장음표시 사용
51쪽
tes sint. Itern, quia homo per nam. A naturae admodum superius explicaram inclinatur ad cognitionem veri, tum: igitur comparatur nostris acti- docente Arist. I. Metaph.cap. I .& ad bus.Maior constat ex doctrina Arist. appetitionem boni , teste eodem lib. 1. Eth.h6c enim est discriment Arsit. I. Et hic. cap I. Virtutes autem ter principia innata .& acquisita . intellectuales feruntur in verum , quod principia innata antecedunt a.
morales in bonum. Postremo quod eius,nee iis comparantur: aspectus eodem recidit 'uia id, quo unum- enim antecedit actionem videat, nec quodque secundum naturae suae gra- pet eam aspectus acquiri ruoat prin- dum perficitur,est illi secundum na- cipia acquisita sequuntur actus,u .
turam conueniens: homo autem se- mi piscuntur.
cundum gradum suae naturae virtu- B Vt autem proposim assertionis ve Dubia tibus acquisitis perficitur&excoli- ritas magis eluceat, duae quaedam tur. Iuxta hanc considerationem di- dubitationes explicandae et ut . Prior cuntur inesse homini virtutes a na- est: Quonam causae genere actus stutura, non perfecte&complete, sed diosus concurrat ad generandum inchoatione quadam,& tanquam in habitus virtutis 3 Posterior: Num ad radice, e qua accedente disciplina de domparandum eiusmodi habitum si id iosarum actionum exercitati susciat unus actus , an necessarione in actum prodeant. plures exigantur γ Priori dubitati Resp.ad I. i. assertio. Secunda alsertio: Virtutes no sunt ni, omissa opinione Durandi, quae dub.
nomini naturales poster: ri modo . lib. s. Metaph. a nobis confutanda Hanc tradit Aristo t. lib. x. Eth. ca P. I. C erit, respondemus cum Capreolo in Suadeturque ex eo, quia si virtutes 3.d.33. q. I. art. 3. in solutione argu- eo modo naturales forent, nemo iis mentorum contra secundam cones laudem mereretur, cum nemo nisi sionem, actus studiosos concurrere,
ex libero actu Iure laudetur. Item, ut principia activa ad generationem quia non possient homines viti jSas- habituum. Enimvero cum potentiae, suescere : siqui dena ut docet etiam v.g. intellectus& voluntas, sint cau- Arist. lib. I. lnaagn. Mor. cap.6. ad id, is uniuersales abluae habituum, Se quod eo pacto est a natura insitum, in iis possint esse diuersarum specie- nihil proficit contraria assii et udo: ut tum habitus; necessario danda erit patet in terra v. g. quae quia natiuam liqua causa particularis activa, quVhabet grauitatem, qua deorsum ten- D potentiam determinet ad hunc Po-dit, licet verbis locum sirperiorem tius,quam illum habitum producensaepe iaciatur, nunquam ad ascen- dum : haec autem causa est ipse actus dendum alluc scit. Unde etiam pater, a potentia elicitus.. virtutes non esse contra naturam; a- Ad posteriorem dubitationem re. Ad 2.
Loqui non pcllant homines ijs assi spondemus cum Gabriele in s. dissuesicri. 23. quaest. prima, dub. 4. Almain ibid. quaest. secunda, arti c.3. &alijs: ARTICULUS II. per quemlibet actum moralem bo num, tiam remissim, poste gigni ha-Vmutes eo alari no Iris bitum virtutis moratas, nisi ex par-
ME .ίus . E te sublecti aliquid impedimenti sit. Probatur: Nam quando causae sunt 3. assertio. Ertia assertio haec sit : Virtutes eius dein rationis&speciei, s intenisi acquisitae comparantur nostris sor potest aliquem effectum produ
. a tibiis. Haec ita suadetur: Principia cere, etiam remissior eundem prD Perat tua naturae conlienientia, qtiae ducere valci, etsi mimis intentum Inon insunt nobis a natura,sed ex ac- modo rc sistentia patientis non exquisitione, comparatur nolitis acti- superet agentis activitatem . Cuii bus et atqui virilites acquis tae sunt igitur actus virtutis intensus ac v
P:ἱncipia operativa, conuenientia hemens possit efiicere liabitum vitis
52쪽
utis, utique etiam remissus habitu Aconsimilem gignet: non lecus ac calor sexto gradu intensus producit
calorem ut lex; intensus autem secu-do gradu efficit calorem ut duo. Duximus , nisi ex parte subiecti aliquid impedimenti sit: quia si vitium contrarium potentiae Inhaereat, & a ti-uitas illidiotae actionis non superet illius viti 1 resistentiam, nequaquam per talem actionem habitus producetur. Quod asserendum quoque Best , cum tam potentia habitum vi Glutis lumme intensum obtineti tunc enim neque remissus neque in te
sus actus , aut nouum habitum gignet , ut conllat; aut maiora iner menta afferet habitui,qui totam qua
assequi potest perfectionem assec
tus iam est. Habitus Illud tame aduertes, lichi per unuvirtutis p. actum gigni possit habitus virtutis; sectae vigi plerumq; tamen non gigni habitum C naturi virtutis perfectae . ni si permultos a-' eius: ut videre est in habitu temperantiae. Nam clim illius materia multiplex fit, quandoquidem omnia ciborum & potuum genera comprehendit ; cumque diuersis modis v riari possit, nimirum pro loco, rem pore, magnitudinealijsque eiusmodi circum itanti is: nemo perfectum tempeiantiae habitum assequetur,
nisi circa istiusmodi materias & cir- Dcumstantias plures actus elicuerit.
