장음표시 사용
61쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. III.
ν μιιν es commodo pecuniario praeferendam libertatis' causam: ita bona cogenda vi libertas iis salua si qui 1 eam adipisci potuerunt si hereditas ex testamento adita esset. Hoc rescripto se huentum est & libertati m. bus de defunctis ne bona eorum a creditoribus possideantur de vaeneant . Certe si fuerint hae de causa bona addicta cestat honotum venditio extitit enim defuncti desensor.& quidem idoneus,qui de solido creditoribus cauet. In primis hoc rescriptum totiens locum habet, quotiens testamento liberrates datae sent. dergo s quis intestatus decedens, eodicillis libertates dederit, neque adita sbi ab inte--- μ. stato hereditas sauor Constitutionis debebit locum habere. Cette si testatus decedat Ac eodieillis de.
μὰ aria derit libertatem competere eam nemini dubium est'. Tune enim Constitiitioni locum esse verba stendunt cum nemo successor ab intestato existat,crgo quamdiu incertum erit,utrum existat, anaon r. . . in M. cessabit Constitutio.Si certum esse coeperit eminem extat tunc erit Constitutioni locus si is qui in
integrum restitui potest, abstinuerit se ab hereditate i quamuis potest in integrum restitui, potest ad- B. δώ--is mitti Constitutio,& honorum addictio fieri. Quid ergo si post addictionem libertatum conseruand et . rum causa factam,an Integrum sit restitutus Vtique non erit dicendum reuocari 'libertates: quia so mel competierunt '. Haec Constitutio libertatum tuendarum causa introducta est. Ergo si libertates πιι ορο- nullae sent datae, cessat Constitutio. Quid ergo si vivus dederit libertates, vel mortis eausa ' & ne de , ,- - hocquaeratur utrum in fraudem creditorum D, an non factumst, idcirco velint sibi addici bona: an. - - audiendi sunt 3 Et magis est vi audiri debeant,& si desciant verba Constitutionis: sed cum multas di: I uisiones eiusmodi Constitutioni deesse perspeximus, lata est a nobis plenissima Constitutio, in quai, auris. multae species collatae sunt, quibus ius huiusmodi suceessionis plenissimum est essectum, quas ex ipsa lectione Constitutionis poteli quis Cognoscere.
.....is., *-- 'URANT ante praedictam successionem olim At aliae per uniuersitatem suecessiones: qualis fuerat bonorum emptio quae de bonis debitoris vendendis per multas ambages ' fuerat introducta, de ,- - . tunc locum habebat quando iudicia ordinaria in usu fuerunt. sed cum extraordinariis iudiciis post titas usa : ideo cum ipsis otisnariis iudiciis etiam bonorum venditiones expirauerunt, & tantummodo creditoribus datur ossicio iudicis bona possidere:& prout utile eis visum fuerit, ea disponere, i Dηεο-ς quod ex latioribus Digestorum libris perfectius apparebit grata ex senatusconsulto Claudiano - serabilis per uniuerstatem adquisitio: cum libera mulier seruili amore bacchata ipsam libertatem per λι- vi M. Senatusconsultum amittebat,& cum libertate substantiam . quod indignum nostris temporibus esse VI istis , existimantes,&a nostra ciuitate deleri, de non inseri nostris Digestis concessimus.
-- ρ his , TU Ne transeamus ad obligationes. Obligatio est iuris vinculum, quo neeessitate adstringimur -- γηπυε - alicuius soluendae rei, secundum nostrae ciuitatis iura. Omnium autem obligationum summa diuisio in duo genera deducitur. namque aut ciuiles sunt aut praetoriae. Civiles sunt, quae aut legibus si ι. μα- constitutae,aut certe iure ciuili comprobatae sunt. Praetoria sunt quas praetor ex sua iurisdictione eo stilis, quae etiam honorariae vocantur. Sequens diuisio in quatuor species deducitur. Aut enim ex ex is ren-- Contractu sunt, aut quasi ex contractu, aut ex male scio aut quasi ex malefieio. Prius est ut de iis quae Eex contractu sunt, dispiciamus.Harum aeque quatuor sunt species Aut enim re contrahuntur, aut vcγ. s. his,aut literis,aut consensu de quibus singulis dispiciamus.
s. c. N.-E contrahitur obligatio,velusi mutui datione. Mutui autem datio in iis rebus eonsistit, quae pono dere,numero, mensurave constant: veluti vino, oleo, frumento, pecunia numerata aer argento, auro: quas res aut numerando,aut metiendo, aut adpendendo in hoc damus, vi accipientium fiant. Et e quindoque nobis non eaedem res sed aliae eiusdem naturae 'qualitatis redduntur. vnde etiam mm .l --. tuum appellatum sit . quia ita a me tibi datur, ut ex meo tuum fiat . &ex eo contractu nascitur actio, p' vocatur condictio'. Is quoque qui non debitum accepit ab eo. qui per errorem soluit, re obliga- ET L. . tur: daturque agenti contra eum propter repetitionem condictieia actio. Nam perinde ab eo condici potest,Si paret eum date oportere,ac si mutuum accepisset'. unde pupillus s ei sine tutoris auseo itate non debitum per errorem datum est,non tenebitur indebiti condictione, magis, quam mutui d Mosi isti tione. Sed haec species obligationis non videtur ex contractu cons stere: cum is qui soluendi animo dat, magis distrahere voluit negotium quam contrahere. Item is, eui res aliqua utenda datur, id est, - - . commodatur, re obligatur, & tenetur commodati actione. Sed is ab eo qui muttium accipit, longen que non ita res datur, ut eius fiat: de ob id de ea re ipsa restituenda tenetur Et is quidem
62쪽
Instit. Dia. Iustiniani Lib. I I l.
A qui mutuum accepit,si quolibet fortuitu casu amiseri liquod accepit. veluti incendio, ruina,naufragio, aut latronum hostiumve incursui nihilominus obligatus permanet. At is qui utendum accepit, sancquidem exactam diligentiam custodiendae rei praestare iubetudinec susscit ei tantam alligentiam ηου I. adhibuisse quantam in suis rebus adhibere solitus est: si modo alius diligentior poterit eam rem cust
dire. sed propter maiorem vim maioresve casus non tenetur: si modo non huius ipsus culpa is casus a'. interuenerit. alioqui si id quod tibi commodatum est, peregre tecum ferre malueris Τ,dc vel incursu hostium praedonumve, vel naufragio amiseris: dubium non est quin de restituenda ea re tenearis. -υ, Commodata autem res tune proprie intelligitur si ulla mercede accepta vel constituta res tibi utenda data est. alioqui mereede interueniente, loratus tibi usus rei videtur. Gratuitum enim debet esse iis G,
commodatum. Praeterea Ac is apud quem res aliqua deponitur re obligatur& actione depositi: quia ex B δd ipse de ea re, quam aecepit restituenda tenetur. Sed is ex eo solo tenetur, s quid dolo commiserit. - , . .. .... culpoe autem nomine id est, desidiae ac negligentiae non tenetur. Itaque securus est qui parum diligen-- stercustoditam rem furto amiserit : quia qui negligenti amico rem custodiendam tradidit, suae facili- itati id imputare debet. Creditor quoque qui pignus accepit, re obligatur: quia Ad ipse de ea re, quam e m - accepit restituenda, tenetur actione pigneraticia. Sed quia pignus utriusque gratia datur, de debitoris quo magis 'pecunia ei crederetur, de creditoris quo magis ei in tuto sit creditum: placuit sussicere
quod ait eam rem eustodiendam exactam '' diligentiam adhibere. quam si praestiterit 3e aliquo se et V
tuito casu eam rem amiserit: securum esse nec impediri creditum petere. Via
VE R Bis obligatio contrahitur ex interrogatione&responsione eum quid dati serive nobis stipulamur. ex qua duae proficiscuntur actiones, tam condictio, s certa sit stipulatio, quam ex sti- - ..is. ωpulatu si incerta. quae hoc nomine inde utitur, quia stipulum apud veteres firmum appellabatur, te a stipite descendens. In hae te olim talia verba tradita fuerunt. Spondes 3 spondeo. Promittis misisse.
