장음표시 사용
61쪽
INSTITUTIONES IN Est autem hi notandum, quo Deei diserentes appellet eas differentias, qua repugnantium formarum sunt reciprocae perfacinites ut uolucre ac heorica differentiae sunt ad inuicemsecie differentes.quia uolucre differentia ut perficiens aue, heorica peroficit phUieum hoc est Philosophiam naturalem. Sunt autem auu ,σPissica species repugnantes, quandoquidem eadem de re fingulari uere dici non possunt .sedij fitiitιonibin diu fionibus,et regulis praeolibata ad categoria ipsas gradumfaciamus in quibus cum oecurarat rerum propemodum infinua uis, prudenter Arist. nominibus rearum utitur,ut loco rerum quae Cra nobis ex adse inuice procul diaptantes uni j utamur anquam rerum personas gerentibus rati res ob oculos ponentibus Exorditur itaq; a promiscua quadam omnia rerum distinctιone, qua populariter,quini sub caligine rudi orti per/brmiem sub exemplorum adminiculoso sim expositum proponens decem illa rerum et meta nou secus quam facere soleiu pictores ima. ginem primiιm carbone rudias adumbratites einde uero singuli loribMaccuratius adhibiιι rem, quod possunt ad uiuum exprimere eonantur. uas nos Arist. consilium sequutuiuuetuti quam studiosi pro institutioni, ratiouctrademus ni categorijs, nucis proximo tex
tu rudem proponimus omuiAm rerum dignatιonem.
Quae Butem implici punt an essubstantiam
; e salerecte acere effati. Est autem subsan
tia i Fularue dicam i homo. t equus sualitas. quo duorum cubitorum est', quod rm. ualita δν candor grammatica . Quaecum aliquo coparantur duplusim tum, ut maius. In loco It in foro, in Icio. In lepore, I crin, anno
62쪽
superiore. Situ essent iacere, ut sedere Halere voaermatum esse. Facere, visecare. rere dati, γ/ρ-
cari ri. Haec rerum distinctio quae fit per nomina, olum comprehendit ea quae uoce C significatione simplicia sunt, quael apta sunt, ut de murulis dicamur,quae inquam, uperius nos appellauimus uniuersa, quaeq; sub uaria istarum quinqueuocum ratione comprehendutur, quibios constat solis categoriarum decem,ratio. Excluduntur enim ab hac HomonIma,emconiunctamus in categoriarum confideratione oslsim de his uerbafaciemus in quibus nondum est ueritu, uel falsiuas, quorum nunquods ita in sua categoria collocandum est ut eo loco percipiatur,quem sua naturae asto ratio postulat, dicturi post haec de pronuntiatis,quae quid ex eorum mutua quadam coniunoctione nascuntur quibuι tum uerum aut fictum deprchondetur.
Subsantia autem,quae oestroprae, O prim , maxime peliatur, ea es au ae nec desubiecto
homo. quidam equus.1ecundo autem locosuistantiae uocantur I Gcies eae, in quilus, auae primae naturae nominanis tur Munt tem , earumformarum genera, velu
ti gustam homo, Apecie uidem homini continetur,peciei autemgenus est anima Hae igitur seeundae naturae,subsantiaei nominantur,at ho
mo, ut animal. o σἰαgraeee latine'. ut Quintiliam interpretatur, Essentia, seu ut increbuit usus in scholis substantia,idest,qu. persi costat,quodss bira m s.c substerniculum,in quo suum obtinent esse,uisuperius i monuia
63쪽
monuimra accidentia ut homo substantia est,per se,inquum,eonstans, in quo tanquam accidentia in subiecto sunt Mantu M,ut longituado latitudo,er altitudo. Qualitas,ut candor in corpore, Grammaatica in unimo. Qua eum aliquo comparantur,ut ma , dominus,simili, aequavi in loco:ut in foro JGuel domi. In tempore,ut cras,perena die, nud tertius. Situm esse,ut decumbere, discumbere, sedere. Habere, ut inermem esse,ut esse amictum. Facere,ut docere, imperare. Pati,
ut secari,confici,ut bene, uel male a fici. cerius igitur homine omnia haec accidentia in segestare, atq; ita secum circunferre, ut cum haec accidentia sintsin bra exposita,homini natura,seu essentia, seu ubo stantia. sit sub horum accidentium uelamine subiecta, no trum seri subterfugiens,quae tamen basis,fundamentum, ubiectum substernicua Ium,emsubstantia est,necnon sedes,in qua sola extare possunt accidentia i n. ltus homo non indiget aliqua re tu qua sit c constet admisni cuda. caeterum accidentis propria est affectio, ut sit in alia re tana quam in subiecto. Quicquid enim est in rerum tiatura uel est substan tra,vel accidenss enim in alteros tauq ram in subιecto, dicitur accidens, auas extrinsecvi decedens alteri, cum beneficio sub jtat,Crcoastet: si uero minimesit in altero tanquam in subi cto sed per se conastet,substantia dicitur,nimirum quia subui,sub citur,sub iernitur σβι dici queat)sub stat decidentibiis. Mi autem sub tantia duplex una
quidem prima ultera uero secunda dicta, utraa; fuitur in textu Priamam substantiam propriam,ermaximam μηtantiam appellat, quae uocatur a nobis,indiuidua subitantia, ut Petriri,hic homo hιc equus.
