장음표시 사용
141쪽
lic consistamus, admonet nunc quid facere nos oporteat, ut hoc obtineamus:dicitque de bere eum, qui hoc sibi proposuit, studetque nancisci medium, primum quidem abire, seiungereque se ab illo extremo, quod magis medio repugnat, aduersaturque; id quod etiam commemorat Calypsonem Homericam suesisse Vlyili: cum enim per medium dii in valde periculosorum scopulorum naui traiectitrus ellet, idest Sc)llam, atque Charybdin; iussit illum cursum tenere extra fumum & fluctum, vitareque rupem, in qua saeuitis illud monstrum insideret: indeque impetum ficeret in praeteruehentes, ac naues absorberet. Non unum autem hoc loco animaduertendum est; sed plurat primum memoriae peccatum este auctoris : neque enim Calypso fuit, quae Vlyssem erudiuit. & quomodo declinare cum socijs malum illud posset, docuit, sed Circet de nde neque Circe ipsa haec verba apud poetam edidit, sed Vlyiles, exhortatis remiges, ut magno animo essent, sper rentque se saluos & incolumes inde euasuros,ut consilium ipsius iecuti, e grauioribus malis exierant: Nam quod interpres Graecus ait; haec Homeri verba elle. admonentis Vlysi sem , & falsinin & ineptum est; Quanta autem apud nos auctoritas eius esse debeat, hinc intelligere licet; quod rem apertam ignorauit, & quae fallere non poterat, si scire curasset; sed ille etiam peccauit in eo,quod putauit per fumum & fluctum accipiendos esse ambos scopulos, cum eorum tantum alter intelligendus sit, qui magis periculosus seret: hoc enim construit sententiae Aristotelis, qui praecipit, ut ab extremo illo nobis caueamus, quod Acilius nos in flagitia & scelera abripere potest : & a medio, virtuteque dimouere. Vt autem noster dux & auctor sapientiae,apte, atque eleganter usus est hae poetae sententia; ita Porphyrius Tyrius in primo eorum librorum . quos scripsit de non vescendis an mantibus,cum multa exposuisset bona;quae secum adfert tenuis victus dixit etiam ipsum, huc respiciens, ίαι καπνου, αὶ κ κυς corporis nos liberare.
Quia igitur medium adipisci valde arguum est ecunila nauigatione W aiat,
minima malorum sumen a sunt : hoc autem continget maxime hoc modo , quem diximus.
I u quo potissimum nobis laborandum sit. declarauit. & quod In pr mis optandum i verum
nune addit,quia medium nancisci valde dissicile est minora de malis nobis sumenda sunt,&ut aiunt, secunda nauigatione utendum est: quod impetrabimus, ut fguificat, ii viam. quam monstraui secuti fuerimus. Pervulgatum autem prouerbium est. δErae rex δε quod se expressit Horatius,cum cecinit: Nunc retrorsum Vela clare,atque iterare cursus Cogor re-- lictos: ipsum etiam usurpauit Plato in Phaedone .
Attendere autem oportet,ia quae is quoque magis proni sumus rati enimia alia magis parati natura sumis hoc autem cognitum nobis erit e voluptare, O Ltire, qui nascitur in nobis: in contrariam autem partem no et 'sos Amabere oportet si namque multum nos abduxerimus a via,quae ducit a peccata, ad medium veniemus, id quiasciunt, qui dissona ligna dirigunt.
opon TERt etiam nos inquit v dere, ad quae natura procliues sumus. & In quas culpassaeite d. labimur,quod posterius est duorum illorum , quae nobis dedit, locumen orum: neque enim euncti mortales iisdem cupῖdἱtatibus tenentur; statimque a teneris ann propensi sunt ad alia studia, quod quia sallere aliquos pollet docet quomodo id cognoscenduit tundiciaque fatis certa monstrat huius rei illa autem sunt, voluptas, & dolor; quae comi tantur hIs iactis: ne igitur delabamur paulatim in maiores culpas, operam nobis dandama esse
142쪽
In II. Librum Arist de morib. I 13
esse inquIt,ut nosmetipsos inde abstrahamus, conuertimusq; ad alia studia: penitum; diuersa, quamuis etiam ipsa viiij s acinia sint,quam rationem si secuti erimus, inquit, abduxerit nusque nos a peccando, ad medium, domiciliumque virtutis veniemus. Simili etiam praeceptum hoc suum illustrare voluit veritatemq; ipsius oliendere, quod ante oculos positum est,frequentaturq; magno consensu hominum: qui enim inquit, ligna quaepiam tortuosa, perticasque dirigere volunt, idem faciunt, flectuntque in contrariam partem.
