장음표시 사용
71쪽
INITI TvTIONE IN deo negando eradem essena mero actionem, ut Arist docet inessentia
categoria, id, quod obseruat dignum est prima enim occursu theo lago, Crmorali philosopho uidebitur absorium, cum tamen reuera itast,nunquam enim et eadem numero actio qua recta C qua uitiosa est: quippe cum immutato me,loco,uel tempore. uel modo, iam sit daliud in titutum, linis formale obiectis ais ob id alta numero a obiectio. ctio. Rursvi ob eles opinionem accidens esse,sed nuc ueram nuc fati Dilusio. sm obseruar ι Rctondeo, maxime proprιumsub tantis intelligenda accipere cotruria eum sui mutatione, at uerosne sui mutatιone optonio iam uera iamfalsa est ut si existimem aquam esse calidam,idis M. re, at2 aqua frigescat me inscio, sane in mente mea opiniost ea uera falsa,non sui edaque mutatione. Ex eo enim quod res ut, aut non est idcirco uera est opimo, aut falsa. Accedit quod veritia, qua ni omirum analogia idest,proportio est rei ad intelligentiam,qua utras harsm alterι consentaneu ni,ut contra fulsitas, qua res uitelligentia dissenti rus igitur ratios mauu relatio est suapte natura,mιnimc igitμ Meritas exfasitia contraria sunt. Quibia efficitar,ridi dimim xime proprium substantiartim esse, ut unier eadem numero per.
substantium partim subesse considerationi issicae,partim vero Me taph scae,adeo ut subiecta materies Phasiice tot iuuatur μυῶtia corporea, incorporca Metaph sices:quapropter exacta subj latιaarum cognitio,non a nobis hie,nec in categori s ab Arist.sese ab vaniuersa philosophia naturali ema metaphsico postulanda est: istis enim ex professo de omni essentiegenere, specie,di, rent ιa, propriusfectionibus, C accidet ibin agitur. Rogabis,an De Includatur in Dubium. hoc ordine. Restodeo Detim esse supra omnes ordines Amiru omningulorem. Sed perinde alq hoc nomine De apud latinos ex hoc mamine; ἰγ apud Graecos a fgnatur, ita etiam nomine ἰ-- non tam cluditur neq; comprehenduunquippe infinitM,quam signiscatur.
Tractatur autem hoc in ordine de substantia composta sub qua subintestigimu ,ersubordinamus partesiim essentialis. poten te
riam, formamet partes integrales, ut in homine ubincluditur caput.ceruirithorax, ter infriosita arim,mater Id, ut pramo iamin, dii rentis substantiaumetim ijs coordinautur. Porrogenera
72쪽
spirit. anima substanti adneorporea quidem est . sed euia para est,ca l.
to venuc numeranda. orbis Lunae. collum Orbis Heriuri orbis venam solis. Martias iocisSatum Firmunmtum Primum mobile
73쪽
uantorum autem aliud deiunctum est diladeoniunctum eiunctum quidem inumerin, coniunctum, ut linealuperficies, 'ογω: Neiunctum oecretum; secretum abiunctοῦ idem. AiunctumRontinuum,continens lotinuarum dem.
