장음표시 사용
171쪽
LOGIcAM ARISTOTELI s. strando maxime optamin usurpat enim hic scire latius moll), qu ritu.
ct na fecerit Aristotelis . sunt autem ad medium dcmoni ratiotustae. nandum,m quo positu est uinculum: robur ipsi M. q. potis sim, quae ante omnia scire id est, coguoscere nos exoptant: ex b c ipsa sunt quaeql rentes inuestigamus . Primum enim quaerimure quod inquit Graece . o. hoc ol de re subiecta quem miri an sit hoc, vel ilud, quod quam conclusione proponitur, i mauis an conclusio fit vera. Secῖdo loco per.
contamur Grai , hoc est, propter quid nam haec ipsa conclusiis fit ue, ra. Tertio rogamu scilicet de re subiecta,de qua c5cludimus prouprium affectionem seu de hae ipsas ne necne. Postremo, i, id est. de tros conclusionis extremorum quidnam sit quo nomine postulamus es cntiatim rationem. Atqui hae inter se quaestiones talem servant ordianem quod Aristoteles docet hoc ipso ui cap. ut quclio qua q'aerim se res: iecta, it in hoc uel illud. vii secus ordine quide naturae, doctri=issum quoi ob causam ita sit. antecedat Pariter e gerit tralpio, qua simpliciter quaerimus de subsecto e ut tributo conclusionis, an mad illam qua quaerimus, quidsit. Hoc autem inter illis C has inter e l, quod illae ad conclusioneinspectent in qua est verum a falso discernenodum quarum prima pollulat, an fit uera statim C altera percontatur propter quidnam uera deprehendatur. Hae circa rem simplicem uersu tur, inquanciscernitur uerum,nes falsum Ante quam igitur demonostrationem moliri ualeam, qua quidem demonstremus lunam deficere,
id est,ecclipsim pati prius quaerimus an sit eccliptiis sproximo loco, quid fit tertio iam postulamus,an uerum sit, quod luna statis temporibus patiatur ecclipsim postremum omnium quam ob causum idipsum eueniat' expetimus summoperescire. At in conscienda demon ratione praeo dictae quaestionis hunc ordinemseruant.
quoniam autem censetur qui , tum demu rem scire cum e fassecuti causam causarum autem
fuatuorpuntgenera, num est sermo at essentia
cui g rei alterum es in quo ne i nece ituri nouat lutis sed ex adiunc Pione si alia uaedam sint.
172쪽
buc esse nece e sestertiumgenui est id, in qu inest
rei efficiendae vis trimaria quartum en sinis, cuius causa aliquiae sit. Omnia quidem certe is causarum genera pro medio adbibit in demonstratio
Duodecimo capi. 2Ib. docet Aristot quae dudum praescripsi vi bis
id est, Quoniam autem tum dem nos exi immu aliquid scire timetivi causam clari pesic M. ca sarum autem quadruplex est diserentias uidem unus essentia rei utpote forma baltera est materies ex qua quibusdam apposivis necissario consequitur forma tertio loco effaciens, utpote, qua motuitnitin Ut proseam postremasnst, id est gratia cuius res est. Omnes autem hae pro medio adhibita in demostratio. ne cernuntur mocirca ut quadrμplex est alisa, ita e snitio necnon demonstratio. Una qua quidem emanat a materia quae a forma ducitur. altera tertio loco, ua abescictite qt arta,quae a sine. In his autem edusis aduertendum est, ut προή , 'gμω in media demonstrationum disportere,ut ita informam Anitioni redigantur quod ualeant esse, ei. procae utri 3 extremorum concli fossis. Porro sciens σῆnis ni hoe inodo adhibeantur, non poterAntidonea fieri media demonstrationis. Potest autem demonstrarii a a se desubiecto.per ulteram nimirum, via finitio materiai de finito por inition formalem uel finalem, tanquam per consentane in conci ditur medium.Vt enim res a re depEodet,quantu adesse,aσqμantu ad cognosci, quandoquide eadem sunt principia rei π cognition8,nimiru quatuor causae Reliquu est igitur.