Vtrum virtutes morales sint inter se tam exa fARTICULUS I.
virtutibus intellictualibus :quia certum est eas non neces Iario a necti inter Ie ut D. ThOm. I.I.
est : quia non dependent a prudes tia, cuius nexu, vi in serius plat, uinfiet. inter se copulari debeant. Item, quia versantur circa materias deo iecta,quae inter se necessarium ordinem &coniunctio item non habenis
ut patet in Mathematica de Theologia,varijsque artium generibus. Est ergo propolita controuersia intelligenda de virtutibus moralibus : ita tamen ,ut hoc nomine etiam prudentia , licet ad intellectum pertinear.
comprehendatur. Aduerteiadum est autem ex Aristotel. 7. Eth.c. I. ali Isque auctoribus, virtutem moralem in v-no trium graduum obtincri posse: videlicet in gradu continentiae, in Triplex gradu temperantiae, in gradu heroi- graci' vir-co. In priori gradu obtinetur Vir- tutum motus, cum adhuc passiones vehemen- ratiunt. tes sunt,& iis resistimus. In secundo, cum passiones non ita sunt veli
mentes, sed pacatiores. In tertio, cuiam ita cohibitae ac refraenatae sunt,
ut raro admodum, di vix repugnent rationi. Alii hos gradus vocant incipientium, proficientium, Perfectorum
Igitur de vi trutibus in gradu he- Dequitu stoico nulla est dubitatio ζ omnes e- virtutibusnim fatentur, virtutes morales in proposita gradu esse connexas, ita ut v. g. sor- quelito intitudo perfectissima esse nequeat , telligenca
absque aliarum virtutem loci elate. sit. Nam cum omnes virtutes morales
mutuum sibi praestentauxili urn, &aliae alijs perfectionem adiungat l, cumque virtutes in gradu heroico omnem pollulent excellantiam dc abis lutionem ; haud dubie necessa rio inter seiugatae &cohaerent CS e runt. Nec item de virtutibus in gradu continentiae disceptatio tibi constat enim, posse unam absque aliis inuenirn quod ex ijs etiam,quae pata lo poli dicemus , planius euauci. Quare de virtutibus duntaxat secundi gradus quaestio relinquitur. Scotus in I .dist. 36. quaeit. . arti c. i. opinio. . Gabriel ibid. Ocliainus in s distin. II .& i 2.& quodl. . quaest. 6. & Al
mainus tract.3. cap. 7. arbitrant ,e
iusnodi v:rtutes no estu inter se co-
53쪽
nexas . Quae sententia his argumen. β- .arg. iis videtur ostendi: virtvrus morales acquiruntiar exercitatione e sed constat multos exerrere lese in m teria quorundam virtutu non v ro aliarum a vi in materia temperat tiae,non autem fortitudinis: Ggo ij non omnes, scd eas tam tum virtutes, .rn quibus se exercent,comparabum. Praeterea, constat multos non posse virimes quasdam assequi: igitur non omnes inter se sunt coniunctae . Am Beecedens probatur: quia nemo tu si in magis opibus exercet aetum mustificentiae; cum iraec virtus circa m Elios sumptus versetur: gitur θ qui- Κ:s magnarum opumas fluentia non sippetit haudquaqlia virtutem mutan: ficentiae asIequemur. Quare Pe . spicuum vid Iur, non omnes virluistes etiam in gradu perfecto inter se coniungi.