Parolomon bula eategoria quantum est, forma quantit s. Di acriminantur autem a reliquis hoc nomine,quod reliqua,dico,pamon nra,C eorumforma nunquam eidem rei tribuuntur, ut probitas non homini tribuetursiiustitia cnprobus uere de homine dicetur, de iustitia minimkat inea quantita est,erquatum,Pariter,superficies, corpM,σnumerM. Doctritia haec est Boetii, Numerus igitur quantiotas,et quantu dicitur er quantitas discreta, quia partes eius binuiocem secretae sunt,ut denarius,partes septenarium,ac ternarium sortiae tu quae no adinvice comuni termino cohaeret,sed planeselucta sunt. Linea continens est,eatu partes cohaerent, copulantur termino iam*ni,puncto,superficiei partes linea: superficies partes corporis. Quocirca linea,Fuperficies,C corpus quantum est,Cr quantitas cona inua. Perfect quantitatum intelligentia ex praeclarifimis illis quaatuor partibis Muthematices peteda est.dico ex Geometria,ex Arith/metica, b Uca,C Afronomia quippe cum Geometris,ac Astrono mia munM cireu quantitatem coniunctam,circa discretam Arithmeatices,C Mufices totum versatur. Oratio quantum est deiunctum, oinclis, C tempus continua sunt, nullum tamen horum es quantitu sed hac rei quanta dicuntur Analogice propter similitudinem qua ge/runt eum praedictis: dieitur enim oratio longa,C breu8, quia tamen parteserta perinde. atq; in numero cernuntur secreta: idcirco quanis tum dicitur deiunctum tempusque,de locu/,quia partes obtinent comuis ni termino copulatas,in morem continuorum miliιersecundum analogiam coniuncta sunt.
Euanta partim ex partibu confateuaesitum
74쪽
fluendam intersebalent partim ex js quae non
habent. In primo genere cernuntur continua,
Quorum partes aliculi sitae punt, continuae. Iermanentes cui modi siunt sinea stuperficies,
corpus necnon locus. In altero reliquae s-mnes ab idis quo en in erunt,oratio emEM, O
tis, numerus. mpli est Quantorum differentia, quae hie declaratur, iliqud
enim ex partibvi coalescunt, quaesitum quendam interse habent, hae autem triasib uendicunt primum omnium,qubd partes eorum alicubi sitae sunt, deinde . quod sint sibi continuatis postrem a do permanentes. Appellam auit m rem permanentem,cuius univcras partes simul cum lolo sunt,ut ex aduersum res fluens est a Barba-ν dicta succut tua: eui murtium ima post alterum transfluit. cor pus ita partes habet alicubi suas,cius inquam Uimus quasi digito commonstrare docetis an superne,an inferne,an ad dexteram, ueι ad uuam Raesiuit. Ad haec ermino eommum copulatos intuemur. Denis corre permanentium est,eπsimul cum eo constat, π omneseim partes est igitur corpM continuorum, quaequidem ex partibus constant, quaesitum quendam inter se habent. Eandem subit natura linea, emcorporis extremi assimuler locus Est autem locu Arist. quarto libro issicoru superficies ultima corporis continentu Fila piscis in mari supersicus p cocuua aqua piscem proximo circum ambientsi. Oratio, numerus excluduntur ab hoc ganere, quia partibM constant, minM cohaerentibM. Praeter haec tem,erimot lepus enim nes res permanes est,nec partes babetulicubi suas eades ratio motus,protinus est. illud nos no praetereat, proprie qliata haec
75쪽
INITITUTIONES IN Erutram suppellemus pirata imprudenter, measu quanta nuncupatur, ueluti multum album aliquid dicimus,quod extremitas magnahit. Rctionem .e motionem diuturna,quod multum interiectum sit temuporsi. Ubi obberuandum est. hoc loco hallucinari nonnullos,existimaates. tempus otum,locum inorationem per se, idest .suapte natura, essentia quanta esse,quodquὶm falsum sit apud Artotelem edocebiama Nunc Iu infuerit monuisse iuuentutem, merum quantitem nudam esse nobis numerandam praeter M.qua ex profisso consilierunt,mainthmaci,qua omnes sub numero linea superficie, uel corpore continetur. Est autem numerias collinio facta ex unitatibM. unita princio pium est omnium numerorum, ex qua sola bis uel ter uel sepius repeti ea consurgunt omnes numer Linea est, quas exfiix puneri.Superascies,quae t ex fura limeae. corpuu,quod si ex fluxu superficiei uris
au punctis est,extremitas lineae linea extremum superflcιeccorpo armextremum est superficies.Omnis linea intercipitur punctuauperuscies clauditur linea utiline si linea ut circulus,lineu, ut simi ιrcu.ιM.trigona,quadrata altera parte Iongior Rhombus, Rhomboides. Penthagona. Exagoncer eptagona. Ge. corpus uel una sumsuci circunscribitur,ut globiu,seuci hara, uel multi intiriquetum,cu Luber Drumst.