Promitto. Fidepromittis 3 Fidepromitto. Fideiubes 3 Fideiubeo. Dabis3 Dabo. Facies 3 Faeiam. Vtrum autem Latina an Graeca vel qua alia lingua stipulatio conet piatur. nihil interest i scilicet si uterque stipulantium intellectum eius linquae habeat: nee necesse est eadem lingua virumque uti, sed susscit congruentet ad interrogata respondere. Quinetiam duo Graeci Latina lingua obligationem contrahere possimi. sed haec solemnia verba olim quidem in usu fuerunt: Postea autem Leoniana D Constitutio lata est , quae solemnitate verborum sublata, sensum 3e eonsonantem intellectum ab utraque parte selum desiderat,licet quibuscumque verbis expressum est. Omnis stipulatio aut pure aut in diem aut sub eondicione fit. Pure : veluti, Quinque aureos dare spondes 3 Idque confestim peti potest. In diem: eum adiecto die, quo pecunia toluatur, stipulatio fit. veluti, Decem aureos evr - primis Calendis Martiis dare spondes 3 Id autem quod in diem stipulamur, statim quidem debetur: 'L , . r. sed peti prius quam dies venerit , non porest. at ne eo quidem ipso die, in quem stipulatio facta est, rispeti potest: quia totus is dies arbitrio soluentis tribui debet. Neque enim certum est eo die in quem promissi 1m est datum non esse prius quam is praeterierit '. At si ita stipuleris, Decem aureos annuos, o M. quoad vivam dare spondes 3.&pure facta obligatio intelligitur: de perpetuatur: quia ad tempus de- ἰberi non potast. Sed heres petendo, pacti exceptione submouebitur. Sub condicione stipulatiost, μὰ rL. a. E cum in aliquem easum differtur obligatior ut si aliquid factum fuerit, aut non fuerit stipulatio com - mittatur: veluti Si Titius Consul fuerit factus, quinque aureos dare spondes 3 Si quis ita stipuletur, Si in capitolium non ascendero, dare spondes perinde erit ac si stipulatus esset, cum morietur sibi dari. Miron . Ex condieionali stipulatione tantum spes est debitum) iris eamque ipsam spem' in haeredem transmit- timus,si priusquam condicio existat mors nobis contigerit. Loca enim inseri stipulationi solent, vel- 3 ι,. Homuli, Carinagine dare spondes 3 Quae stipulatio licet pure seri videaturi tamen re ipsa habet tempus iniectum quo promissor utatur ad pecuniam Carthagine dandam. Et ideo si quis Romae ita stipuletur Hodie Carthagine date spondesρ inutilis erit stipulatio, eum impossibilis sit repromisso. Condiciones quae ad praeteritum vel praesens tempus reseruntur, aut statim infirmant obligationem, aut omni- V, p., no non differunt: veluti, Si Titius Consul fuit, vel, si Maevius vivit, date spondes 3 Nam sea ita non aes πψ-F sunt, nihil valet stipulatio. sin autem ita se habent,statim valet'. Quae enim per rerum naturam sunt certa r non morantur obligationem, licet apud nos incerta sint. Non solum te; in stipulatum deduci possunt,sed etiam facta: ut stipulemur aliquid seri, vel non seri. Ad in huiusmodi stipulationibus opti. mum erit poenam subicere, ne quantitas stipulationis' in incerto sit ac necesse si actori probare, quid ,--, eius intersit. Itaque si quis,ut sat aliquid, stipuletur: ita adici poena debet, Si ita factum non erit,iumc- nomine deeem aureos dare spondes 3 sed si quaedam fieri quaedam non fieri, una eademque conceptione stipuletur. clausula huiusmodi erit adicienda: si aduersus ea factum erit, siue quid ita factum D -- . non erit: tunc poenae nomine decem aureos dare spondes 3 e
63쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. III.
C stipulandi 5 promittendi duo pluresve rei seri possunt stipulandi ita, s post omnium interro
garionem promissor respondeat. Spondeo : ut puta cum duobus separatim pipulantibus ita promisibilespondeat,Vtrique vestrum darespondeo. Nam si prius Titio spoponderit, Aeinde alio inter rogante spondeat: alia atque alia erit obligatio, nee creduntur duo rei stipulandi esse: Duo pluresue, ista sinis si rci promittendi ita sunt, Maevi quinque aureos darespondes 3 Sci eosdem quinque aureos dare spondes 2 respondent snguli separatim Spondeo. Exitu iusta odi obligationibus A stipulationibus solidis ... ari' singulis debetur, A promittentes singuli in solidum tenentur. In utraque tamen obligatione una res πι- -ue vertitur: & vel alter debitum accipiendo vel alter soluendo, omni u perimit obligationem, & omnes
zzzzz liberat. Ex duobus reis proinittendit, alius pure, alius in diem, vel sub condicione obligari potest: nee a
- . eis, . impedimento erit dies aut condicio,quo minus ab eo qui pure obligatus est, petatur.
De stipatitiones aream. CAP. x VII.
Ο-ur. CER v v x ex persona domini 'ius stipulandi habet. sed haereditas in plerisque personae destincti ubi cem sustinet. ideoque quod seruus haereditarius ante aditam haereditatem stipularii r adquirit lim a L -- ὰ reditati ae perhoe etiam haeredi postea facto adquiritur. Sive autem domino sue sibi', siue eon seruo suo, sue impersonaliter' seruus stipuletur: domino acquirit. Idem iuris est & in liberis, qui in pol - state patris sunt ex quibus causis adquirere possimi. Sed cum factum in stipulatione continebitur, omnimodo persona stipulantis continetur: velutis seruus stipuletur, visibi iure agere liceati ipse enim -- ,-- tantum prohiberi non debet,non etiam dominus eius'. seruus communis stipulando, unicuique do- CH te minorum ero portione domini3 adquirit: nisi iussu unius eorum, aut nominatim cui tum stipulatus est tune enim ei seli adquiritur. Quod seruus communis stipuletur, s alteri ex dominis adquiri non ι--δ . potest: solidum alteri adquiritur veluti s res, quam dari stipulatus est,unius domini sit. DE H fiun/sjuωionum.
optaetoriae, quam iudiciales. Iudiciales sunt dumtaxat, quae a mero iudieis offeto prosciscuntur, - siau veluti de dolo cautio. vel de persequendo seruo, qui in fuga est, restituendove pretio. Praetoriae sunt clitae a mero praetoris ossicio prosciscuntur, veluti damni infecti, vel legatorum. Praetorias autem sti- . . .. pulationes sic exaudiri oportet, ut in his contineantur etiam aedilitiae. nam&haea iurisdictione v G M. Diunt. Conuentionales sunt quae ex conuentione utriusque partis concipiuntur: hoe est, neque itissar -- ., iudicis neque iussu praetoris,sed ex conuentione contrahentium, quarum totidem genera sunt, quot, ,μαῶν pene dixerim rerum contrahendarum. Communes stipulationes sunt, veluti rem saluam fore pupilli:,izais nam&praetor iubet rem saluam fore pupillo caueri: Λ interdum iudex, si aliter expediri haec res non
in is risa ia potest, vel de rato stipulatio.
