장음표시 사용
51쪽
ORATIO 'rtunis eius patris exprinare posse. ratio excogitπου-
Larini est, res translata Romani. miri enim id consilium
facilivi in solitudine, perfici rem eiusmodi commodius is turba ρήβ arbitrati sum. Asimius cum Aiulio Romam est profictus bos Aestigiis Oppianicuι consecutus est. iam, ut 'R omae uixerunt, quibuε conuiuiis, quibus flagitiis, qκan tis,er' qηam pro is sumptibus,non modo consciosed etiaconuiua,eν adiutore oppianico, longum est mihi dicere, praserim ad alia properanti. exitum huius assimulatae familiarirum cognostite. Cum esset adolescens apud muliermiam quandam,atque ibi pernoctarer, ibi diem postersim icommorarem ,Αiuliuέ,ut erat constitutum, simulat si aegrorere, σ testamentum facere uelle. Oppianicuι obsignato res ad eum,qni neqκe Asinium,neque Atilium nossent,adducit, illum Asinium appellat:ipse, testamento Miniqnomine obsignato, disicedit: Arulius illico conualescit . Α i-1uM autem breni illo tempore,q si is hortulos iret, in arenarias quasdam extra portam Esquilinam perductus,o ciditur. qui cum vnnm iam, er alterum diem desiderare-tκm,neque in iis locis,ubi ex GUMindine quaerebatκν,mκeniretκη σ oppiniacus in foro Larinatium dictitaret,nn
esse constabat, in eum inuadnnt, oe' hominem ante pedes Q anilii, qui inm erat triumuir, constituκnt. atque ille continuo,nullo teste, nullo indice,recentis maleficii conscientia perterritus,omnia,ut a me paullo ante dim βnt, exponit, Asinium s ab se,consilio Oppianici, intersectum fatetur,lExtrahitκr domo latitans Oppianicus a Manilio: ita
52쪽
PRO. A. CLUENTIO. 23dex Asidias ex altera parte eoram tenetur. hic iam quid reliqκa quaeritis' Manilium pleriqM norauis . non ille bono rem a pueritia,non studia uirtutis, non ullam existimationis bonae fructum umquam cogitarat sed ex petulanti, at que improbo scurra, in discordijs ciuitatis, ad eam columnam,ad quam mitoru sepe conuiciis perductus erat, cumstru is populi peruenerat . itaque rem cum Oppianico transigit: pecκniam ab eo accipit; ca bam susceptam, manifestam, reliquit. aflum in Oppianici mussa crimen hoc Asinianum cum testibus msiliis, tκm uero indicio Aiuliij probatur: in quo inter allegatos Oppianici nomen primum esse constabat,eius quem uos miserum, atque innocentem false iudicio circumuentam esse dicitis . Quid aκiam inam, Oppianice, Dinea, cui tu es haeres, pater tuus non manifesto necauit ' ad quam cκm adduxisset medicum illum suum iam cognitu, et sepe uidiorem,per quem late risfecerat plκrimos, Alier exclamael, si ab eo nullo modo ueliale curari, qno clirante suos omnes perdidisset. tum repente Anconitanum quendam Lxlodium, pharmacopolum circumforaneum, qui casu tum Larinκm uenisset, aggreditur, er cum eo HS quadringentis, id quod ipsius tabulis tu est demonstratum,transigit. L.clodius, qui properaret,cui fora multa restarent,siimi atqκe introductus est, rem con
scit;prima potione mulierem sustulit. neque postea Larini
punitum est temporis commora . Eadem hac Dinea testamentumfaciente,cum tabulis prehendisset Oppianicus, qui gener eius fuisset,digito legata deleuit: cum id multi, loci, fecisset, post mortem eius, ne litteris coargni posset,
testamentum n alias tabulas transcriptum, signis adulterinis ob ignaκit Miata pincrco conseito. etenim uereor, ne
53쪽
Ο R A T I Ohac ipsa nimi ιm multa esse uideantur: uos tamen eum similem sei fκissi in ceteris uita partibus existimare debetis. Illu tabulus pnblicra Lirini ce orira corrupisse, ecκriones
