Petri Victorij Commentarij in 10. libros Aristotelis De moribus ad Nicomachum. Positis ante singulas declarationes Graecis verbis auctoris ijsdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum et verborum memorabilium index plenissimus

발행: 1584년

분량: 761페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

201쪽

i a Petri Victorii Commen Li

Cum autem fortituri sit circa Muciis,m metuW,non simili modo circa -- lis se balet , sed magis circa res, quae metum incutiunt: qui enim in his rebus non trepidat, circa res has se habet, ri oportet, magis fortis, quam qui circa res quae animum addunt: quia iam sustinent res tristes, quae dolorem inurum,*t Actum est fortes τiri appellantur . quapropterfortituri est quiddam plenum doloris, oe iure optimo laudatur: di cilius enim est, ea, quae dolo - rem es tum , sustinere. quam se absimere A ,s, quae voluptatem gemm .

C v M virtutem hanc initio docuerit manere in medio duarum rerum contrariarum inter se. fiduciae, & metus; ostendit nunc non eodem pacto ipsam se habere ad utramque, sed Potius versari in rebus formidolosis, constantcr serendis: Illi eque se ostentarer qui enim inquit non trepidat, nec vehementer coinmouetur animo aduentu rerum terribilium grauiumque malorum sed recte in illis se gerit, ac quod decet, facit, magis veriusque fortis est, quam qui recte facit in rebus, quae iubent ipsos sonum animum habere,confidereque se caluos euasuros esse e periculis magnis. Fortes igitur, inquit, homines vocati iunt, ut monstratum est a nobis, quia res tristes, &quae efficiunt maximos dolores, tolerant; quare addit concludens,perspicitur sortitudinem esse iunctam semper cum dolore ac paena aliquas quod facit, ut tantopere laudetur, consequatuique plurimum honorῖs : magis enim arduum est, ac durum sustinere tormenta, doloresque acerrimos, quam se abstinem a rebus iucundis, plenisque voluptatis ; quibus vel bis videtur ipsam anteponere tem

Perantiae .

Nec tamen non videri posset, sinis, quia se titudine eu, iucundus esse: A

tys autem, quae tamquam cingunt Vsium , obsicurari i quale etiam euenit ing mnicis certaminibus : pugilibus enim , finis iucundus HI, cuius causa certant, corona enim, c honores: caias autem dolorem in se continet, siquidem ex car

ne conuant, . triste quiddam est . Omnis denique labor quia astem haec mu ta sunt, pusillus autem oe' exilis sinis, cuius causa tolerantur: nihil suauitatis in se habere existimatur.

ev M vocasset fortitudinem μυ νω, natamque serendis doloribus ipsam dixisset, ostendie

tamen nunc, eam non omnino vacuam este a voluptate, cum finis eius, & quo referunt ut cuncta ipsus facta, videri possit non sne causa iucundus, quae tamen voluptas deleatur a rebus virtutem hanc cingentibus,quod ut magis explanatet,poneretque ante oculos,simili usus est,aitque idem hic fieri quod contingit in ymnicis certaminibus: pugilibus enim. qui inter se de palma contendunt, finis iucundus est: corona enim, quae imponitur capiti victorum,assicit illos voluptate; caedi vero, contundiq; cestibus est molestum M odiosum cum e carne constent, laborq; omnis, quos maximos ipsi sustinent, dolorem in se habeat: quare addit auctor, cum labores maximi illie sint,acerrimique dolores, cuius vero causa i

202쪽

In III Librum Arist. de mori b. t Tyssi iam huiuscemodi in quo adfortitudinem facit. interitus quidem, ac vulnera dolorem inurunt forti viro inli odiosa sunt: sustinet autem js, quia

honestum est, siue quia turpe declinare, ac quanto magis omnis virtutis compos erit, beatiori fuerit, tanto magis morte maerebit tau enim viro maxime νι ue

re conuenit ratquesic maximis bonis orbatur, id quod non fastitimum. ea aurem hes ipsi molestum , sed nihilominus fortis merita existimabitur: fortasse

tem magιs,quodcompenset cum illis malis decus, quod capitur e bello.