nn me sp MN Is res qum dominio nostro sublieitur, in stipulationem deduci potesti sue ill mobilis, sue soli st. At si quis rem quae in rerum natura non est, aut esse non potest, dari stipulatus fuerit: velu- Et ri ..--ώ ti Stichum qui mortuus si,quem vivere credebati aut hippocentaurum , qui esse non possit: inutilis erit stipulatio. Idem iuris est si rem sacram, aut religiosam, quam humani iuris esse credebat: vel pu--zabo blicam quae usbus populi perpetuo expostast, ut forum, vel theatrum, vel liberum hominem, quem νεον seruuin esse crediat, vel cuius commereium non habuerit, vel rem suam dati quis stipuletur. Nee inpendenti erit stipulatio ob id, quod publica res in priuatum deduci, de ex libero seruus fieri potest, den . commercium adipisci stipulator potest, de res stipulatoris esse des nere potest sed protinus ' inutilis, O G .. est. Item contra licet initio utiliter res in stipulatum deducta siccis postea in earum qua causa, de qui Miscis n. bus supra dictum est, sine sacto promissoris deuenerit: extinguitur stipulatio. At nee statim ab initio talis stipulatio valebit, Lucium Titium cum seruus erit, dare spondes A similia quia quae natura sui dominio nostro exempta sunt, in obligationem deduci nullo modo possunt. si quis alitim gaturum p -- - tacturumve quid spoponderit, non obligabitur: velutis spondeat Titium quinque aureos daturum. ATA. Quod si effecturum se ut Titius daret, spoponderit obligatur. Si quis alij quam cuius iuri subiectus si, His iis . stipuletur: nihil agit. Planesilutio etiam in extraneam personam conferri potest: veluti s quis itasti-puletur, Mihi aut seio dare spondes 3 vi obligatio quidem stipulatori adquiratur, solui tamen Seio, Uu---. etiam inuito eo', recte possi ,' ut liberatio ipso iure 'contingat sed ille aduersus Seiuin habeat mam
64쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. III. 69
4 dati amonem. Quod si quis sibi & alij, cuius iuri stibiectus non si, dari decem aure stipulatus est: valebit quidem stipulatio. sed utrum totum debeatur, quod in stipulationem deductum est, an vero pars dimidia, dubitatum est '. sed placet non plus quam dimidiam partem ei adquiri. Ei qui iuri tuo . subiectus est, si stipulatus sis, tibi adquiris i quia vox tua tamquam filii sit se sicuti sth vox ' tamquam ..-. - tua intellegitur in iis rebus, quae tibi adquiri positi ut praeterea inutilis est stipulatio, si quis ad ea quae' - ρου
interrogatus fuerit, non respondeat: velutis decem aureos a te dari stipuletur, tu quinque promittas, vel contra: aut si alle pure stipuletur tu sub eondicione promittas, vel contra: si modo scilicet id ex- 3rii.-.,
primas, id est, si cui sub condicione vel in diem stipulanti . tu respondeas, Praesenti die spondeo. Nam
si hoc solum responde . Plomitto : breuiter videris in eandem diem vel condicioncm spopondi sie. M. ι, M. Neque enim necesse est in respondendo eadem omnia repeti, qua stipulator expresserit. Item linutis lis est stipulati s vel ab eo stipuleii qui tuo iuri subiectias est, vulsis a te stipuletur '. Sed semus qui z - Σὰ .dem non solum domitio suo obligari non potest, sed ne asy quidem vilii sth vero familias alijs ohli- gari postum. Mutuum neque stipulari neque promittere poste, palam est. quod&in surdo receptum est: quia deis, qui stipulatur, vetba promittentis :& is qui promittit, verba stipulantis audire debet.
vnde apparet non de eo nos loqui,qui tardius exaudit: sed de eo,qui omnino non audit. Furiosus nul-- -- lum negotium gerere potest: quia non intellegit quae agit. Pupillus '' omne negotium recte gerit. Vt .. --is Dotamen sicubi tutoris auctoritas necessaria sit adhibeatur tutor: veluti s ipse obligetur. nam alium sibi obligare etiam sne tutoris auctoritate potest. Sed quod diximus de pupillis, utique de iis verum est, . Aquilam aliquem intellectum: habent. nam infans& qui insanti proximus est. non multum a fiarioso 33 - φθdistant: quia huius aetatis pupilli nullam habent intellectum : sed in pt intis ii sana propterutilita. C tem ' eorum benignior iuris interpretatio facta est : ut idem iuris habeant quod pubertati proximi. Sed qui in potestate parentis est impubes, nec auctore quidem patre obligatur '. Si imposibilis condi acio obligationibus adici mari nihil valet stipulatio. Impossibilis autem condicio haberar, cui natura γ. , - - ' impedimento est,quo minus existat veluti ii quis ita dixerit, si digito elum attinget '', dare spon- α δε des 3 At s ita stipuletor, Si digito rictum non attingero. date spondes3 pure facta obligatio intellegitur:
idcoque statim petere potest Item verborum obligatio inter absentes ' et acepta inutilis est. Sed cum hoc materiam litium contentiosis hominibus praestabat, forte post tempus tales Elegationes opponcntibus, de non praesentes esse, vel ie, velatae sarios sios contendentibuI: ideo nostra Constitutio ..a- propter celeritatem dirimendarum litium introducta est,quam ad Caesarienses aduocutos scripsmus perquam disposuimus,tales scriptura quae praesto esse partes indicant omnimode esse credendas: ni oti, a D si ipse qui talibus utitur improbis allegatu nihils,manifestissimis probationibus et per scripturam,uel per testes idoneos adprobauetit in ipso toto die quo consciebatur instrumetum, sese vel aduersarium ,.'. 'ori suum in aliis locis esse. Post mortem suam clarisbi nemo stipulari poterat: non magis, quam post eius μ' - - mortem, a quo stipulabatur. Ac nec is,qui in alicuius potestate est, post mortem cius stipulari poterat: ,,-- --
quia patris vel domini voce loqui videtur. Sed & si quis ita stipuletur, pridie quam moriar, vel pridie --M, MAquam morieris, dari 3 inutilis erat stipulatio M. Sed cum lutita dictum est ' ) ex consensu contrahentium stinulationes valent: placuit nobis etiam in hunc iuris articulum necessariam inducere emenda- να es, is
tionem: ut sue post mortem, sue pridie, quam morietur stipulator, siue promissor stipulatio conempta est .valeat stipulatio. Item s quis ita stipulatus erat, Si nauis ex Asa venerit, hodie dare spondes 3 --UA .ia inutilis erit stipulatio, quia praeptistere concepta est. 5ed eum Leo inclytae recordationis, in dotibus E eandem stipulationem, quae praepostera nuncii patur, non este reiciendam existimauit: nobis placuit . - ..... g. 6c huic perfectum robur accommodare, ut non iolum in dotibus, sed etiam in omnibus valeat huiuς modi conceptio stipulationis . Ita autem concepta stipulatio veluti si Titius dicar Cummoriar d, respondes vel,Cum morieris r& apud veteres utilis erat nunc valet. Item post mortem alterius --ἀει - .recte stipulamur. Si scriptum in instrumento fuerit, promisisse aliquem: perinde habetur atque si in . terrogatione praecedente responsumsit Quotiens plures res una sipulatione comprchenduntur, si L. - quidem promittor simpliciter respondeat Darespondeo: propter omnes tenetur. Si vero unam ex his, vel quasdam daturum se responderit: obligatio in ita pro quibus spoponderit, contrahitur. Ex pluribus A eis. enim stipulationibus ' una, vel quaedam videntur esse nersectae : singulas enim res stipulari, & ad in singulas respondere debemus. Alteri 'stipulari ut supra dictum est: ne inopotest. Inventae sunt enim
F huiusnodi obligationes ad hoc ut unusquisque sibi adquirat quod sua interest: ceterum ut alii detur :nihil interest stipulatoris. Plane si quis velit hoc facere, poenam stipulari conueniet: vi nisi ita factumst, ut comprehensum est, committatur poenae stipulatio etiam ei cuius nihil interest. poenam enim ι - , is
cum stipulatur quis non illud injicitur, quid intersit eius, sed quae si quantitas in condicione' ' stipu- et es
lationis. Ergo s quis stipuletur Titio dari 3 nihil agiti sed si addiderit poenam, Nisi dederis, tot aureos ,. . - Η dare spondes 3 tunc committitur stipulatio. Sed & squis stipulet ut alis, cum eius interesset, placuit stipulationem vagere. Nam si is qui pupilli tutela administrare coeperat, celsu administratione contutori , Q, ui suo & stipulatus est rem pupilli saluam te: quoniam interest stipuratoris seri, quod stipulatus est, θυε υμ-
cum obligatus fututus esset pupillo, si male gesserit, tenet obligatio. Ergo de si quis procuratori suo . a '
65쪽
Instit. Dia. Iustiniani Lib. III.