ut canisai σforma causaesint,non quid fimpliciter,ut materia sit,sidia eiusdem sectis causa. scitur sani ut materiam, non quidem inis esse rei subiectae quod minimi demonstr rimo et sed eius eausam esse, per formam, Inem Uit demonstrari Est enim ferrae causa materia
173쪽
efferrum ita uelita calibe contemperatum forma dentdis,quam oculis cernimu facilius quam uerbis feratur finis lignusecare si roges igitur,qua resere ex ferro ita uel ita delecto, causa reddetur, quod quas accommodatior ad lignusecunda. Est enim nis praestant ima cauo furum π quae per Antonomasium interdum ab Aristot. soliuntelligio tur sub nomine cause . Est enim fuis in eausa, ob quam hie uel ille fiat materie delectus, formae uel ficientis. Possumus igitur demonstrare materialemmitionem de finito per finalem, eo tamen demonstrationis genere, quo non doceamus eonclusionem ueram esse propter umptiοαnes,tanquam propter id quod siti impliciter ausa sed quo plane Gen. damus materialem causam effecti ait ara esse, propter uim formae, uelm K. quidem haesunt cui ut eiusdem effecti causa sit ipsa materies.
Hic Pitur amistet forte quis iam virum sit
eadem principiorum, quae aliarum reru cognitio, necne trum harum o Porum cognitio scientia appellanda sit, an vero harum quidem sectetiae iliorum autem aliudquoddam cognitioni genus:
In dubium vocat Aristo nouissimo cap.2. libri. in demonstrationis principiorum habeatvrscientias potius aliud cognitionis geniti. circa quod obseruandum est primum omnium bifarium ab Arist usui aduhiberi scientiam latia inquam,C arctius latium quidem, ut sub hoc noa
mine complectatur, tum principiorum, tum conclusionis cognitionem.
At ita cientia dicitur quam clarifima Cr quam certifima humaniatus haberi post cognitio,siue principiorumtu conclusionis Arct finitur hie scientia, uisolam attribuitur conclusoni Nee Diti ab Aristotele scientia latius patens ad principiasolet accommodari, uearum eui primo capite secundi lib. de Demonstrationescire pro quouis cognitionisgenere uidetur usurpare, cum ait,aequalia esse numero quaq rimos quaesimM. Quod uero in textu his praemonuimus ex Ari. sententia
174쪽
INsTITUTIONE IN stillentia. clibro Ethicorum ex profeso pertractati docens intelligenatiam quidem seu si mauis cum schola,mitilectum esse principiorui conela lana uero scientiam π sapientiam utrorums.
Oritur ergo 'ti diximus ex sensu memoria, tu ex memoria aliquoties repetita nocitur experientia nihil enim est experientia Ina quam multae
ν/sic dicam memoriae. Fostremo ex experientia, quae tum es cum est
in a animo de totogenere pronuciatio, aut νuIus
cuius iam rei notio, quae sit ipsa quidem praeter rei singula, sed in illis tame omnitis una eademi manens cohaereat ex ipsa, inquam, experientia r ciscuntur omnis arti ac lentiae prancipia.
Operaepretium duximus,ut in hac in itutionis ratione iuuentutissudiosius co entst octrinam hanc proponcrimus quandoquidem non
parum qum plurimu confert ad originem scientis pestetendam, credintelligendum quo pacto experietia gradat nos adducat ad seientiam comparandum Docet igitur Aristo nouissimo eap.r.libri Pollearior resolutionis, sensum quidem ese fingulariu: ex multu autem senasonibu in memoria reconditis, tandem experientia subnascitur quaeuidems earum rerum si quae ub scientiam cadere nequeant methodicam formam redactust ars. At uero filogi apodicticam id est deis monstrandi exactam rationem induere,scientia Quae doctrina planior euadet in philosophia naturali. Duo tamen solum aduertas vel 'oeloco, primum quidem quodsensus sit origo scientiae Atthic usinguis lariumscientia uero sit uniuersalium. Quo fit ut uenantibus disciplinas proprio Marte non autem praeceptorum ope, indiuidua in uniuerseis notiora, si apud accipietes doctrina rim pridem ab alijs excogituras.