Mninersi indicauerunt: cum illo iam nemo rassione, nemo re
Alla contrahebat: nemo illu ex ta multis cognatis, re absinibuι intorem umquam liberis '. sicripsit nemo illum ad m, nemo congredsione , nemo sier mone, nemo conuiuio dignκm iudicabat omnes asternabuntκr, omnes abhorrebat, omnes ut aliquam immanem, de perniciosam bestiam, pestems f giebant Hwnc tamen hominem,tam aκdacem,tam nefari m Jam nocentem, nam vim accusasset Hibituι,indices,si id praetermittere saluo capite suo potuisset. erat , icinimicuι Oppianicus rat sed tamen erat uitricus: crudelis, σ b ic infesta mater, attamen mater: postremo nihil eam remot m ab accusatione, qaam Cluentius, em nil ra, uol ntate Cr institκta ratione uitae. sed, cum esset haec lai proposita conditio, ut aut i ste, es accusaret,aut acerbe, indignes moreretκr; accusare, qκοqua moto possci,qnam illo modo emori, malκit. atque, ut haec ita esse perlyi'
cere possitis, expona n uobis oppianici facinus, manifesto compert m, asque deprehensem : ex qκo simul utrumq eσ huic accusare, er ill wm condemnari necesse s isse,intelligetis. Martiales quidam Larini appellabantur, mi' nistri publici Martis, atque ei deo ueteribus institκtis religionibusq; Larinatimm consecrari. 3κονκm eam satis magnis numerus est; Ams item, ut in Sicilia permulti v nrrea sunt,sic illi Lirini in Mirtis familia numerarentur repente Oppianicus, eos omnes liberos esse, cines s Roma nri,corpit defendere. grualter id decuriones Larinati m*ncti' manicipes talerint: stasne ab Habito p tinermi,
54쪽
PRO. A. CLUENTIO. et stit ea caussam 'sciperet,publices defenderet. Habitus,cuse ab omni eiusmodi negotio remouisset, tamen pro loco,
pro antiquitate generis sui, pro eo quod si non solum suu
commodissed etiam Aorum municipum,ceterorumcli ne
cessariorum natum esse arbitrabatur, tanta uoluntati uniuersorum Larinatium deesse nolnit. suscepta caMD, Romamq; delata, magna quotidie contentiones inter Hab tum er Oppianicum ex utriusque studio defensilinis excitabantκr. erat ipsi immani acerbas natura oppianicus: incendebat eiκs amentiam infesta, atque inimica filio mater Habiti. magni autem illi sua interesse arbitrabantur , hunc a caussa Martialium dimouere . suberat etiam alia caussa maior, quae Oppianici,hominis aliarissimi,atqM aladacissimi,mentem maxime commouebat. nam Hibitus useque ad illius iκdicii tempuι nullum testametum umqvim fecerat. neqκe enim,legare eiusmodi matri, poterat in animum inducere, neque testamento nomen omnino praeter
mittere parentis. id eum oppianicuι sciret, neque enim erat obscurum Intelligebat,Habito mortuo, bona ellis omnia ad matrem esse uentura:quae ab sese postea, aucta pecisnla,maiore praemio,orbata filio,minore periculo necaretur. itaque, his rebus incensuι,qua ratione Habitum ueneno tollere conatuι si cognosicite. C. σ L. Fabricis fratres gemini faerunt, ex municipio Aletrinate, homines inter si cum forms, twm moribuι similes, municipis autem suorum
dissimillimi: in quibus quantuι silendor sit, quam prope
aequabilis,quam fere omnium constans,'moderata ratio Misa, nemo κestrum, ut mea fert opinio, ignorat. bis Fabrichi semper usus est oppianicus familiarissime. iam hoc fere scitis omnes, quant m uim habeat ad coniungendra
55쪽