da istipulatus si stipulatio vites habebit. Et si creditori dari stipulatus st: quod sua interest. ne forte A
ves perna committatur vel praedia distrahantur, quae pignori data erant.valet stipulatio. Versa vice qui , .. alium facturum promisit. videtur in ca esse causa, ut non teneatur nisi poenam esse promiserit. Item g neinorem suam tuturam, in eum casum, quo sitasse, utiliter stipulatur. Si de aliare stipulator senserit, de alia promistbr: pet inde nulla contrahitur obligatio. ac si ad interrogatum responsum non esset: vel--ι hin. s. uti si hominem Stichum a te quis stipulatus fueriti tu ge Pamphilo senseris, quem Stichum vocati et
. eris. Quod turpi ex causa promisum est : veluti s quis homicidium vel sterilegium se facturum
,. G-s promittet, non valet. Cum quis sub aliqua condicione stipulatus suerit, licet ante condicionem de ' - P cesserit: postea existente condicione heres eius agere potest. Idem est&ex promissoris parte ''. Qui hoc anno aut hoc mense dari stipulatus est: nisi omnibus partibus anni vel mensis praeteritis, non te. 'petet. Si fundum dati stipuleris vel hominem non poteris continuo agere,nis tantum spatium prae- Bt o. tetierit quo traditio fieri pollit.
PRO eo qui promittit 3 solent alii obligati', qui sideiutares appellantur: quos homines aeeipere so
lent, dum curam ut diligentius sbi cautum sit. In omnibus autem obligationibus adsumi possunt iid est, si uere sue verbis, si ueliteris,sue consensu contractae fuerint. At ne illud quidem interest, utrum ciuilis an naturalis sit obligatio cui adiciatur fideiussor: adeo quidem vi pro seruo quoque obligetur,si az ue extianeus sit qui fideiussorem a seruo accipiat. 1iue ipse dominus in id quod sibi naturaliter debe- . Fideiussor non tantum ipse obligatur, sed etiam heredem obligatum relinquit Fideiussor Aes norraecedere obligationem Ac sequi potest '.Si plures sint fideiussores 1 quotquot erunt numero, singi, Cit in solidum tenentur . Itaque liberum est creditori, a quo velit solidum petete . sed ex epistola diuitat. ε ius Hadriatii compellitur creditor a lingulis qui modo seluendo sun D litis eontestatae tempore partes petere Ideoque si quis ex fideiushribus tempore soluendo non sit, hoc ceteros onerat. sed si ab uno fideius , te creditor totum consecutus suetit: huius solius detrimentum erit, s is, pro quo fideiussit, soluendo non stitit sibi imputare debet clim potuerit adiuuari ex epistola divi Hadriani. &desider D satae . revi pro parte in sedetur actio'. Fideius resua obligari non possum ut plus debeant, quam debetis,pN p pro quo obligantur. Nani eorum obi,satio, accessio est principalis obligationis: nec plus inaccessi . - ne potest esse quam in principali re. At ex diuerse, ut minus debeant, obligari possunt. Itaque si reus decem aureos promiserit, siletusior in quinque recte obligatur 1 contra vero obligari non potest: et .sa. Item si ille pure promiserit, fideiussor sub condicione promittere potest i contra vero non potest '' Dob . Non silum enim in quantitate, sed etiam in tempore minus de plus intellegitur. Plus est enim statim aliquid dare minus post tempus dare Si quid autem fideiussor pro reo soluerit, eius recuperanssi cau- δε-- sa habet cuin eo mandati iudicium. Graece sdeiussor ita aecipitur j. ινδε sue b. sed & s dixerit, pro eo erit, ac si dixerit M . In stipulationibus fideiussorum silendum est geneia-λὰδ litet hoc accipi '': ut quodcumque scriptum sit quas actuin, videatur etiam actum. Idcoque constatis et emi quis scripserit se fideiussisse,videri omnia solemniter acta.
3 I tu seri plura sebat obligatio. quae nominibus seri dicebatur . quae nomina hodie non siint g
in i ii s. in usu. Planesi quis deberc se scripterit, quod ei numeratum non est: de pecunia minime nume-
in usu. Irata.post multum temporis exceptionem opponere non potest: hoe enim saepissime constitutum est.., scst ut hodie dum quaeri non potest, scriptura obligetur r&exeanastitur condictio, cessante scilieet verborum obligatione. Multum autem tempus in hae exceptione antea quidem ex principalibus s . in L Constitutionibus vique ad quinquennium procedebat, sed ne creditores diutius possint suis pecuniis iis c. . αν sortit in defraudati, per Constitutionem nostram tempus coartatum est, ut vitra biennio metas huius.' moda exceptio minime extendatur '. De consensu obli etione .
, ON s E Ns v sunt' obligationes in emptionibus, venditionibus, locationibu t. eonductionibu 3, ris ... t ,. societatibus, mandatis. ideo autem istis modis consensu dicitur obligatio contrahi c quia neque una. . . plura' neque praesentia' omnimodo opus est, at nec dati' quidquam necesse est, ut substantiam ., Aia capiat obligatio: sed susticit eos, qui negotia scrunt, consentire. unde inter absentes quoque talian
66쪽
Instit. D n. t ultimani Lib. III.
A gotia contrahuntur,veluti per epistolam vel per nuntium. Item in his contractibus alter alteri obligatur in id, quod alterum alteri ex bono&aequo praestare oportet: cum alioqui in verborum obligatio- 3 ri nisi nibus alius stipulatur, alius promittat' Γὸ empsi e o vendisione .