175쪽
inuentum excultas longe secvi eueniat sunt enim eis uniuersa singulis magis perceptibilia. Alterum quod pertinet ad uniuersium, de quo hic tractatur, inquit enim,unum praeter multa esse inuis unum esse,idcm sin illιs ad unum omnibus. Quae doctrina in schol pauem citatur, eams nonnulli torquere solent in sensum ab Aristo .non parum discrepantem: siquidem sensus horum uerborum tis est:uniuersum inquam, e reueraunum est in omnibM indiuiduli subsistens unum, inquam, Ocie in disesidentibus numero inflecte distantibus unum genere. At uero Logiace,id est, munere mentum animo conceptam abstructum uulgo uocat unum est praeter multu, hoe est saepe sic rationus munere separatur ab indiuiduis utch β protinus esset praeter illa. Nam, ut Porphyrius mos
nuit, ration seiungi atrorem ab Aet ope, capi. de accidente, pariter Aristo. m. . eap. 2. lib. phγβicorum, quantitatem auest a subiecto, non quidem reuera sed mentis munere ita idem hoc in loco submone Logica interdicapere ipsum uniuersum perinde arcas non esset in singula. Et hae e satis dicta sint de Demonstratione quantum attinet ad iuuentutis institutionem restat nunc ut ad Ozogismum Dialecticum nos conferamus est enim inferior dignitate,quam demonstratio,Cr longe praeis stantior Elencho ut ita medium ueluti rationem gerit inter illam crhune. Hoc autem imprimis obseruare debemκ3, quod ollogi mi Dialeoctici cum tres termini sint,duos extremos Dialestica suggerat quaestio,
medium autem quia multiplex esse potest eleganti sit industri inuestiis gandum. Q nod quia multiplex Cruarium est Cr fere in singuli est aliud
ars aliud magno consilio, ingenio C studio nobis Aristo artem inue niendi medi tradidit in libris Topicorum inscriptu,in quibus accur
ii imam nauat operum circa loca Dialectica ex quibus tanqua ex pro ptuariis singulaque s media, citra negotium sint excerpe da. Quam do cendi rationem, ut studiosiM C accommodatius assequamur eiu textu quod, ut caetera, Deus bene uertat aggrediamur.
Hoc nobuloc propositum est iam is rationem inuenire qui de omni quaestione propos ita probabili argumentatione poterimus disserere
176쪽
nihil repugnans siquid in dis utationitus defendamin, asserem d.
Ita praefatur Aristo. in Topicu primo quam eap. finem Cr scopuproponens,ut conciliet beneuolentiam,C attentionem nostrzis itus institutum eius nos instructioresfacere ad verisimiliter disserendum de
qualibet euaestione uocatu in dubium, C in utramq; partem dico, in alentem Crnegante controuersa. Subiecta materies est Ozogismus Dialam cit . uel si mauis αἰαγ Graece locus Latine quandoquidem eo conasti disserit de locis ut ex exhauriamus media Dialectices argumenta. tionibus eligenda . Cum igitur Dialectica quaestio suppedite maius e minus extremum sane discrere de medio inueniendo beneficio loco. rum Dialecticorum C ad quamlibet qua ioncm accommodat io, eo
tandem Jectat ut de fallogismo Dialectico dissrat Titulus ducitura mulcri subiectu, inscribuntur enim libri Topicorum, hoe est, de locis
dissit rentium τοπ. enim Graece idem sonat atq; locus Latine. Diuiditur autem codex Topicorum in octo libros, in quorum primo pertractat ea omnia,qus in uniuersum conducunt ad generalem omnium locorum di gnotionem quod nimirum faciliut naturae de doctrinae ordine auspice. tur ab uniuersis. In secundo Dialictica loca consulto accommodat acci.