CONFrRMAT smiles studetque probare esse rem parem, quod si concedatur, nihil diiburestare inquit, quin verum sit id, quod dixerat, interitum ac vulnera, quae accipit in virtute sua exercenda vir fortis, tristia ipsi sutura. dc in eum inuitum de nolentem casura sint: perpetitur tamen ille ipsa honestatis causa, de quia turpiter faceret, si vitaret, seque aliter in ipsis gereret. Ostendit autem , non quod sensu careat, seque proruis despiciat, aequo animo ipsum mortem pati: magisque se sortem virum talem praeniturum , quanto magis ille sua virtute praeditus erit: contra enim quanto magis plenam Ipsam ablolutamq; consecutus erit, beatiorque fuerit, magis dolebit se mori: huiuscemodi enim omnis mortalia maxime vita dignus erat: hicqtie profecto est ille, tui max mis bonis interitu suo orbatur, id quod praeclare cognoscit; nec tamen ob id desciscita peribita, osticioque suo. Adiui igitetia in fortas te ipsum cum res poscit, magis cotemnere mortem,quia pro vita, bonisq; suis, quae amissiornatur decore illo,quod capitur e bello.

Iu extremo huῖus disputatiouis inquit, posse inde cognosci, non percἰpi voluptatem ex omnium virtutum faciis, sed tantum conuenire huic cum reliquis, quod finis huius quoque suauis est, de oblectat. Libet admonere rem , quae sententiam cane non variat, sed tamen consuetiidinem loquendi indicat . cum in omnibus excusis libris hic legatur, spro uno hoc verbo, in vetusto exemplari scriptum elle in . quemadmodum etiam in III. libro de moribus ad Eudemum, non solum exculus liber,sed etiam calanio exaratum exem

Qui mercede seruiunt milites, nihil fortasse vetat, quin minime tales Mitissimi sint in bello, sed minis fortes nihil autem aliud bonum possidentes prompti enim,pararii sunt hi as pericula subeunda: vitam i cum parua pecunia

commutant. Ap TvM quoque hoe est e superiore sententia: cum en Im voluerit dortes viros, quanto magis beati sunt, omnibusque bonis expleti, tanto magis caramnabere vitam , docet, qui mercede seruiunt in bellis, contIngere posse. ut eum tales minime snt. sed malis po-aius, petauriaque rei premantur, milites optimi fiat; naventque bonam operam his, qui plos conduxerunt: huiuscemodi enim inquit, prompti semper, paratique sunt ad pericula cuncta subeunda, vitamque cum paruo quaestu pecuniaque commut.indam. Docet hoc verum esse , quod narrauit Horatius de Luculli milite, & Graecus scriptore regis itidem milite, qui mutato habItu corporis, & ipse animum mutarat: oppressus enim morbo, unde continuos. acresque dolores sentiebat, nullum periculum recusabat: curatus postea ille a medicis, mandato legis,qui tantam hominis virtutem amabat, fugi

203쪽

i Petri Victorii Comment.

bat ea mala.parcebatque capiti studiose, cuius rei causam cum quaesisset ab eo rex, respondit,liberaste se ipsuin malis illis, quae faciebant,ut despiceret vitam.

Te fortitud ne autem hactenis dictumsit quiIautem ea sit, non est di tale crasse utique modo, ope horum, quae tradita de si sunt, percipere .

An ornix Aristoteles sitis se putare de hac virtute a se dictum esse,cuius vim, naturamq; , siquis euoluere explanareque velit iliqui non este arduum ex his,quae hic dicta sunt a te, ipsam elicere si non exquisite crasso modo tamen, &, ut saepe loquitur in his libris τύπω.

Au hanc de temperantia dicamus. Videntur enim anim artium,quae sint rationis expertes, hae virtutes se. Temperantiam igitur mediocritatem es circa voluptates, dictum est a nobis : minus namque, non similiter circa dolores in his autem quos intemperantia perficitur esse: circa quales igitur voluptates , reiectis contrariys, nunc de iemus.

Expo mTA sortitudine, significat se de temperantia disputaturum : ordinem enim huius disciplinae hoc poscere testatur, cum ambae hae virtutes versentur in animi partibus, v cuis a ratione ,niodoandis:motibiisque earum emendandis; conuenire autem ipsi cum reliquis, collocatis in moribus, virtutibus, urmedioccitas sit, tradit non oportere te accurate docere: id namque iam ostenderat; loeus autem notus est, in quo etiam indicarat; quae sit materia ipsarum. Cum vero eam dixtilet este voluptatem & dolorem,nsi omnino medium motitim horum ipsam tenere nunc significat: minus enim vergere ipsam allirmat ad dolo. rem, quam ad voluptatem: frequentesque versari in voluptate moderanda, neque uno, re eodem pacto se exercere in ambabus, quod, ut in virtute ipsa contingit, ita etiam in altero contrarib ipsius vItio, quod intemperantia est. Restare igitur inquit, ut cima quas voluptates temperandas occupetur, modo tradat, cum unius generis voluptates omnes minime lint: s lit enim de animi, ω corporis voluptates.