CMMIudituν pars Secuda o Ontraria tamen sententia amispinio, quς plectenda eii : quain secutus defendi, fuit D. Ambrosius s. lib. in Lucam, tur . explicans verba illa : Bνara m cperes Dirisu. D. Augustinus lib.6.de sinit. Dcap. q. 8r in epist. 19ι quae est ad D. Hieron. D Gregorius lio. . Moral. cap. I. D. Hieronymus super Esaiam, cap. 6.& 6.& i. lib. contra Pesag. Arist. 6. Eth. cap. II. & 13. Plato in
Protagora,& in lib.de Regno,Chrysippus adud Plutarchum in lib. de D. Tho. in Stoicorum contrarietat. Cicero lib. q. d. 36 9. 2. sta quaest. & lib. de Osse. Item e atii.&in Doctoribus scitolasticis D. Thomas disput. q. in .2. q. 6s .art. i. Caietan adeun- Ede virtu- dem lacum, Durandus in 3. dist. 33.
1.ratio. Probatur vero haec ornio in hue modum: Perfecta liberalitas colit, tappetitum pecuniae in omni eueniam , alioqui non esset persecta: s edhoc praestare non potest absque prs
fiuio aliarum virtutum: igruar tib . res iras perfecta requirit starum vi tutum coniunctionem . Minor pr batur; quia si cui, verbi gratia ex. naparte mors, ex alia pecunia proponatur, ad inferendam iniuriam patriae e certe nisi virtute sortitudinis munitus sit ad contemnendam momtem,&iustitiae ad non inferendam iniuriam, facile succumbet pecuniae cupiditari. Quare non potest Itb ralitas absque sertitudine & i ultitia, similiterque absque ais; s virtuti,
sinueniri. Item: perfecta virtus moralis re- 2. ratio. quirit pernetam prudentiam ζ atqtii perfecta prudentia non potest esse absque altis virtutibus : initur misnes virtutes quasi comm uui vinculo prudentiae inser se copulatae sunt. Maior patet , tum ex doetrina Aristotelis lib 6. Ethic. cap. vlt. tum ex ipsa definitione virtutis, in qua vir tus dicitur consistere in mediocrita te , v/rudens de aeraρ, hoc est, in
mediocritate praescripta secundum regulas prudentiae. od vero ad unam aliquam perfectam virtutem , non sufficiat prudentia circa unam rara terram , sed perfecta & int
graue atque adeo circa omnes, ex eo convincitur: quia ut qui temperans.
it. non satelis recto iudicet an is difficultatibus, quae ad temperam lumateriam spectant I sed oportet, in quavis re quaea se obtulerit recte sentiat, atque integrum ferat iudi- cium : alioqui, ex adictu maritiae aut timiditatis iudicabit , inteimperate agen tam esse. Μinor suadiatur: quia similitur nisi prudens omnium virtutum ornamentu excultus sit , non potest ferre perfectum n- numque iudicium larebus agendis 3, nec quid fugiendum aut amplecte du sit,ut oportet, decernere: cum liquido constet , passionii' impetus
nisi virtute cohibeantur, rationem excaecare, rerumque aestimationem ,
sine qua prudentia nulla est, Remertere. Collat igitur, nec alias virtutes sine prudentia, nec prudentiam absque ali Is virtuti L pota consuere a. Solet etiam quaeri,num ut omnes msstio
54쪽
. morales virtutes connexae sunt, i ta omnes in eodem homine inverse aequales sint λ Cui dubitationi breuiter occurrendum i si de persectione essentiali l 'uamur. constare non esse omnes inter se aequales; cum ea,
quae *ecie distinguuntur, disparem habeat essentiae perfectionem .Quod similiter'onuncianda erit de persectione intensiua, quae per actuum repetitionem habitibus advenit: ea planum sit, eundem hominem non atque frequenter sese in omnibus exercere virtutibus; ae proinde non omnium virtutum habitus atquὰ intendere. Si tamen sermo sit depe sectione,quam unaqusque virtus in eodem homine ex coniunctione de
societate aliarum virtutum assequitiin, dicendum erit, omnes virtutes
hae consideratione atque perfectas habeti: quandoquidem non minus perfieitur fortitudo ex consortio im perantiae,quam iustitia ex consortio eiusdem: nec minus perficitur libe- Iirasex consortio sobrietatis, qua alterius virtutis: similitem ueres habet in Hieris,cum is tuismodi permetio in singulis virtutibus ex conis Iu ione uniuersarum, Fe in uni- iter sis ex singularum copulationeessorescat. Consule Durandum in 3.d 36.q i
ARgumenta, qui biis ostendi via
inter sit colligatas esse, hunc ithmodum explicanda erunt. Ad primum dioediim: si quis se in materia unius Idun taxat virtutis, v. g. teinpareantiae, exercuerit, solam temperantiam consecuturum; non tamen persectam , quous lite caleras virilites compa.
