장음표시 사용
181쪽
lusdam persticuis veris causam cognitionis sua
Dialectica vero ratiocinatio est, quae ex probali lib. concluditur. Prolatiliae autem sunt , quae frosantur, aut omnibus, aut plurimis, aut certe fientibus. At s
ys helomnibus, velplurimis elys quorum de-ctata est persectasapientia. Pax autem , O certandi sudio comparata
rario inatio est,auae ex hisprogreditur, quae proba lilia videntur ne sunt.
Hu uerbis Aristo .primo capite primi Topicorumsuit nobis Hiloagiseum Creius resformas ut horum collatione quid haec fui,quam inve ab inuicem distent,percipiamus. Sed quid sit ratiocinatio plia natis in libris Prioris resolutionis dictum est pariters in Posteriore resoluatione quid sit Demonstratio. Nunc operum couertamus ad argumenta. tionem Dialecticam CT ad fallacem concludit igitur ollogismu Dida lecticu argumentum ducens a probabilibus. itas loco a finitione, C dstillo a genere, a Jecie, proprio,CT alijs huiusmodi dum nititur, ut sargumentandi forma sit necessaria materies tamen secus se habeat uel enim non est necessaria, uel sis probabili modo intellige da percipitur. sunt autem probabilia , οἱ Graeci vocant, quae omnibus sunt in conos Io. uel plurimura est,uulgo,aut certe apientibia, hoc est iteratis. det ijs uel omnibus, uel plurimis uel optime meritis. Cr celebri fama Plendetibuη. Quo fit ut idem probetur nuc,Crob id probabile fiat nuesecus ut philosophari praestantius esciquam ituri fisrmonem habeam apud uulgum imperitum mininὸ probatur. At ueros uerba faciam do.
efficae proba uiru ebl maxime probabile. Fallax autem ratiociniatio Crcotentiosa dupla cernitur. ira quide in qua formavi altera in qua mate
ria delinqui quae forma delinquit fallax,inquit, ratiocinatio dicatur:
182쪽
INsT ITITIONE IN euius utro forma constans est apperanda uenit ratiocinalio. Est autem,
priste dictes fallae iratiocinationis differentias aliud genu forma praeditum eliganti, ducens argumentum ab initi s seu principijs alicuius doctrinaesbdole tamen accommodatis ut,Omnes lineae ductae a centro uis ad circunferentiam sunt inuicem aequales, at timea recta σlmeaeurua sunt huiusmodi ergo recta er curua traducta a centro uis ad circunferentium sunt inuicem aequales nam principium intelligitur derectu Similiter omnes semicirculi sunt aequales, sed duo semicirculi, quorum unis est alteri concentricus sunt semicirculion igitur invicem aequales. ubi falsum concludimis e lao principio Geometrico male cacommodates mod enim sonat intelligendum est desimicirculi eiusde
primum igitur ex quibus haec constet ratio νι-
Sunt autem numerosaria, ct ea ex quibus argumentationes constant, ea tu quibus ratiocinariones versantur . quine cumprobationes ex propositionibus conficiantur, ratiocinationes de quae
Verbabae deprompta sunt ex. capisterprete Perionio,quo nido eo discrimen agignat inter proposivionem Cr quaestionem Dialecticam, muls constituit. 4. cap.omnium problematum ac proposimonum, quia bos euiquis generis sim continentμr saltem ad ea revocantur Ap. pellatur autem ab Arhto hoc in loco προται is Graece, propositio Lao:iue quaeuus enuneiatio,quae citra omnem disceptationem uera censetur. dies ita tanquam cutis ueritas Jectatasit,aseueratur. Graeae quaestio Latmei. Dialicticis est illa quae probabiliter uocatur in duabiumsu in contentionem utras contradiction parte. Quod autem ait prascripta interpretatio Perioni plane cernimias error obnoxia,
183쪽
8 Iria ea ex qui bus Orationes constat,Crea in quibκ ratiocinationes utrissuntur quippe uex propositionibus orationes conficiatur, inratiociis nationes de quaestionibus sint . Seligitur enim ad sermonis genis quod.ust, quisut gratia docendi altera pars contradictionis quae sermonuincti tuto sit obentanea. materic uero subiecta circa qua,uel pro virus
parte controuertenda,vel pro altera corroboranda Dialectica ratio. cinatio uersatur,est quaestio,quae in utrams partem ambigitur.