In omni autem facta maxime cauere oportet, quoLucundum est, O voluptaram i am: non enim integri existimamus de i a. Quomodo igitur proceres illi a secti erant erga Elenam: ita quoque opus eunus animatos esse erga το&ptatem omnibus , temporibus ac factis illorum vocem adtangere ita enim a no- ιιι Esam dimittentes, minus peccabimus.
PR An c a P I T nobis, & hoc, quod in vita puriter degenda, omni tempore magni momenti est, ut in primis caueamus omnem rem valde corpori iucundarn, ac voluptatem denique ipsam, etsi non omnis voluptas detrimen Osa est, parereque nobis potest magna incommoda, ut qui disi in uere malum a bono pollet, non iuuaretur sine periculo, sed quia hoc facere admodum difficile est, cuius rei causam affert. Non enim inquit existimare de ipsa postumus integri, atque incorrupti: a teneris en in annis illa irrepit in sensus nostros; dul- cedi neque sua nos deprauat, non aliter atquς pecunia ac dona accepta iudices in foro nonsilium recte causas iudicare: hoc enim significare voluit auctor verbo illo ἰδίχας . Iubeti itur nos sequi consilium senum illorum prudentium: principumque ciuitatis quos Priamus prope se habebat, cum, gratum facere , Diacereque Helenae volens, una cum ipsa ascendit in muros Ilii laudata enim illi forma Helenae, specieque corporis ipsius in caelum data, pronuntiarunt tamen illam esse dimittendam, ne sibi, liberisque suis noceat: Eodem igitur pacto nos a nobis dimittentes voluptatem,& suis se finibus eam tenere iubentes. mimis peccabimus. Quod ad voluptatem facit quam elamat auctor nobis in primis reformidandam , idem de ipsa existimas e Archytam illum Tarentinum, doctum , & probum vitam, notum est: litteris enim id mandauit M. Cicero in libello ae senectute: dicere enim illum solitum, narrat; Nullam capitaliorem pessem, quam voluptatem corporis, hominiri bus a natura datam: pcrgitque enumerare mala, quae inde nascerentur.
Haec igitur facientes, ut summatim d - , maxime poterimus messium consequi. Ei cile autem fortasse hoc γ maxime in rebus singularitus nequeenam facile est definire, ac di tinguere quomodo, O quibus, oe propter
quas res quanto temporis spatio irascendum eur etenim nos quoque aliquori laudamus eos, qui minus in hoc faciunt, lenes jsos vocamus e aliquanssi autem qui grauius commouentur, virili animo praeditos alicimus.
CVM plures vias, rationesque monstrasset, quae prosunt medio consequendo, tamquam concludit praeceptionem hanc, quam a se summatim traditam ei te ait dicitque si haec d cumenta custodita suerint, auxilis multum ipsa ad hoc allatura; futurumque ut medium idipiscamur: cuius rei difficultatem rursus praedicat: praesertim cum ventum est ad sin
143쪽
gularia facta, In quibus hoe potiri magis arduum est,id quod ipse unius permotionis exemplo declaraimeque enim facile est,inquit, definire M statuere, quomodo irasci oportet, ecquibus hominibus, qui vis fuerint nos despicere, dc propter quas iniurias eodemque Pa- o, quanto tempore iram in pectoribus noliris tueri debemus. Testatur elimi, qAod valet ad idem fgnificandum, varietatem nostri iudicii, solemus enim modo laudare eos . rui minus irascuntur, quam videtur contemptus ille novi postulare, vocamusque hos nes, ac mites: alio autem tempore, qui valde iustensen appellamus viriles: ossiciumque hoc ei te honestorum virorum affirmamus.
Verum qui parum di Dedit a sede, in qua laus posta est, non situperatur L ne versus magis, siue versus minus,si ire qui plus hic enim non fallit.
