis eduibu eonclusionis scientia manat modigitur ad primum attinet. ἶ-on ratio,inquit Aristot. a. cap.primi lib. Posterioris resolution ratiocinatio, quae scientium gignit quod perinde est dissi diceret. Demonstratio quidem orogi mus 1 cula finis non quid m est opinio. utollogismi Dialectici mult) minus error,ut est hilogi mi sophisticit sed id genus est ratiocinatio, cuius finis fit scientia .hoc est, quam Imri ima sequam certifinia humanitas comparari ualeat e clusionis intelligentia. Finitio igitur Demonstrationis ratiocinationem ortitur in genus,uicae differentia ubit hanc periphrasim, quae, inquam, gignit seientiam ductam afine. Est enim quadruplexfiniendi genus,unum quiadem quod a materia ducitur ut ira est fervescentia sanguinis circa cor alterum,quod ab sciente:ut,ira est apprehensio accepta iniuria: delacer