EM petio &venditio contrahitur simulatque de pretio conuenerit: quamuis nondum pretium meratum sit, ac ne atra quidem data suerit. Nam quod arra: nomine datur argumentum est em- -- ,..ptionis& venditionis contractae. Sed haee quidem de emptionibus de venditionibus, quae sne scriptu--ra consstum, obtinere oportet. nam nihil a nobis in huiusmodi venditionibus innovatum est. in iis autem quae scriptura eonficiuntur, non aliter perfectam esse venditionem de emptionem costituimus, . an nisi&instrumenta emptionis suerint, conscripta, vel manu propria contrahentium, vel ab alio qui- Σ : dem scripta, a eontrahentibus autem subscripta,& si per tabelliones sunt, nisi& completiones acce- -- . dis perint' fuerint partibus absoluta. Donec enim aliquid deest ex his, S: poenitentia locus est, de potest emptor vel vendi tot sne poena recedere ab emptione. Ita tamen impune eis recedere concedimus, nis iam atrarum nomine aliquid fuerit datum. hoc etenim subsecuto, siue in seriptis, sue sne scriptis, venditio celebratae ibis qui recusat adimplere contraetiam,si quidem est emptor, perdit quod dedit . si vero venditor, duplum restituere compellitur, licet super atris nihil expressum est ' pretium . . 'autem constitui oportet: nam nulla emptio sine pretio esse potest. Sed S: certum pretium essede-het. alioquin s inter aliquos ita conuenerit, ut quanti Titius rem aestimauerit, tantist emptat inter ve- - .... a. teres satis abundeque hoc dubitabatur, siue constat venditios uenon. Sed nostra deciso ita hoc eonia stituit, ut quotiens se eomposita sit venditio. Quanti ille aestimauerit, sub liac condicione staret con . tractus: ut si quidem ipse qui nominatus est pretium definierit: omnimodo seeungum eius oestimationem A pretium persoluatiar, δά res tradatur de venditio ad effectum perducatur: emptore quidem exempto actione venditore ex vendito agente. sin autem ille qui nominatus est, vel noluerit, vel non ει-- potuerit pretium definire: tunc pro nihilo ege venditionem, quasi nullo pretio statuto. Quod ius cum in venditionibus nobis placuit: non est absurdum& in locationibus de condictionibus tradere. Item - .is .is pretium in numerata pecunia consistere debet. Nam in ceteris rebus an pretium este possit, veluti an O homo, an sundus, aut toga alterius rei pretium esse possit, valde quctebatur. Sabinus & Casius etiam in alia reputant posse pretium consistere. unde illud et quod vulgo dicebatur: permutatione rerum I οππ- emptionem de venditionem contrahi, eamque speciem emptionis S venditionis vetustissimam esse argumentoque utebantur Graeco poeta Homero', qui aliquam partem exercitus Achivorum vinum
Diuersae schola auctores eontra sentiebant: aliudque esse existimabant permutationem rerum, aliud emptionem dr venditionem alioquin non posse rem expediri permutatis rebus, quae videatur-- os
E res vaenisse, dE quae preth nomine data esse. nam utramque videri& vaenisse, & pretii nomine datame III
esse, rationem non pates Sed Proculi sententia dicentis permutationem propriam esse speciem contractus a venditione separatam, merito praeualuit: cum&ipsa aliis Homericis versibus adiuuatur, de . validioribus rationibus argumentatur: quod&anteriores diui principes admiserunt, A in nostris Di- , NIL gestis latius significatur Cum autem emptio de venditio contracta sit, quod eis ei diximus, simulatque depretio conuenerit,cum sne scriptura res agitur: periculum rei venditae statim ad emptorem perti- es ianet tametsi adhuc ea res emptori tradita non sit. Itaque si homo mortuus lit, uel aliqua parte corporis s--π' laesus fuerit,aut aedes tota, vel aliqua ex parte incendio consumptae fuerint aut fundus vi sumini e totus vel aliqua exparte ablatus sit, siue etiam inundatione aqtiae, aut arboribus turbine deiectis longe j. 't. His minor', aut deterior esse coeperit: emptoris damnum est cui necesse est, licet rem non fuerit nactus
p pretium seluere' Quidquid enim sne dolo&culpa venditoris accidit, in eo venditor securus est. Sed de si post emptionem fundo aliquid per alluvionem accessit, ad emptoris commodum pertinet. Nam de commodum eius esse debet, cuius periculum est. Quod si fugerit homo, qui vaeniit, aut subreptus δει T, fuerit, ita ut neque dolus, neque culpa venditoris interueniat, animaduertendum erit, an custodiam se eius usque ad traditionem venditor susceperit. Sane enim ii suscepit, ad ipsius periculum is ea sus pertinet si non suscepit securus est. Idem de in ceteris animalibus ceterisque rebus intellegimus, utique tamen vindicationem rei de condictionem exhitare debebit emptori: quia sine qui nondum rem emptori tradidit, adhue ipse gominus est. Idem etiam est de surti δ Ae damni iniuriae actione' Εmptio tam sub condicione quam pure contrahi potest Sub condicione veluti, sibi ichus intra certunt diem tibi placuerit, erit tibi emptus aureis tot. Loca sacra vel religiosi, item publica, veluti fotum, 1 ιι--ώ
67쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. III.
basticam, Ostia quis sciens emit quae tamens pro profanis, vel priuatis deceptus a venditore eme- Αιr F -- tit,habebit actionem ex empto, quod non habere ei liceat' , ut consequatur, quod sua interest dece-- - . . ptum non esse.ld iuris est,s hominem liberum pro seruo emeriti
A IIII. π Cc Ti o &eonductio proxima est emptioni&venditioni, iisdem iuris regulis coriolit. Nam
νε-- ut emptio A: venditio ita contrahitur, s cie pretio convenerit: se Ae locatio de conductio ita e trahi intellegitur, si merces constitutast. & competit locatori quidem locati actio, eondum,ti vero is M. eonducti. Et quae supra diximus si alieno arbitrio pretium promistum fuerit, eadem & de locatione Meonductione dicta se intellegamus, salieno arbitrio merces permissa fuerit. Qua de causa si fulloni polienda curandave, aut sarcinatori se retenda vestimenta quis dederit, nulla statim mercede consti- tuta Ad postea tantum daturus,quantum inter eos conuenerit: non proprie locatio& conductio con- - is trahi intellegitur, sed eo nomine actio prascriptis verbis datur. Praeterea sicut vulgo quaerebatur an . as. De permutatis rebus emptio AI venditio contrahitur: ita quaeri solebat de locatione de conductione, si for- te rem aliquam tibi utendam siue filiendam quis dederit, Acinuicem a te aliam rem utendam sue sit endam acceperit. Et placuit non esse locationem A conductionem . sed proprium genus esse contractus, veluti si cum unum bouem quis haberet& vicinus eius unum, placuerit inter eos, ut per denos dies inuicem boues commodarent, ut opus facerent, & apud alterum bos periit: neque locati, neque conducti,neque commodati competit actio: quia non fuit gratuitum commodatum, verum praestimptis verbis agendumest. Adeo autem aliquam semiliaritatem inter se habere videntur emptici deven- δε--- s. ditio, item locatio&conductio: ut in quibusdam causs quaeri soleat, utrum emptio & venditio con- trahatur,anlocatio &conductio, ut ecce de praediis, quae perpetuo quihusdam fruenda traduntur, idia si isa. ea.ut quamdiu pensio sue reditus pro his domino praestetur, neque ipsi conductori, nos heredi eius, cuive conductor heresve eius ut praedium vendiderit,aut donauerit, aut dotis nomine dederit, aliove ... quoquo modo alienaverit,auferre liceat. Sed talis contractus quia inter veteres dubitabatur, & a quia busdam locatio a quibusdam venditio existimabatur: lex Zenoniana lata est,quae emphyleuseos con- , - - .... tractus propriam statuit naturam, neque ad locationem, neque ad venditionem inclinantem, sed suis pactionibus fulcierim: &s quidem aliquid pactum fuerit hoc ita obtinere,ac si natura talis esset con- L .et tractus, autem nihil de periculo rei fuerit pactum: tunc si quidem totius rei interitus accesserit, ad
,--,. ., ι. dominum se per hoc redundare periculum. 1in particularis adem phyleutieatiu huiusmodi damnum venire: quo iure utimur. Item quaeriturii cum aurifice Titius conuenerit, ut is ex auro suo certi pon- ucia detis certaeque formae anulos ei faceret,& acciperet verbi gratia aureos decem: utrum emptio & ven- . . H M. datio an locatio& conductio contrahi videtur Caslius ait materiat quidem emptionem A venditi nem contrahi, operae autem locationem & conductionem. sed placuit tantum emptionem & vendia k-,--- tionem contrahi. Quod si suum aurum Titius dederit,mercede pro opera constituta dubium non est.