o RATIO amicitias u horum ac natκrae similitudo . eum illi ita uiuerem, ut nullum quaestum turpem esse arbitrarentur; cum omnis ab his frauι, omnes insidiae, circumscriptionenq; adole enitum nascerentM,cums essent uitiis, atque improbi tate omnibus noti studiosi,ut dixi,ad eorum si familiarita tem multis iam ante annis Oppianicus applicarat: itaque t nc sic statuit, per C. Fabricium nam L. erat mortuus insidis Habito comparare. erat illo tempore infirma ualetudine Habitus, utebatur autem medico ignobili, sed stres io homine,Cleophanto: cuius seruum Diogenem Fabriciuι aduenenum Habito dandam Je m pretio solicitare coepit. seruis non incalliduι,sed, ut ipsi res declarauit, frugi, que integer, si monem Fabricis non est asternatus: rem ad dominum detulit Cleophantus autem cum Habito est locutus. Habitus autem statim cum M. Bebrio sinatore, familia
yissimo suo, communicauit: qui qui sis, qκα prudentis,
qua dignitate fuerit, meminisse uos arbitror. et pircuit, ut Diogenem Habitus emeret a Cleophanto, quo facilius aκt comprehendere:κν res eius indicio, aut false esse cognosceretur. ne multis, Diogenes emitur uene1Mm diebus pacis inulti
uiri boni cu ex occulto init ruenissent, pecunias obsignata, quae ad eam rem dabatκν, in manibuι Scamadri, liberti Fabricioru ,deprehenditκr. Pro di immortales, Oppianicum quisquam, his rebus cognitis, circumuentum dicit esse' quis umqκam audacior ῆ qκ is nocentior 8 qliis apertior in iudicium adductus si quod ingenium, q facultas dicendi,qμα a quoqwam excogitata defensio huic uni crimini potuit obsistere' ut illud, qκis est,qκi dubitet, quin, haere comperta, manifestos deprehensa, aut obeunda mors ctientio, aMIUipienda accusatio fuerit i satu esse arbi-
56쪽
PRO. A. CL VENTIO. 27tror demonstratum, iudices, iis criminibus accusatum esse Oppianicκm, ut honeste absolui nullo modo potκerit. cognoscite nunc, ita reum citatum esse illum, ut, re semel ut
que iteram praei icata,condemnatus in iudicium uenerit. Nam Cluentilis,ludices,primum nomen eius detulit, cuiuι in manibus uenenum deprehenderat. is erat libertas Fabriciorum Scamander. integrum coclitiam, iudicii corruptinκlia sus ictu: implix in iudicium caussa, certa res, uerum crimen allatum est. hic tum Fabricius, is, de quo ante dixi, qκi liberio damnato, sibi illud impendere periculκm uideret, quod imbi cum Aletrinatibnue uicinitatem, σ cum plerisque eorum magnum usum esse siciebat. requentes eos ad me domum adduxit . qui quam inam de homine, sicut necesse erat, ea limabant'. tamen, quod erat ex eodem municipio, suae dignitatis esse arbitrabantur, eum, quibus rebus possent, defendere: idque,d me, ut facerem , o',ut caussam Scamandri subcipere, petebam, in qua caussa patroni omne
periculum cotinebat Ar,ego, qui neque illis, talibi sutri aeca amantibuι mehrem possem tillam negare; neq; illud crimen tantum, ac tam manifestum esse arbitrarer; sicut nee
illi quidem ipsi, qui mihi tum illam caussam commendabant, arbitrabantur;ρollicitus iijs sum, me omnia, quae uel lint, esse facturum. Res agi coepta est: citatus est scamandem reus: accusabat P. Canutius, homo in primis ingenioniosus, σ in dicendo exercitatus accusabat autem ille qui dem Scamandrum uerbis tribus, Venenura esse deprehen sum. omnia tela totiuι accusationis in Oppianicun coni j ciebantur. aperiebatur caussa insidiarκm: Fabriciorum familiaritas commemorabatκr: hominiς κitu, er aud
cia proferebatur: dentiae omnis accusatio, uarie, graciis'
57쪽