secunda sub tantia nabit, est aliud,quam 'ecies uel genus huius ipsim indiuiduae sub tantiae, cuiusmodi sunt genera, σθecies hum primitionem. Substantia, inquit,prima 6 quae Cr proprie, 'primum, ermaxime appellatur. ideo qua quidem, silpectes propriti eius munus. quoi po*um 6 in hoc uno, ut sit alis, e fundamentum aliorum ori
mnium. profectiindiuidua substantia,longe ante reliquis e maxime hac nomenclatura digna uidetur. Quippe cum non solum accidentiu haec,uerum etiam erreliquarum omnium substantiarum est subiectu,
e taliter decidentium,aliter substantia subiectam se praebi et Addit aut textus,ea eli:quae nec desubiecto Milo dicitur,nec in subiecto ullo inhi
64쪽
LOGI cAM ARISTOTELI s. inest,quoi diceret prima substantia ea est, qua nee subiectum babet,
de quo dicatur tanquam desubiecto idest essentiali attributione nee subiectum n quoctu tanquam accidens. Oi quopactos inte uendum iam premonuimas, Qt3od autemsubiungit,ut quid 'Omo,quis dum equus prudenter intelligendum est,alιο qui est expositum ea uisio. nam quidam homo uerbo tenvi ut sonat,nihil minus est,quam indiuia
dua substantiased perinde est,at,si dixisset, quidam homo,quem tu,
pro ut libuerit digito uel pronomine demo strativo commonstraris. Secunia substantia pectes,inquit, est, in quas prima natura, idest, substantia nominatur vult. Due rige, tanquam pars mulM communia in toto uniuerso recta continetur item praedicta dudumspeciei ge/nm,ut infumma dicam,hui primi ordinis quodusis genvis, σ*ecus vocatursecunda natura,seu secunda essentia seu secunda sub iantia, prima uero huius ordinis individuum illud autem silentio praetera eundum non est, hoc nomen sub tantia interdum primae institutionis esse,ut hic uicem subit supr i generis,ais subse complectιtur tunc uaniuersitatem omnium substantiarum,tum primarum, tum secundara:
qua significatione superiM monuim quicquid est,uel perse constare ut substantia uel in alio tanquam in subiecto in scuta ccidens. Interadum autem nomen substantιa sit secus institutionst, ut in praesentia arum,quo modo subdiuiditur ii primam Crsecundum substantia, aterum neesubstantia genus est primm baius ordinis, nec in uila eate. goria reponitur: siquidem nomina secundae institutιonu a categoriarum Arist. instituto,sunt exclusa quippe cum in illis ex professo uero basiant de terminis primae institutionis. Est etιam aduertendum ora dinem substantiarum coactare generibas omis,e different s es entialibus adformarum baius ordinis constitutionem sectantibG.uis diuidua subsunt iis ae eorum attributa essentialia sunt praedicta genera formae,eπdirerentis: qa sit ut de eis haec nomine erratione dicantur,ut Petrus indiuiduum est,quod animali inhomini Erration compoti subest, eriae tria clientiat attributione dιcuIur de Petro. Emiιur igitur ut horum untiquodq; ita Petro trιbuatur ut nori dii proprium, communest Petro C ratιonem praebeat,quae sit in ratiois ne Petri,hoc esst, in explicatione naturae,Cressentia Petri. Nam ut sua
perius monuimas quando alterum de altero dicitur, ut de subiecto,
65쪽
INII TUTIONE IN quiequid sae natura essentia ratione pretieati, idem Hrelim
postum in e sentia e rationesubiecti. Vt uero haec de indiuiduo diis cuntur nomine,erratione ita Crsingula genera huim ordinis,ac disa ferentis, de sibi subiectκ forma dicuntur nomine CT ratione. I ac Ars in textu ha uerbis exprimit Perspicuum. limit, est exqs,qua dicta sunt,eorum, quae desubiecto dicuntur,necesse esse nomen desubaiecto dιρι, C definitionem,ut homo de subiecto quopiam homine discitur, τ nomen etiam dicitur,siquidem quempiam hominem ut hominem recte appessabu,dis etiam hominu de aliquo homine dicetur definitis. homo enim quistia me homo est, C animal ration parti aceps, ergo Cr nomen de subiecto dicetur C definitio, haec Arhtoateles. Ium igitur uides in prima substantia, eis subiectam omnium fit, aliter tamen ubesseseculidae subblantiaoiection erus differemiae, a. Appendix tialiter accidelitibus,quandoquide hae prima nominς T ratione trisbauntur,idebl: ita de ea feratur,ut eoru nome fiat nomen, quo nominetur prima sub latia,Cr eoru ratiosi t pars rationis,quaequiae essentialiter Uignetur e tribuatur primae. Quod autem accidenti si subiectum ita euemt,quia in ea ita insunt accidElia,ut extrinsecus a d. uenientiae accessoria sint. Quocirca esse nonnunquam eueniat, ut