denti Tertio libro de hsi ipsis dicit iam ad ineunda consiliu humanasti mina facilitate adhibitu,necnon incredibili utilitate. Quartu liber locorum ingenium discernendo generi ae differentis simili quidem arate plane tribuit. Quintus nos reddit industrios ad illud genu sinitions discernendum quod exgenere constat C affectione propria. Porro sexutis totam Dialectices locorum rationem hibi uendieat, ad essentia rautionem dis ridicundum. Nee dispari methodo septimo, C octauo, benes eio locorum,nos instruit ad falsum inscctandum e uerum defendendu, necnon corroborandum Uides igitur merito inscriptos esse libros hos Topicorum. Autor omnibus est in confφ. quod fuerit Aristo. σprc ter id horum librorum prim ob oculos ponit. ei praebeatim, qui mcdio' criter fuerit in eius operibus exponendis uersatus .cam enim summam uortem disserendi nobis proponat, nihil magis quam artem CDordinim,u industriam digimulare uidetur. Nectae in re Rodolpho Agricola
177쪽
prehendere,quod in Topicis non uideatur fuisbe methodicus uir, alioqui degenere dicenduae intelligendi mirifice bene merit M. Nec erit praeterrem, propter iuuentut cutilitatem, eius argumenta recensere, promo.
rus uirili dissolucre. Post multa enim,quae. s. eup.primi libri de nutatione uehementi studio e ingenio eleganti aduersus Aristo cotorquet
censuram hane de ipso describens Ego, inquit, Aristot. Iummo ingenio, doctrina eloquentia ,rerum peritia,prudentius, mut semel dicam sum'
m m quidem hominem, sed hominem tantum fuisse puto hoc it, quelut Iutere aliquid potuerit, quis ut non omnia primus uenerit, ita ab spost se inuenienda aliqua reliqueritiqui etiam no omnia, quae inuenerat credideritis uulgu prodenda, Crinouirunquam fortasse contradicendifludio, quo maxima fere tenta uturnigenia non tam quid ipse sentiret. quam contra quod alium sensisset dicendum putaret. Plurima ille recte serer alius aliquid non male quo iustiorem ego veniam credo ill esse oportere si qui fuerunt, qui putarentio ut is illi tanqua scopulo usqueaquas adhaerescendum esstines de si is serarunt ingemjs, cum ingra otii iter inique de parente omnium natura ex ima niti uideri. cretidere ipsam omnia sua in uno illo partu effundentem munera reliquae posteritati humani generuis omne aeuum sterilem oesse tamq: manere uois
luisse. Uerum ut de re nostra dicamu3, scripsi de locis octo libros eruis dite e diserte,sicut omnia: sed angustius uidetur eorum conclusisse materiam. Voluit enim cuncta de quibuscunt dissereri muri, intra. 4. quae astiones contineri:ut quaereretur definities ne esset, ungenis, an propriu, oro blen decidens ut sinit hae quaestione eiusmodi. ut sit ne animal rationale, μζUM Ad nitio hominu .si ne hominu genias, animat: sit ne homuus propriu ristotelem docibile sit ne accidens eius,album esse. Sane quicquid ulla de re quaeri primata mi intra aliquod horum. 4. recidit, nes enim plura sunt, quae possunt tio ulla de re dici. Sed non id agimis, ut de istu semper quaeramus sub nominibis id st,quae ab Aristo .sunt posita. Nes enim quaero sempersit serialisbum,accidens hominιs sed simpliciter,si ne homo albus. sic etiam non sit ne definitio defectu Diu in tirpositio lunae inter solemo a ectumno trum sed sit solam hoc illud. Sic de ali setium non quaerimvis fit ne hominu genu ,unimal e proprium, docibile sed per se fit 'ne homo animal,Crsit ne docibilis verim hae q-stiones omnes, de quibus nos lo obiectio. a quimuν