RATI Bersi tractata, ad extremum manifesta ueneni deprehenis sone conclusa est. Hic ego cum ad restondendum Arrexi, qua cura, dii immortales,qua licitudine animi, quo timore.semper equidem magno c- metu incipio dicere: quo tiscunque dico, toties mihi uideor in iudicium uenire non
ingenij solum sed etiam κirtutis, atque Uscij:ne ant id prosteri uidear, quod non possim implere, quod est impude iis aκt id non efficere, qκοή possim, quod est avi persidiae,
aut negligentiae. twm vero ita sum perturbatus, ut omnia
timerem si nihil dixissem, ne infantigimuι ,si multa in eiusmodi causia dixisem,ne impudentissimus existimarer. collegi me aliquando, σ ita constitui, fortiter esse agendκm ;illi atati. M tum eram, silere lanai dari, etiam si in m nus firmis causiis hominum periculis non defuissem. ita-qμe feci: sic pesnaui, sic omni ratio ne colendife ad omnia confugi, quantκm ego assequi potui, remedis,ac perfugia caussarum,ut hoc, quod timide dicam, consecutus sim, nequis illi caμssa patronum defuisse arbitraretur. sed, ut, vidquid ego apprehenderum , statim accusator extorque-
e manibus. si quaesieram, an inimicitiae Scamandro cum
Habito:fatebatur,nullas 'isy; sed oppianicum,cuius ille minister fuisset,huic inimicissimum fuisse, atque ese dicebat sin autem illud egeram, nullκm AEd scamandrum morte Habiti uenturum emolumentum fuisse: concedebat ; sidad uxorem oppianici, hominis in uxoribus necandis exercitati, omnia bona Habiti ventura esse dicebat . cum illa
defensione sitis essem, quae in libertinorum caussis bone-.pissima semper existimata est, Scamandrum patrono esse pros tum : fatebatur , sed quaerebat, cui probatus est tρροις Iair M. clim ego Iluribuι uerbis in eo commoraim ς'
58쪽
PRO A. CL VENTIO. 2 ges m, Scamandra factas insidias esse per Diogenem , consi tutum q; inter eos de alia re fuisse; ut medicamentum, non Menenum, Diogenes afferret; hoc cuiviis usu uenire posse: quarebat cur is eiusmodi locum, tam abditum , cur silus, cur cum obsignata pecunia uenissexdenique hoc loco caussa testibuι honestissimis homimbuι pramebatur. M. Bebrius de suo consilio Diogenem emptum, si praesiente Scamandrκm cum Menem, pecunias deprehensum esse dicebat. P. Quinctim Varus, homo summa religionein summa auctoritara praeditus de insidijs, quae ferent Habito,o'deselicitatione Diogenis geranthresecum Cleophantum locutum esse dicebat. Atque in illo iudicio, cum Scamandrum nos defendere uideremur,uerbo ille rein erat,ve quidem uera, m periculo, O' tota accusatione OppianicM:
neque id obscure ferebat, nec dissimulare ullo modo poterrati a derat se equens , aduocabathomni studio, gratias pugnabat, postremo, id quod maximo malo illi causiae fuit,hoet o loco,quasi rem ipse esset, sidebat. oculi omnium iudicum non in Scamandrum, sid in Oppianicum conficiebanturritimor eiuι, perturbatio. 'stensuι,incertus que uultus,crebra celoris mutatio,quae erant antea susticiosa, hac aperta,
ac mani sista faciebant. Cum in consilium iri oporteret, quaesiuit ab reo C. Iunius Quaesitor ex lege illa Cornetia , qua tum erat, clam an palam de si sententiam ferri Messet de Oppianici sentenna restonsum est, quod is Habiti familiarem Iunium esse dicebat, clam uelle ferri.itlim
est in consilium: omnibuι sententi is, praeter unam, quam suam Stalenivi esse dicebat, Scamander prima actione con- . demnatuό est . quis tum erat omnium, flii, scareandro condemnaro,non iudiciam de Oppianico factum esse arbitra-
59쪽