Hoe addidit ad nos eon landos.& In studio medij indagandi retinendos, ne deterriti diruficultate quam praedicauit, ipsius consequendi, laborem illum sugeremus; est enim qui parum discedit a vera ea sede,in qua laus, commendatioque sua est. non vituperati, sue versus magis pergat, siue versus minus gradum sistat: contra autem, qui plus quam ferri potest, inde ieiungitur: huiuscemodi enim omnem fallere nos non polle, culpaeque magnae
Qui vero usique adquem terminum,m quantum stuperandus sit,non est e te oratione definire, eadem ratione qua neque aliudquippiam eorum, quae seu sensium cadunt: huiuscemiai autem res sunt e numero singularium: ex: tim ii si arum est posita in sensu. Quo igitur expositum H tantum declarat, medium habitum omnibus in rebus laude dignum esse declinare autem oportet, aliquando quidem versus exuperantiam: aliquanda autem versus paucitarem: ita enim facillime conseruemur messium, quo rectum eis.
Si e Nipie AT idem in hoc contingere quod in superiore loco usii venit imperiteque, at que iniuste eum facturum, qui postulet termitium tibi tamquam monstrari, quo liceat excurrere ; itidemque alterum, qui ad medium non perueniat sine laber neque enim vcrbis hoe definiri posse; quemadmodum etiam nihil eorum, quae sensu percipiuntur: in his enim omnibus rebus, quae singulares sunt, veluti etiam in sensilibus . existimatio est sensuum, non orationis, ac verborum. uod vero adiungit, huiuscemodi est, operam, quam in hoc posuimus, vim hanc, & potestatem habere: laboremque nostru ni aperire:ae rate- lacere . medium habitum eunctis in rebus laudem nancisci, rectumque esse aliquando ad nimium, superioremque sedem declinare:alio autem tempore ad parum, atque inferiorem pro ut natura terum earum; ingeniumque nostrunt, quod si praestiterimus inquit, ita medium, virtutemque adipiscemur.
144쪽
IN III. LIBRUM ARISTOTELIS De moribus ad Nicomachum
V M In praeterlto prox imo libro disseruerit de virtute gen rati iii, otiumque ipsius ostenderit, vinaque eiusdem ae pote statem, inuolutam abditamque in hoc nomine, aperuerit; nec non singulas descripserit,& tamqua in tabula breuiter ad umbratas nobis ante oculos posuerit, in IlI. hoc accuratius ipsisstradere cogitat, expositis prius non nullis, quae requirebat plena & exquisia rerum cognitio, & sine quibus obseura de plena quaestionum fuiss)t ipsarum exposit o: Illa autem sunt praestantia act onum, quae a vir ut e proficiscuntur. Cum magni igitur mometi sit, in iactis hominum existimandis, ta praemio aulpaena compensandis nosse sponte ne ea gesserint, siue inuit idc coacti; primum de hoe disputat:huiuscemodiq; alia exponit, quae plurimum adiauant exquisitam harum rerum perceptionem ita autem Orditur principium huius praecia. ae,Vitaeque nostrae mirifice utilis virtutum cognitionis.
ta ac virtus igitur circa perturbationes , mactiones versetur, at in his, quae stome suscipiuntur, lavd s, ac vituperationes exictant his autem , quae inviti homines faciunt, ignosca
c v M virtus versetur eircIter permotiones & actiones nostras; atque In his, quae seonte Aiacimus, existant & laudes, & vituperia, quae conueniant sactis illis:contra autem nis quae non sponte gerimus, sed inuiti s improba fuerint, Ignoscere homines soleant, di aliquando misereri auctores eorum qui rem turpem sibi aut detrimentosam aliis administrare, autessicere coactisnti necesse inquit, videtur est. his, qui praecipiunt de virtute Tac vitio,
145쪽
definire, ac latuere, quid tu id,quod sponte geritur ab hominibus: itidemque quod in Inime stonte, ted nolentibus , ac recusantibus.
Prodessaut . ,s, qui scribunt leges, a bonores, praemia,nec non ad
t identur autem ab inuuetecta esse, quae τι a bibita, propter ignorationem sunt.
D O c x T duobus modis emet aliquid, quod qui praesti texit siue perpessus sum purgari pol sit: seque excusare,quod inuitus fecerit,aut tulerit: primum eorum est si probare potuerit. sibi vim adhibitam: alterum autem,cum affirmat, se iit trucientem sectiletagnoralleq; te rem illam legibus vetitam, ac culpae amnem esse:primum ait:cni doce' cuia nodigitii Ju 'rum. idest quod aliquis gesterit inserior viribus, & qui resistere valentio non Poru rii.
violentum autem ess is, cuilis initium aliun e proficisiitur: talei est xl nihil adminiculi ipsi ferat qui agit, aut flatitur . veluti si emus aliquo forte , siue homines is, quorum potesare sit.
