Petri Victorij Commentarij in 10. libros Aristotelis De moribus ad Nicomachum. Positis ante singulas declarationes Graecis verbis auctoris ijsdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum et verborum memorabilium index plenissimus

발행: 1584년

분량: 761페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

301쪽

118 Petri Victorii Commenti

cammunis nominis ipsorum, fallit, oe non veluti in valde remotis, longinquis plana magis, aperta diserentia enim multa est, quae minit in forma i-Uorum , ceu quae appellatur clauis aequivoce, ea quae sub ceruice amma lium, . qua fores claudunt.

A o i v N G iT, quod contingere sgnificarat, si non semper, tamen sere, videri usu venire iniustitia, atque iniustitia, quam tamen diissimilitudinem significatuum, &, ut loquuntur. aequivocationem, inquit, fallere multos, qui propter vicinitatem illarum rerum,cam v rietatem notionum minime vident; quod non vlu venire ait in his , quorum naturae valde remotae ac longinquae sunt: in ipsis namque magis apertam este, planamque disti militudinem illam,ac disserentiam. Rei quoquc explanandae caiisa exemplum posuit longin quarum 'M . . iaci, qualis est in hoc nomine η -c: & in Latino, quod inde versum est, etiamedici hodie imminuto illo utuntur, clauiculam appellantes; cum os ceruicis ostende volunt. nam instrumentum etiam, quo sores aperiuntur, id nomen valere noturn est. V tautem longinquitatem notionum in aliqua voce tallere non polle docuit philosophus , ita valde doctus tragicus in Hirpolyto sita, ubi dicit duos extare pudores, diisimiles admodum inter se , cum eorum citer nihil viiij in se contineat: vel potius magnam laudem habeat; alter vero si exitium domorum, inquit si tempus, hoc, aut illo utendi certum, aper tumque foret, non duos eos futuros fuisse, notatos iisdem litteris perspexit igitur Euripides quoque , tradiditque diligenter, etsi Obscurius. ut poeta, remotas inter se notiones eiusdem nominis errorem parere posse. Lusisse autem Philippum Macedonem, Alexandri patrem, in hoc nomine κ Mae, memoriae proditum est: cum enim in proelio vulnus accepisset, clauisque haec colli aperta foret: medicum autem haberet, qui crebro lucr dem posceret, dixit non oportere illum sibi molestum este , cum clauim in manu haberet; quantumque nummorum vellet capere ex arca pollet.

Sumatur iam iniustus quat modis dicitur videtur autem, oe qui contra leges committit aliqui iniustus esse: π qui plus isse Ii tribuit, minaequalis quapropter planum est, iustum etiamfuturum, Cr eum,qui legibus paret, Gr eum, qui aequalis est: iustum igitur,quo legibus confZat , SP quodaeyuale I Rum autem,quo aduersatur legibus, oe quod inaesuale est.

V et veram viam, certamque ineat haec declarandi, dicit sibi incumbendum esse in hane curam, videodumque, ut prehendat cir adipiscatur quot modis iniustus aliquis vocatur. quod statim fuit: dicitque videri iniustum este illum, qui aduersatur iuri, distortorque legum est, ut apud comicum ille describitur ι simulque, qui plus iusto reruin bonarum sibi umit atque inaequalis est, quia contentus non est ca parte, qua ceteri pares ipsi, contenti sentiunde iniquus appellatur: his enim duobus modis posuit nobis ipsum ante oculos: est enim x in declaratio eius,quo prius usus fuerat. Cones udit autem statim, ea norm quae fallax non est, raroque aberrat.constare iustum hominem esse cum qui paret legibus, S aequalis est unde sequitur, ut iustum factum sit,quod iure gestum est, ac legibus congruit iniustum vero, quod repugnat lcgibus atque inaequale est

Quia autem, qui iniussus ect plus iusto habere vult,circa lona erit non cumcta e circa ea, in quibus eP projcru, . aduersa fortuna, quae sunt simplici-

302쪽

In V. Librum Arist de morib. a i 9

re quidem semper bona: cuipiam autem non semper: homines autem haec γο-ris expetunt, ιν persequuntur . non oportet autem hocsed pscere quidem a mysisuae simpliciter bona sunt, oesgi Esis bona sint capere autem,quae sibi bona.