Sed reclamabis in hunc modum, Aristotcbi cap. primi libri ollo obiectio. gifimorum ita inquit. Eo autem differt demonstrativa propositio a Dialectica, quὀd illa es ex alenti bra e negantibμ unius partu assumptior quippe ut cum confessum sumit,qui demonstrat,nihil rogat: Dialectica propositio quaestite, utrums cotrudictionis partem coplexa ergo non
ricte hie diximu Dialecticum propossitionem alterutrius partis corras dictionis isse delectum,quaestionem autem utriusq; partis controuersus Dico doctrinam hunc nuper a nobis traditam lan . 3. c. i. Topico . .
rum ab Aristo sub his crb explicari Differt inquit ratione quadam P0μt ρ'
propositio a quaestione, iam si quaeratur hoc modo , diis animal grais diens bipes,definitio hominis,aut sit 'ne,animal,hominis genus proposiatio est. Sin hoc modo fit ne, animal gradiens bipes, defuitio hominis necnes quaestio Ul Haec Aristo. Quod autem Οἷqcitur ita es intelligenis dum, ut suo positio Dialicii cire subiecta eadem mutatu solam dicendi rationesu problema Dialicticum,quod Aristo. loco iam dudum citato paulo post his uerbis xplanat: Pari igitur numero inter se restondenter propositiones e quaestionis,praesertim eam ex omni propostiones rationem dicendi mutes quaestione facere posu. Dialectica igitur proopinitio in prima re olutione ricte dicitur quaestio esse utrums contra.
diction: partem complaxa. nam idonea est ut nocetur in dubium pro uatruq parte contradictionis, etiam etsi quatenus proso uio dialicti caunim partium cotradictionis reuerasit assumptio. Ex his pes icuum est quatuor omnia fera qui a Dialictica quaestione de proposuiΘnes minclladuntur uel enim postulamus quod ad genus pertinet, uel quod ad fianitionem .uri quod ad proprium,uel quod ad accidens mois aliqua sint cxter hac ad aliquod horum erunt referenda.
unc dicendum es qui si desinitio , qui e-
184쪽
nus, qui troprium, quid accidens. D efinitio est oratio, quae id quod itur explicat qui sit.
Quid sit horum unumquod 7 iam mitio nostra Institutionis praemonuimo huiusmodi explicationes decerpEdo ex Porphγriano textu Nucnon erit praeter rem ex Aristo. fonte has ipsas exhaurire. Quid igitur sit Finitio his uerbis quarto capite nobis exponit ad hunc modum: .; clari κ. e μαι. - . . id est, Definitio est oratio quae id quod finitur explicat quid fit. Appellatur aut mi initio Graec ab Aristote, ιε.nuue id est n8,nunc it μω; id est niens nonnunquam id est,ratio. Primu quidem prcmonuimM quia includit in se omnia qui sunt in essentia rei, ueucia tio pertinent ad hane excludit. Alteru,quia ea oratio, que adhibetur in argumentum ad ostendedam causam pro pter quam hoc,ve istud esse quidpiam nos existimemus.Refert aule Aristote. ad finitionum ordinem quUionem, qua quaerimM, an aliqua fotidem,an diuersa uis itasnitionis attributum, ut inquit Ferionim it vero Boetivi,annex finitionis dictum quaestionemfacit. Quid aut m it proprium, quid genus, quid accidens, superim fuit satis explicat*m Illud hic nos non praetereat generis attributum esse differetium,necnon ς aesionem illam. qua possulamus, an aliqua sint demundiuersa geneore. caeterum decidenitis attributa sunt rerum omnium comparationes.
