장음표시 사용
161쪽
elenceps quod Uigilatur per finem, ut ira est libido puniendi eius, qui uideatur usi se iniuria postremu quodforma aperit,ut ira est affectus,
quo mens perturbatur,tremunt artus,pallet uultus, oculi truces minitio itur,manus, pedes,denis uniuersae animi emcorporis partes, ut ultione
con equantur, nihil intentu tum relinquunt. Post quas finiendi rationes quo ex simplicibin una coalescit, in qua uide quatuor causae includuaturi uis percontant quid fit homos, pondeam est essentia corporis,
vitae sensus,Grationia compos. na corpus, teriam refert, anima praea
I f.r causam, scientem, formi, nem,ut Aridio. docet. . cap. 2. de Animo. Haec autem per,uitae, sensus, errationis compos subindicatur. Quo circa demonstration finitio eius est, ut dixi, generis,quod a fine suum deducit. Et hoc quantum a primam attinet. Secundo locosinitur intextu quid sit scire, quod Aristo.Graece: ita expressumi πι- a Aria εα - ,ορ - μή ψ', nu. ψ κααα. Q id scir. sit, , μή ,Δ a io ἄμ- , idest,tum scire quod quenos arbitramur omnino , non autem subdolo more, sophi iurum instar. nec secundum accidenticum eius causam propter quam res est. illius esse causam, tenere nos existimamus,uis feri non posse, quin res ita seogerat.Haec Arso. a. cap primi libri de demonstratione. caeter in priamo cap. primi libri de Pissico auditu,Tunc,inquit, unumquods arbia tramur scire cum principia σcausas, Ut ad elemeta cognoscimus, circa quod aduerte, nos quidem aliquando ducere argumentum ab accis delibus,uel ab his,quae ueritatis speciem prae se ferunt eum nihil minus,quim uera sint, tuncq nos exiistimamus,aut opinamur aliquid esse ueru, non autem scimus, nec nobis ita satisfacimus quin res ipsa nos moneat scientium nos non em adeptos quo ad consequamur causam,materiam. Delforma, uel efficientem, uel sine, uel buru duas,aut tres aut uniuer Mesquidem cum has perspexerimus nihil amplio ad absolutum omnibu/numeris rei cognitio se adipiscend. expetimus. Has tum dicar perfectἡ habere scientia hominis cum deum planetas,patriai larentes, exacte subescienti ratione dignosca Ad haec hominis beatitudine fuerim consequuti. ,qμandoquide haec fuis eliso Rursus quod ad corpus materitis , a partes
162쪽
partes agens pertinet intellexerim plane quatuor elementa,e qua tuos humores similares partes C organicas, ex qui bra constat structuraeorporis humani. Denis clientiam animae facultates eiusdem actiones, res subiectas,eirca quis hae uersantur habitus, afectiones,naturales uia res emimbeciditates, perturbationes π patibilis qualitates demum σefecta probe teneamus. Tune enim omnino emundequas scientium caminis nos adeptos esse animum inducemia erito igitur Aristoteles diu xit,nos tunc arbitrari quod aliquid sciamas, cum ei s principia, id est. efficientia,causas,hoe est ines.. elementa,puta materiam, C formam, cognoscimus .sed aduerte scientium interdum usurpari pro habitu, materdum uero pro actu. dico quidem scientiam esse habitum, cum Mediscinam,naturalem Philosophiam,Geometriam e Astronomiam appeI, Io scientiam. At uero in praesenti loco actumfacio curam diuiduae conis elusionis iam dudum coparatum demonstrationis ope, cognitionem scieti. duco sed ad explanandum quibus ex sumptionibus it seientia deo riuunda, iam res postulat ut accedamus. Operaepretium itus duxit Arias loteles ut aduenandum scientium demon ratio ex eo sumptionum geonere dimanet,quae uerae sint, π primae,eπ ut sic dicam immediatae, renotiores, π priores,denis e cause conclusionis. Oportet enim ut sumaptiones sint uerae, ita uim habeant efficiendae veritatis, it sim prime, non quidem simpliciter sed uia resolutionis, concluctione gradatim ad eius causas recurrendo,quae primi in occi rrant, si mauis, quae proxime
sint conclustioni ut Deus, prima quidςm est, iis simpliciter sedi i iebparatione hie obectus astroru hoc callim,embi paretes, prima cauissa nuncupantur Hest,proxima, qui fit cfecto Amplius inquit opus esses sint immediatae hoc est, ter quarum extrema nullum intersideat meis dium, per quod,tanquamst prius at ra,pogit attributum ostendi de subiectes ut haec, Omnis homo est aptus adsentiendum, minime dicitur immediatum animal mediu est,pri s natura,quam fit homo, per quod possumus concludere in omni homine positam ad sentiendum aptitudiis nem. Rursus exigit, quὀdsint notiores ut ipsemet in textu inferius explieat.ut non solum sinit ex se, mpliciter,e suapte natura notiores. uertim etiam e quod ita se gerunt, nobis exploratum fit ut enim certam, σpelicuum nobi, ingerant conclusionis intelligentia, ejipsi certiores inruetis perPicita, non solam uapte natura tales, ueram etiam nobis