'T . IF cauni locatio & conductiost'. Conductor omnia secundum legem conductionis facere debet :& si
. . A, . quid in lege praetermissum fuerit, id ex bono& aequo debet praestare. Qui pro usu aut vestimentorum, Σα aut argenti, aut ivtyenti, ni ercedem aut dedit, aut promisit: ab eo custodia talis desideratur, qu tem . z. n. diligentissimus paterfamilias suis rebus exhibet: quam si praestiterit, & aliquo casia oam rem amiserit . de restituenda ea re non tenebitur. Mortuo conductore intra tempora conductionis, heres eius' e dem iure in conductione succedit. ι
OCIET ATEM coire solemus aut totorum bonorum quam Gr i specialiter visa. ω appellant: M. ..- Iaul unius alicuius negociationis,veluti mancipiorum emendorum vendendorumque ',aut olei,vi-
η ni, frumenti emendi vendendique. Et quidem si nihil de partibus lucri, & damni nominatim eoniae-TI .... nerit, aequales scilicet partes & in lucro & in damno spectantur. Quod si expressae fuerint partest hae a. sereari debent. Nec enim umquam dubium fuit, quin valeat conuentio. si duo inter te pacti sunt, ut ad unum quidem duae partes&lucriae damni pertineant ad alium tertia. De illa sane conuentione quae- - --. ... satum eii,s Titius & Seius inter se pacti sunt ut ad Titium lucti duae partes pertineant, damni tertia: ad RSeium duae partes damni lucri tertia: rata debeat habeti conuentio3 Quintus Mucius contra nari
.is h. . M iam' societatis talem pactionem esse existimauit. de ob id non este ratam habendam. Servius Sulpi- - - tius, cuius 'sententia praeualuit, eontra sensit: quia saepequoriandam ita pretiosi est opera in societa- . - . te, ut eos iustumst condicione meliore in societatem admitti. Nam M ita coiri poste societatem non ιο-ρ - . dubitatur, ut alter pecuniam conferat, alter non conserat, & tamen lucrum inter eos commune sit:
tal quia tape opera alicuius pro pecunia valet. Et adeo contra QMuch sententiam obtinuit, ut illud quoq;
o. c.. . constiterit posse conuenire, ut quis lucri partem ferat, damno non teneatur, quod & ipsum Seruius' conuementet sibi existimauit.Qusd tamen ita intellegi oportet, ut si in aliqua re lucrum, in aliqua da , cia. uis annum allatumst: compensatione facta, solum quod superest, intellegatur lucri esse. Illud expeditum A. si in una causa pars fuerit expresta: veluti in solo luero, vel in solo damno, in altera vero omissae in eo I. --, -- quoque quod praetermissum est, eandem partem seruari. Manet autem societas eo usque donec in
68쪽
Instit. D n. lustiniani Lib. III. s 3
A eodem e n sensu perseuerauerint. At cum aliquis renuntiauerit societati, soluitur societas. Sed plane si quis callide in hoc renuntiauerit societati, ut obueniens ' aliquod lucrum solus habeat: veluti sito- torum bonorum socius', in ab aliquo heres esset relictus in hoc tenuntiauerit societati , ut heredit ---tem solus lucrifaceret cogitur hoc lucrum commimicare.Si quid vero aliud lucrifaeiat quod non e prauerit, ad ipsum solum pertinet. Ei vero cui renuntiatum est, quidquid omnino post renuntiatam 3 ΔMotu, . secietatem adquiritur soli conceditur. Soluitur adhuc societas etiam morte sech: quia qui societatem contrahit, certam personam sbi elegit . sed&ii consensu plurium societas eontracta sit: morte unius socii luitur,&s plures supersint nisi in eoeunda societate aliter conuenerit. Item si alicuius rei con- tractasbeietas sit At finis negotio impositus est, finitur societas. Publieatione quoque distrahi loci et tem, manifestum est: scilicet si uniuersa bona eij publicentur. nam cum in eius locum alius succe--l. B dit pro mortuo habetur. Item si quis ex sociis mole debiti praegrauatus bonis suis cetaerit, de ideo propter publica aut priuata debita, rubstantia eius vaeneat: soluitur societas', sed hoc casuli adhue contentiant in societatem noua vigetur incipere societas. Socius socio utrum eo nomine tantum tenea '' tur pro foeto actione s quid dolo commiserit, sicut is qui deponi apud se passus est: an etiam culpae, id .. . l. est, desidiae, atque negligentiae nomine quaestum est. V praeualuit tamen etiam culpae nomine teneri eum. Culpa autem non ad exactissimam diligentiam dirigenda est. Sufficit enim talem diligentiam in , s. --ti communibus rebus adhibere socium, qualem suis rebus adhibere solet. Nam qui parum diligentem --μοιεν.
socium sibi adsumit, dele queri hoc est, ibi imputate ' debet. tan
ΑNDATVM contrahitur quinque modis: siue sua tantum gratia aliquis tibi mandet, siue sua lo&tui, siue aliena tantum, siue sua te aliena, siue tua & aliena. At si tua tantum gratia mandatum II . I
sit: iuperuacutim est , de ob id nulla obligatio, nee mandati inter vos actio nascitur. Mandantis tam Mn/ώ- δεώ tum gratia interuenit mandatum di veluti s quis tibi mandet, ut negotia eius gereres, vel ut fundum ei .emeres,vel ut pro eo sponderes.Tua&mandantis: veluti si mandet tibi ut pecuniam, sub usuris cre- ,- --deres ei qui in rein ipsius mutuaretur. aut si volente te' agere cum eo ex fideiussoria causa, tibi m- ' -- det, ut cum reo agas periculo mandantis': vel ut ipsius periculo stipuleris ab eo , quem tibi deleget in rim . . id,quod tibi debuerat. Aliena autem causa interuenit mandatum: veluti si tibi mandet ut Tith nego c Glia gereres vel vi Titio fundus ne me ei,ves ut pro Titio sponderes. Sua S alienat veluti de communi-D bus suis&Tiiij negotiis gerendis tibi mandet velut sibi& I itio iandum emeres, vel vi pro eo&Titio sponderes Tua & aliena: veluti si tibi mand ct ut Titio sub usuris crederes: quod si ut sine usuris crede- IT,.