ret: uin sine earum praesidio no misit sirnuta tem&constantiani habere. ιd iervandam in quolibet euentii moderationem. Adde , nemitrem posse ulu lii omnibus euentio ten
A perare vivere, nisi passiones, quae proxime remoteve temperantia M'pugnant. aliarum virtutum actioniabus cohibeat; atque adeb quin simul
viruires alias adipiscatur. Adsecundum respondendum est, Solu. 2. cum D. Thoma in l. 6 6s .art. I. Durando in 3. d.36.q 3.3c CapreoIo I co cit. virtutum moralium quasdam perficere hominem secundum comis munem vitae statum, id est,quoad ea, B quae passun ει communiter agenda occurrunt; citiusmodi sunt fortitu do,iustitia, liberalitas ,abstinentia. ceteraeque huius iodi: alias homine pessi cete secundum aliquem emineis em statum , & ad quaedam praeclara munia obeundas cuiusmodi sunt magnanimitas quae in magnis honoribus, & magnificetia quae in magnis sumptibus , ei satur. Igitur virtutes prioris generis sic inter se colligat sunt, vimento unam persecte sine aliis obtinere quear: visites vero posterioris generis non oportet, Vt
ctu habeat is, qui reliquis omnibus sit praeditus; obtinet tamen eas inpotentia propinqua, & animi praeparatione . Nam qui in mediocri pecunia ita gessit, ut liberalitatem
seritarit, is si ad magnam rerum aiasuentiam de abundantiam venerit, facile magnificentiam consequetur.3 Item , siti Di mediocribus honoribus lese mod iona exhibuit, cum ad maximos evectus fuerit, facile
re cum iis, ad quod proximam o, tinemus dispoiicio inem ., iam habere dicam ut a lux a 1ἱlud Aristo
55쪽
s coli. 'irtus moralis habitus electi-
virtute morali, sed de sola temperantia & fortitudine excitari solet. Nam quod iustitia in voluntate haereat; communis est Philoso phorum & Theologorum cosensus . Scotus in I. d. 3.qu sit. I.duo statuit pro nunclata. Alterum est: fortitudine n di temperantiam, ut proprie ac simpliciter virtutes morales,sunt rN Csidere in voluntate. Alterum: dari in appetitu tam irascibili , quam conincii piscibili,aliquos habitus, quibus circa fortitudinis & temperantiae in aleriana recte assiciantur; qui tameliabitus ad virtutis dignitatem non pertingant. Scolo allentiuntur non
cius tantum discipuli, sed plerique alis ut Gabriel in 3.d. 23.q.i & d.j3.
Primum pronunciatum hisce a gumentis ostenditur. Virtutes m rates inliint in ea potentia, ad quam periinet electio,ia libertas;cuni virtus moralis definiatur habitus ele- et tuus,&eius bonitas in actione dimtaxat libera inueniaturiatqui elcctiouit actus voluntatis, non appetitus sensitivi,& voliintatis actiones proprie ac simpliciter liberae sunt ; non Eaute quae ab appetitu sensitivo exercentur: igitur virtutes morales non in appetitu, sed in voluntate haerenti Secundo: Negari non potest, nos a
voluntate elicere actus circa materiam temperantiae & fortitudinis; ut cum moderatum cibum eligimus; cum i etiam repugnante appetitit,
con latarer dolores perferimus, &pericula adimus: igitur peristiusmo
diactus gignentur in voluntate hais latus fortitudinis & temperantiae. Tertio: Uoluntas eget harum virtutum habitibus : sed , uti proxime stensum fuit, potest eos suis actibus
comparare: non est ergo cur negemus inesse illos voluntati. Maior suadetur et quia voluntas magnam experitur dissicultatem in amplecte-do bono contra passionum impetus, adeo ut ijs non alliciatur solum,sed interdum quasi inuita rapiatur: iuxta illud Iacob. i. Qui 'etentatur, a concupiscenti ua
Alterum Scoti pronuntiatum ex eo ostenditur: quia ad cohibendas effrenatas appetitiones utriusque appetitus,tam irascendi,quam concupiscendi, ne rationem turbent,volum
ratemque ad se trahant, opus est habitibus , qui in utroque appetitu in- sint, &eiusdem actibus compare tur: at quod ii nequaquam perfectae
virtutis rationem obtineant, ex eo Astat,quia,ut paulo antea diximus, ineque electio, neque persecta liberis . . to , quas perfectae virtutis notio requirit,in inferiorem appetitum comveniunt.
Defenditur opinis D. Thoma, eiusque sectatorum.
DIuus Thomas in I. 2.q. y6.art. .& Caietan. ibid. Capreolus in
3. d. 33. q. I. ad argumenta contra I. concl. Ferrar. I. contra gentes cap.
