장음표시 사용
191쪽
mibus locis manu ducamur ad ambigua discernenda ra. M. I 3. cap. nos docet Aristo. Quorum primm ducitur ab aduerso.qui trifari nos monet imprimis, an diuersumennomineae ratione sit uarium ut L. LocMacuto,gemmum est,emnomine CT ratione aduersum quod quidem mi ab aduersoce graue, in magnitudine uero nommatur obtusum. Hoc igitur argumeto percipiemus ambiguum esse inum acutum: Quot enim modis imum conreariorum dicitur, tot modis CT alterum. Parι ter cumgraui acutum aduersetur interdum,interdum leue,ob idq; geminum bi, tum nomine, tum ratione correstondens,contrarium habeat,ueri mile est, graue no implex sed etsi notam unumsitautione tamen duplex esse. Quot enim modis dicitur unum contrariorum o modi CT alterum. Secundo loco nos docet,si contrarium, es nomines idem, tamen ratione sit aliud: et Loema aliud uero consonum esse, quod oblatum eji,non Dplex esse nomine ac contraria
ratione eadem, quod nititur, quam dudum diximus ratione. Ut λἰ. ratione. Graece in voce obscurum, idems in coloribus nomine tenus, non autem idem ratione aduersatur. Quo fit ut ῆλἰ.κ cum non idem pecie, quans tumuis idem nomines cotrarium ut nomen ambiguus cxἰυκεν Ter Locintio nobis praeeipiis ei quod uocatur in dubium,ansit simplex an multi ab interdaplex,nunc aliquid sit aduersum, nunc secus: hoe plane indicat homoto aduerso 'mon esse,non simplex. uas .i ut animi est, contrarium habet odisse πιλο autem,ut ad monem corporis refertur,nihil habet contrarium, ob eam causam Φιλε muli modis dicitur Medium tria nobis monitu subministrat primum omnium,si illud ipsum de quo ambigimus, sit homo mon,nonnunquam contrarium habet, eu quo interiecta media ob. 4 Lος tinet nonnunquam uero cotrarium, quod nullum eum ino medium fift m dist φηHoc enim peliciemus homonγmou esse,non onon mon ut eandido in tr Πρη- coloribus, ita est aduersum obscurum ut interea medi sim inieriicti eolores puniceus, Uinsuum uiror Craui modi At uero in uoce inter claram seu candidum uocem C obscurum, nihil est medium nisi forte raucam dixerss. Quod sincias, saltem cum plura sint media inter cla. e. Loevi. rum C obscurum liqφiando aliqua do vero pauciora, pariter admoneamur dijudicandum esse tanquam ambiguum, ut alter locus nobis praescribri caeterum etiam admonemur fi medium nomine tenus idemsit uir .is,ratione tamen sui disimile ex hoc nimirum percipi contrariorum, s. Locus.
192쪽
INSTITVTIONE IN utrum Lambiguum esse, ut calidum se rigidum medium habeant no.
mine tenus id tria mpe tepens, cum in animo perpenduntur π incora
porti tamen ob id quod alia ratione tipens, Ne dicitur aliqua in animo. alia in corpor uir horum hac ratione dignoscimMesse multiplex. Etenim corpore te ins dicitur qui es alget.ncs ardet animo uero quinocti plus satis concitatus est, neq torpet Mediam igitur tepens eam sit homon mon argumento est contrariorum utri mi plantinultipli esse. Locus aussarut A nobis indicat, si alterum disi aratorum multu modis TLqςM dieatur, pariterer alterum: uis non cernere uno quidem modo, sonet priuatum esse oculsi. altero uero,non oculorum defungi munere cernere 2. Locus totidem etiam dicetur modis. Par est ratio in priuantibus,nam quot modis dicitur unum,totidem alterum . si enim, sentire,bifarium dicitur. ut refertur ad animum uel ut ad corpus C sensu carere bifariam dicio φ M tur modo ut per et ad animum,modo ut ad corpra transfertur. Nec dod es ratio ini ijs,quae cum altero conferuntur:ut enim pater niterα Io Locra dum hi naturatu, interdum adoptatis tu etiam Glilius. A casibus etiam Creoniugatis simille monitum derivatur . quotuplex enim unum est,eTalterura uis iuste multis modis dicatur modo ex sua sententia amodo recte