Distinguentur autem animi, corporis voluptates, ceu cupiditas honoris cupidin bonai anes perdisicendi horum enim uterque gam et illo, cuius in-eensius amore est, nullam in pitem assecto corpore, Perum fottiu animo . Qui autem huiuscemodi voluptates sequuntur, neque temperantes, nes e intemeraν es dicuntur, eodem facto, neque qui alias, quae ad corpus non referuntur: At isos erum fatularum, cin qui tenentur studio narrandi semer abfuid, σῶ quibus let rebus loquentes consimunt totos dies garrulos intemperantes au

204쪽

In III. Librum Arist. de morib. 17 S

A' LL AT I s duabus,quae sedem suam in animo habent, declarat recte Ipsis ita diuisas este,quarum altera est cupiditas honoris; altera cupiditas discendi, cum uterque horum eo gaudeat,cuius est correptus amore ac desiderio magno: corpiisque nullo modo inde alliciatur, sed potius animus, visque eius illa, qua cogitamus huitiscemodi res: illi vero inquit, qui ardent desiderio harum rerum: neque temperantes: neque intemperantes vocantur. vi autem inquit,qui in duabus his ita quoque qui in ceteris huiuscemodi,quae corporis non sunt voluptatibus occupantur,sive temperantes,sitie intemperantes non appellantur: neq, enim culpae maioris quippiam,ac sceleris in se continent. Magis autem rem explanare volens,exempla ponit aliorum, qui cuin flagrent cupiditate quarundam rerum, tales proprie non sint:nec merito ita vocari debeat, veluti inquit studioli fabularum, & qui garruli iunt, venenturque desiderio rerum quarundam narrandarum; demumque in quibuslibet rebus, tenuibus commemorandis, totos dies constitnunt, loquaces, non intemperantes vocamus, etsi valde peccant in modo earum suarum voluptatum, mensuraque seruanda.

Neque eos qui dolore consectantur ob amissam grandem pecuniam,aut amicos . circa corporis igitur voluptates rectat, ut sit temperantia.

EODEM pacto inquit,qui sine modo ullo aegritudini,maerorique se dant cum rem familiarem amiserint, amicisque orbati sunt. Tertium genus:restare igitur inquit, ut circa corpo-xis voluptates versetur temperantia,habeatque hunc unum, ac verum Campum.

Sed ne his quidem cunctas: qui enim dediti sunt his volupt/tibus, quae sectu capiuntur, veluti coloribus, figuris, oe pictura, neque temperantes,neque intemperantes dicuntur, e videtur fieri posse , ut abruis his rebus delectetur,m N oportet,s plusiquam oportet, minus.

s E D ne ipsas quoque cunctas ait cit qui non nullis capiuntur earum,quae corpor s sensibus percipiuntur, non sint allines huic laudi, aut vitio: in primis autem excipidsensum oculorum, veluti enim inquit, qui coloribus certis delectantur. de formis, tabul isque pictis, nee tamen non ait,quod indicat, non penitus alienum esse a temperantia hunc sensum, usu venire potest,ut aliquis modice his rebus laetetur ec recte: nec non etiam dc nimium,& parum narum litauitatem sumat; veluti C. Verres superabat in hoe omnem modum; de quo is Cicero,accusator ipsius inquit. Venio nunc ad istius,quemadmodum ipte appellat, studiu: ., ut amici eius, morbum de infaniam.

Simili autem modo tu his, quae faciunt ad auditum : eos enim, qui praeter modum delectantur cantilenis,aut actioneiectibus1,hiurionum nemo 2icit intemperantes neque eos,1ui in his se gerant, ut oportet, temperantes.

po a et hunc sensum oculorum,Idem eontIngere docet in sit aultatibiis aurium: nam qui eanii leni, delech iniuriine modo ullo, & vocibus histrionum factis ad animorum motus per narum, quas agunt,exprimendos, non vocamus intemperantes: neque eos,qui ut decet, ipsis gaudent, temperantes.