N E quis error inde nascatur,quod dixit iniustum hominem plus velle sibi bonorum tribu quam veritas ferat, cum ille non semper huius animi sit,existantque non nulla bona quorum plus, quam alii non studet habere ,cuiusmodi sunt artes honestae atque utiles vitae, Ut vir uteri docet quaenam ea sint, quotum bonorum sua, sibique debita parte contentus non sit:esse autem illa inquit, in quibus ea vis est ut eviciant aliquem, aduentu suo fortunatum, & miserum, si inde absint; monstrare etiam voluit, quaenam illa sint, aitque cius generis ipsa esse, quae sunt simpliciter semper absoluteque bona etsi alicui non semper bono fuerunt; sed mali aliquando ipsi multum crearunt. Adiungit etiam mortales haec retere solere a Dijs immortalibus, & persequi in vita summo studio; in quo iri is accusat, docetque peccare:simulque ostendit:quae votis, precibus lite a Dijs petenda forent:elle vero a Diis inquit, veram rationem votorum, petere, ut quae simpliciter, suaque vi, bona sunt, sibi ipsis bona, utiliaque sint cum vero ipsis optio datur, ut sumant, quae velint, relictis simpliciter bonis, sumenda illis elle quae sunt ipsis bona:quis autem nescit diuitias, imperium,pulchritudinem, multaque alia huiuscemodi malo, exitioque sutile multis mortalibus; nam apud Sophoclem etiam Deianira inquit, se semper valde reformidaste, ne sibi aliquid incommodi grauiorisque mali, inueniret pulchritucio. Quod ad exemplum perti

net, Veram q. rationem votorum nuncupandorum, Socrates quoque huius animi erat. Pete

batq; a Dijs ut, quae simpliciter bona forent, darent, suadebatque mortalibus, ut morem suum sequerentur: illi namque in primis quae bona hominibus essent,intelligebant,& no Postularent aurum aut argentum,quae saepe ipsis causa interitus sunt,ac magnorum inco- modoruiu: id quod commemorauit Xenophon in primo libro mi ux .

Iniussus autem non semper plus capite verum etiam minus in js, quae sint simpliciter mala,sed quod videtur minus malum, bonum aliquo modo esse eius

autem,quod bonum est missitas eu, ob hoc quoque videtur auidus eseelusi ha- Itia, cupidus .

C v M tradidisset, iniustum homῖnem plus rerum malle, videretque at quando ipsum minus sumere, cet quomodo hoc non repugnet superiori illi sententiae, ostenditque ipsum manere tunc 'uoque In eadem, qua prius, voluntate:aliam enim rat onem esse bonorum alia malorum significat; cum sermo est de simpliciter malis. ut supra factum est de simpliciter bonis: minus enim malorum vim habet, ac potestatem boni. intelligit autem, simplicit cimala dicens. labores, pericula pro patria. communique bono, priuatae pecuniae collationem in publicum:cum igitur plus norum ad se peruenire non patiatum, perspicitur esse cu-Pidus pluris,atq; ita merito existimatur: hoc enim quoque bonum est,boni autem omnis ieinperest cupiditas,atque hic habetur merito cupidus pluris, etsi capit minus. 4

ER autem inaequalis hoc enim continet,ω commune esse contra leges com

mittit hoc enim contemptus legum, siue inaeyualitas continet omnem iniustitia, o commune ea omnis iniustitiae.