Vio xxv TVM est inquit faciuntnculus Initium aliunde natum est, atque extrinsecus prosectum , cui condicioni addit alteram hanc, ut initium hoc ipsum ext in secum, tale iit, ut nullam in partem iuuetur, adminiculique aliquid accipiat ab eo, qui inuitus facit aut i Piet patitur, quod,ut planius apertiusq; redderet, raquam exemplis illustrauit: inquit enim veluti . si ventus quempiam aliquo asportarit, siue homines, in quorum manu , de potestate seret: nam quod ad ventum pertinci, cilicere hoc ipsum aliquando, impetu suo, certum est, ut cum fabulae Graecorum ferunt, aquilonem Athenis Orithiam sustuliste, ut ventus ille suerit, non mortalis aliquis, aut Deus. Goti δελαιοκύ. et e sic o .a yὰηπλον ri. δον cim μορς π α - - πιάσnoim cora, ei Occ. H. ἰων, η r, sit οπς ues, ro: οἰ
Quaecunque autem propter metum maiorum malorum , siue ob hones rumaliquod aguntur: veluti si tyrannus tuleret turpe aliquod agere, cuius In manu
forent parentes, ac sileri ,proposita con icione , N si fecerit , alui illi sint, si
nen fecerit, moriantur, controuergam res hale virum haec ab inuitis Iti f-
se balenda sint, siue a sponte facientibus. miscemodi autem quippiam O
146쪽
In III Librum Arist. de morib. i i
venit in iis Hum, quae sium, orta tempestate: simpliciter enim nemo flantes abjcit merces: salutis utem suae cause, ceterorum,cuncti, qui semie mentis sunt. '.
Ex ei par quaedam quae parte aliqua sui ab Inuitis fieri videntum, parte veri, alla a volentibus ac sponte facientibus: quare pura non sunt, neque unius generis, sed mixta ac temperata ex duobus; inquit igitur. Quaecunque vero ob metum maiorum malorum geruntur improbe, ae turpiter, sae si eo tempore, quo geruntur foeda sunt,ac maculosa: unde t men postea emergat laus gloria: intelliganturque eo consilio gesta futile, siue tolerata . non certa sunt,sed dubitationem In se habent quomodo vocari debeant, estq; de illis controuersa non paruar quae autem illa sint. exemplo declarat, fingitque quiddam. quod rem ponit ante oculos. veluti inquit,si Tyrannus imperaret alicui, ut rem turpem plenamque uagitii faceret,qui tyrannus in sua manu parentes eius, & liberos haberet, serretque conia dicionem hane. vi s facetet, se dimicturum: s recusaret, se ipsos obtruncaturum de his inquam disceptati potest, cuiusmodi habenda sint. Adiungit autem huic exemplo alterum. quod priori sinite inquit esse iidem en m usu venire ait in laetiiris,quae a nautis, tempestate oppressis fiunt in mari: simpliciter enim inquit, & nis unam tantum illam viam videret
suae salutis, nemo merces abuceret: vi vitam autem suam,ae sociorum tueantur omnes,nisi Prorsus amentes sunt.
ncixtae igitur sunt huiuscemodi actiones: similes autem m/gis sunt iis,
quae Ponte aguntur: expeten ae tramque sunt tune, cum aguntuν finis autem
inionis flectandus est e tempore: σ quod Jonte fit igitur , σ1uοἱ ab inuita,
dicendum et ex eo tempore, quo agit. agit autem Ponte sua principium enim moeni corporispartes, quibus utimur tamquam in Dumentis,in tuiuscemo-
Eliationibus ni o positum est: quarum autem rerum in i o principium eis,ini o etiam cragendi issa, oe' nona nili eis: sponte igitur huiuscemod omnia aguntur: simpliciter autem fortasse ab inuitis tecta existimanda sunt: nemo
enim per se huiαscemodi abfuid sibi faciendum sumeret.