9ι. Aegidius quodl.4.quςli. I 8. rus lib.3 . de Iultitia & iure,q. 1.are. &ali 1,aduersam opinionem defendur, qua hac assertione continetur: Fomtitudo &tem parantia non inhaerent in voluntate, sed in appetitu sensitiuo . Huiusce assertionis prior ParS Fundame- eo potissimuin iundamento nititur tum opi. apud D. Thomam: quia pro certo sta- nionis D. tuit, nullam potentiam indigere a- Thomae.
liqua qualitate , qua inclinetur ad . id, ad quod suopte ingenio Pro Pensa est: quo modo se habet voluntas
56쪽
nan ad bonum in commune; tum ad I quodlibet particulare bonum, Pr portionatum sup to ipsum extenti: cuiusm οῦ est,inquit,omnenum rationis,quod est ordinis naturaliv, &Proprium tali supposito, eique commensuratum. Cumigitur rationis bonum , quod cernitur incohibendis passionibus appetitus sensitivi, sit bonum quoddam ordianis natu ratis,ipsi expetenti proprist,
nec eius vires excedens iatret volum Izas non egeat habitu,quo in tale b rum ferat ur; egeat tamen appetitus sensitiuus,qui ex sua natura non ten,
dii in bonum rationis, utpote illius mensurana & captum exsuperas, sed in bonum delectabile. Dabitur nihi- Iominus in voluntate habitus iustutiae, quia haec virtus ordinat tam diate affectum hominis ad Bonum alterius; siquidem iubet reddere uni cuique suum. iQuod si quis opponat, etiam in tellectum inclinari ad verum; de t men dari meo habitum, quo primis
principiis assentitur. Occurrendum diuellain esse utrobique rationem,
quia intellectus non potest istri etiam in propositiones notissimas ,
quin in se prius extremorum species recipiat. Quare sicuti per notitio extremorum determinatur ad assenaticndun . neque ei susticit inclinatio Inaturalis: ita nihil mirum, si admittat habitum relictu ex assensu , quo m l us inclinetura at voluntas nillil intra se deposcit, ut propendeat ino iectum, tibi pi aedici Otaaodo commensuratum. Adde, diuertinia inclinandi modum utrique potantiς conuenire. Nam voluntas per inclinationem tendit quodammodo ex ita se in rem amatam unde eit,quod an inia magis dicitur cflavin amat. quam ubi ani- lniat at in telo ectus trahit ad se rem
in sint: in appetitu sensitivo, consi matur in primis testimonio Aristot. qui lib. I. Eth. cap. Io. ait forestudinem & imperantiam esse parthi
anim irrationalium, hoc est,ad -- petitum sensitiuum pertinere, Selib.
.cap.3. ex institum probat, has vi
tutes versari in moderii dis voluptatibus & doloribus qus sunt assem nes appetitus senstiui. Nec satisfaciunt, qui respondent, Aristi telemi melligendum de habitibus illis bonis, in appetitu sensti uoinhaerentibus,qui a perfecta propriaq. virtutis: ratione degenerant: nec sunt ii Iastixtitudo vel temperantia, quae in vi Otib cardinalibus censentur: P.Rinquam, satisfaciunt, quia fi Arili telas aliam temperantiam, aliamque fortitudinem in voluntate collocandas putasset, profecto earum meti nem in tradendis virtutibus Isset quam tamen nulli, fecit. Secundo prohatur institu tu hae ratio Cum virtus circa dissicile versetur,ve Aristoteles in x. Ethicommuni assensu docet; oportet illam in ea potentia residete,in qua dissicultas ad eius materiam pertinens viget: at dissicultas seruandi mediocritatem in passionibus oritur ex appetitu sensitivo, cutus actus sunt iplae passiones; ut satis indicant verba illa D. Pauli Rom.7.