Cλυε Rr quoque in illum hoc nomen assirmat, ut si Inaequalis, disparque sibi ipsi: nunc enim plus, nunc minu. optat quod vitium in se positum nabet, cum commime sit, conse

303쪽

166 Petri Victorii Comment.

plectaturque ambo haec. Vnde autem sat, ut,cum minus sumat, appelletur nomine, quod videtur plus si nificare, ostendit: testatur enim, minus incommodorum, laborumque capere,rationem boni habere:quod enim ipsorum minus ad eum Peruenit, id tamquam bonum merito habetur: aliter enim absurdum foret ita loqui, tribuereque contrarium eius. quod nomen indicat. Eile quoque illum euersorem legum, repugnareque ipsis amrmat hoc enim ipsum ei te alta repugnare legibus,quod pros .elo ille facit idest non tueri aequa litatem;quod ait continere in se omne genus iniustitiae,continuiaeque ipsorum elle.

Quia autem,qui committit contra leges, iniustus est: qui vero paret legitis, luctus, apertum est, esse cuncta, quae legibus geruntur,aliquo modo iustae quae

namque definita , expres sunt a disciphna legum seribendarum legitima sunt, oe unumquodque horum talum esse affrmamus.

O R D r T v R modo declarare,non uniam genus extare iustitiae: initiumq; ducit ab iis, quae Iam explicata suntlaprimum autem disterit de iustitia, quae complectitur omnem virtutem Cum vero sumat ad haec ostendenda sententias certas,&tamquam fundamenta firma, ponit initio Particulam tari, quae indicio est veritati scarum; ipsam autem statim sequitur redditio; inquit igitur . Quia qui adii ersatur legibus committitque aliquid contra ipsas, iniustus est; qui autem sic ruat illas, iustus:perspicuum est cunctalegibus administrata est ealiquo modo iusta etsi propria illa sunt suarum virtutum : quae namque inquit, definita sunt studio,& arte scribendi leges, indeq; profecta, cuicuimodi illa sunt, legitima sunt: singulaque haec iusta cile aliquo modo concedimus.

Leges autem de omnibus relus praecipiunt, proposito s i ante oculos Giue quod publice prodest omnibus, siue quod optimis, siue quod summam fote

statem habentibus, aut virtutis vi, aut alio quopiam modo tali: Papropter uno quidem modo lucta Ercimus, quaepotessatem balent e ciendi tuendi vitam bratam, partes eius, ciuili communitati.

L E G v M autem natura haec est, & huius disciplinae ratio, ut de omnibus rebus praecIpiat, proposito tibi, ut sunt varii status ciuitatum siue communi bono, atque utili sine discriminc omnium,qua illic vivunt qui status ciuitatis vocatur δM. O cατια:quia summam potesta tem illic populus multἰtudoque habet: siue principum ciuitatis,atque optimorum ciuium, siue illius, qui legibus illic summam potestatem adeptus est, seu spectata virtute,ante oculosque illa habita; seu aliqua huiuscemodi ratione, quae scilicet probata est illi genti, seu nobilitate. aut merito aliquo magno ipsius: neque enim qui ciuitatem instituunt, inducerent umquam in animum tyrannidem insormare'. Concludit e propinqua disputatione, monstratque quale sit primum genus iustitiae, & quae ficta, ita illa accepta merito debeant iusta existimari: ac sicit inquit igitur eos,quilia curant, seduloque tractant, solere dicere uno quidem modo recta facti, quae estieiunt, ilienturque vitam beatam, & vi illam ipsam pariunt, quae finis est: Ar quo cuncta reseruntur,ita partes eius omnes accommodaras ciuium locietati, vel necessarias potius.

304쪽

In U Librum Arist. de morit . a si

Iubet autem lex, fortis viri munera olire, ceu non deserere ordis , n que fugere, neque Alycere ram: Er quae temperantis hominis sunt, ceu noui adulterint,neque vexare contumelia σ quae lenis hominis sunt, ceu non veri rare, neque male loqui: simili autem mοδ ρο in alijs virtutibus, ac vitidis: hare uidem iubens haec autem utam: recte quidem, quae lex recte scripta eas:- rus cutem, quae subito inconfideraret.