163쪽
tur sumptiones demonstrationis munere digne censeatur suapte natura priores,er prosi desiit notioresopu/G. Vt uero uanimum nostrum scientiam imprimunt,nobis notiores ut iit, a nos romtc uendi more requiruntur. Denis praeter haec exposcimus,ut causae sint subintestige, Mi nuper dixi,quae quidem adminiculo medio includunt e scient , uel materiam,vel formam, uel finem uel aliquas ex his squandoquidem. ut, cutore Ars admonuimus, tunc unu quodn arbitramur scire,ctim eius principia dignoscimus,causas,er elementa. At uero ut haec familiarius, actiM,Cr expeditius capiaς,aduertendum est, ut omnibuκ numeris abasolutas demonstratio quae dicitur in scholis uulgo potistima, tres eram nos exigi Primum quidem quod sit proprium, a Porphγrio quarto modo dictum tertiu,quod fiss ecies subiecta reciproce huiusmodi pro,pri , medium quod fit finitio essentialis includens omnes causas, ob quas proprium1peciei necessariosi: consequens huiusmodi est haec demonis pratio, Quicquid est animal rationis compos, si aptum ad risum sed omnis homo et animal rationis particeps. omnis igitur homo est aptus ad risum. Ellicitur autem ex his maximum esse penuriam demonstratio,n in huiusmodi quippe cum demonstrationis medium constituatur , nitio,non quaevis, sed quae ab Aristotele primo cap. Antecategoriarum
λογει - nominatur CT ab eodem primo lib. Topicorum a. 4.
a nobis Latine essentis ratio seusinis dicitur. Quae cum ex genere ac differentia constare debeat,dilberentiarum uero magnas inopia,rara est C uix unquam in aliqVa disciplinarum inuenietur: sed eodem consitistio quo cicero in libro Orator ad Brutum oratorem pingit omni ora natu virtutum, e literarum consumatisimum,qui nunquam reuerafuitne erit inter mortales. ita etiam Arhioteles. 6. Topicorum finitione. in libris Metapis ces uirum sapientem describit,omni Iudio, genio, felicitate excultum ut, inquam, sit deae norma reliquorum ita quid in tu duobus libris Posterioris resolutionisi onstrationem esse frigit quae tanquam reliquarum ex plur, nos excitet ad reliquas m liendas,tant)pudiosus,quant propius accedemus ad istius imitatione. Mix b in exemplis Aristotelis unum reperies, ne quidem in tota Geomea
164쪽
a, Appina. Ex liketiam liquet in omni Demonstratione sumptiones conclu o tareuidentius,tum certius a nobis percipi ut inquam per easscientim coasequamur. Id quod Ari o. ui textu sub his uerba docet.
Quoniam autem ob id certo rem scimus ac credimu , quia perceptam animo balem ratiocin
tionem illam, quae demon rati a nolis paulo ante dicta es omni autem ratiocination vis p ta est in , , ex quibus consae siumptionibus ilia certe necessari erficitur, huiusmodiprincipia aut omnia. aut aliqua non αδ esste ante cognscenda edet iam multo magis quam ea, Tu exi, coni utantur scienda.
Quibus uerbsi non aliud sonat.quamsi diceret cum sumptionum otios compellat ad adhibendam fidem conclusioni multo clarim C ccr. tias degustare debemus illa quam hanc Rasio autem est quam ubivnMgit hu uerbis: o,. M; UM; νον-. λ imc dii mini λιμε ὶκουε/.A-υσἰλρὶ , id est, semper id metu tale est,quod ut tale ι ulterum est causa: ueluti propter quem alterum amus is nobis semper est charior Quod autemsumptiones C clarius e certitis conclusiona cognoscendae In exa verbis textus apud Ari pote deprehendit . λογγ ' M. cur b ris . ' β τῶ δεκυυμι-, id et qui praesedio demonstrationis rei scientiam sit consecuturus, eum necesse est non modo clarius nos principiareiss maiore fidem habere quam rei, quae demostratur. Quibus uerbis sole clarius docetra principiata estsum ptiones demonstrationis identius a nobis perevi debere,σncro ἐωτι α
165쪽
Sed quoniam principia antesunt scie in quam id quod οι cluditur, ob id quibus a uisum est,iu iam Omnino pos esse scientiam.