205쪽

i 6 Petri Victorii Comment.

Neque eos , qui circa odorem ,praeterquam accidenti: namque eos, qui gaudent, malorum, aut rosarum , aut sus tuum odoribus, intemperantes non vocamus sed eos totius, qui unguentorum obsoniorum gaudent enim his in temperantes, quia νι horum reminiscentia nascitur in i is eorum, quae valde

IDEM etiam. inquit, Acimus in lus,quae pertinent ad odoratum, nisi inquit, ex a Identi. Primum autem docet, non dignos, qui vocentur intemperantes, qui delectentur odore malorum, aut rq arum succi iam suffiment tum,ac rerum, quae incenduntur ad aras Ueorum; quod si cadit in quosdam hoc vitii nomen, usurpari potius debet in notandis his. qui capiuntur odoribus unguentorum,& obsoniorum: gaudent enim his intemperantes, non per se, ies quia redigunt ipsis in memoriam iucunditatem earum epularum, rerumque de- inum omnium,quas concupiscunt . quas nouerunt prius: hie enim sons est earum voluptatum. Laudat Aristoteles in Ill .librorum illorum de motibus, quos misit ad Eudemum, urbanam vocem Stratonici loquens enim ille,acuti lepidique ingenij viride his odoribus, quoru unos, quos uuit oblectare per se, ut sunt odores florum, ipsos dixit elle formosos: aliateros vero,quos Cx accidenti iuuare inquit, ut sunt nidores obsoniorum, appellati it iucundos unetamur enim his, quia speramus indicio illorum nos sensum eum expleturos, cui placendo dediti valde sumus. Non mihi visum alienum est,eam liue transierre;Postquam n ster auctor ipsam diearn alio loco putauit, quam tantopere commendaret.

spiceret autem quis, Cr ceteros cum esuriunt, gaudentes scarum odoriabus huiuscemodi autem gaudere intemperantis est. horum enim haec sina

desideria.

Rotv N ciet idem his quae hic dixerat de illis, qui odore dapiam capIuntur vehementer; quod valet ad declarandum extare tales, inueniri multos praeter ipsos, qui voluptatem ea piunt, cum ei iuriunt, ex odoribus escarum, dapibusque cunctis, quibus vescuntur mem viam earum excitantibus ; certis autem gaudere sine tame proprium astirmatelle intemperantium: eum hoc genus hominum his cupiditatibus seruiat, quamuis non esuriant: igni-- ficare videtur tales Catullus, cum cecinit. Nam unguentuni dabo. quod tu cum olfacies.., deos rogabis' Totum ut te faciant Fabulle nasum. Tangit, quod hic praecipit Aristoteles, in VII. problematum illorum,quibus quaerit quae faciunt ad temperantiam&intemperantiani:cum enim, lilod usu venit, pertinens huc in beluis,docuisset, inquit, quem adiri dum neque nobis saliamenti odor, cum referti cibo sumus, iucundus non est:cum vero Gilurimus,gratus,acceptaisque, cum Odor semperiucundus sit.

Non minit autem neque in ali s animantilus Poluptar vi horum fensium, nisi ex accidenti: neque enim leporum odoribus gaudent canes, sedes: sensium autem odor excitat . neque leo voce bouisse pactui e voce autem se se eum prori uum esse, π gaurire artiPe hac putatur. Similiter oum mim cum a.

Derit,

206쪽

In Iss. Librum Arist de morib. I γγ

exit, siue inuenit ceruum aut agrinem capram , sed Pod non deerit, isdefmem satiet.

An νεRT Aristoteles ad id, quod habet In manibus, eonstititendum,accommodatum, beluas quoque non percipere voluptatis aliquid e tribus his senibus, nisi ex accidenti, unde reiecerat iam intemperantes, docueratque non explere ipsos illis appetitiones suas: quare inde Intelligi posse, non corripi etiam incontinentes homines illis voluptatibus per sernam quin prius horum tradat dubitari non potestt ponit enim exempla trium sensu uiri; ancipitque ab odore, de quo proxime disseruerat; inquit enim canes, non, ut quidam lauso putant audere odore leporum, sed carne,cum ipsis, captis a se.vescunt , quos lepores

vicinos esse odor ille signIncat: Transit autem ex odoratu ad sensum aurium: aitque eodern pacto non laetari Leonem mugitu bouis sed esumon valde autem eum abesse illa vox indicat ε, quare falso putatur gaudere ipsa ab his, qui verum ortum eius laetitiae non norunt. Restabat tertius sensus:inquit igitur eodem pacto cum Leocospexit vel inuenit ceruum , siue capram agrestem, non gaudet aspectu harum, sed quia nanciscetur. unde timem expleat . Vsus autem est philosophus in extrema hae sententia verbis poetae r ita enim Homerus locutus est in Ill. Iliadis, cum simile exponeret. δεχιλιει rivo , E υρανή-: sit u αμα .