iudicare iustum etiam geminum erit, inquod rationi, quantam in noubis est consentaneum, quod suapte natura rectum est. Est autem recta II. Locri procu ratio ema contogato ad cas m C a casu ad conivgatu. A genere nos admonemur an idem nomine en s nunc in una,nunc in ultera repoa
natur categoria: hoc enim argumento e rhomolomon esse ut bonum interdum Deo tribuimus tanquam Jentix, quae suapte natura non alteρ rivi adminiculo bona est linterdum ad actionem, quasgnificatione boonum cibum appellamus,qui efficit e roborat ualetudinem interduuiratuti quae qualitas est,attribuitur. Quost ut nomen bonum nunc ad una, L nue ad ultera cutegoriamJectans homondimu fit. Secudo loco nos inoa ne locvi a gener uerbo enm idem sub duobus generibus contineatur: quorum neutrum alteri subqcitur,id quidem ambigui esse,ut grus, nunc sub ave nunc sub machina tanquam Decies constituituri. ergo ne uerba grus homonymon est. Quae uero duo a genere ducta iam dudum expli. 13. Ociu eauimi loca es non congruant iei nomini, quod in dubium uocatu est. an sit ambiguum,tertio loco genia nos admonet,ut in eius contrario do
193쪽
tur, vel sub generibus, quorum neutrum ub altero coturetur, sane ut eius
contrarium ita etiam ipsum est multiplex confituendam. V ctim malo bonum contrariam sit, bonum autem in diuersicat goriis reponitur ex hoc deprchendemus huius loci ben scio malum homo. mon esse. Initione ducitur monitum.ut in qui io eadem cerniture nitι o. censeantur ambigua ut candor in corpore dicitur eolo digiis δ' ' M pans uisum ii uoce finitur, candor esse uox, quae o us.. acutiu ferit auditum. Quo sit ut cum finitio candoris,tum nomme,tum rationes sui disimilis,clarum seu candidum dicatur ambiguum. similitersi uitio nostea dem reuera etiam, essit eadem nomine tenus argumentum praebet II Loc ι. homon miae ut si finias Ens est id quod Ut in reru natura,etsii uoce tenus omnium quae sunt eadem uideatur esse finitio non tamen eadem ratione seu re subiecta. Locus a comparatione nobis etiam admin frui uim di odicaudi an aliquod nomensu ambiguum nam ea quae quidem eodem no heu mine gnificantur,si nullam inter se comparationem subeunt,argumeto est quod homoomos dicuntur. ut cum λιοκον Graece, clarum Latine, nucuocccolori nunc tribuatur .cam nos clarum colorem cum clara uoce coparare non ualeamus, quippe cum nemo discernere ualeat quanto color uoce, uel uox colore clarior sit ex eo percipiet claru in uoce deo colore
homotonio esse quandoquid haec duo genera inter se nulla ubeu coparatione. Quonia uicin diuer ori generu, quorum neutru ab altero cotinetur diuerseθecie differentia sunt, obseruandu an idem nomine tenvi
diuersorum generum,quors neutrum ab altero continetursi nunc unius
nune asterius dilberentia Nam si sic eueniat nomen illud censen im est ambiguam ita fit ut uocabulim acutumo in homotomst,qui uox a uoce di fert quod acuta fit item a magnitudine magnitudo lum illud et ii
steria dum est eorum 'ne quae eidem nominis bieecta sunt iures fui, qui φ L bus diuidatur diserent .ut coloris in corporibus discretiae sunt,quod ualet ad disipauum spectum, σquod ad fouendu in muris uero Rhetoricis praedictae mmime sunt differentia quo sit ut color homondimousit. Poctrinio quoniam Jecies nussim differentia est viden Vm s eoru Ip. Lo . ne quae eidem nominisubiecta sunt unum in specie.ulterum in differentia numeretur veluti candoriqui accidit corpor coloris est θ:cies, qui utimi vocestectatur diserentia.