Iam quantu nutal contrarium est.
Cotruria sunt quae sub eode posita genere a se inuice maxime distat. eidem subrecto uies insunt a quo maximese expellunt,nisi ulterum eorumst ingenitum a natura,ut eandor, utro sub colore sunt supa positaeforme.ceterum horum nullud qua eaudore distat, quam atror,eidem substantia nune unus, nunc alter inest, a qua uteri altem rum extrudit aduersa quadam vi emulieri iniuria nisi alterum sinaturaeongenitum,qua ratione consequitur ut eundor an iue ematror obiectio a carbone minime ualeat sequestrar Hoc igitur modo quantitati nia Dilatio hil est contrarium,ut resana docet. At occurres,multum pauco constrarium s pariter 'magnum paruo Respondeo multum expauca magnum C paruum potius esse relata,qμam quanta, quantauis enim hac quantitatem Ucdientur,attamen sep alterim collutione dicun
76쪽
LOGICAM 1 ARISTOTELIS. 33gni' C paucum fit etiam pars multi: binarius enim pars es mille.
naris opes mille stadiorum pars est. Cnosit ut unum non it iniuriualterι,nes contrarium, Rursus inficiaberis ocus quantorum esto Obiectio. supernas inferno, dexter finistro, Cristitim postico cotrarius est. Dilutio. ergo quantum con rarium quanto signatur. Respondeo distinguendo proposiuioncm uel enim facis uerba de loco Mathematice, ueιFissice Mathematice idest quantum ad merum superficiem attinet, Iocus loco non est aduersia: PDβαὶ idest quantum pertinet ad Devia rates, quas natura elargitur Mulis Iocst,ad has uel illas res fouenada , CT a contrariorum in iurijsum dieandas sic haud dubie Ioacws loco contrarium est, non amerulione quantitatis Ied ration.
Ne vero istud magis, aut minus in quantis
modadverbia magis,aut minus nullum habeant Iocum in qua tis claritis est,quamqu)d indigeat interpretatione,
t quantorum maximetroprium flearia, die imparia nominari. Far uum,aequale idem. Impar inon aequum naequale idem.
Proprium est quarto modo quantitatis, quod eius ratione retia qua dicuntur aequalia uel inaequalia. cernitur enim hoc in tota C in sola quantitate ids semper. Sed occurres: Quantitas non est θecies. tim fusummu genusargo proprium quarto modo dictum obtιnere no . rum est,quae semper, uelut plurimum uera sunt. u enim una hirundo V. nonfacit uer tu nec una exceptiuncula definitionis a Porphdirima' gnatae ueritatis dignitati ualebit detrahere aliquid uel Amauis icitos uim stinemus C usum uocabuli proprium, non appellandulibe
proprium flectet, quodsi secussat boni consulendum, propter
Nec erit praterim hoc indoeilauentuti rationis genera,erfor
77쪽
INITITUTIONE I IN muri nni ier um quantum prasitis institutio postula aperire. ἰraranti momenti itur,aduit ciligenda uaria Arilio .loca nam etsi l eis auit ad sequentam categorium commodius tamen percipientur inqιxitu, tum coniunctis,tum secreus E ιιtas ratio duarum quantutatum eiusdem generia ad .nuicem facta comparatιo, cum quιnsfunt genera, Multiplex, superparticularιs, superpartιens,multiplex superparticularum multiplex superpartiens Ratio multiplex est quamior quῶtitra minorem aliquotι es continet,ita ut nihil amplius. Itas si maior minorem bis contineat, intubi ni reliquum, dicetur duispia: 1 ter, triplar si quater,quadruplasi quinquies,quinquuplas sexaries.sextussa: se septies,septuplaro hic deinceps ut . . ad. a. s. ad , . Cra ad rum 2. ad. 6. duplamgcrι ration . Αι uero triplam uis bit . . ad i. s. ad. 2.9 .adaia. a 4 Ium quadrupla ratio si. 8 eda ira u. t 6 ad. 4 Qvmquupla I Q ad 2.2-4. II ad. I. o par ι habendam reliqumhuiusmodi ratio Ratio superparticularis est,ma immor a maior ι semel duntaxat cotιnetur,sed σpra.