accι deniti nomen fui nomensubiecti .nunquam tamen eiusdem ratio ingredietur naturam,essentiam,C rationem subιect ι, quandoquidem
aeeidentia Paro ma nomine quide dicuntur desuta subιectis, at eoorundem formae,qu , d 3 abstracta nominat,nes nomine, cis ratione. Exi sescitur,cῆm prima substantia reliquorum omnium, qua sunt in rerum natura, fit subiectum, basii refundamentum, easublata funditiam aboleta,nihil in rerum natura reliquum esse posse, Aristo. doctrinam hunc hιs uerbη docet,quocirca inquit ublatis primos naturu, dissultanlijs,nihι loci relinquitur caeteris omnibus.
Forro secundarum substantiarum decies magis obstantia est,quamgentu quoniam ori ma
naturam fropri accedit. Si substantiam expendas sub rati e prima institutionis, profeci.
66쪽
LOGIcAM ARIs T. 23 iura non dicitur ultera magis minusue substantia, si uero sumu subsecundae institutionis ratione, haud dubie prinia substantia maxime substantia est, nimirum quia prima omnium einpra reliquis omitibus subiectum est,bactis,ta fundamentum omnium, adeo ut non solum sit subiectum accidentium,uerum etiam secundarum substantiarum,quaurum unaquaeq; tanto magis rationem subiecti subibit, quanto prima propιor erit. Mi autem proprium ni Dina substantia subιectum esse, ω'subilerniculuin reliq/ιorum, quo fit ut earum imaqua tanto sit proprius appellanda substantia quit plurium subiectum 'sed exeo plo rem ipsam comonstrem A. Homo secunda subratia est, pariter Cranimai,at homo siι ad unum omnibus subest,quorum subiectum animal est,empraeter haec unimali supponitur, iure igitur homo magis fungitur ollicio substantia, quam animal, C proinde homo dicitur magis subflautiamde qu)d primae propinquior, quae inquam maxis me jubstantia dicta est. Ex hoe autem elicit Arist. secundarum substatiarum peciem planius, C aptius explicare quid sit prima essentivi quam genus:usi cuiusdam hominis naturam explicare uelis, apertius exprimes eius naturam C essentiam, dicens hominem ese quamsi dicia ammai: Differentia substantiarum substantia m: nimi sunt, sed eoordιnitur cum libo nomιnci quoniam barum essentialia sunt ata trιbuta,partes etiam substantiarum essentiales, exintegrales in eodeordine cum tota substantia subordinitur,nam ut regula superius nos monuit impersecta sub perfectis coordinanda sunt.
H. autem omni substantiae commune es, nonio se insubiecto.
Accidentu proprium superius diximMese, quod infit in altero ἄ- quam ιn subiecto, commune igitur est omnium substantiarum non esse
in altero tanqua accidens in subiecto . Dixit commune, non proprιu.
quia substantiarum differentissimilem quantum ad hoc naciscuntur
Voc autem essent, si is, o disserent, tria lutum es, ut de qui bi ipsa dicuntur
67쪽
INITITUTIONE IN Prima substantia de nullo dicitur,nes essentiali, ne accidetaria
attributione,atsecudarum substantiarum formae de indiuidusi dicti turgen et de steciebus, C de indiuidua, similiter differentiae deforma individuus dicuntur,omnia igitur attributa huius ordinis de suis subiectis eiμω, Ἀμ dicuntur,hoc est nomine,quod nomensi suboiectι C ratione,quae sit in rationeinatura,reessentia ubiecti . cuius. modisunt secundae substantia, uls earum differentiae. Sed hoc paulo
Omnis etiamsubsisti quiddam huc, et illud significat.