Qv As sin talae , satis notum, d apertum est; nee tamen non ipse eas significat, tribus e rum appellatis:est enim,quo utitur, argumentum ab inductione inicium autem ducit a fortitudine, dicens iubere legem, ut facta huius virtutis custogiantur,cunuariaque proposta paena, atque ignominia, repudientur, idest praec ere,ne in proelio ordo relliaquatur ne fugiat aliquis, Obiecto metu,armaq; abiiciat,ad tuendum corpus sacra; nam clipeum amittere quantum dedecoris in se contineret, moribus Graecorum, cuncti norunt: eodenique pacto tradit, legem iubere, ut faeti temperantis hominis se ruentus, idest nequis allan uni cubile ineat, ne vexet contumelia innocentem hominem; mansuetique viri ac len Is munera obeat, idest ne caedat verberetque Innenuum hominem e neque conuicia in eum ia-- Iciat, maledicatque ins , nec aliter addit,velle, legem, ut se gerat In ceteris virtutibus exercendis:culpisque ipsarum fiagiendis nam vera & recta lex hortatur, impellitque ad hone- tacta minis autem absterret ab improbis:deterius vero in hoc se gerit lex incon siderate. . ternereque scripta. Terentianum illud exemplum accommodatum erit, & notionis huiusia iuncti verbi & ficti moderati. Rem potius Viam die,ac mitte male loqui.

Huic igitur iactitia τirtus ect perfecta e non simpliciter, reum ad alium r., c hac de caussaepe optima virtutum videtur esse iactitia, neque N per,ne,, que lucifer ita admirabilis est tamquamprouexbν loco dicimus . In iustitiari autem simul omnis virtus in .

F a R et summis laudibus In caelum hanc iustἰtiam: nee suum tantum iudicium In ea ornanda sequitur, sed utitur et Iam testimoniis clararum Per narum, quae mirifice ipsam cel brarunt . Primum igitur inquit ipsam virtutem esse persectam, non tamen simpliciter, Scin se talem, sed si accipiatur ut quae ad ceteros iuvandos,& sal utem ciuibus dandam reseratur . Idest namque quod ad alium reserri dicta est: reliquae virtutes in semetipsis perpoliendis,& iis, unde vocatae sunt, totae manent:& hanc caulam elle inqui quod commendatione huius. & dignitate fit, ut saepe iustitia optima omnium virtutum, & praestantissima dicatur,vincereque decore suo,ac splendore fulgorem vesperi, & luciseri, quae una sane, eademque stalla est, quamuis duobus nominibus, contrariis diei tena poribus,appelle tur. Addit etiam communi voce & quasi prouerbio, iactatum de illa esse, ipsam iunctas In se habere cunctas virtutes , qui versus est Theognidis: id quod merito de ipsa prolatum est, cum sui iuris esse arbitretur inserere se in materias reliquarum omnium virtutum, α muneribus Ipsarum fungi.

305쪽

16j petri Victorii Comment.

Doca et quoque philosophus quomodo ipsa, & qua sui commendatione, habita in primu

ει dicta sit persecta;atque id esse, quia periectae,integraeque virtutis usus est. Cum autem, praeter auctoritatem suam ornarit auctor ipsim testimonio sapientis poetae, ac voce ορ-hata multitudini, non alienum puto addere,quid alii non nulli de illa ediderint, admirantes & celebiantes vim ipsius, de dignitatem; leguntur enim apud Athenaeum in xii libro duo haec magna,& ipsa praeconia eius: fuit enim,ut narta poeui, qui aureais faciem dixerit iustitiae , idemque,siue alius quispianliqui eius detri itidem oculum aureum appellarii.

- perfecta autem est, quia qui tenet i am, ad alium etiam potest virtute uti . se Inon solum ad se: multi enim in suis ,prvr si rebus virtute possent a tir in

,s autem , quae ad alium pertinent, nequeunt, oe hac de causa be e se hae- ,, re videtis illud Mantis, Magiabatum virum demon Murum: ad alium e- nini in communione iam est, qui imperium halet.