Circa huiusi modi igitur voluptates temperantia, atque intemperantia marnet: suarum ceterae quoque animantes farticipes Vsarum nobiscum sent: -- de mancipiorum propriae, oe beluarum existimantur ese: hae autem sunt tactus, m gustatus.

C v M conclusisset autem di siputationem hane, qua doeu t beluas non laetari per se lili sensibus hoc pacto. Circa voluptates igitur has versatur temperantia atque intemperantia; qRarum voluptatum participes sunt ceterae animantes, illis exesusis, aperuit, monstrauitque quae materia seret, segesque ipsarum . & in qua quali sede manereniti piam enim elle i quit reliquos duos siensus, tacitam, inquam, & gu statum: addit esse quiddam valde accommodatum ad absterrendos homines a turpitudine intemperantiae. unde enim inquit, qui dediti sitiit huic vitio mancipiorum limites & beluarum elle existimantur.

Fe yiciuntur iam, oegustatu parum, aut m luti, existimat enim gust. tus desiporibus: quia xtique faciunt, qui vina probant, obsonia condunt inen valde autem gaudent his, aut nihil prorsus intemperans es , sed fruitisne

voluptatis, quae regeratur tota tactu ρο in cibis, . in totionibus , . in re ta nerea, suae dicitur.

COR Rrci T aliquo pacto, quod modo dixerat, exercerἰ temperantiam atque intempera tiam duobus sentibus: ostenditque patum, aut nihil uti homines altero ipsorum idest gustatu, cum viantur ipso mortales in existimandis sucis ac saporibus, quod quidem inquit facere videmus eos, qui vina degustant, epulasque condiunt ac concinnant, ut suaviores snt,quod est officium coquoium. Valet quod sequitur ad confirmandum iudicium ipsius. qui vult intemperantes sensu tangendi paene solo viἰ: inquit enim. Non valde autem his tum uitemperantes,idest contenti non sunt gustatu vini, neque suco saporeue dapum:

exiguamq;

207쪽

i 8 Petri Victorii Co nament.

τxiguarnque aut nullam inde voluptatem eapiunt,sed cum fruuntur his rebus, In ventroq; condunt,quae voluptas.Expletioque tota gignitur iactu, α in cibis, de in potando, quemadmodum etiam in rebus Venereis.

Quapropter orauit quidam Iouem, deditus vitio gutturis, ac ventris,ulguseges sibi logior daretur , quam sit collum gruis , ut qui voluptatem caperet

e tactu.

Hoe plane corollarium est. Quapropter Inquit, quidam, perdἰtus In gutturis, ventrimque Voluptatibus, optauit ut guttur haberet prolixius,quam sit collum gruis, qua voce significauit non longiore lingua, sed gutture, tactiique accerpi voluptatem, quae capitur ex suauibus epulis. Quod vero ipse addidi de longiore lingua, si impii ex Aristotelis eodem hoe loco in III de moribus ad Eudemum e recitauit enim illic 'uoque eandem Philoxeni v Cem, quem nomine appellauit, ut in problemate quoque illo. quod supra citaui, id quod factum hic ab eo non fuit; si fidem habemus antiquis exemplaribus; unde olim tele, secutus auctoritate cor , inteli igensq; hoc futile scitolion, duas has voces Gi he M hine sustuli; Nollem autem in elbicis, quae Paris ijs postea, Droposito meo nomine, excula lunt, hoc repudiatum fuisse, quod in at is quoque non nullis locίs sine causa commiserunt.