horum contraria fuit sententia, omnium re
rum esse demonstrationem, sed ne hi, nes, i e
rum dicunt. Demonstratio duplex est una est de qua diximus hactenus,quas .plicitero absolute appestanda est demonstratio, quae nimirum osten,
dii euentum per causam atqui hae non solam docet quod ita sit, verum etiam causam aperit,propter quam ita sit. Altera est quae causam corroborat per euentui non docens quidem causam propter quam conclusio ita uesita se gerat sed solum ostendens quod itast, ut per eam fgnioseatur Porid prini egignitscientium iterase . itast ut quicquid est in rerum natura postitiarum alterutra demonstraris inquam,r feratur ad peculiarem eiM causam uel ad effectum sed non omitium potest comparariscientiam,siquidem scientiasolam est aeternorum, quae semper uera unt,uel sui milia. non contingentiu,quae cadunt sub utras partem necatenuorum omnium erilscientia, uni enim aliqua quae quia demis principi sita sunt prima, ut eis non reperiatur aliquid natura prius, per quod nimir m posito demonstrari sunts alioua, quibus nihil est notius,per quod positit declarari:ut,omne totum est maius sua paratri, ictauarum magnit*dinum altera alteri sitsuperposita, ut neutra excedat,nes excedatur ab altera, eas aequales esse necesse est. At ro obiectio. ges cum ecclipsis lanae non sempersit, ela tamen habeatur scientia, qui
se uiscientium asperamus cum Aristotele eorum esse, quae simpersunt. Dico ecclis sim lunae bifarium posse limari, uel quantu ad subsistentia quo pacto non semper est, uel quantum ad institutum demon irationis: Dilatio. VMoset seperfuit,est e erit ecclipsis,propter terra interpo ita inter sole C luna hoe enim est in quo posita estis totivi demo ration ostedetis,nota quiasitust quam propter quidni it Percotabitur etia quia
166쪽
INITITUTIONE IN ualiat demonstrari quod Arsote. 3. cap. primi libri uoea in dubia Dilutio. Sanes demonstratio latius usurpetur,ut inquam complectatur demonis strationem,solum quod ita fit ostendentem,e eum quae no modo ita esse. uertim etiam propter quid sit circulus in demonstrando contingere potest, si utro nomen demonstratiostrictim sumatur, nunquam poto constingere circulus,nis uni duo conueniunt quorum trus sit alterivi Au'sa ut se gerunt demonstratio Oscientia est nim illa huius e ficiens haeiatin sinu. o fit ut utras per ulteram vicis Imonstratione pro. pter quid hi aliquid ostendente ualeat esci.
Dic n um est igitur quae, qu/les sint res ilia
e primu explica dum quid est quod in omni
in se dicimus tum quae ut ea, quae per se conuentut.7 rem quides in niuer generesectari.
Quoto cap. tria docet Aristo .necessario exige tu in unoquos proin
nunciatorum, ex quibus demonstratio constat, sub his uerbis: A π ἰομνατα me vi H Q τι ἔκα 'αwν.κ - τοκα i. a id est myrimis constitui
dum est ex qui vi e qualibM dimoti ratio constet. Ac primum aperie dum est,quid in omni dicim messe tum quid i quod per se conuenit: denis quid i niuersum Haec Aristo t.sunt enim hae tria tum mitrassumptionum um in conclusione perpetuo conseruanda ies nimira fetsi tres termini deligantur nobis prius praescripti qui sint inuicem rectis proci q rugirimm proprias assectio, tertius Jecies, cum quaqua
tu modi affectio reciprocatur medium ulterutrius horum extremorum estputiat ratio. Tunc enim tribM ex termitus tria conscientur pronunciatu.quorum quods dicatur inesse in omni Cr per se necno i in uniuerso genere in omni id dicitur,quod ita in alterum cadit, ut nec siti illo genere partem ullam accipere po , cui non conueniat, nec ullum tempus inuenire,in quo de isso non dicatur. ut omnis homo dicitur animal esse,
167쪽