194쪽
Disserentia autem in , primum quae ad 3 nugenis reseruntur fersu cere . iudicare delemio, veluti quid inter iustitia, sortitudinem intersit,
inter prudeliam ac temperantiar quoniam hae ex eodemgenere irtutis nata sunt omnia.
cap. 34 duas postremit ad argumentorti copia paranda subiungit indultri M. Dico tertia, qtueminueniEd differet ijs quarta,quo militudinu cognitione uersatur Mone igitur nos ut mist, quae ad unugenvi referuntur ingenium assuefaciamM,maxime in perspicienda eorudiferentiu .similitudinem uero rimari conemur in j quae vi diverbis Zeuneribiscollocantur. Si enim in j rebin, quarum magna sunt disimilitudines G distinctiones, militudinem, in simillimu uero differentia uesnemur beneficio scio exercitation , ad omne genus disceptationum euademia indulse . Est autem incredibιlis utilit G ad omne gen arguumentatιonum comparandum,non soliam ad definitiones de diuisitones moliendas . Me exsimilitudinum ac differentiarum iudidi diuturna Craccurata obseruatione dimanat,ut Aribl. nous o cap. primi libri do cet. DiximM de iis quae pertinent ad uniuersum rationem probabilitordisserendi, nunc res pollula ut adsingula praedictarum quatuor qμή si ionum deueniamM. circa quod aduerte Aripotelem in secundo Topi corum de accidentis quae tione disserere. Tradit enim loca, quibM adminiculis dijudicemM quaestionem accidentu. Quia uero quods attribμin aeteri, quam, ubiectosimpliciter in iis subnuilo reliquorum attribu torum contineaturaeliquum est ut fit etvi accidens rudens,in a libro
loca,quibus discernamus an attributum uere fimpliciter desubiecto dicatur uulgM hac appellat loca implicis inhaesono satisfactum acci ς tu quaestioni ducit. Exors est autem ab accidentsi locis, uel quia id populabat ordo doctrinae, Gdsiit accidetes nobis notius,ut quia prιμ qμη dijudicemM an aliquid sit genus,uel demirio, uel proprium,uc acriaci, discernendum es an simpliciter attributum ubiecto conueniat, quod, sipsis loc8,ut dudum dixi,quae ad accidens muxime accommodantur, Ut
195쪽
Qvaesiones autem partim niuersae sunt tar-rim singuia: niuersae sunt hae, Omnis oluptas iubonis es nulti volupta in lonis es. Jingulae hae,esi quaedam voluptas in boni , quaedam voluptas nost
His uerbis austicatur Aristo.primo ca. 2.libri Topicorum, quod demdustria faeit,ut ostendat tum ad uerum Armandumsu ad falsum euera tendum quaestiones uniuersas, pro rides propostulones in toto praecidariores esse. Primum igitur, inquit,de locis,qui ad refellendum totum genus pertinent. dicend ejt illud autem, ante quam aggrediatur si x negotium, ut aduertamus nos monet hoc interesse discriminu inter acocidens Cr reliqua tria attributa,quod in reliquis, ex eo quod attributum suo subiecto infit statim ejicitur ut de eo uere dicatur a uero in accι. dente secus euenit, quandoquidem fieri potest ut calido fit in Aethiope tanquam accidensis subiecto, cum tamen vere de eo minimἡ dicatur. Nune ad explicandu accidentis loca gradumfaciamus,
Dialectica loca, quae traduntur ab Aristote. 2.