- - .

maxime communis igitur eu omnium siensium illi, quo conflatur inteni perantia, ac videri potest merito exprobandus, quia nobis mea, non qua homines sumus, se qua , animalia: huiuscem di igitur gaudere, ρο maxime i a

cara habere, proprium teluarum eu: nam maxime liberales Poluptates e mero omnium , quae tactu fercipiuntur , exceptae sunt, veluti quae in comporis exercitationibus fricatione, .calefactionegignuntur non enam circa se Eus omne intemperantis hominis tactus see circa partes quasdam .

V i s v , sibi est auctor satis probasse, in selo tactu manere intemperantiam; luare consi di maxime communem ipsi ina esse,non quia expertes reliquorum omnium sint ceterae nimantes, sed quia ipsis illae non utuntiar in distinguendis percipiendisqtie voluptatibus; quare inquit, ipsum merito turpem maculam inurere, probrumqtae hominibus: neque enim cadit in nos, ut homi ncs, propriumque vitium nostrum est, verum ut animantes; nee

in ea redistinctos a bestijs:vnde litteris proditum est, cum Aristoteles legisset Sardanapali epigramma, quo sibi gloriae ducebat quod potitus esset magna cum copia cunctis corporis voluptatibus , dixit; quid aliud in bovis sepulchro ins riberes, quod aliquo modo etiam

hic tangit:cum ais et gaudere his rebus, de maxime amplcxari has voluptates, beluis co- uenire,naturaeque ipsarum proprium id elic;quae non sciatiunt maximὰ ingenuas,& libero homine dignas corporis voluptates:extare namque docet quasdam, quae sine labe & cui . pa vlla decerpuntur,velliti inqPit, quae in corporis exercitationibus fricatu pereῖpiuntur. Est autem obseurus hic locus:non enim facile est ex his verbis affirmare, quae potissimum sint voluptates dignae maxime libero homine; quaeq; seiune ac sint a natura intemperantiae. V idendum igitur,an nomen hoc ipsum Dinnasiori in initio huius praeceptionis positum, vim ac potestatem habeat harii in sinceraruiri voluptatum indicandarum, acc pique debeant litauitates, quas capi bant adolescentes, cum vetere more gymnasiorum in pale stra mutuo corpora sua attingebanimam nudi,& vncti se exercebant, atque e corpor s exelia citatione,

208쪽

in III Librum Arish de morib. I 79

eltatione, oleique natura, calor exoriebatur, qui voluptatem illam augeret. Argyropylus putauit, omnes Dicationes accipi debere, quae in usu etiam sunt sanorum hominum, &α admouentur corpori, tuendae valetudinis causa, de humorum Inde pellendorum, qui Odesse possent, nisi ratione hac, scicataque inde elicerentur, in quibus tamen non est species vlla pugnae,ac concertationis:eodemque pacto.cum partem aliquam corporis siue totum corpus Mucinus aciua calida, quam voluptatem magnam esse praedicati it quoque, divini ingenii poeta, Pindarus: haec autem ipsius verba sunt in IIII.ode Nemeorum O Aν Ἀε α, οπιον Addidit etiam quod valet ad aiatinguendas ab his superiores illas, non gigni voluptatem propriam intemperantium hominum attrectatu totius corporis, sed quarundam ipsius partium: quae autem membra '

cupiditatum autem ,hae quidem communes videntur esse 'hae autem, propriae, . quae illis accesserunt,ceu cupiditas cili es naturalis omnis enim mor

tatis cupit, cum eget, dum,vel humidum cibum quandoque vero umbolus, σcubiti, ut inguit Homerus adolescens in Uriae aetate j.

Di VI Di T cupiditates, It planius intelligatur, quae vitio amnes sunt, Ze In quibus possumus sine culila versari: inquit enim omnis cupidἰtatum generis quasdam videri est e com munes quasdam vero proprias quorundam mortalium, & quae communibus illis adiungantum, naturaque nobis insitae non sint, sed postea partae quae autem communes snt, declarat, quas modo appellat naturales,ceu Inquῖt cibi cupiditas natura constat: homo enῖm omnis, cum senierit se illis egere. desiderat alimentum sui aridum, siue humidum ipsum hietit: aliquando autem sinus ambobus ; idest cibo & potione: proprie enim cibus videtur vocari, quem aridum auctor appellat, ut secit Cicero cum Inquit in primo de sitibus. ti Cum cibo,& potione fames sitisque depulsa est. Addit autem Aristoteles, secutus auctoritatem Homeri ; aliquando cubile, ae venerem adolescens , & qui viget, in viridique aetate constitutus est: hoc vero apud poetam edidit Thetis, cum Achillem consolatetur, maerentem Ob Interitum sodalis: proposuit enim mater cuncta; quae valerent ad tantum dolorem e pectore eἰus eijeiendum . In VII quoque horum librorum, cum corporis cupiditates exprimeret, quas necessarias esse vult, illic quoq; Veneris usum In ipsis appellauit.