ιc m. norim aliquid amplius, quod ni pars aliquota uulgo dicta
minoris, quaesi; it altera medietatum, facι et ut ratio dicatur xquialterasi uero quod continetur a maior ultra minorems mel inelu sum tertia sit pars inmoras. ratio ις ιμrsi qMtretras quarta, se
quiquarta si quinta .sexquiquinta sisς ι βxi Mi xtu exste missis tutum progrediendo ex suguia numcrorum formia singula puri Pectis deducendo,emex ijs singulusinglii rationis superpartieularu partes speciatιm cou iι tuenco superparιrens nuncupatur ea ravitio, qua quidem euenι ut maior ultra minorem semel co itentam macludat adhuc id quod non eli pars aliquota ,sed partes aliquo taliae nora Ais ita se uis maior ultra minorem duia habeat adhue eiu stertias ob id ratio nominetur seterbipartiensteriiM:si tres quintμ. sup rtripartiensquinto,s tres siptimo. supertripartiensleptimur si cro, ultra minorem in maiori tres adhuc inclua antur quintae mi. noru ratio dicetur supertriparticii quini Μ: tres eptimae supertripartiensseptimas si ires decima,s-pertripartiemdecimvi σι millest habenduruiιim reliqua eiusdem generu, ut. 8.ad.3.ra
78쪽
superpartieularis est ratio, qua mino aliquoties includitur in ma aiori er praeter id aliquid,quod est pars moria Genus hoc tanquam compositum partim a multiplici parsim a superparticulari s ecies mutuatur sed exemplo id fiet magumsicuum. minarii.bmeona tinet binarium Cr praeter id unitate,quae est altera pars binari)Qno fit ut qua bis continet maior minorem dicatur dupla ut uero quia continet adhuc alterum medietatem, sexquialtera proinde eoniunctim ecifico nomine nuncupatur dupla fixquι ultera , cu simpliciternrs sit dupla ies sexquialtera resimila ni habenda ratio bu natura formarum. Multiplex superpartiens ratio est, qua maior ultra minorem aliquoties inclusam continet aliquid quod partes est, non autem pars aliquota minorκ formumutuo accipit haec ut praecedes a suis simplicibus est enim it ad 3. tripla superbipartiens tertiM, CrI4M. quadrupla superbipartiens tertia sine e absimiliter i8. ad s. ratio est tripla supertripartiensquintas Cr idem est iudicium in re
liquκ. Proportio tum a cicerone, tum ab scholis appella ur,duarum rationum similis comparatio,Graece dicitur uo λογιο ut si dicam, marinde ais egerit. s. ad . ita etiam is .ad.9. similiter quemadmodu3.2. ita. 4. 8 correspondet: e quo s. d. . . id. 2 is proportione
reddit. Unie desumitur locus declarigimus apud Philosophos, dia et: a proportione:ut si coetigam:quod est anima hominiuis forma Usentialis is i.sed ex sententia Arist. 4eap secundi de Animo hie
Ea autem cum aliquo conferuntur quor uois omnis . naturae in eo posita es, di ad aliquid
ἰcta sint: istaequialterum siquid enim bres, adsuum subfexquialterum collatum, L
. Post substantium ordine naturae statim quantitu subsequebatur Lumina c.ut ut Rodolphvi Agricola primo de Inuentione instrumentum uia natura constitutum Meua admi iuulo substantia corporea
79쪽
INITIT PTIONE IN riliqumdeci tintibus subileiatur. Nunc statim po i quantitatem ena. scitur infinita relatorum uis. Quo fit ut ordine naturae post essentit.