lib. Topicorum, tum adsiluesicis inhaesionis , tum
ad accidentis quaestionem accomodata. Agenere genere. I. A partibvi A consequentibia Cr ab antecedea Afinitione. tibus. IIa uulgari modo loquendi. ab ea A tempore. Iaruditorum sententia. dolo. 3Amultiplicis distinctione. repugnatibvi immediatis. 4Abij quae multifariam non autem A notione uerbi. Is.μων μω dieantur temporis disserentijs. 16
196쪽
INSTITUTIONE IN Ab accidentli contrario. is 'uietibus Crinterimetibus a
A contrario coniugati ac ter dictum. 33 Ab ortu Crab interitu, necnon ab Abadiectione. 3 Primiim uidendum est an id quod alio modo dicitur pro accidente S ' diplicaritu uod peccatum in genere uersatur maxime ut si quis candori accidere dixerit, quodsi color uel si quis candorem colore perfusum esse dixerit, aut ince umoueri. Nullo enim ex genere tramatur de specie dicendi ratio emi ius genera e -- deformis dicunis tur. Itas delendum es inignatum accidens: 1pecies enim C nomenae neris sibi uendicante definitionem Accidens uero MIM v. s. id est. quantum ad nomen attinet de reIubiecta dici potest seu ratione, quaestius biecti sinitione dici nonpotest. Alius locus est se aliquod attribuis sήrim tum in alis subiecto toto uel cro esse dicatur, quod mira subiecta, si genvi ad refellenda hoc unim circunferre debemus per ingulas ei partes, a primis exordied ais diuisionis adminiculo descendcndoucta Lindiuiduas formas: reliqua enim quia influita praetermittenta unt. Obseruabι Parran aliqua partium sicus res egerat,quam dictam sit muniuersum Namsi reuerasecus fit in parte,quam in toto uniuersim iactum est rei ciemus C infirmabimia propositam ex limationem uisi liquis asserat omnium oppositor meandem esse disciplinat ac periculum in aduersiis,m relatκ,nuiuiuibus,Creontradicentibus, descendedo ad in mas u formiu quia Aristot in textu indiuidua nominat, quia diuisione Logices praeceptiuae diuidi amplius nequeunt ut Porphγrime sentcntia Platonis monuit eu de ecie id Hi,candorem, CT atrore: M um,eπcaecitatem smilitudinem Cr initium ac non iustitiam:necnon miles qua uti oppositorum species. Si enim occurrant duo colurarisse si mau8 opposita, qtiae non pertineant ad eandem doctrinam ublaata C infirmata erit continuo propoliua quaestio. Discrutet Hemiustis modi si quod in tot dictum insingulis partibus quadret ad confir
197쪽
Ioc lex definitione accidetis π rei cui decidit uel utriumuel alter in
nam si aliqua particula finitionis non eidem congruit,cui fuitur Rargu
mento id erit ad refellendum accommodato. ueluti si quaeratur, Diusne
inivrumfaciat Primam explicandum est quidsi iniuriamfacere, nam fictilponti nocere,profecto Deus non facit iniuriam,quoniam Deus nocere non potest iam uer)exponendum es quae ni corroboranda uulgi s. a vulga.tς stimonio,quaeq; sapientisiimi uiust sententia. Num res nominibus iis, i more Ioqμα trita sunt uulgo G usitata appellandae sunt sed Mest earum uiso quendi, ernatura non uulgi, sed praeclari imi philosophi iudicio aestimandae sunt ab erudito vis lubria uulgi opinione uocanda sunt,quae ualetudinis sim efficientia rum sentensi utrum id de quo egitur sciens it reuera ualetudinis,necne de hoc tia. non iam ui ui, sed medicorum iudicium pectare debemus. Praetcreas multis modis quidpiam dicatur, obseruandi sunt deeurate finguli modi, i
t m ad confirmandum,tum ad resilendum deeommodati ut qui magis V ης prisunt e re nostra deligitur tu usum. Si enim lateataduersari homona mi Oρμ magnu fert praesens locus emolumentu ad utrums parte corradicti Oaenis persuadenda uel refutandabit cim in rationis copote lateat homoavinia, si uelim Gedere omnem hominem esse rationili copotem ic moia Itur argumentum Rationis compos est homilist differentia complens: igitur Omm homini uere congruit. At ueros hocinum uelim demoliri se innitur Aliquis, inquam, homo est rationis expers non igitur omnis homo est rationis compos . Praeterea exponenda ea sunt,quae non homo ς Ab 3,vma,sed muli modu dicuntur,in quibus idem ut in praecedenti loco quae multia habendum est iudicium. Huim autem generis sunt, ut medicina,reridua fariam, noru est scientia, unius quidem ut nis, asterius uero ut med ad nem dea ιι te a sinuti. Aut quid est rerum duarum quarum trus fius est uelut rerum ιω dicucontrariarum eundem esse artem. Aut quia unius , persee uisua, uti tur.