Qv A s minῖme naturales sint, monstrat, dicens, talem vero, siue talem cupere nullo pacto. hue etiam genus quoddam cupiditatum quarum desiderio flagrant non pauci exempli cauia alios praeterca alijs cupiditatibus corripi, nec omnes mortales de ipsis eodem pago sentire: quaprop ter inquit rutari potest laoc as ingenio nostio, moribusque proficisci.

Nec tamen non continet in se quiddam a ratura profectum: alia enim ali ssint iucunda, σ nonusta cunctis hominilus sunt iucundiora, quam quaelibet.

Noru sacile posse de hoc certi aliquid statui ostendit, dc tamquam superἰorem sentent Iam corrigit, lint ne hae naturales, communesque, siue propriae quorundam hominum : nec e- dubium est, quin contineant aliquid in se a natura, quod duobus argumentis consi

209쪽

igo Petri Victorii Commenti

mat, quorum prius est: alia enim aliis mortalibus iucunda sunt:videmus en Im quosdam ab his dapibus abhorr re, quas alii ardenter appetunt:atque hoc usu nobis venire non solum in his rebus,qiribus vescimur,verum etiam in alijs quibusdam : alterum vero,extare quaeiadam, quae luc undiora omnibus sine discrimine ullo sunt, quam quaesibe vilesque dapes Cum diuiserit hie Aristoteles cupiditates, desideriaq; corporis, accommodatum huic Ioco esse puto,diuisionem Epicuri huc comportare,qitae multum laudata sitit: culusq; meminit M.Tullius ii rimo libro de finibus sed etiam Graecus interpres huius libri, quicunq; ille

se fuit verbis autem Ciceronis utar in ea exponenda; quae sunt haec. Qui unum genus po- se suit earum cupiditatum . quae essent, dc naturales & necessariae; alterum quae naturales nec tamen necessariae, tertium, quae nec naturales, nec necellariae, ecquae tequuntur. quae, qui plenius audire volucrit, apud auctorem leget.

In naturatibus igitur cupiditatibus, pauci labuntur , V in unam partem , Wrsus inquam plus: comedere enim quoslibet cibos, Cr bibere, ue uo quispiam supra modum expleatur, superare Hilsside=Ium nat ae, copia expletio enim egestatis, naturalis eu cupiditas quare dicuntur hi voraces, tamquam momentes supra modum ventri huiuscemoda autem evadant,qui sunt

C v M ciuisisset cupiditates docet nunc quomodo in ipsis peccetur; prlinumque ostendit in his, quae natura nobis datae sunt, paucos admodum labi:atque eos, qui merito in Sencie hoc attines culpae sunt uno tantum modo peccare, quod nimium harum ips)rum voluptatum sumantinec iusta mensura contenti sintdcomedere enim inquit quaslibet escas, vulga-xibusque cibis contentum esse:&, ut cibis, ita etiam potionibus, explerique i piis ad Luietatem, est superare, migrareque naturae iii ad uni muli tudine δc copia:cupiditas enim n turalis nquit .est aliare desideria corporis: pellereque inde penuriam, qua laborabat. v de inqui qui sine modo hoc iaciunt, vocamur γος ius es, tamquam iri laniam indulgendo ventri: huiuscemodi autem sunt, proclivesque ad hanc med talem homine , mancipi tum similes, seruileque ingenium habentes, iidem autem a Graccis, iuncta voce, quac sti miit stultitiam, communi ambabus, cum alia parte . qua collum, gumirque signi hcatur. 'λα μαρι vocantur. Homerus initio X v III libri Odylleae, cum mendici ingluuiem nota-Tet,vsus est his vocibus seiunctis, qui locus exemplum hi Iam cst eius, quod nic aliquando Aristoteles usu venire docet, ut eodem tempore aliquis, & comedere cupiat, de bibere:inquit enit n. cim HsO A' At ii m. μυ.