quae ab accidente ducunturi. ut utrum expetendum magst,quod honestum est a quod utile inutra uita suauior eάne iis virtute, an qua vola. plate dirigitur Ex quibM efficitur nihil uocari pose in dubium, quod non pertineat adfinitionis generis,propris, uelaecidentis confideratio nem: cum necesse sit sub horum aliquo contineri, uel ad aliquam illarum rerMm Jectare quae ij ipsis attributae sunt. Perconlabitur aliqvu,quar ubi . . ratione praetermiserit Jecim, quam ne recensuit inter haec, nec βcit alicuius horum attributum Rubondeo,id quid prudenterfactum ab Aristo. cuandoquidem eadem loca. qitie nos instruent ad discernendum
an boesit genia divi, eadem nimirum conducunt ad discernendu quod i adsit Jecies huius Est enim eiusdem negotijer instituti difiudicare an uiri M sit genia modestia, hac thecies illivi cu enim relata sint
185쪽
Lo Gic AM ARISTOTELIS. 8a neutrum intelligi potest fine altero. Quo fit ut praeter loca generis nulla seorsum ad peciem praecepta,nes loca de linarit Poterat aute, ut ipse
docet cap. I. ea omnia,qua ad proprium,quae adgemri,quae ad accidens referuntur,definitionibus attribuere. sed utfacilim consuleretur iuuetis tutu utilitati maluit summam illam rudi, ut ait.Minerua,facere partiationem in praedicta. cap.Deinde ijs adiungere CT coordinare,quae nos minauit attributa. Sunt autem horum singula petenda ex decem illis categor)s,tuquam ex decem omnium locorum fontibM idem . . cap. illa nobis prias commendatA quibws omnium locorum notitia primu omniues deriuadu sublu Merbis. Deinceps, inquit cutegoria exponendae sunt, ad quas hae quatuor rerum,quas diximM,dillinctiones, differentiaes seruntur.
Primum igitur exponendum est ui sit prop4
ssiti Dialectica, qui quaesi Dialectica. aute Propositi tuterrogatios robabis,suae non fit contra opinionem, vel omnium, A complurium, insapientu .csapientum, aut omnium,aut
sermultorum , aut eorum auorum maximepers ectas or flectataesaepientia. cuaesi Dialectica est, cluaesio, aut ad expete- Δ, vel jugiendu, aut ad veritate cognitione jeriinens, idi e e stoel quia adiumentum asserat
ad linuid aliud, quod horum alterogenere conti
Proposivi Dialectica,inquit,est interrogatio probabilis quod pera inde est desii diceret: est re subiecta eadem enunciatio prius in utramca
partem contradicticiari controuersu quaestio nuncuretur tamen cam alterutra parte eo tradictionissu interrogationa forma citra disceptao
186쪽
INITITUTIONES IN malae interrogationis petitur,tum propo itio nuncupatur. Ida S. op v. gnator antequam incommodum aliquod propugnatore urgeat sub c- . eie interrogationκ boni consulendae postulat id quod antequam aliquid re pondent negotium facesssat, tanquam probabilefacile tribuitur. Iuod Qtito Q postea in media disceptatione leui quavis occasione res ceretur. Incurre aliquis argumentum ducens loco a testimonio Aristot. ex 2. cap. primide Demonstratione decerpto ubi Aristo. uerba haec sunt Aelialectica quidcm Propositio est utrauis in udo discrimine,pars contradictionis demonstrativa eutem altera tant tim. idemq; corroborans eiusdem telliis monio primo cap. Priora resolutionis,ub Dialectica nquit, propo. filio, uallio est utrumc7 contradictionis partcm complexa eodem ito. co paulo infertici ait: Dialectica vero propositio quod ad eum attinet. qui rogat. quaestio est contradictionis qu)d dulcis ad eum qui ratiocina
solutio. ti Hese agi mptum apparens,du probabile.Haee Aristo. Dico Ariastotelem recte quidem statuisse in . a cap. primi de Demonstration proopositionem Dialecticam utrauis sine discrimine,partem contradictionuesse ad probandum aliquid sumptum, quia dimonstration utras uniuptio ita est rata,ut σeius contradicens nunquam sumi posset ad aliqua
aliam conclusionem corroborandam ut uero sumptiones Dialecticiorulogi mi huiusmodi sunt, ut magna parte non solum ipsae, uerum etiaea. rum contradicentes suo loco a tempore deligantur,tanquam consenta tuis ad aliam conclusionem. Visi sermone habeam apud mercatores boeeffatu Praestat, inquam,ditar si quam philosophari, probabile est, ualetsplurimum ad aliquid persuadendum. Si Mero uerba facia apud probos
uiros, eos j delitem benemeritos, elius contradicentem fumum utiquum
probabilem. Vides igitur quo pacto Dialectica propositio utriust paratis co tradictionis,nune huius nunc illivis, ut res postulat sumptio at pro apositio demonstrativa una dumtaxat parte deligitur in sumptionem noutraq;. mod autem attinet ad ulterum testimonium primi capitis priam priorum apbem et Aristot seipsum expidnat,discrimen ponens inter Dialecticam quaestionem, C propositionem quod quaestio sit posita in utriusi partκ disceptatione propositio, cum iam in propositionem, uel assumptionem deligitur C proponitur ad quaestionem corroboradum.