9 1 o sentiat de huiuscemodi factῖs ostendis, quae sane non integra esse, neque unliis generis fatetur: similia tamen illa magis esse iudicat spoute administratis , quam ab inuitis gestis; quia eo tempore, quo gesta sunt, expetenda prorsus fuere; contrarii xque rebus a leponenda : quis enim non magis caram habet vitam, quam rem ac pecuniam finis autem actionis omnis statuendus est ex tempore M opportunitate ; quare spou te factum aliquod te ab inuito,ut reliqua,& ipsum a tempore, quo agit, denominandum:quo certe tempore sponte, volensque iacit. Verum autem hoc elle eonfirmat tamquam a signo : initium enim mouendi membra, quibus utimur tamquam instrumentis, ad ea quae e sicere volumus peragelida:quaeque huiuscemodi factis accommodata sunt, in ipso manebat; qnorum,utem principium in ipso positum est; in eodem manet, positumque est. illa gerere ac non gerere sine motu cerie pedum,cum accessit ad illa onera: ac sine opera manuum cum sumis
psit ipsimumquam laetiira illa mercis facta esset. Post hoc definit ipse, statuitque, quomodo haec sint accipienda, quod tamen sinplex, apertumque non est, sed var atur temporibus & quas mutat naturam; pii igitur haec, huiuscemodique omnia, sponte gesta dici de- here ea de causa. quam significauit: simpliciter autem, & antequam timor ille periculumque urgeret, ab inuitis administrata habeti, vocarique debere . .'
147쪽
In huiuscemodi autem actionibis aliquando laudantur etiam,cum turpe a- .
liquoIaut plenum doloris perpes fuerint,vi res magnas, prae aras rant sivero contra, vituperantur : perpeti enim turpis ima facta ob nullam hon
rem, aut modicam, culpae a ne Hr.
V s v venῖre aliquando dicit in huiuscemodi factis,qualia sunto quae modo exposuit, mixtaque appellauit, ut auctores eorum factorum laudentur, eum scilicti perpelli fuer ni rem aliquam turpem siue molestam, & quae inurat dolorein magnum, ut moliantur rem rigentem, de praeclaram consiliuin autem hominis atten/itur,linis lis non principium, Δ atio 1 viam illi aperuit ad rem eam gestam 3c sine qua labe ac dedecore suscepto, no potuisset e ficere, quod in animo habebat, videbatque mirisce mortalibus multis prosit rum. Non probo autem opinionem, iudiciumque Ar ropuli; qui putauit m a. hic valere non turpe,quae certa notio est huIus nominis, sed s. rdidum existimans, nullo paeti, huius eemodi aliquid recte umquam, de cum laude geri posse; in quo errat,& contra doctorem suum sentit; qui profecto noc ipsis in loco docere hoc voluit: & loeum aliquando liabere testaturi xempla autem y rile no possunt, quae hoe declarant. Duo aute haec quibus ustis est Crne cus interpres,Zopyri inquam Persis,& Vlyilis Homeriei, non sunt exempla prioris doci menti sed posterio i is rationismeqqe enim quispiam condicionem tulit Zopyro, ut perpeteretur maculam vitam aut ignominiam, si vellet evicere. quod honestuin putabat eodemiaque pacto Vlyis,si vellet praestare id culus desiderio ardebati sed exempla sunt polieriotis moniti ac praecept quo docuit Aristoteles concedi etiam, ut aliquis doloris, ac dedecoris multum in se accipiat,ut honestum aliquod facinus,ae plenum dignitatis moliatur; veluti Perses ille, qui se de tinauit, naribui atque auribus sibi amputatis, faciemq; male mulca- iit, ut ad exitum perduceret Olliatim consilium suum 4 vlyss es,qui se desidendum praebuit procis uxoris plagasq; mullax ab improba illa iuuentute aequo animo sustinuit,ut sa-cilius tess imponeret, & tempus veniret vleiscendae tantae iniuriae. Adiungit autem, si contra fiat,minimeque hoc seruetur. vituperar; illos, qui rem turpem fecerint, non prososto sibi hoe honesto fine: nam si pusillum bonii aut mediocre etiam inde nasceretur, nullo pacto huius emodi quippiam temptandum putat neque enim pollet ipsum exilitate sua delere iam acceptam maculam,& fidem lacere,illum, qui secIGob publicam utilitate secisse.
Fropter qua am autem res, laus quidem non gignatur auirum i arum, ignoscitur autem cluando propter tales rogesserit aliquis ea, quae minameopre
tet,1uae humanam naturam superant, oe quae inueniretur nemo,qua toleraret . .