Circa voluptates autem proprias multi, σω his messis Peccant '. enumero enim eorum, qui avidi talium Acuntur siue quo gaudent pulus non oportet ne quo magis,quam faciunt multi, siue non ut oportet siue non quo oportet in omni Au au te tis intemperantes modums perant Daudent enim quibusdam qui-lus non oportet sunt enim odio digna, etsi quibusdam talium gaudere oportet,

210쪽

In III Librum Arist. de morib: 18 Ioagis quam oportet, non ut multi gaudent: exuperantiam igitur circa voluptates esse intemperantiam, ac rem vituperatione dignam, P spicuum est.

Doc ET nunc quomodo peccent homines In voluptatibus capiendis ouae sunt ipsem propriae , cum quas communes habent eum beluis . iam declarasset: multos igitur in his labi primum testatur,nec uno latum modo, sed pluribus. Cum autem sint moriales non Dauci, in quibus etiam sunt intemperantes, qui quia Ulde eupiunt quasdam res, auidi, studiosiq; ipsarum iuncto verbo vocantur,qui communiter sunt huius generis: itaque animo affecti, ut non mediocriter ipsas ament,composito ita nomine appellantur, ut vocabula ipsa uni illarum rerum minime nominentur, sed uno,quod generatim ipsas indicat offendantur vel si non ipsas, affectum tamen animi talem, hi isitur dicuntur, cui uulue amnes sunt, siue quod magis,quam multi faci. ant,ipsis laeditentur, si ust non ,v decet, nec morem, institutumq; ceterorum in ipsis sequantur, siue etiam eo tamquam insti umbolo, in ea cupiaditate exfenda, quo decet, non utantur, peccentque demum iri Omnibu is rebus, quae dicae M appellatae sunt; circunstantiae vero ab inferioribus Latinis in cunctis inquit his intemperantes labuntur,nec recta ratione contenti sun nest autem libc tamquam redditici, qua signincat,quod in ceteris valde cupidis cotingit, idem etiam usu venire in his: nam intemperantes genus quoddam sunt psen: ου quod ait arbitror hic valere,ut aixi peccant: neq; enim his omnibus modis quos indicauit,nimium ipsertim sumitur quod Committun qui proprie inme Αανουσιν, idest iusta mensura contenti non sunt, docet autem, repetens vitia superiorum transgrellionum, verum esse quod dicit: gaudent enim, inquit. quibusdam rebus, quibus non decet voluptate allic , cum sint odio dignae ac foedae, ac si quibusdam earum concelliina est laetari, magis quam oporteat ipsis laetantur, vel modum. tiam, rationemq;. quam multi mortales seruant,ῖn ipsis non custodiunt, his vero expositis, concludit patefactum esse omnem exuperantiam, capellandarum corporis voluptatum intemPcrantiam csse, ac vituperatione dignam.

fisca dolores autem ,non quemadmodum in fortitudine, quod si inet, dicia

tur temperans: non autem intemperans, quod non sustinet: verum intemperans vocatur, quo dolorem sentiat maiorem, quam oportet, quod non adipiscitur res iucundas, ac dolorem parit si voluptas temperans autem quod olorem non sentiat ex alsentia, quod se Amnet ab omna re iucunda .

C v M, quae viae rationesque sint peccandi in temperantia declinata docuisset quod ad vo-lUptate,iucundarumq; rerum exuperantiam pertinet, sitq; illa collocata in mediolvoluptatum ac dolorum; quaerit nunc, quomodo se illa habeat in doloribus,alteraq; parte ipsius, cum praesertim videret loge alitei se ipsam habere in hac quam in superiote virtute,ac contrario tamq; modo; inquit igitur in doloribus,non eodem pacto, ut in fortitudine contii sit, temperantem manere.in constanteripta perserendis : intcniterantem enim hominem vocari propter ipsos non tolerandos : intemperans namque appalatur, quia dolet magis quam oporta t.' irando friti non potest shis voluptatibus nec explere sitim ipsaruim siqnificat etiam ristoteles ipsius inta nino tu , ac molestam admodum vitae condicionem, qui ne tum quidem. cam voluptatem capit, vacuus est a dolore,gignit enim ipsi dolorem voluptas illa temperantem amem virum Ostendit appellati,quia non dolet absentia ipsarum, de cum cogitur abstinere te a rubus iucundis. i

Inre exos igitur coraviscit cuncta, quae iucunda seunt, aut quae ma iri

SEARCH

MENU NAVIGATION