His ita disputatis,cis utraq. pars controueisia admodum probabilis sit,libet tamen posteriorem defendere,quae magis Peripatetica esse ut c6- stat ex testimoniis Aristotelas paulo ante citatis, fateturque D. Bonauem tura in Dd 33 P -
cognitam. Vnde in hac inclinationix diuersitate fieri videtur, ut voluntas suo 'ita si pondure absq. ope adu militia habitus feratur per se in obiecta,de quibus antea diximus; iron ita veto intellectus. P.3lterior pars assertionis, videlice: quod fortitudo eil temperantia
inare rationes 'dirioris sentem' tiae hune in mUthim ex phran- dae erant. Ad primam, quae primum pr. unciatum .isende-
57쪽
re nitebatur icendum: et si libertas A eodem an etitu ad hoc munus praedi electio prici Persestius'. voluntari,quam appetitui conveniant, i meo suo etiam modo cadere in actus ppetitus sensitivi, quatenus mou tur a voluntate,& ei ciuili ob mula paret: idq. sat esse,ut eius habitus lectivus nuncupetur. Ad secundam respodendum eli: per eiusmodi actus non gigni in voluntate temperantiam aut fortitudinem, cum v Iun- flandum constituimus, proprie vim
Ex dictis facila quiuis intelliget , cum in Angelis non sint appetitus
sensitivi,non competere eis habitum fortitudinis aut ternierantiς:euic trarium admitti Mdicat Scotus, Obieci. g. in a.disi in .33. quaest. unica. Quod si quis obi, crat, Angelum oblatorem peratiae aut fortitudinis obiecto postasiis habitibus non egeat, ut paulo B se recte eligere quid esset acturus, de
ante exposuimus. Ad tertiam dicem eum: esto in bono rationis cotra insiti gentes passionum impetus utendo amplectendoq. dissicultatem sen-trainus 3 eam tamen disti cultatem noex ipsa voluntate , sed cx appetitus cnni tuo prouenire: ad quam propulsandam sat ell, appetitum opera laeneficioq. virtutum recte disponi ac mitigari. Falctur tamen Aristot ex hisce electionibus repetitis debere talium virturum habitus comparare. Occurrendum erit, eiusmodi soluti conditionatas eIectiones quas quidam in Angelis dari negans si denis
tur, non sat esse ad generandos earum virtutum habitus, qui non nisi
per actis sibi proprios gignuntur tii verbelici nequeunt, ἰbi deest ipsorum materia aatioque obiectiva inses lib. 7 Ethic.dum appetitus piaesi- C ordine ad subiectum quod operatur: dio villulum communitus non est,c cre voluntatem ad repugnandumeti r atis passionum nisi bus quali tate quadam, quae Continentia dici. tur: quae tymcn qualitas non mereatur absolute virtutis nomen set fi ad habitus itudiosos pcretineat) quia notam voluntatem firmat & corrob Iat, ut passiones oppugnet ac vincat; quain ut ne ab illis capiatur, sed inconstat autem deesse respectu angeis in
Non Moinde tamen desinent in Ita sentie atis eue post resurrectionem Prae- D. H. I. a.dieti habitias; esto in eo statu nolam q-67.M. I. possilit insurgere immoderatae pas. aliisque sones , quarum impetum debrant Iedi. in 3. cohibere: sat enim est, conuenire eis c33. appetitum sensitiuunt, nec alienam
esse ab eorum natura materiam ramaice ratiotiis sese contineat unde& D tionemque formalem talium virtu- cmatinentiae nomen habet tum prs. Erea, qtala non reddit voluntatem
simpliciter expeditam promptarnq. ad actiones studiosas quod virtutistito prium cst cima de tantum e er- eat S in adium prodeat,dum in a petitu vehementes passionum i m tus oriuntur, quibus voluntas disti-cile res illii: ijsuilina posea virtutum habitu edomitis de cohibitis, nullus iam est continentiae usus, sed illosia in multo languidiores voluntas apta per se retardat.
sit ad eam rationem,qua secundum aduersariae sentenisae Plo nunciatum nitebatur. Nec enim voluntati oecessiri; iunt habitus virtutum in ea in i domes, V refraenando motus ain
octi tu i si ilax di habitiis. quos in
tum, nec earum posse nionem dedecere felicem ii Iam vitam Omnibus bonis cumulatam: quin potius ad illius perfectionem magnopere requiri , cum unum e Potioribus appeti- tuum Ornanientis sint virtutes. Qua- In beatis propter erunt in beatis reliqui etiam erunt haia habitus moralium virtutums nec ir bitus mo- tantum , quorum actus ibi exerceri ratium vir poterunt. sed etiam reIi qui omnes: tutum.
E ante resurrectionem quidem illi,qui in animo lisrent;postea vero tum hi, tum reliqui,qui in appetitu sensitiuo insident. In quam sententiana lige quae scripsit D. Augustinus lib. 34. de Trinit. cap. 9 Beda ad capino. Exodi. Magister Sent. in .dist .i3. VAEIU by C., oste
58쪽
χλι diuisio inurum in intellectuatis
rithri ensis, Aristochi ,& Z nonis Cittici, qui unam tantum virtutem esse contendebant,variae multiplicesque virtutum non solo nomine , sed natura etiam dij rentium sectiones traditae a Philos oliis sunt: ab Aristotele passim in ii. Diis dedoet. Morat .a Platone in ii. de Repti, ab Alcinoo in Itb de eius mei. Plotino in ii. de Uirtvt. cap.I. Iamblicho in lib.de Myster. Aegypt. Porphyrio in lib. de occas. Theagen inagoreo in ii. de viri. Macrobio in lib.de Somn. Scip. Item a Scholasticae Τheologiae professoribus in a. dist. 27. Primum igitur virtus, ut iam suis pra attigimus, incommune sumpta, distribuitur in Intellectuales & Morales: docente Aristotele a. Ei:, cap. a.Virtutes intellectuales sunt pia in
intellectualium aliae sunt contem plativae, aliae practicae. Contemplatiuae, qua in contemplationa togniti ne veritatis posiasteιunr. Practicae,' raraein sectant, o in opus incumbunt.