ita ut quacuns in re vere enuntiabitur homo,etiam animal nuncietur: π quocuns tempore illud uerum erit C hoc uerum esse. Per se autemissa primum conueniunt quae in explicanda rei natura atq; essentia adohibetur ut triangulo persei ne i linea lineae punctum nam triangulis βnitur per lineam Crinea per punctum. Est enim triangulus gura triobus rectis lineis interclusa Glineas itur esse, quae clauditur punc 'I. Puriter id in euias finitione alterum adhibetur per se dicimus conueniare,quo pacto lineae per se conuenit esse rectam uel curuam C numero quodsi par, uel impar quandoquidem mea finitur rectum C curuli e numerus par er imparis finitionem ingreditum siue igitur ubiectu sim attributi finitionesve cotra praedicatim finitione subiecti per se pronunciatu nucupatur. Dicimus etiam uni ulteri per se couenire, cum suapte natura est alterius causa ut hune enunciationem, iugulatus interit,apprilamus persequando interitus causa est ipsa iugulatio. Neque enim id fortἡ ita contingi se dicimus sed quia iugulatus erat ob id mortem obisse. Est igitur triplex modus enunciationis per se dictae, vel qu niam attributum, im initione subiecti, uel quia subiectum incliuditur tuu fultione attributi uel quia unum alterius suapte natura est causa. In quibus semperio cernitur,quod in omnibus, inquam, ista attributante se es clim propter se erui sua conuenire tum uero necessario ij iness quibus attribuuntur. Ad uniuersum utem genvi ea pertinereat, eo quae Cr in omni in unt,e per se rei conueniunt Cr hoc ipso quod Vestalis est Aribt O. his uerbis exprcsit: σα ρὸ is ψαιο α καθολου it οὐαγκήι
elatum uniuersigeneris tria postulamus, quod attributum necessario eorruat subiecto, i is perse,necnon rhocipso quod res talis est. Boeatim interpretatur ad hunc modum, ut, inquam, si uniuersalis enuncia. tio res postulat ut id omni perse,e secundum quod ipsum ut, omnis triangulus habet tres angulos aequales duobus rectis in universo genere deprehenditur intra limites posterioris resolutionis. Est enim in omni
triangulo in omne templis habere tres angulosa qualis duobus rectis,
id per se congruit triangulo, necnon quatenus tali, quidem sose libocinum quadrat,non tamen qua fosceles,sed quatenus triangulus. Couenit igitur triangulo qua ab ,utpote hocino nomine, quo triangulus liabere tres angulos aequalis duobM recta, cum hoc ad ipsum si ectet
168쪽
non alteri s. cd uiipsim ui de ratione Iilud aulem aduertendti quod in priori resolutione praedicatu in omni contento sub subiecto, seu si mauu in toto esse dicatur cum reueri uniuersesubiecto praedicatu ututribuitur. At vero in posteriori resolutione tum attributum in omni discitur me se,cam non soliιm in omni inest ueram etiam hoc perpetuu est in omni tempore. Efficitur igitur ex his tria pronunciata, quibus conoslut Ozogi mus uniuersi gener esse deber hoc est,quorum attributum fit in omni e per se rei conueniati ex hoc ipso quod res talis hi
Siserunt multis modis interse scire quod ressit m quam ob rem sit.
Decimo cap. i. libri demonstrat quid intersit discriminis inter haeduo,scire, inquam,quod res sit, e quamobrem sit. Ad quam doctrinam percipiendam aduerte quod ipsemet Aristoteles eo in capite docet haec duo abinuicem distare bifarium uel enim intra lim. tes eiusdem doctinae conferuntur,verin diuersiis quarum una sub ultera contimetur. Primam cuidem duobus modis euenit uel enim o tenditur unu de altero per causam remotam uel causa per effectum reciprocum firmatur Atu utrostmodo accidit ut conficiatur demonstratio. comparetur scientia doαcens. quod ita sit.non autem propter quid fit. Quo sit ut demonstratio. quod ita si ostendens duplex cernatur una quidem, qua causam per fufectum altera.quae id quod effectum est, per causam remotum tamen cofrmat quarum neutra dicitur demonstratio,propter quid aliquid filia' talo. riens sed solam ostende quod ita sit. sed incurres causa remota exuis, cte percepta gignere videtur nobιs scientium interdum no opinionem: ... ergo non ollim ostendit,quὀdita sit,uerum etiam propter quid t. Diae edusan remotam lom ex se,primum .,Cr hoc nomine quo tulis est,so Iios ut secti cum quo concurrit, fit cause,non potest nobis ingerere scienti im quantumuis persuadeat certi imam conclusions existimatio. nem. Tune enim unumquods arbitramur non aliquid recte scire, ei causam eiis primam, hoc est,immediatam quae ratione sui, non alterius.