res,aliena tantusngratia in ercedit mandatum. Tua gratia interuenit mandatum: veluti si tibi mande ut pecunias tuas in emptiones portus praediorum colloces quam feneres: vel ex diuerso ut seneres zzzo... potius quam in emptiones praediorum colloces. Cuius generis mandatum magis consilium, quam mandatum est, Ac ob id non est obligatorium: quia nemo ex consilio obligatur, etiam si non expediat s ei cui dabitur: cum liberum cuique sit apud se explorare an expediat consilium. Itaque si otiosam pe- rem cuniam domi te habentem hortatus ' suerit aliquis utrem aliquam emeres, vel eam crederes: quamuis non expediat tibi eam emisse, vel credidisse, non tamen tibi mandati tenetur. Et adeo haec ita sunt, ut , sista; quaesitum sit an mandati teneatu qui mandauit tibi ut pecuniam Titio fenerates. Sed obtinuit Sabi- re E ni sententia. obligatorium esse in hoc casu mandatum: quia non aliter Titio credidisses quam si tibi λαοῦ ocmandatum esset. illud quoque mandatum non est obligatorium, quod contra bonos mores est: velu- -- -
ti si Titius de surto,aut de damno faciendo aut de iniuria facienda tibi mandet. licet enim poena istius zi 'TI
facti nomine praestiteris, non tamen ullam habes aduersus Titium actionem. Is, qui exequitur mandatum,non debet excederesnem mandati. v tecees quisvsiaue ad centum aureos mandauerit tibi vitandum emeres,vel ut pro Titio sponderes: neque pluris einere debes, neque in ampliorem pecuniam fideiubere: alioquin non habebis cum eo mandati actionem. adeo quidem ut Sabino& Cassiopia .cuerit, etiam si usque ad centum aureos cum eo agere volueris, inutiliter te acturum. Diuersae scholae , ta A;. auctores recte usque ad centum aureos te acturum existimat. quae sententia sine benignior est. Quod : t i a s minoris emetis, habebis scilicet cum eo actionem: quoniam qui mandat, ut sibi centum aureorum = 2 VIF fundus emeretur is utique mandasse intellegitur, vi minoris s possit emeretur. Recte quoque manda- e-ώω. . tum contractum, ii dum adhue integra res sit reuocatum fuerit, evanescit. Item si adhuc integro mandato mors alterius interueniat: id est,vel eius qui mandauerit, vel illius qui mandatum suscepc- D. sti; sirit, soluitur 3 mandatum. Sed utilitatis causa receptum est, seo mortuo qui tibi mandauerat, tu igno- 'etirans eum decessisse executus fueris mandatum, posse te agere mandati actione : alioquin iusta & pro- s b, i, pbabilis ignorantia tibi damnu adserat. Et huic simile est, quod placuit, si debitores manumita dispensatore Tith, per ignorantiam liberto soluerint, liberari eos: cum alioquin stricta iuris ratione non pos D abi. ''sent liberari: quia alii solui sient quam eui soluere debuerint. Mandatum non suscipere cuilibet libe- 1 l 11
rum est: susceptum autem consummandum est, alit quam primum renuntiandum, ut per semetipsum, aut per alium candem rem mandator exequatur. Nam nisi ita renuntiatur, ut integra causa manda--ι
C tori reseruetur eandem rem explicandi, nihilominus mandati actio locum habet: nisi iusta causa intercessit, aut non renuntiandi, aut intempestiue renuntiandi. Mundatum & in diem disserti, & sub II ,hau
69쪽
J Instit. Dia. Iustiniam Lib. III.
condicione seri potest in summa sciendum est mandatum nis gratuitum sit, in aliam formam nego- Ath eadere. Nam mercede constituta incipit locatio&conductio esse. Et vigeneraliter dixerimus quiabus casibus ii ne mercede suscepto officio, mandati aut depositi eontrahitur negotium: iis casibus imterueniente mercede locatio conductio contrahi intellegitur. Et ideo si fulloni polienda curans Ve vestimenta dederit, aut sarcinatori sarcienda, nulla mercede constituta neque pro inissa, mandati competit actio.
De olluationistis quas ex contrum
POsT genera contractuum enumerata, dispiciamus etiam de iis obligationibus, quae non proprio caquidem ex contracto nasci intelleguntur: sed tamen quia non ex maleficio substantiam capiunt: ista,ri quasi ex contractu nasci videntur'. Igat ut cum quis absentis negotia gesterit: ultro citroque inter eos aasMaa. ωνα nascuntur actiones, quae appellantur negotiorum gestorum. sed domino quidem rei gestae ad oersus
cum qui gessit directa competit actio: negotiorum autem gestori, contraria. quas ex nullo contracta --. propite nasci, manifellum est: quippe ita nascuntur istae actiones. si sine mandato quisque alienis negotiis gerendisse obtulerit. ex qua causa ij, quorum negotia gesta suerint, etiam ignorantes obligantur. l liliae utilitatis causa ieceptum est, ne absentium, qui subita festinatione coacti, nulli demandatas i R. ni negotiorum crurum administratione, peregre profecti estent, desererentur negotia: quae sine nemo curaturus esset,si de eo,quod quis impendisset, nullam habiturus esset actionem. Sicut autem is qui πιρ----. tiliter gesserit negotia habctobligatum dominum negotiorum: ita de contra iste quoque tenetur ut 'Azr administrationis rationcm reddat. quo casu ad exactis limam qui De diligentiam compellitur redde- Aiais re rationem: nec sussicit talem diligentiam adhibere qualem itiis te bus auliabere soleret: si modo alius cdiligentior commodius administraturus esset negotia. Tui res quoque qui tutelae iudicio tenentur, , --.-non proprie ex contractu obi gati intelleguntur nullum enim negotium inter tutotem 5c pupillum -- et 'ontrahiturri sed quia sane non ex maleficio tenentur. quasi ex contractu teneri videntur. Et laocautem casu mutuae sunt actiones. Non tantum enim pupillus cum tutore habet tutelae actionem: sed ex ε μ -- contrario tutor cum pupillo habet contrariam tutelae. si vel impendetit aliquid in rem pupuli, vel pro eo tuerit obligatus, aut rem suam creditotibus eius obligauerit. Item si inter aliquos communis sit res iam misi sines, iciar ': veluti quod patiter eis legata donatave esset: & alter eorum alteri ideo teneatur communi diuidundo iudicio quod sidus fructus ex ea re perceperit, aut quod socius eius solus in eam rem H, I - .a necessarias impensas iaccti non intellegitur proprie ex contractu ob.igatus, quippe nihil inter se coim traxemunt. sed quia non ex maleficio tenetur di quasi ex contractu leueti videtur. idem iuris est de eo, ΟΣ qui coheredi familiae erciscundae iudicio ex his causis obligatus est. Heres quoque legatorum nomi-7 343 .de ne non proprie ex contractu obligatus intellegitur neque enim cum herede neque cum defuncto vl- . him negotium lcgotarius gessile proprie dici potest) de tamen quia ex maleficio non est Obligatus be--- ὸ υ tes quasi ex contractu debere intellegitur. Item is cui quis per errorem non debitum soluit, quasi ex contractu debere videtur. Adeo enim non intellegitur proprie ex contractu obligatus, ut si certiorem di v. v. . rationem sequamui: magiis sui supra diximus ex distractu, quam ex contractu possit diei obligat uxesse.Nam qui soluendi animo pecuniam dat: in hoc dare videtur ut distinat potius negotium . quam,2 contrahat. Sed tamen perinde is,qui accipit,obligatur',ac si mutuum illi daretur: de ideci condictione tenetur. Ex quibusdam tamen causis repeti non potest, quod per errorem non debittim solutum iit. G, . sic nam*ie definierunt veteres,ex quibus causis inficianilolis creseit, ex iis causis non debitum solu- gA.. tum repeti n5 polle : veluti ex lege Aquilia, item ex legato. Quod veteres quidem in iis legatis locum habete volucrunt, quae cetia constitutia. per damnationem cuictimque legata fuerant. nosita autem ., Constitutio, cum unam naturam omnibus legatis & fideleommistis indulsit, huiusmodi augmentum in omnibus legatis de s deicommistis extendi voluit, sed non omnibus legatariis prahuit, sed tantummodo 'in lix legatis de si dei commissis.quae sacrosanctis ecclesiis ceteris venerabilibus locis,quae r . ligionis' vel pietatis intuitu honoris cantur dereti sunt: quae si indebita soluantur, non repetunt uti