- Π nris. Contemplativae sunt tres', ut Ei,c.3. Aristoteles tradit 6. Ethici capit.
-:cuiusnodi sunt haec: Omne t rium est maius sua parte: Si ab aequa-libus dianas aequalia, quae ne incalaequalia sunt. Seientia, ut ad illinguitur , ecthabit cis coηιλδ .,
Denique Sapientia est habitus eou-remptativus, erus quis inclinamν a I assturauum eonclusimibus necessu θιρ, primaso supremas causas o qualis est
Plataicae tres numerantur: nempe Arist. 6 EB synderesis .prudentia, &ars. Synde- thic. ca. 6. resis est habi us practicus , quo quisque D. Th l . P. redditurpropensus ad Uien rendum γυ- q. 79. ait. mis, O, communissimis hunc se mora- I A.
Iibus: quale est i llud: Bonum ampla. tendum eis alum vitandum. Item illud: Quod tibi vis , alteri facias: quod tibi non vis, alteri ne feceris.
Prudentia est νecta ratio vibilium: id est, actuu humanorum in nobis immanentium. Licet enim prudentia e C tiam externos actus rNat ; circa in
ternos tamen. Vnde cinni manant,
praecipue versatur. Ars Est rina ratio fimbilium Faectibilita vero appellantur, quae fiunt per actione transea tem in externa materiam: ut domus. Accipitur autem hie ars presse: alioqui etiam scientis, tam contemplattinuae,qua praeticae,artis nomine compreMnduntur.
Quod ad virtutes morales spectat, Lege Aris. D dieitur virtus moralis a more, prout lib. I. D. mos naturalem , vel quodammodo Morα. naturalem inclinationem ad aliquid agendum significat: talem enim inclinationem potentiis colarunt habitus viri tu moralium, quibus P cultatis est huiusmodi ad aetuli, pensio, quatenus facultas appetens, in qua inhaerentialias potentias adaia gendum mouet: ut explicat D. Th in
I . .q. 8.ari. I. tum vero, quia προ-
E litus ita in rem desideratam prope det, ut in eam quasi extra se feratur, atque adeo peculiari modo in eam inclinetur. Porro quemadmodu facultas ain Tn ex petenstest triplex; voluntas, appetia peritLrutus concupiscendi, &appetitus irarita ad has animis Itates in officio
cotinendas ornandasque tres OP
tet dati moralea virtutes , iustitii in
59쪽
voluntate, temperantiam in appetu Atu concupiscendi, sortitudi irem in appetitu irae. Quia si nomen viri tis moralis laxiori significato usu petur,hisce tribus annumer pila erit Prudentia: licet non in appetitu, sed in intellectu inhqreat. Iure autem iblis annumeratur, quod earum regula sit.& ad eius normam pisscripti nemque sitos actus componant a petitus, quoties ex illatii trium vi tutum habitu operantur. Tumquod Bperfectio prudentiae non absoluitur intra fines intellectus,antequam reis
clitudo in appetitu inveniatur: quidquid in aduersam partem scripserit
Scotus in s. d. 36. q. i. Dicuntur auis Quattu rem hae quattuor vir ulcS Car in se virtutes les: quo nomine eas appellauit tacardinales. rimbrosius ad cap. 6. Lucae,& D. Hi ronymus ad cap. i. Matthaei: propterea quod ut forcs cardinibus; sic illisomn is morat is v itae hon e li as di lati- Cctitas fialciatur. Lege etia D. Ambrosium in lib.de Parad.c. s. D. Augustinum lib. II .de Civit. mi, cap. 2 l. D. Gregorium lita a. Moral. cap. 3λS Philonem lib. I. Alleg. ubi quattuor Paradi si fluminibus totan, tetrani intersecantibus comparant has quattuor viam des, quς uberrimis fluentis honestarum actionium vitam nostram irrigatu.
Remotio, iis quae diximus non obstat, quod Dobiectis D. Augustinus in ii. de Moribus E
cles. p. I.f. assirmat, quattuor virtutes morales nihil esse aliud, ni si amorem recte compositum uaec quod lib.
as .de Civit. λ'r,cap. 2 a docet,vcram virtute mcne ordinem amoris 2 quibus verbis omites vi mites in appetim, ad quem amor pertinet, videturco ituere Nec enim aliud indicat, quam virtute 3raestare, vir
ω amemus: siquidem qui Equis virtutum praesidio septus est, &ex
De et irratis diaributione in acquisitiat
Solet etiam virtus late accepta in Acquisitam & Infusam diuidi.