Omnu inquam essentia ut inquitio etius, hoc aliquid gnificat. i. quod textiuunterprete Perioni inquit,quiddam hoc ue illud, ego quidem explicare solio sub hacforma commune,inquam,s omnium substantiarum hoc aliquid. i. hoc quiddam siue hoc quidpiam, simaanis, naturam hanc digito comonstratum. i. essentiam individuum fgon care. Id autem interest inter primam σsecundam essentia, quod prima significet quiddam hoc idest substatium indiuiduam adaequa atψsignificatione,ut Petru fgnificat substantiam hanc: des, homine
hunc: secunda uerosubstantias grascet etiam substantiam hane uel dam,non tamen adaequata figit catione. Praeterιd quod secuda subissantia potivi qualequidsignificat,quam hoc aliquid: homo enim adisequata significatione bubet significare qualiquid. idest quid quale dism malinquum rationale,utfroges quidsigniscet homo, respondebo. quod est animul rationale ubi anima cernis esse simplicuer aliquid. rationale nobis exprimere te illud animaist Quocirca ut propriuot prima substantia Agnificare quidpia hoc uel illud,seu hoc aliquid. ita peculiariter hoc bi uendicat secundusubstantia,ut,inquam segnificet qualeqvid:idest,quidquale,quid inquam substantiam,quale, arilem uel talem,dico, tuli uel tuli disteremia completam, domiam, Crperfectum. Quod uule ait Perioniu3,bomitum uel animal, non quid pium hoc fignificare, sed qμalitatem potius, plane falsum est, Crinis ristoteles hoc dixit, cuius uerba sunt, , τυ ν
68쪽
mdentur illa quidem similiter figura appellationu hoc quidpiam
significare,cam dicitur homo uel unimal non tame id veru est,sed potius qualitate significant. Diuus Seuera nuri Boet locum huc,mto iudicio gracst uerbis cocinn .emueritatis studio, mentici nostraea coriolatiis interpretatus Uan secundis, inquit. substantis uidetur quid em similiter propter appellationis figuram ho aliquid significare, qua do quι dixerit hominem, uel animalinon tamen verum est, sed magia quale aliquid significant .ltas Boetius uerbum verbo redde do non dixit secundam subsatiam qualitatem potin gnificare,quod plane contrauenit bie Arist. instituto,sed quod grace legimus -- α rotavi eημει. sic latin interpretatursed magu quale aliqiud fgnificat Proposuit inim Arist. eo in loco docere propriu esse sicu Modaesubstantis signiscare qualequid quod quiluis uideatur bubcaere commune eum accidentibuη .ut tamen nihil minM est: quandoquid caiccidentia simpliciter quale signiscant,nam essentiali significatioος candidumsimpliciter quale ignifieat at uero secunda substantia non simpliciter uulcsed quid quale designat: idest,ut Boetim inquit, qua. ι aliquid ατ ut ipsemet Perion ivi paulo inferivi de secundu subji aut uerbasaeiens vecti'- scripsit signiscat enim talem aliqua subos lautiam qu)d perinde est,ais si dixisset seunda substantιa non es ram qualι ratem,non Verum quale,ut ut eidentia. ed substantiam tule
idest tali disterentia essentiali definitam signiscat mem sensum
inriti graece ab oculos ponit . conferens enim animal er hominem. idest scundum substantiam eum accidente albo, ita docet de fecunda
- σήμαia muloκο o. x a me io, i.no simpliciter qualequodda significat queadmodu4lb libit enim praebefert nomen albu, qua id, quod pertinet ad qualitate,quasi diceret Arist. albu uel merum qualitate. vel merum quale significat,non item Cr substantiam. At uero Danda substantia non quia simplex,nutiumue quale, sed qualem sandam sub talia signat,-- γα τι. οἴαρἈμμυου hoc est,substat iam latalem,uel talem designat: sed exemplo deeuremuihoefamiliarius .Roagas a me qualis sit Petrus restodeo albm musicust ncmoratus,qua.