er quantitatem de V dicamus,quoru uis in hoc cernitur ut id ipsum quod sunt ad mulcem collatus L Appellantur haegraece τὰ
Perioni M. cicero:iem sequutκs,micrpretatur, ea qua euatiquo conaferantum. Bbestiis uerbum uerbo exprimens nuncupat, ad aliquid quia πρὸς Graecis Crud quid, seu ad aliquid Latinis idem sonant. Nos nullum uideo incommodum qu)d relata nuncupemus,ne termino aratis destitutus uideatur hic ordo. Ubi aduerte, Aristotelamfuisse noubst autorem primum harum decem categoriarum curas laboraret graece penuria uocabulorum ad exprimendumsupremu genus huiuε orditus ib usu es m terrogativo uice supremi generu: ut enim simpliciter quid elim terrogatiuum essentia quantum. σquotum perluIet ad quantitates,ita etiam interrogatiua ad quid postulat illud inum cuius comparatione id, quod cu ultero confertur,huite vel illum suo
bit collationis rationem uise postulem ad quid, seu ad quem numerura gerat rationem sextuplum rupondebis a d. a. ad quem quas sex
quitertiam, dices a d. p.sexquiquintum uero, iam dices ad Do ide est in reliquis iudicium. Boetius uidens Arint. institutum quorsum pertianeret fiat uillatine ineptirciqiiam Arili consilium non aperire, a
pellauiis relatum seu cu alio cossatum ad aliquid,quid idipsum quod est, ad quidpiam collatum est. Resident ea quae cum altero confertitur partim in substantia,partim in quantitate,partim in qualitate, paratim in quouis aliorugenerum ut in essentia subenascitur mutua subaiectier decidentis ratio: m quantitate consequitur, quod aequa, uel non aequisit: in qualitatequod fusimilis uel disimilis. At ita perincipimus illius mutuae rationis seu comparationu seu collationis, seu affectionis,quam ea,quae ad inuicem collata sunt subeunt, per subinintelligendum esse basiim quandam utpote substantiam,vel quatitate, vel aliquid huiusmodi. Hanc Barbari appellant relationis fundamentum quod moneo de industria propter eos qui ad scholasticam tbeo logiam tundem decessuri sunt Schola hic duplicem relatorum ιlbearentium asignat,ali eram quid meorum, quae uulgus appida relata secundum dici, quae quam nomine tenus adinvicem conferuntur alaurum eoru quem perscripta 'Initiant uti eaplιcata, quippe qη a
80쪽
eum ratio. non solum nomine tenus, vertim etiam in rei natura dasti mutud deprehendatur. Reponuntur,m praesenti categoriaeu sola,quae perscripta continenturfinitione,illa uero qua verbo tenus cualiquo conferuntur, sic exprimuntur apud Arist .a Perioltis: Ea hi qui cum liquo conferuntur,qu id quod sunt, aliorum esse dictitur, aut quoquomodo aliter cum alio censeruntur. a sinitione non so alum eas sunt bum coorditiationis sed etiam mulιo plura complactitur Aristotelesia
Rep ritur etiam in his, quae eum aliquo conse
runtur repugnantiae ut Iirtus vitio est contra-rια cum virum in Bupi quae cum aliquo com rantur, ignorationascientia.
Aristoteles hoc docet plane in hac ipsa categoria,quod Iocum no habet nisi in relatis,quae ut diximM uerbo tenm vi aliquo comparantur, non autem in eis qua suapte naturas quid sunt adse inuicem cοι lata sunt. Virtu enim Cr uitium ignoratio Ex silentia, etsi uerbo re nus ad inuicem eonferatur,nihil minus tamensunt suapte naιura qssa relata cum horum naturas qualitas.
Ita autem magiae ct minus in bis reperitur quae cum aliquo co,seruntur: nam oe quo Lmile et dissimiti est milius di imiliasib dicitur,m quo paris dissa es aliud alio magis par, O dissa
Da quaesuapte naturae malio eonferunturis duplici disserenatia sunt,quaedam enim usum adverbiorum magis inminus admittui: D equale ac in equale simile ac dissimile quaedam restaunt utri Madrupli tus quiquintumsexquisextum.