ORATIOrituri qκid est illa damnatione iudicatum, nisi uenenum id, κοd Habito daretur,esse quaesitum t quae porro tennises a susticio collata in scamandrum est, aut conferri potuit,ut is sua stonte necare uolnisse Habitum putaretur at que, hoc tum iudicio secto, σ oppianico re, cr existima
tione iam ege,'pronunciatione nondum condemnum,tamen Habitus Oppianicum reum statim non fecit: uolnucognosicere,utrum iudices in eos solos essent ρκeri, quos uenenum babuisse ipsos comperissent ; an etiam consilia,con scientiasap eiinmodi facinorum supplicio dignas iudicurent.itas, C. Fabrici m, quem propter familiaritatem Oppianici conscium illi facinori fuisse arbitrabatur, reum staim fecit:uis ei locus primus con tineretur, propter cans
se coniunditionem impetranit. Hic tum Fabricius non modo ad me meos Rhinos, σ amicos Aletrinates non adduinxit, sed ipse ijs neque defensoribuι uti postea, neque laudatoribus potuit. rem enm integrum hominis non alieni, quamuis fuliciosam,defendere, humanitatis esse putabam Asp dicatam labefiatare tonari,impudentia. itaq; tum ille, inopia m necessitate coaelis, in caussa elusimodi ad Cepasios fratres confugit, homines industrios, atque eo animo, ut, quaecunqκe dicendi potesta3 esset data, in bonore, atque in beneficio ponerent. Iam , hoc quoque prope inisqκissime eoparatum siquod in morbis corporis, ut q isq; est disticissimus, ita medicus nobili, simus, atque optimus qκaeritur in periculis capitis,ut quaeque caussa disticissimo est,ita deterrimus, obsinrigimusq; patronus adhibetur. nisi forte haec caclsa est, quod medici nihil praeter artisicium, oratores etiam auctoritatem praestare debent. citatur rans: Vit se; palicis uadis accusat , videre indica-
60쪽
ea,ca tius incipit,longo, er alte petito proemio, restondere maior Cepasius. primo attense anditκr eius oratio. erigebat animum iam demis minoppressin oppianicus: gaudebat ipsi Fabricius: non intelligebat , animos iudicum no illius eloquensia,sed defensionis impudentia commoueri. postea quam de re coepit dicere,ad ea quae erant mcaussa,addebat etiam ipse noua quada uuluera. hoc quam
qua sidalo faciebat,tamen inter si no desentire sed praeuae vicari accusationi uidebatur. itaque,cum calidissime si dicere pκtaret ; er cum illa uerba grauissima ex intimo artificio deprompsisset, Resticis iudices,hominum fortκnas,re sticite dubios, κariosq. casus,rsicite C. Fabri si stractκ-tem cum hoc, Resticit ornandae orationis caussa, saepe di xisse,re 'exit ipsi:at C. Fabriciuι a subtiliss demisio capite disic erat. hic iudices ridere,stomachari, atque acerbe ferre patronus caμJam sibi eripi, se cetera de illo loco, Resticite iudices, non posse dicere: nec q idquam propius est faeiκm, quam ut illum persiqueretur, CT obtorto ad subsellia reduceret,ut reliqua posset perorare. Iam tum Fabricius primum suo indicio, quod est grauissimum,deinde . legis Mi,et sententi s iudicum est condemnatus. Quid est,
quod iam de oppianici caussa plura dicamus t apud eosdeiudices reus est factus, cum is dAobus praeiudiciis ia danatus esset:ab eiusdem autem iudicibus, qui Fabriciorum danatione de Op piamco iudicarant, locus ei primus est constitutus accusatus est criminibus grauissimis iss,quae a me breuiter dicta sunt,et praeterea multis, qκα ego omnia nile omitto: accusatus est apud eos,qui Scamandrum. nistru Oppianici,et Fabrisiu,cositu maleficii, codenarati utrum per deci m moriales,magis est mirandu,quod is co