EX post Tis genetibus obligationum, quae ex eontractu vel quasi ex contractu nascuntur a dira i r ia nendi sumus adquiri nobis non solum per nosnetipsos, sed etiam pereas per nas, quae in nostra pC, or potestate sunt, veluti perscruos&ssios nostros: vi tamen quod per seruos quidem nobis adquiritur, ν - , vi totum nostrum sit: quod autem per liberos,quos in potes ate habemus . ex obligatione fuerit adquisi- .r . tum, hoe diuidatur secundum imaginem rerum proprietatis,& usu sfiuctus, quam nostra disere uit. h. - Constitutio: ut quod ab actione commodum perueniat, huius usum fructum quidem habeat pater,
p prietas autem filio seruetur, scilicet patre actionem in ,uente secundum nouellae nostrae Coristitutionis diuisionem. liem perliberos homines, de alienos seruos quos bona fide possidemus adquiritur Mi hi .eod nobis sed tantum ex duabus causis id es a quid ex operibus sim, vel ex re nostra adquirant. Pereum, quoque seruum, in quo usu infructum vel usum habemus. ii militer ex duabus istis causis nobis adqui-ι ori. 4 ritiae ' Communem semium pro dominica parte dominis adquirere certum est excepto eo, quod uni
nominatim stipulando, aut per traditionem accipiendo, illi soli adquirit: veluti eum ita si putatur, Ti- G. - .c . . tio domino meo daresponde 3 Sed si unius domini iussi seruiit fuerit stipulatus, licet antea dubital, tur: post nostram decisionem res expedita est, ut illi tantum adquirat, qui hoc ei facete lupit, ut
70쪽
To L 2 3τ v R autem Omnis ' obligatio solutione eiu , quod debetur: vel si quis censentiente creditore, aliud pro alio soluerit. Nee tamen interest quis solitat: utrum ipse qui debet an alius pro
eo. liberatur enim At alio soluente uiuesciente, siue ignorante debitore, vel inuito solutio sui. Item s 'reus soluerit: etiam ii. qui pro eo interuenerunt, laberantur. Idem ex contrario contingit, si fideiussor f. soluerit: non enim solus ipse liberatur,sed etiam reus. item per accepti lationem tollitur obligatio. Est iau,
autem accepti latio, imaginaria' solutio. Quod enim ex verborum obligatione Titio debetur id si velit Titius remittere, poterit sie fieti. ut patiatur haec verba debitorem dicere: Quod ego tibi promis habcine acceptum, de Titius respondeat, Habeo. Sed At Graece potest acceptum fieri: dummodo sca fiat, ut Latinis verbis ses et Q----Quo genere sut diximus tantum ex soluun- DeeεLitia. tur obligationes quae ex verbis consistunt. non etiam ceterae. Consentaneum enim visum est, vel bis c ρω mfactam obligationem aliis posse verbis dii lotui. Sed&id quod alia ex causa debetur, potest in stipula- , ι. . ,-tioncm deduci, de per acceptilationem dissolui. Sicut autem quod debetur prci parte recte luitur ita in partem dξbiti accepti latio seri potest. Est prodita stipulatio quae vulgo Aquiliana appellatur, per ,.. ι a quam stipulationem contingit, ut omnium rerum obligatio in stipulatum deducatur,& ea per accepti si fi si lationem trallatur. stipulatio enim Aquiliana nouat omnes obligationes, & a Gallo Aquilio ita composita est: Quidqiiid te mihi ex quacumque causa dare facere oportet, oportebat, praesens in J cmver quarumque rerum milii tecum actio, quaeque aguersus' te petitio, vel aduersus te persecutio est, eritve: quodve tu meum habes, tenes mssidesve dolove malo fecisti, quo minus postideas: quanti qua que m ogi' ἡ earum rerum res erit tantam pecuniam dari stipulatus est Aulus Agetius, spopondit Nuierius Negi- m
ditis'. lieni ex diuerso Numerius Negimus interrogauit Aulum Agerium, Quidquid tibi hodierno 'i i. o. die per Aquil anam stipulationem spopondi, id omne habesne acceptum rcspondit Aulus Agerius, nold beo acceptumque tuli. Praeterea nouations ' tollitur obligatior veluti si id quod tu Seio debeas a Titio dari stipulatus sit. Nam interuentu nouae personae, notia nascitur obligatio, & prima tollitur translata in posteriorem : adeo ut interdum, licet posterior stipulatioinutilis sit, tamen prima nou tuinis uire tollatur: veluti ii id quod tu Titio debeas a pupillo tinctutoris auctorii are stipulatus fuerit: Aia ... F. quo Casu res amittitur. nam de prior debitor liberatur, posterior Obligatio nulla est. Non idem tuatis est ii a seruo quis fuerit stipulatus. nam tunc prior perinde obligatus manet, ac si postea nullus stipulatus filisset ' Sed si eadem pers na sit, a qua postea stipuleris: ita demum nouatio fit, si quid in po- Co i a trab. steriore stipulatione noui fit: forte si condicio aut dies,aut fide iustar adiciatur, aut detrahatur '. Quod autem diximus, si condicio adiciatur,nouationem serit se intellegi oportet ut ira dicamus faciam no- 1 μ. ..., uationem . si condicio extiterit. alioquin s defecerit, durat prior obligatio '. sed eum hoc quidem intcr vcrcres constabat. tunc fieri nouationem cum nouandi animo in secundam obligationem itum fuerat: per hoc autem dubium erat, quando novandi animo videret ut hoc fieri, a quasdam de hoc praesumptiones ath in aliis casibus introducebatur ideo nostra processit Constitutio, quae apertissime
definiuit,tunc solum nouationem fieri quotiens hoc ipsum inter contrahentes exprestum fuerit. quod propter nouataonem prioris obligationis conuenerunt, alioquin manere' de pristanam obligationem, ,' le secundam ei accederer ut maneat ex utraque causa obligatio secundum nostrae Constitutionis dcs--, nitionem,quam licet ex ipsius lectione apertius cognostere. Hoc amplius, eae obligationes, quae ccns sensu contrahuntur,contraria voluntate ' dissoluuntur Q. Nam si Titius de Seius tutet se conienserint ut fundum Tusculanum emptum Scius haberet centum aureorum: deinde re nondum secuta, id est, ς - ει 'neque pretio soluto, neque fundo tradito placuerit inter eos, ut discederetur ab ea emptione 3e vendi. U'tione inuicem liberantur. Idem est in conductione 5: locatione de in omnibus contractibus, qui edi se