terius uero per accidens: ut scientium habemus trianguli, quod habeat tres angulos pares duob:κ rectis exse quilateri uero per accides V dariet igitur horum modorum nunc ad unum partem suadendam, nunc ad alterum erit praesidio. Praeterea tum ad confirmandum quid, tum ad
restilendum magni est momenti floco obscurioris dictioius utamur dia
198쪽
INSTI PTIONE IN de dignitis,e ad persuadendum e scacius euadet it si prinmid eura
A e ne rerμm agedarum,studium reru agendarum dica Praeterea si uocetur in f dubium, an inspecie contraria duo insint, argumento erit genu, nam βgeneri insitu iteri imite Ut quod speciei uicti discernere, seu dijudicare genus est adsentire disceritere uero licet recte CT non recte, certe in senos reperietur integritas e prauitas uerseta necesse est. Est enim discernere sentiendi, ac intelligendi genus Morma etiam ad genus fere simia'. Ab st: lam in modum traducitur argumentum, ut si scientia se bona e mala,
is recta etiam empraua sit affecti necesse est: siquidem affectio uulg in scholis di Uito scientia genus est. Atqui proximus est obnoxius ea.
ui O,hic uero nonsi nimirum eorum utroq; utamur ad roborandum si vero ad refellendum, prior quidem uerus ut alter uitio M. Quoniam au
gς tem nee in quibu/genu dicitur, ii ijs etiam steciem aliquam dici ηςr consulendum, Igem rei de qua est quillio ut si quis arte sit instrμβ-
ac praeditM arte Grammatica,aut Musi ea, aut aliqua alia instructus sit necesse est. At hic locus emud confirmandum ualet, exad reprehens dendum. S uero uelia discerno an genus congruat, an aliqua specio , an secas nitionum praesidio,quae rerum naturas aperiunt, facies qui facillime suggerunt enim finitiones crebrim occuctionem ratiocinandi. 14. costis Est etiam basenda ratio antecedentium, ais consequentium num ad coeudtibia et firmandum, locus ab antecedente,ad refellendum a consequete, perpetuo anteceden. ρηβrt,emnecessario persuaden. ut Socrates est iustia, ergo est studio. D:non est improbus ergo Onfacit iniuriam altera Spectandum cst quia 'ς iam anteinpuualicubi discrepet utct quis scire dixerit memoriώicti rς; pQr nam hoc ad praeteritum tempus illusi ad instans e ad futurμm p r
tinet.Siquidem scimM praesentia σfutura ut solis defectionem esse, uti 13. A dolo. Drt m minisse iis iam elapsa non possumis. iam locus captio Meπfabia est,aduersarium in arenum nostram subducere,uel impcdere: n qua nimirum argumentorum copia magna nobis ad manum suppetat. Est utimbui loci, in non emper opportunias d solum locum babct aduers 3 calumniam,vel pertinaciam Sophi Sae subuertendum icet tum con tra cretensem cretietare. Ut autem praestat aduersirium nostram in a renam adducere, ita etiam cutiendum nobis est ne argumentum accersa mus,in quo sit nobis mugis uersatus uel ubi difficilior probandi ratio no
199쪽
LOGIcAM ARISTOTELIS. bis occurrat semper enim russerendus est pro nostra uirili eo loci, ubie magna Crfacilis argumentorum copia stonti nobis obsequatur . In i a fris cautem rebus,quibus alterum inest necessario,aut non Ut,uclut in homi diu nausi ne in quo uel morbMinest, uel ualetudo, si de altero postumi pμtare bu iridi . in utram partem, de altero etiam poterim L. Descruic itaq; lo clue diati ad refellendum Crad probandum,ut perspicuum Wi. At etiam argu notamentum ducendum et a notatione uerbi id est,ub explicationς,q am dotione, fbi ipsum ad quod signi cundum imposillum ebi, ueluti H νυχορ, id est, augnanimum,nobortem, ut tritura esl.sed eu qui bene animosi albeelm his
terpretemur. Cri. λη , id est, considentem,eum explanemus,qui bona expectav Itemque g, id e i,ingeniosum,eum esse declaremus,culus animus fit studio' ut enim Xenocrates ait,genua unicuis animus est. Hic uero pro uario astrorum lectu,ambientis,alimentorum,c corporis,nunc temperie, nuc intemperie,in uno quidem bonus genius, in uistero malus escitur. iam cum res aliae necessum eueniant, ulliae plerus I s. temo alie forte C temeres quis eam qui horum uno modo euenit, altero diis oris dispexerit patebit aditus ad inuertendum istud etiam videndum est, an euna reniijs.