RED D I T rationem eius summae laudis, quam tribuerat huic iustitiae; vereque a se dictum probat ipsam perscctam esse, cum qui ea praeditus est, uti valeat virtute non solum ad semetipsum excolendum, verum etiam ad aliuiniuuandum, & malo liberandium, quod non eueniret in ceteris virtutibus, cum illae perpoliant solum, emendentque eos, in quibus manent. Extate enim multos mortales ait, qui in suis proprijs rebus, ac factis valeant vir-itute uti: ijdem tamen nequeant, quae reseruntur ad alios, externamque personam respiriciant, seruare . Laudat praeterea vocem Biantis peruulgatam, interpretaturque illam. a que eodem consilio dictum ab ipso fuisse commemorat, non facile polle cognosci alicuius intimos, reconditosque sensus, dum priuatam vitam colἰt, tuncque non magno ne tio cognitum illos iri, cum imperium, Publicamque potestatem nanciscetur: facta enim, iudi elaque magistratuum ad alium referri: quique publicam personam gerit, illum iam esse in communione ac societate quadam. De superioris vocis auctore, non omnes veteres eodem

pacto senserunt; commemorat enim Harpocration suo inlexico, Sophoclem in elegiis Leriplisse illud fuisse vocemqne solonis: Theophrastum vero in libro de pi uerbijs, ut Aristoteles ante ipsum secerat, Biantis.

tque ob imum hoc alienum bonum videtur esse tu ritia, una ex omniatusvirtutibus quia adalium refertur gerit enim quae concunt aliν, siue -- perium habenti ue communi Auitatis.

EANDEM illam ob causam, quae supra exposta est, addit, putatam esse Iustitiam solam. Enumero virtutum omnium bonum alienum esse quia tota refertur ad allum: prodest enim alij, non illi ipsi, qui eam exerceat ac colit ; cum etiam aliquando dicta sit a sbphistis obesse ei, nam nisi talis foret, potuisset lucrari, in usumque suum conuertere, de quo lis, & cori trouersia est. Cum quibus seruiat,qui ipsam tueri in manu sua positum habeat, siue fidem talere indicare vellet, inquit, siue tegi, siue communi ciuitatis: tetigῖtque & monarchiam, es rempublicam.

Dynmus igitur mortalis G , ruic erga se lsum . erga amicos I ui

306쪽

In V Librum Arist de morib. 2 63

tare Iiature optimus autem,non qui ergasemet sum virtute,se qui erga assii: hoc enim arduum opus est.

D Moris TRARE etiam vult opicinum virum eum esse, qui studet prodesse aliis mortaliabus : totoque animo incumbit in hanc rem: argumentatur autem a contrario: ponit enim tamquam certum & exploratum, pessimum hominem elle illum,qui malitiam exercet; vitiumque animi,& contra semetipitum,& coni alios:idemque usu minime venire ostendit in optimo viro, cum optimus ille sit, non qui opitulatur sibimet ipsi; contenditque omnes neruos in se iuuando, sed qui est totus conuersus in utilitates aliorum : cuius etiam suae sententiae causam asteri: dicit enim hoc durius esse, ac laboriosius, si retis inquam iuis propriisque utilitatibus, inueniri quempiam, qui toto pectore incumbat in fiuctus. atque commoda aliorum.

Haec igitur ianitia non pars virtutis ea, sed tota virtus: neque contraria huic, Oiuuitia, pars viij, tedtotum vitium .

C V M probasset, instillam, quam dἰxit, esse persectam, modo aperit declaratque vim, ac d I-gni ratem ipsius, concluditque eam esse,non partem, speciemque aliquam virtutis. sed ple nam, α integram virtutem: neque enim in una tantum parte animi purganda, a labeque vindicanda, Occupat se, sed omnes excolit, nec patitur errare: eodemque pacto contrariam iptius iniustitiam. non esse partem speciemue aliquam vitis, sed totum vitium.

Quare autem diserunt inter se virtus, cr iustitia haec, per 'icuum exi , quae dicta sunt sunt enim eaedem ; rerum tamen ratio Vsarum non e i eadem rhia qua ad alium refertur,iustitia esi qua raro talis habitus, tapliciter virtus.