Aristo. igitur de propositione sui mii dis seruit.sed nunc ad nostrum
187쪽
LOGICAM ARISTOTELis propositum redeamus est, inquit, Arist. 8. cap. i Topicorum, propositio
interrogatio probabilis, qvie non fit contra opinionem uel omnium, ueleompluriumvelfupientum ac upientum aut omnium aut permulto ru,
aut eorum quorum maxime peroessa est ac pectata sapientia . Ohod non secus est,quam si diceres, propositio quae proponitur in antecedente argumentationis, adsidemfacienda, ea est, quae si verbafacias omni bra omnium sententia probetur si pluribus, id est, uulgo quae uulgi ii iii βιattemperatasi paucis id est, apientibus,quae sit eorum iudicio quadras, aut saltem si uerbascias in media Philosophorum schola, butu modi ιMiseno omnium. aut permultorum existimatione, saltem eorum sentenati actu firmatu qui maxime clarum nomen sunt conctequuti Q ne lio auo tem,inquit, Dialectici, est quaestio aut ad expetendum πfugiendum dest, Moralis aut ad ueritatem cognitionems pertinens id est,naturata: uel quia adiumetum afferat ad aliquid aliud quod horum ultero genere eontinetur, utpote Rationalis quae nimirum in disceptatione poseta est. circa quod aduerte duo in omni quaestioneJectanda ormam, inquam, disseredi, quae omnino Dialectici muneris est. Ob dg omnis quaestio, quauerisimiliter in utramp partem controuerti potest in qua uis materia Mersetur Dialictica nuncupaturi. deinde materium obseruadum,quae mamirum, quia triplex est, triplicem, quantum ad materiam attinet, qliaeastion differentiam facit:ut inquam,una pertineat ad mores,cuim generis hae eli utrum uoluptas bonum est,necne Altera sit solum cognitioansi scientiae .seus mauis,Naturalis ut si quaeratur,fit,necne fit uduri sempiternM Tertia quae Dialectica,tum quantum ad formam tum quavitum di materiam attinet nominatur,cuiusmodi est, an quot modis unum eontrariorum dicitur, tot modis exalterum. Ac Proposiuio, Qua ostio Dialectica quid sint expositum est.
Fropositum autem sententia es admiratilis co
tra opinionem ommum , alicuius eorum , quorum
iu Philosophia illustris es peruagata fama. τelut non possee contradici t placet Anthisieni riel
188쪽
moueri omnia, ueracliti sententiae et num es . Omnia, quemadmodum ait Me pus.
Proponitum appellat admirabilem opinionem,quae sit praeter communem omnium sentes tua uiro in suo genere clarifimo dinuenta, ut uerabu Graecu explicat: uJην α ἡψu κατ σι- in , id est, Propositum exillimatio cli paradoxii scilicet qMesu praeter communem omnium opinionem quae nititur fide alicuivi claris mi Philosophiis ut exempla textra designant, in quibus quidnam ueri sentietiamsi Aristot partim in Philosophιa naturali partim in Metaph ica docet nec est praesentis in litμt, .
Rationes autem quibus magnam ratiocinationuargumentorum copiam flaratimus uniquatuore quarum na es in proposivionibus eligendis, altera in distinguendo quot modis qui dicatur tertia, in disserentus inueniendis quarta insimilitudinuco nitione, o scientia.