Ex TAnx alia quaedam facta ostendit quae & Ipsa principium habent odiosum t re,vi ae bitror, triste. unde sane non proficiscitur latis; quamuis aliquis in ipsis se non inhonesthsesserit: eis par non fuerit illis malis tolerandis ; sed cesserit ipsis vincique se palliis fuerit, ob infrinitatem nostri eorporis nam si serrem se in ipsis praebuerit, contempseritque tormenta, cruciatusque, ins nitam qitandam laudem adipiscitur ut contigit Zenoni Eleatae, qui perpellus est omnia potius quam socios delendae turannidis indicaret & Anaxar cho Democritici; le quo M. Cicero eodem loco eum summa ipsius laude locutus est: Duobus autem his merito addi potest Theodorus Syracusanus : qui & ῖpse idem praestitit . ut narrat T. Liuiui In XX IIII. libro, quem inere sibilis sortitii sinis, constantiaeque futile declarat; non tam magnitudo an lini ipsus, quam iudieium, quod de illo secerant foet qui consilli qui fuit ipsa eum seirent eum acerrime torqueri, nihil de se timuerunt: in pu bl eoque semper vertati sunt. Qui 'Itiit, si uos hic signῖseare voluit Aristoteles , enum etandus in his non st,eis,ut illi, laudem non adipiscitur,disnus tamen putatur, cui honitanes igno. anti. E
148쪽
In III. Librum Arist. de morib. II '
Quaedam aut fortassesunt talia, .nusta conditisne moliri aliquis ea,egi debeat, sta metu optandum sit mori, eum maximos cruciatusperpessus fuerit: etenim Euripida Alcmonem, ria cuti reficiuntur esse, quae impulse
runt . N matrem necaret. 1 et s a quod aliquando emergit ex facto aliquo Improbo ac turpi, delet maculam, & foediatatem illius facti:conuertiturque in laudem, ac dignitatem, perpetuum tamen hoc non esse significat, ut violari, macularique nos pati semper debeamus: sorori enim quaedam esse inquit adeo nefaria & conscelerata, siue adeo foeda, dia dedecoris plena, ut mors potius optanda sit, dc aequo animo perpetienda. veluti nobis Christianis prodete pietatem no-uram, interficere Parentes; siue etiam de maculis corporis , si proposita esset graui de honesta viro turpis admodum condicio, si vellet malo aliquo liberari, exempli gratia. pati se, ignoininiae causa, constuprari, valde autem similis est huic loco ille, de quo quaesiuit M. Cicero in extremo primo libro de ossicijs: Non arbitror igitur. me mile operam positurum, si eum hic collocaro, ut accuratius . oc sententiae ipsius.& exemptu conserri cum hisis pollini. Locus vero est hic. Sunt enim quaeda partim ita foeda, partim ita ct igitios ut ea ne is conseruandae quidem patriae causa lapiens facturus sit. Ea Posidonius collegit permulta. is sed ita taetra quaedam, ita obseena,v dictu quoque videantiri turpia. Haec igitur non suis scipiet quis reip. causa, ne resp. quidem pro te suscipi volet,& quae sequuntur: pse confirmans quod inquit,dixit oportere ea magna, de atrocia este; n quae Alcmaeon apud EuripIdem protulit, cum se purgaret,quod matrem obtruncas let,leuia atque inania fui ire:nec taαti ponderis, ut liberarent ipsum tanto scelere, de graui culpa matri eld j. Non est omninocratum,cum fibula haec perierit,quae causae fuerint, quas ut insulias, ac rIdiculas no probat Aristoteles. Apud interpretem Graecum tamen leguntur duo senari j eronuntiati ab iapso Alcmaeone, quibus narrat sibi madasse patrem Amphiaraum ut hoc faceret: addit pollea interpres ipse,grauia mala eundem filio imprecatum fuisse,nis sibi paruisset, idest iterilitatem telluris , orbitatem; quae non video, quomodo tenues, leuesque causae vocari hollint:satis enim mihi iustae videntur; Primum enim obtemperare patri pium est, Pr tertim cum merito ille, iureque bono potuerit insectari saeram uxorem.
Di cile autem ea aliquata. existim e quale pro quali eligendum sit: σ1uid pro qua poperiendum.