C v xa hanc ipsam iustitiam ostendisset esse absolutam virtutem , ne penitus eadem putare-

cere voluit,atque inquit id perspieuum esse posse ex iis quae de hac iustitia iam diei, sunt: m ea tan prorsus, atque illa sit, rationem tamen ipsius, S munus diuersum esse, & nullo modo idem;veruin si accipitur cogitat utque qua ad alium iuuandum incumbit, Iustitia Crit, itaque nominabitur, qua vero habitus animi talis est, perfectus inquam de absolu-

dicandis nihil cogitat, virtus erIt.

SI n nunc inquit hac absoluta,& tradita,quaerimus, propositumque nostrum est, inuestigare iustitiatri,quae pars est, speciesque una virtutis:extat enim profecto haec ait ut supra indieauimus, testatique sumus, non silum modo, verum etiam in II. horum bbrorum,quo loco Daucis enumeratae sunt huius gentris virtutes;eodem autem pacto addit, sentiendum esse δε iniustitia singulat ut de iustitia declaratum est,seri oportete .

307쪽

a 6 4 petri Victorii Comment.

Signum autem quia late sit: qui enim escit aliquid, proprium aliarum

prauitatum ,iniuste sanὶ facite quae tam autem nullum facit: ceu ille qui clypeum abiecit ob timiditatem, vel qui maledixit cuipiam ob ingendi asteritatem, Ῥel qui opem pecunia non tulit, ob illiberalitatem . Quando autem quaestum feceris Asaepe nullo huiuscemodi vitiorum pedetiam neque simul omnibus improbitate tame quapiam impulsus: vituperamus enim xtat neminiustitiae: est igitur alia quaedam iniuctitia, ut pars quaedam totius, . inianum quoddam

factum, quia est pars tenus, quod legi aduersatur.

ET si, ut significauit , numquam vIderi potuit dubitare, quin ex Istat ivli Itia haee partἰcularis contrariaq; itidem ipsius iniustitia, tamen argumentis aliquibus hoc probare voluit, , quae, quia ducia sunt a posterioribus, appellauit, ut semper facit, signa: primum eorum est, quod dicit, eum, qui gerit aliquid improbe, impulsu alicuius viiij, facit profecto iniuste, nihil tamen lucratur, veluti inquit, qui asiecit clypeum in proclio, propter metum,& qui maledixit cuipiam, conuiciumque in eum iecit, ob naturae asiperitatem : suc pecunia non iuuit familiarem & probum egentem, qui opem ab eo petierit, ob illiberalitatem: hoc autem genus argumentandi vocari inductionem, notum est. Quando autem addit, rem quaesiverit, saepe numero peccat ob nullum aliud delicitam; ita autem locutus est, quia contingit aliquando, ut aliquis una duobus se vitiis contamine , idest ex stii pro quae lium faciat: simulque seruiat libidini, & auaritiae. Adiungit non labi ipsum quoque in cunctis eodem pacto flagitijs, ac sceleribus, sed in una tantum certe culpa, quod patet, quia vituperamus ipsum iniustitiae nomine. Concludit autςm hoc argumen o inueniri aliam iniustitiam, quae sit pars totius illius:vt iniustum factum quoddam, quod sit pars tin

Frutere hic quidem quaestus cause adulteretur, umat adhuc aliquid:

hic autem de suo aDat aliquid, multetur, ut expleat cupiditatem: hic quidem intemperans videretur esse magis, quam auarus, oe augendae rei cupidus si e autem iniussus: intemperans autem minime: per picuum autem, hoc tri propter lucrum.

A L T E R V M hoc est argumentum, quo idem probat; sum It enim Idem factum, gestum tamen longe alio animo, quod cum cIntingit, docet,dii tersiae etiam culpae attine illud esse, atque alio nomine notari debere. Praeterea enim inquit, siquis ob luci unx, inde faciendum , adulteretur, capiatque Inde libercedem : alter vero explendae cupiditat Is auia causa idem faciat, non sine iactura aliqua rei familiaris i posterior hic intemperans magis crit, quam auarus: ille vero iniustus: intemperan autem nullo pacto. Huiuscemodi auterili est

adolescens pauper ille Aristophaneus, qui anui seruiebat In satianda ipsius libidine ob re

cliniaui, Quam inde acciperet.