Quatuor supersunt explicanda.quibus argumentorum copiam coma paremus dico quantum attinet ad promiscuam locorum C argumento jum supinctilem comparandam. quorum unum in proposimonum delevi
ctu cernituri. alterum,m homon mi distinctione poctium est terti ueris satur in differentiis inueniendae quartum circa militudinu cognitιo. nem σscientiam suo munere defungitur.Ηaee doctrina traditur ab Aristotele. o.ca.primi Topicoram quae maxime omnium obseruanda est: siquidem quiuersat in horum quatuor industriafuerit reliquoru quam secuenti tractatione su uun--o industrivi artifex.
Fropositiones igitur eliten sunt, quot moauinfropositione exflticandae diximus.
Afinition s ligendaesunt propositiones quae uel omnibvi,vel plurimis uel sapietibus ussuerommisseuel ne parti,uel eruditis a quisu probata
189쪽
LOG rc Am 'ARISTOTELIS 3 βnt. Pariter quaesunt similes, probabilibis, eam enim ita se gerat sensi A simili ad sensile,dis scientia ad id quod sub scientiam adit, uerisimile est loco
ab Analogia,quo nomine tum similituditum tum proportionem complector sudassensis idemst contrariorum, σeademsit scientia. Digna sunt etiam delictu scripta quae tanquam memoria digna sunt agrausi vim posteritat relicta, praesertim si mi in quos diseiplinarum e ri Di artium genere selectifima,quaes post accuratam circul0 Philo opho it stirio. ram diθ:ιtationem uerint excissa. Notandae sunt etiam omnium sentcn rixi o. tiae,quM uideam: in praetio esse ut in Theologiasaera concilia Eeele '
Ii canones,utruma te1tamentum.epistola D. Pauli in medicina praeser
tim Hippocratis aphori muta in historia plantarum Theophrastus, erDioscorides in urnprudentia regula iuru . Denis,ut in summa dicam, probat mi cuiuis in sua artesententiae incredibilem propositionuerperinde argumentorum uim ae supellectilem oba ministrant. Est aut A partibM ditanda propositionum supellex Cr copia ope philosophia Naturalis, Philoso
NIoraia,ac Sermocinalta ut ad omne disserendi genu euadat locupla. bis. tifima. Sumendae sunt autem quam maxime uniuersa omnes propositιoanes:ukunιwcui multas ei ubιectas complictamur. leni sibi compa. β ηiμςrrarit propositionem hanc,eadem,mquam arte scientiaue contraria eo μ' tinentur,ampliorem nactus est facultatem ad pluribis fidem faciendumquamsi relatorum, seu priuantium proponeret eundem esse facultatem: cum igitur uniuersae propotiones minimo negotio quamplurima complectatur,earum unaquaes, tanto plurium argumentoru binis σμα dumentum,quant. latius patet,uelm plura se fundit. Et hac. quantum
ad propositionum delictum, attinet. Porro multiplicti disinctio ex iis loca,qua μυςquuntur petenda s.
190쪽
1. Plura fini aduersa nomine e ratione. Ab aduerso utpote si a. Seu plura ratione nidule nomine te . aduersorum alteri 9 3. si partim aliquid aduersetur. A mediossi duos P. Medius interdum, interdum vero non .sorum s. sint media ratione distincta. O .suit plura numero nunc, nunc pauciora. contradicentibus. I. Si affrinatio sit umbigua pariter eruC negatio et uice ut Uc. A priuantibus. 3. Si homondimia fit in priuatione, simuleriter in habitu er ex aduerso. Ab ij quae eum alteis s. Namsi unum relatorum s ambigusim.
coniugatis er ea.- id si coniugatu ambigue dicitur,et cum fibus necnon si casus, coniGatum. . si diuersarumst categoriarum. A genere. II. Si duobus generibus subiiciatur, quoru neutrum sub altero continetur. II. Si genus contrarium sit ambiguum. 4. Si non eadem sit mitto,nec uoce tenus, cs reuera. Adefinitione.- is. Sinonsit eadem reipsa. 16.4ι significatu coparentur ad inuice. 17. Si eadem sit diuersorum generum diauidens direrentιa. A differetia. 518 Si eiusdem nominemurie haec, nunc illa
sint diiberentia. Asteῶσdifirξιid is si idem stoecies C differentia.