MON TOT scopulum magnum, quem vitare arduum esse testatum, cuius etiam dissicultatis causas adfert:esse enim inquit interdum diissicile, existimare, & In animo suo statuere, quale pro quali sumendum iit, idest rectum ne sit moliri aliquam rem turpem, ut conia sequaris hoc laudis,ac boni:opus enim est ponderare ambas illas res,& aestimare ipsas accurate. Contin*it autem aliquando ambas eas pares, de aequales inter se esse , atque ita similes ut no facile discernatur, utrum eorum eligendum sit. vi autem ἰn honesto aliquo secto aggrediendo hoc aliquando nos dubios habet, ita etiam in malo quopiam subeundo, asperpetiendo idem nos sollicitat,an deceat ob paruam laudem & utilitatem, quam inde consequi quis Pollit tanto dolori, de Periculo, vitam suam exponere. Huiuscemodi quaedam lis, de controuersia videtur futile apud Euripidem in Hippolyto, inter Phaedram , & nutricem ipsius:cum impura femina hortaretur ipsam, ut amori indulgeret, de postquam aliter illi malo,quo vehementer premebatur, medicῖna fieri non poterat,ea ipsa, quae sola esset, uteretur, quod facere illa recusabat;ollendes ea,ad quae se impelleret turpia esse, quod non inficiabatur lena, affirmans turpia illa meliora esse consilijs honestis.
149쪽
ia o Petri Victorii Comme it. l
duum L eilius est permanere in his, quae statueris: plerumque e-
iam, expectatur quae eius nerassunt,quod inurit Iolorem quae autem πωροι ratem imponunt, turpia i e laudes, ετ vituperationes comitantur illis, Ps-
xurum se cui , siue non siuerunt.
A ni v N e ix Aristoteles etsi hoc difficile est, dissicilius tamen, de durius esse permanere in
proposito,tuerique sententiarn,qiram veriorem duxeris, S non imbecillitate animi mutare consilium: hoc autem usu venire inquit, quia plerumque quae expectantur, in teque casurx esse intelligis, si constat esse volueris, inurent Trauem acerbumque dolorem quae vero sustinere iuberes,&aequo animo pati,iucunda tua ui sunt ethcientiaque voluptatis: facilius autem mortales illecebris voluptatis deprauantur, patiunturque se aduentu earum abduci a vero, quam dolorem ferre in animum inducant, α sertiter ipsi res stanti vii dein extremo addit, laudes, & vituperationes nascuntur: nam qui vinci se a voluptatibus palli sunt,vituperantur; qui verb rtiter ipsis restiterunt laudantur. Non video autem,cur tantopere debuerit Lambinus,vir docti illimus hanc lectionem despicere, & ineptam, corru piamque appellare, quae prorsus recta est, δc ab omni vitio vacua: certe in omni vetusto,& fideli exemplari constanter permanens: ἰναι κittam enim appellat Aristoteles quae proponuntur honelio , & graui viro ab iniusto aliquo, & saeuo principe ciuitatis, vinietueorum atrocium malorum impellant ipsum ad ignominiam aliquam subeundam, cu iis
modi est illud, quod M. Cicero pluribus locis vocat; saltare in sero, aut maius aliquod do decus suscipere . Tiae Arrilat, e Στέον si α,ζα inde sine, omτ' ιυν malam πῖς 1κπς η u o Qeατ-
. Qualia igitur,ssicendum es, violenta, an simpliciter quidem, cum causa fuerit in his , quae sunt extra posita , ct is, qui agit, adminiculi nihil is eam
rem fraebet: quae autem per se ab inuitis geruntur: nunc vero σ pro bis xi- ramis eapetenda, oe quorum principium manet in eo qui agit: per se quidem aguntur ab inuitis nunc vero, m pro his conseyum is lote aguntur magis autem similiasunt rebus Jonte administratis in relus namq singularibus actiones manent haec autems integuntur qualia autem pro qualibus sumere oportet, non
est facile assignare: multae namque disserentiae sunt in rebus singularibus.
Vin Ax Aristoteles fieri posse. vi aliquis scire euperet, quaenam facta sit quae merIto vocari debeant violenta, praesertim cum illa sint duum generum,quorum virum simplici ter tale est alterum autem mixtum e duabus contrariis inter se rebus Exponit autem prius quod totum,omniq; sua ex parte, v lentum est; esseq; dicit ipsum, cum causa eius facti ex re aliqua extra posita,fluxerit; illeque qui facit nihil iuuerit factum ; atque adiri niculi aliquid ipsi praebuerit quo explicato transit ad alterum explanandum diceris. Quae vero per se atque ut talia sunt,ab inuitis geruturi eo vero tempore ac pro talibus malos declinandis, expetenda sunt, rigoque eorum manet in eo qui agit per se inquit. ab inuitis auunturiir deque appellantur : nune vero & pro vitando quopiam magno incommodo libenter, ae sponte fiunt, & sane sti ha haec magis conuen Iunt superioribus illis. quae pura, integraque sunt, quod ratione concludit, assii mans actiones versari in singularibus rebus ipsas i , ita
nos, non quae in uniuersum sunt: sila veto sine dubitatione ulli sponte seruntii Gque
150쪽
In III. Librum Arist. de morib. I al
que enIm qui huius emodi aliquid molitur, cogitur & ab alio impellitur,ut supra declaratum est. Redit post hoe ad eandem disseultatem ostendendam, quam supra tetigerat: nec tamen.sgnῖficata illa, quicquam addiderat, quod valeret ad eam reinouendam : nunc vero adiungit quiddam, quod aperit causam illius dissicultatis: aia enim multa discrimina inueniri in rebus, quae particulatim sunt a mortalibus, discrepareque ipsas inter se multis,u thsque modis.