308쪽

In V. Librum Arist de triorib. 2 6s

Praeterea circa cuncta alia intacta facta relaris sit semper ad aliquam pra uitatem,ceu si adulteratus est, ad intemperantiam si seruit prope si stantem in acie, ad timiditatem si verberauit ad iram se lucrum indefecit, ad nugam aliam rem prauam,praeter iniustitiam .

TERT iv M est hoc argumentum: docet enim In ceteris cunctis, Improbis in ustisque δε-ctis, reserti ipsa, redigique semper ad certum aliquod vitium,cuius pars ipsa sint: cum ve- quaestus causi, ac pecuniae, quam inde ad se trahat, iniuriam aliquis cuipiam facit, ad nullum aliud iniuriae genus referri solere, nis ad iniustitiam ; quare perspicitur, vi contraria ipsius prauitas eit vitium, ita,cum quispiam recte se in hoc geri cimanu que abstineta re aliena, illam elle, quam sequitur, ac tuetur, certam propriamque virtutem. V t consti- tueret autem sententiam suam usus est inductione: triaque ritia appellauit. in quibus pateret, quod olfendere volebat verum esse, idest timiditatem, iraeundiam illiberalitatem,

Ita nunc ad intemperantiam inniditatem, iracundiam:quare numerii est par: vitia non cininino eadem, pro intemperantia enim modo cepit illiberalitatem. Peccauit autem magnopexe auctor vete is tralationis, qui,quid valeret ας in ostendere volens,vctiit di cem:longe enim alia notio est huius nominis: is enim et Maesari, est,qui in strutia acie pro

pinquus est, ad latusq; manet socij causdem reticuli; quare iniuste iacit,s In pugna postea

deserit eum, quem tueri debebat.

Quaret rspicuum est nare iniustitiam quan am praeter totam, aliam particulare,quae uno,s eodem mmine appe Mur fuia definitio in eodegenere continet ursambae namq, in eo,quod ad alium est,uim suam, potestatem habent: sed haec quidem circa honorem, a et pecuniar, vel Ialutem, vel siquo onomi- ne cuncta haec complecti psumus, . propter voluptatem eam , quae proficiscitur e lucro: haec vero circa omnia ea, circa quae versatur homo pudiosis.c o NC DIT autem,quod superioribus tribus argumentis probarandubitarique iam n5roisse inquit, quin exiitat haec ipsa iniustitia, quam dixerat, & cui indagandae incubuerit, quae scilicet alia est, atque iniustitia plena, integraque, & quae in omni genere vitiorum volutatar, ac peccat, cum iit particularis quaedam,& quae tantum labitur in sua quasi materia, ac segete, atque in eo quaerendo, cuius potiundi desiderio magno incensa est. Iosam etiam uni vocamellia inquit, & codem nomine appellari, quo tota illa vocatur: ambae namque initistitae nomine significantur. Ostendit quoque se vere dixiste hanc particularem illi communi, ac latae cognominem esse, cum definitio ipsius in eodein genere sit,quod non contingeret, si nomen tantum commune haberent,aequivocaeque forent; genus autem vocat,elle utrasque in eadem materia positas:exercereque vim suam ac potest tem in alio violando, atque incommodo quopiam alliciendo; nec tamen non, ut conuenit

ipsis in his duobus, quae exposuit, ostendit discrepare ipsas inter se in eo, quod una ipsarum certis in rebus, peculiaribus aue iniuriosa est, quas auctor appellat; idest in honore alicui eripiendo aut pecunia,aut salute, siue inquit liceret nobis uno quopiam nomine cuncta haec complecti atque notare,quae pluribus ostendimus, siue addit, quod quartum est ob voluptatem , quam capit c quaestu, & cum domum suam quippiam comportat subia tum aliquo pacto a vero domino: alteram iniustitiam inquit versari in omnibus improbe rebus, in quibus recte versatur, atque occupatus est vir probus, & qui virtutem colit, sed tamen ut apparet, longe alio an in O. dc consilio,idest recte, dc honeste,ut contra homo pra

309쪽

166 Petri Victorii Comment.

Ese igitur iustitias plures atque extare quandam praeter totam virtutem, pelicuum ear quae autem,m qualis sit, danda est opera, ut adipiscamur.