69쪽
INSTITUTIONES IN ror M percontaris,quale enim dis dico rationis composu primu quidc uix quidsit, deinde quale laud sit,signiscat igitur bonio id,quod
est animal ration compos nempe quale aliquid,ut Boetia dixit,n signiscat animal, quod ni jDupliciter aliquid, illud tale utpote ratio an iis nomen autem album π quodvis ei simile quod accidentu nomens minime substantiari,souat nee prae se fert, si enim rogis a me quid ita ibit minime quidem sub tantia Uignabo, sed simpliciter id quod
mere pertinet a qualitatem, non ιtem ad subjtunitam dicens ricta colore uisum suapte natura disipantem. At illud nos nos praeter Magrat apud Arqto e Porptarium quod grace, τοιοι τι latineq.aaιcquid uel ima vis cum Boelio quale aliquid trifaria nisum uocari.
lino modo ut qualequid idemsonet atq; qualequod vis. iue si essentia. ιe, sitae fit accidentale quomodo Porphirius capite degenere doccidilberentias, et accideuita de re die illo in quae liso qua quis quies si quaeritur, sed qualequid quis R. Altero modo quate1M ubura patur ad diserentium essentialem, ut sol discretitiae essentiali uis ιrιbuatur, Iuopacto dieimus solam diserenitam de re subucta dixi, ia μυι oue,quaquarimus quali quia1rt, ubi quale quid intelligimus qualeIubitantiale pertinens nimirum ad essenii bin a fultione , quad ignatur quid aliquid sit. Deilis' aiequi in procnii loco tribu iura an quam proprii secundae sub tantiae, ut quaicquid idem bone . atq; quid quale itus idyes dictu qualiquid hoc in loco, des dicere subji tia talps ut expo uia. sub li: M tali uel tal viseretia defuita. itas homo climst secunda substantia igniscat aliquid quale, diis eo sub tantium quandum ulem,ut talem signiscat enim id quod e t
mia,quandoquidi in ea neglecta,dens tenebras pinim offunderet. v σqiMuri uilia. Magna erum errorAmp.:rs prouenit ob uocabul rum uariam significationem, ais ita prim mjtudium Dialictici esse debet in hac discernenduπdistinguenda Haeretic praesertim ainti elaebis negotium facesunt in disserendo, hi muSa execrantur, qua uocabulorum exactas dis inctioncs cmper nimista natura comparatum est, ut qui dens tinebria delactat r. μc , lumen summop re
insectetur,ut faceresolet improbi M, impcriti imus quisl,
Minam Deus optinu pejici hac sobι auertere dignetur.
Iam hoc etiamsub am, iv tum est at ipsis
70쪽
substantia subiectum est, eui vici'm insunt eontrarii quos,ut substantia substantia non sit contraria,sed ipsast subiectum contra
riorum susceptiuum,ut aqua nunc subit calorem,nunc frum. Non est autem hoc substantie proprium,quinetiam in plerisq; aliis rebia ceranitur,ueluti in quantitate,nes enim rei duorum cubι torum aut trium quicquam contrarim est.
Istud praeterea seulsant, conuenis . t negelationem neque pubmissionem accipere Isint.
Adverbiis inquit magno minas in discernendis substantis minis mi utimur. Ubi aduerie substantiam: ut est secundae institutionis uni ut irra magis uel minus esse substitit, ut prima magis etholas . i. essentia, quam secuda. at sub rationeprimae institutionis adverbia ista nullu habent locu in sub Junlijs,nec enim um homo magis aut minus homo est ultero, nec arbor arbore magis aut minin est substantia Pares ratio in reliquwbuim ordinis. Quare non patitur substantis adauerbia magis aut minus fibi tribui,ut es terminus prima institutionis sed ut secunda est,facile.
cu sit numero, im habere accipiendi cotraria.
Non id maxime proprium substantia dicitur, quia dotu π sola substantia est,id semper quandoquidem coelum substantia est, quattamen contraria non accipi ut autor est Arist. primo de Coelo Diacitur tamen maxime proprium eia,quia maxime omnium quae diciamin: hoc pertinere uidetur da peculiare manus essentiae, quo nomine subiectum sta substerniculum decidentium. Aduersa uer quanoamine contrarium ea Perionio excruchio hie intelligimM perpetudaccidetia sunt. Ide itas homo numero nue estuat, me alget,ide nu mero aeriam tenuis est aeras . Sed me inuinio est accides,ωαdcknμmero fieri potest uitiosa,emrecta,ergo subire cotraria substatia non maxime propriu,σpeculiare minus est. Amcedens Hi editurnam eadem actio elargiendi eleemo Inam sim Icratur ad Deum pro . . .