178쪽
quimur, quoniam solum id agunt, ut sciamus sit 'ne hoe in illo, C eam
quaero sitne homo animalud percontor, infit 'ne animalis homine.CTreliqua in hunc modum, quia etiam insit nec ne de accidente primum solet quaeri poterat idcirco uideri quod ad has quaestiones pertinet satuesse accidetis tractatu explicatum. Esset haec aliqua ratio se omnia clia
Dil W' ad ostendendum inisse aliquidaeeommodata sunt recensuisset Aristot.tcrμ αμ' ὐm δε decidente loqueretur sed nes locos describit,nis ni merripso m 't rumfacit.aut nomina sed deddicta ex locis argumenta qν toti propψpi uia applieat Deinde plerae pro locis ponit, quae nussi in propria si iit 3 qta uoti ut cῖm diei ii ieiendum sequibi infit aliauid omnibMs,μel q*iηbus nullis. id est e quibus uniuersaliter aliquid offrmetur,uel negetur,4 4et mc ea de quibum affirmatur dicit esse species Adde quod uidetur nim aractos dedisssi fines Dialccticae, qui ij quatuor quaestionibus terminauit
eum, clim doceo tenim rationem argumentandi, uel quod idem Ut proababiliter digerendi Dialectice uidetur tam lute di lentos habire termis nos , quam sunt omnia, de quibus ratione uis uia aliqua digeri posit,
nes ullam certum sibi praefinire materiam sed arma tant sim dare,quias arg*mς tuu parati instructiq simus in omne eertamen. Sed de his cui s. ut vi debitur statuat istud res ipsa conuinci magni e uniuersi laboris esse. attulsos ab illis quaestionibum quas ipse instituit, locos in alium aliquem disserendi usum traducere . iniis itaq; Philosophia nomen usurpant. cupiuntq paulo uideri doctiores libros idos legunt quidem, cum Peis ripateticos C haberi scie dici uelint, quae praecipua semper Peripatesticorum fuit uius,de qualibet re proposita in utrums partem aptet exapedite : disserenit,eam tamen ut praestent,multum utis ube l. Dictatapotius ut inquit Cicero,C in schola multu iam seculis per man M traadita decantant, qua id causa credam feri .nisi id quod opinor difficillio mum est maximi, egoifex instituta Aristo locorum ratione facultautem prompte copiosici disserendi expedire. Haec ROdolphu Aristote. I inbectans. Nos uero sumus longe secus perfuULTopicum Arso telis methodum reliquis eiusdem generis Iongὸ anteponendum Rodolphis
rationes quibis in ipsum inuehitur nussim esse momenti. Q nod enim uia
A prim fit, dat .quὀd angustiis uideatur eorum conclusisse materiam mihi quiadem non angustiis, sed aptius commodius,G elegantiu Aristo .hocse,
eisse mihi uidetur: quandoquidem quod adeo multiplicem Criuriam lo
179쪽
ctrum rationem m. 4. cap. redegerit,ut exiguo iuuentulis aptuis masgis attemperaret. Id enchorijs dignum est, tantum abest ut reprehenosioni fui obnoxium. Quod autem inquit, non omnia, quibus aliqμid πη d. r.esse ostenditur, aut non in sc fuisse ab Aristo in accidentis problemate discernendo traditura uero sane consonum non est nihil enim in b=s dest sideraturuis quidpiam de industria sit praetermissum ut uiu notitia
sitra praeceptoris opem ex reliquis, quae ab eo pertractata sunt deduci vulcat. mod uero ait, neglocos ab Aristotele describi,ne nominii, qJ Iu tribuisane Cr locos describit e singulis nomina tribuit cum nihil minus facere uideatur, sed familiarem horum explicationem resinquit arbitrio expositorii illud non est ferendum quod Rodolphu nimis r