Virtus acquisita , est qua aras ac iabus eo aratur. Insus aqua non aer ιλritur nactris MLMusseda Don infundiatur. Sciendum vero eit,ex D. Thoina in I. L. quaeis v. art. . duplicitet habitus dici infusos: per se, vel per a cides. Etenim qui nolitas actibus ac, quiri possunt, & tanae diuinitus tria buuntur, per accidens infusi vocantur: cuiusmodi fuit scientia, Adamodi Salomoni munere cflesti cocessar pii vero ia on a i i ter, tuam diuinari fusione adipisci queunt, infusi per se
Versatur autem in disceptatione, utrum aliquae sint virtutes morales per se infitiae. Negat Durandus indistinct.33. quaeli. 6. Arg mas eadem disi. quaest. i. art. i. o. hamus in . qtlaeit.3. art. 3. in eand que partem magis inclinat Scotus in I. dist. quaeli. I. at tic. 3. Oppositum ta- Dari xlammen asserendum elicum D. Thoma tes mora-ini. 2. quaeli 63. art 3. Caietano ibid. las per ae Capreolo in 3.diit 33.quaest. 1. ali Ji- infitiatique compluribus. Cuius sententiae veritas paucis concludi potest hunc in modum: Virtutes morales acquia sitae versantur circa medium , PCr. mparationem ad rectam rationem
regula inque humanam,& in ordine ad ultimum fitiem naturalem. Atqui in ordine ad supernaturale in finemia secundum diuitiam regulam, spremedium aliter itatui oportet multa enim fiunt respectu beatitudinis supernaturalis: quae non ita talent, si naturalis dunta sat beatitudinis ratio haberetur. Igitur necessario pr
. ter virtutes mor les acquisitas , quae cum naturali finc regulδ q. tiumma : imoportionem tabent, da idae crum
60쪽
Dilutio ar satisnesunt adirersarii, dum A immediate non autem respectuali
gut ii ad inquiunt, ad hoc praestandum fatessi rum obiectorum, quae ad eadem Maia uersarii se charitatem ita fusam , a virtu- titudinem referri oportet. reporum. tum actus imperentur, &4umen fi- nendae erunt aliae viruites eius indei, quod ostendat quonam pacto ii ordinis cum cliaritate &fideirmn elici debeant, ut ad summaturalem deque infusq:quibus homo tanquam finem accomodati sint Etenim vim idoneis& persectis in lirumentis v-tutes Theologicae , , cum habeant, ratur, 3e pro dignitate priuatim a Deum pro obiecto, ordinant homi-l que ex ossicio in supernaturalemnem ad beatitudinem: respectu Deil beatitudi mordinetur.
Nunc de sinzidis virtutibus mo
ralibus differendum erite ac primilm de Prudentia, quae inter eas principem iocum obtinet: tum quia residet ilicintellectu , qtii appetitu nobilior est ; tum quia ca teras regit. de D. Urcgorius lub. Σ. in Erech. hornit 21. docet . alias ulrtutes, nisi quae agunt Pi denter Mgam,virtutes esse nequaqtiari osse: re Plato virtutes omnes ad prudet iam reuocabat, illasque sine sui ius praesudio quasi Dadali italitas sollitas, su-mces, scinitabile esse aiebat. Di- putat autem ue prudentia Arilio teles 6 Eth. eap. s. D. Augustinus cap. stobaeus 4. Plutarehus in lib.de Fortuna. Ciser. 3. & 4. cero lib. .dem. D. Thomas in a. v. aquaei T. igitur prudentiam communi Philosophorum assensu hunc in modum
Dicitur habitus vera age- tradit D. di,id est vetus: ut rei;ciantur non so- Atig. I.lib. luna habitus perpetuo falsi, tu se de Lib. a modi est error sed etiam id,quimn te 2 bi .c. 33.&dum in falsitatem ii Rurrum, ut pi- Ii. M.quae. nio & suspicio. Dicitur agendi, '. 3 I. id est .adactionem diricens: ut exel. D. Hier.addantur non modo habitus contemis I. c. epist. at tui, v. g. scientia & sapientia, qui ad unes.sala inspectione veritatis contentIsint, nec ad actionem praxinue diria C gum uti sed etiam ars,qus licet habi-Lus verus sit, non est tamen habitus agendi,id est,ex eorum numero, qui . in interna actione versantiar sic nim actio eo loco sumi deoet sed faciendi; hoc est, qui in effectionem
siue externum opus incumbunt. A ditur, circa ea quae homini bona vel mala sunt: ut remoueantur nonuulli habitus, qtii licet veri sint, uec imma nentes actio nes praecipue speetent a non tamen humanarum actionu probitatem cura ut, ut Dialectica ident inpruden iae munus est, ut Pori quaere te vivent si rationem tradit,& quid soriendum amplectendum-HEx praelibit.