Si autem aliquis ea, quae iucunila, oe quae pulchra sunt, voluerit e vio- tinta cogunt enim extra nos positaicuncta ita forem Holenta: horum mgraria cunm mortales cuncta gerunt. σ qui vi adbibita ipsis ,σ inuiti agunt , sen- cIunt inde dolorem qui autem ιucunditate impulsi, i agunt cum γoluptate.
NON desunt mortales non nulli, qui, fatentes se peccare. petunt sibi ignosci: diiunt enim se inuitos labi & errare, cogiq; demum se flagiit ijs illis contaminari,cum eae res,quae rapiutipsos ad se, vim tantam habeant, ac potestatem ut resistere illis nullo pacto valeant. Illae vero sunt res iucundae,ac formosae, praeditae ambabus condicionibus, ut illi aiebant,quae requiruntur ad violentiam: necellitatem enim imponunt. & cxtra nos positis sunt. Contemnit auctor hos ac docet falso sentire, atque id, primum assirmatis; si verum foret, quod aiebant, cunctos homines, quaecunque faciunt in vita,facere Ob iucunditatem adiplicendam, suauitatemq; ex aliqua re, siue pulchritudine inc si, desiderioque illius potiundae capti. Quamuis autem omnes dixerit, intelligere tamen debemus maiorem ipsorum Pa tem: pauci enim sunt, si ulli reperiuntur, qui alijs rebus commoti, excitatique aliquid agunt. Diuidit autem hos , α qui sint, qui inviti, vique sibi adhibita quippiam gerant, docet,esieque eos tradit, qui tristes, & cum dolore agunt: nollentque, si resistere, ac repugnare possient, parere suauitati aliquarum rerum ac pulchritudinum: qui vero ob volupta-cem adipiscendam, delinitique illecebris illius, eos cum voluptate facere assirmat. Nollem etiam eundem, quem modo appellaui, Graeci de Latini sermonis periti limum, tantopere spreuille sermonem antiquum, & qui primo venit in excusios libros: in Aldino enim hic iocus ita legitur. m eandem autem ego lectionem inueni in excplaribus. α ijs quidem vetustis ac fidelibus: quare sine ulla dubitatione olim recepi; in quo iudicio meo permaneo: Nam illud prefecto Lambini, nisi fallor, inane est, quod putat, veterem intereretem, cum bona inquit, αμ οἰ siue σπουδωα expressisse : mos enim illius est, id quod ex intinitis locis, plane perspicitur, hoc ipsum Latino nom ne vertere ex u. Arbitror au-cem, cum gemina sit notio huius nominis, hic valere formosa, non honesta, quod si Probetiit nulla, ut opinor, disticultas hic inanebit. quis enim nescit, duas potissimum res ad nos se trahere, iucundas inquam ac formosas .
Tuiculum autem ea causam se dicere harum rerum ea, quae sunt extra
nossednon semet jsum, qui facile se capi patitur huiuscemeae relus.
Cose Lusio haec est rationis Ipsius, qua demonstratur improbe facere, vel stulte pollus eos, qui putant se extra culpam ei te, dicentes sibi nerellitatem impositam facinoris alicuius faciendi,quia res quaepiam iucunda, siue species corporis eximia, aliave quaepiam valde pulchra se coegerit. Ridiculum igitur eile inquit: sui alicuius flagitij causam elle velletem extra se positam, & non potius semetipsum, qui ita tener, mollisq; animi sit, ut facile patiatur se capi, a veroq; abduci, a rebus talibus, idest iocundis, & pulchris nimis autem se
amantium hoc este inquit,quia una,& eadem causa est ambarum inter se contrariarum torum, non gemina, & diuella.