ctos dedisse Aristot. sines Dialectice censea quo bis . . quaestionibM ' η'
eam terminauerit quippe cum uastigimum illum disserendi rationem, qua pagini suidsimilis π infinitis modis uaria est, ad qua uora sustionum numerum reuocari praeclarissimi quidem g ni e elegantis smae artis opuri est . Quinta ratione contorquet in Aristotelm Vo Ad.s. inimmense laboris esse auulsos ab illis quaestionibus, quas ipse instituit, locos in alium aliquem disserendi usum traducere: quod plane nescio quorsum spectet, cum sole claria liqueat quatuor illa genera quaestionunon minus ad singulas aliarum disciplinarum, inad quaeuis,quae uocenatur in dubium in congreminium unis accommodata esse.quam ad hanc ipsum Dialectι cum praeceptionemaius quati momentisiit ad reliquas disciplinas exactius capsidas,res ipsa docet,eum qui gnorit huiusmoad praecepta,methodums reliquis disciplinis accommodare. Tun tu uiatur abest quod aliquid in Aristotele iure hic reprehendatur, ut potira praeclariflimum eius ingenium in huc methodo praescribenda, seipsum superasse uideatur ordo quo postponitur haec tractatio Apodictice, ordo
necnon praemittitur Elenchorum considerationius est, ut in t r demona strationem σ1lenchum Dialecticiti naturae,ae doctrinae ordine mediuveluti gerat rutionem. Utilitas ab Aristo. triplex eap. adibri. r. propos Vtilitas.
nitur, quae initio nostrae institutionis toti Logice tributa est num campropter penuriam differentiarum,uc finitionum egentialium uix unquasuppetat demonstratio, si nimirum ut magna pars utilitatis Logiceshm cparti Topicae tribuenda ueniat. Est itus plurimum conferens ad
Gynflica disceptationes,de Oiloquia familiaria, indicomparandas
180쪽
eomesbiiure exactius Omnes disciplinas. ne ubi diximuidelis reo stat ut Aristotelem,quem imitari debem Η, tanquam exemplar eon uuan .verba enim quibM exorditur in Topicis lasonant.
H. nolis loco propositum est via at rationem inuenire qua, de omui quaestiones roposita probabili argumentatione poterimus disserere, cris Lhil repugnans si quid in dissutationibus defenda
mus, asseremus. Institutum Aristo. in libris Topicorum est, nos instruere ad recte de qualibet quaestione nobis in utram partem controuersa uerisimiliter disserendam,necnon ad Meritatem ita defendendam ut eum tuentes emaeauido uindicantes nihil ueritati uel nobis ipsis repugnans efferamin. ubi aduerte his uerbis Aristo praefatum ea quae conferunt ad beneuos lentiam nostram,σattentionem lectioni Topicorum eoncilianda. cum enim hominis praestantsimum officium potifimum fit in ratiocinandoae demonstrationis mum, propter inopiam essentialiumsinitionum' rarum,bona pars perfecte ratiocinandi dependet ex hac dissi rendi mea thodo, quae nimirum argumenta durit exprobabili bins quae ut pugim obuia sunt ita σmagnam argumetorum copiam Abministrant,adeo ut suppetunt Dialectico aquam araneae fla. Q sit ut Aristo. nostru beis nevolentiae attentione dignus censendu3fit hoc nomine, quod uim de dexteritatem tam homine dignam,dico,de qualibet re probabiliterdis: serendi in Topicis nobis possiceatur.
Est igitur ratiocinati oratio, in qua qui tu apositis, aliud quiddam quam quaeposita sunt ex disi is quae posita sunt, essicitur necessario.
Demonstratio autem es cum ex verisis perspicui conclusio est, aut certe ei modi, quae a qui