quaes qua talis est illi s causa perfecte cognoscimus. At qua remota est, eua talis non ualet esse perspicua causa, per quam scientia, id est, coagnitio omnibus numeris ab oluta C in qua quidE ad rei perfecta interigentium comparandam nihil desideretur Merito igiture iure nobis praecipis
169쪽
Lo sic Am ARISTOTELI s. praecipit Arillo. ut trud genus demon rationis, quod per cassum remotam scitur demonstrationem,quod ita sit,non autem propter quid sit. appellaremus. Alter uero molim,quo percipitur discrimen inter scire. quod ita sit e scire quamobrem fit in diuersiis disciplinis, quarum una fit ulteri ubordinata,in hunc modu deprehenditur ut in inferiori diis scamicis de re tantam quod ita sit, id quod insuperiori cur ita fit ostendiutur. Ut Medicina climsit naturali philosophia subordinata multa docet ita uel itast gerere non tamen propones a sum propter qua sint hoc relinquens munerisuperiori philosophin autem naturalis haec indu cri, inquod ita sint,einpropter quid sint. Ex cua doctrina colligitur in Appindix. quibusvis partibus philosophiae,quarum una sub altera continetur,pera sectam scientiam,omnium quae truduntur tisubiecta doctrina dependeare quidem omnino e pollulandum esse ab ea,cui sub citur subordi,
natur,quinimo uel principia ipsa illius, que sub altera continetur fulciκtur. C fide digna feri nopo 'ut iis per alterius initia. Itust ut Astro. nomus omnium,ad qua demonstranda intra limites suae considerationis initia non suppetunt,4 Gcometra demon strationem propter quid o tenod ni m postulet pariter mi licia ab Arithmetico, a MetaphUc re a dis liqui omnes. Ex quo rursκ coquas eum, qui sit in superior facultate. quae dominatrix est π princeps magis uersatus reliust, de illisubiectatore multo magis bene meritum. Hinc fit ut iurg prudentes tanto censeatur praeclariores,quantosuerint in philosophia morsi magis uersati. πnedici nobili imi. in medicando felic mi,qui a Galano dicantur summi philosophi. Et par est ratio in reliquis huiusmodi. Euenit etiam in iis, quarum una sub altera minime continetur, propter nescio quana
coniunctionem cuius causa quadam ex parte interdum una dependet ex altera quod una pertranet μolitas altera uero doceat causam proaster quam sit ut se gerunt cdicinae Geometria nam quod uulnera orbicularia difficilius ac tardius curantur nedicus nouit huius autemve causam reddit Geometra.
Ex trilis nuru prima est adficientiam aceo modisti mis primum enim M athematicae scientiae sua iubae figura demon irationes contiu ut
170쪽
ut Arithmetica, Veometria, Optice insiumma dicam*mnes, quae cur res sint jus trunt.
Quod prima nuru accommodatis a fit ad moliedam demonstration ii capite primi de Demonstratione docet, C eiusdem libria cap negas te prae tantiorem dientem esse similiter o leniit ex pro, feJo. Quibus ex duobus testimon Arso. normam argumentandini mam in prima figura colligimus esse selem ima Mathimaticas autem oppellat, quas alio nomme quadrivium in scholiis nuncupamus. Di eo Geometriam Arithmeticum Astronomia,c Musicum. Porro quae biedicitur optice id est. pefecit tua partim est PhUica partim est Matheismatica Mnterdum cum h connumeratur tonnunqui recensetur in par, tibin naturalis philosophiae.
Solertiae ero es per icuitas quaedam per quacuit rei medium O causa nobis flatim occurrit.
Hi I ἰγUisi si tu iustix' τοῦ La κἰπτω που μ ivs, id es solertia persticax quaedam est ,σextemporanea ustis uoluati causae Quibia uerbis Aristo.discrimen exprimere nititur,quo scientia, e solertia dicterunt, noui imo ea primi libri posterioris resolutionis. Est enim scientias Iertia parens siquidem ope praeceptoris, 'pera nostra, necnon temporis beneficio silentia comparamus. Solertia uero nec a praeceptore truadi potest ne nostra diligentia conciliartine temporis adminiculo coli: sed ingenio suapte natura pesicari ex scietia diu exercitata sua onis teste enascitur, ut mirabilis quaedam euadat dexteritas ad ex tempor: causam rimandum eruperiendam, mirificum C felicem facies artifice.
uaestionum totsunt, quot rerum, quae sciliu-
tur,genera. vesba haee seribuntur ab Aristotele primo congresu primi capi a. lib. Posterioris resolutionis sub hac verborum serie T. ., . . An/
sunt genera,an ita fit cur ita sit,si necne e quid fit. Quod perinde oldissit diceret. quae ad praesens institutum conferant quaestiones, utpote di munus podicti cum obeundum,tot numero sunt, quo eu,quae in demo prando