dem rem ibi accidere quasi aliam quiliam posuerit ut si quis gaudio T. Abacautitiam accidere dicat,is idem ibi accidisse confirmauit. Quoniam au idente. tem sex modis contraria iunguntur,e quatuor solis modis unctare. 3. Acona pugnantiam, liciunt: sumenda sunt contraria,ut commodum erit,er ei trariorum qui confirmandi,er ei qui refellendi partes tuebitur. Ad confirmandum sextupli ιι duae quidem comparationes uni consentaneae: ut δει de amicis bene mere compar mur, uerisimile ej quod de bollibus male mereamur saritersi amicis tione. in comodus es reliquum est ut inimicis studeas. At reliquae quatuor mater se repugnant, ob ius ad refcssendum sunt accommodata. uis de umicis benemereri decet mus igitur decet de amica male mereri etsi hoὰllibus incommodandum sit,non igitur hostibus commodare debimus eside amicis male mereri figiendum est, profecto sequendum est de amicis
bene mereri: si h libra iniurium esse iustum eli, hostibus igitur fisciosum esse non erit aequum an his igitur quatuor in quibus altero extremorum incolumccontrarium penes alterum uariamus, ex uno affirmato ad alterum abnegandum apte progredimur. Deligem Isaute exh8,qης s. Abaeis
nostro instituto magis faueant iamsi quid sit accidcvii contrarium, co identu co
200쪽
fiderandum o an ei accidat, cui accidens conuenire dixerit fienim hoe conuenitallud no conueniet quoniam feri non potest ut mul eidem dis ac A sub traria conueniant. Rursus hi positum est accidens id, cui quid est contra licto. rium,hidendu e ludem nisu contrari π accidentis subiectum ide enim est subiectum contrariori, ni his eam partem animi, in qua voluptates nitunt, dico sensum, liquis ignorare dixerit, opinionem res mus sub hacforma: in sensu tanquam in subit Eono pote t esse scientia,ergones ignoratio .Quoniam quat orsunt contrariora genera, Dcclada eratai A φ Oarata ex eo argumento, quo uici m retro se sequuntur, G ei quire diςς iis probabit, erit qui rebilet accommodato ut sit homo est animal, quod hi jβη di igitur non est anima id non es homo. Hac enim forma e commutato P rq tW si ordine considiisset argumentatio. In ijs aure contrarijs,quae aduersaar Ab d appidantur.hoeuidendum est, ei qui probabit. Gei cui reprehenditvcrpi an , contrario contrarium sit consequens fue directosae conuerso ore me tractetur consecutio. Di recte autem argumentatio tractabitur hoc modo fortitudinem uirtuis obequitur igitur ignauiae vitium con eques est. Contra autem consequetia sunt,ut firmum corporis affectione sequi turbona ualetudo infirmam pero affectionem morbus non sequitur, sed contra morbum infirma con equutio. Raro autem illa e conuerso constaquutio in adversis incidit,acfere directa tractatur argumentatio ut sa3. Atria ς adorasipat Mibum,atror igitur counit is corroborat. inrodit clavantibus . in priuantibus perinde alsis aduersis confiderundum est, si quod iuhi non retro commeat argi mentum ex consequentibus, sed diricio nes
gario. ut si sidus ut sensus caecitas igitur sin vi est priuatio.ut enim 24 A rela gerii habitu, ad habitumata priuatio ad priuationem Als etiam detis. Lihais aliquo conferuntur,eodcin modo, qxo de priuantibus iudita canesm ul:ui si tripltim is multiplex etia subtriplum submultiplex erit. conscrtur enim triplum cin subtriplo G multipltim cum submultiplici. Valet igitur in iis etiam a consequentibus tractatum directo argumenta si sint suapte natura talia numis ij quae no suapte naturased uerbo eun sc malicro conseruntur interdum secus euenit Nes enim recte coruas A cona ligerem scibile quidem est opinabile, itur scientia et opinio. Rur M a iugatis C coniugatis ercu bvi ducendum est argumentum ue ον firmem qi id. casibus. fruero: mus,contietata nomina Ari tote. 3. cap. iustus,iustitia, ste, quia