TOTA Tva. post hoc se praestitiisse quod debebat:patefecissseque plures ivluttas esse inuenirique aliam quampiam praeter eam, quae communis est, ac plena virtus: quae .era illa usita qualis, sibi operam dandam este modo ait ut prehendat, ac tradat.

Jnctum iam siniustum, oequo contra leges committitur, m quod inaequale in iustum autem, Pu legibus paret, . quod Uuale .

Eu 'tur, quod contra leges se, quae prius Acta iniussitia ess, ista est: quia autem non est idem quoilinaequale es, m quo plus , sed aliud ad aliud

refertur,ut pars ad totum zquo erum plus est omne inaequale quod autem inaequale, non omne plus, iniuctum, iniussula non eadem sunt ,sedili uersa ab ialis: haec quidem ut partes e haec vero ut Areasura enim haec iniussitia es onus iniustitiae simili autem mori iactitia iusimae: quapropter etiam de iusima particula , atine irastitia dicendum est, c de iusto, arque inlusio eodem facto. ι

A D i v N cI τ ex priore illo genere iniustἰ manare, proscissicique inlustit Iam illam, quae prius exposita est,supraque,cuiusmodi is declarata: cum vero sentem aperire vellet. indicare 3; unde oritur haec, quam nunc ostendere vult, prius declarare initituit, quae inii, exquisite cognoscendae, requirebantur: quare sumit,quod tamquam exploratum est fidiamen leuiter probat, initio particula potita, qua uti let, cum Iumit, ad aliqiud consilia tuendum quodpiam , quod non eget accurata dein onstratione idest .a. i. asque inquit. Quia aut ni inaequale & plus non est idem, sed aliud, statimque ostendit, quae ratio sit piorum inter se eandem enim es le tradit quae totius est si con ratur cum sui parte: contra tamen, nani quidquid est plus, est inaequale, non tamen omne inaequale est plus: aequale taret, id non haberet. Adiuni Qui , ct multitiam non cita eadem atque illa, sed alla, & di Ri s cuin hacc , tari in litam iniusta, sint tamquam partes: haec vero ut totae id quod aperit. hoc pacto , inquit enim. huc transferens, quod in uniuersim

310쪽

In V. Librum Arit de morib. 267

dixerat, haec namque iniustitia, de qua scilicet nunc praecipere instῖtupt, pars est totius iniustitiae,unaque aliqua illarum iniustitiarum,quae committuntur contra impetiorem, iamque explicatam i uitiam:eodemque pacto ait iustitia haec, pars est totius lilius iustiatiae: quare inquit, nostrae partes nunc sunt dii terere de Particulari tultitia. & de contraria ipsius particulari initistitia: eodemque pacto ut de habitibus, ita de faciis , quae inde proliciscunturi, gerunturque vi, α impulsu eorum habituum.

Quae igitur iactitia,atque iniuctitia conssitura est, ut tota sinus,haec qui . totius Virtutis sus existens ad alium : haec vero viij, dimittatur, c Piunum aurem, at ciue iniuctum,quod sciuitur his ,pospicuum eis, quomodo opstret distingui ferme enim tona pars eorum , quae legibus continentur, sunt eaqwaea iures virtute praec iuntur unicuique enim virtuti convenae rer vivere iubet, unamJuamsue prauitatem sequi ,etat lex.

Os τε, Di et se sine damno eorum, qui se dant huic disciplinae percἰpiendae, posse supersedere longiore, de exquisit ore explicatione rerum, quae pertinent ad totam iusti- . tiam, contrariamque ipsius iniustitiam patefaciendam, cum ea, quae requirebantur ad eam cognoscendam exposita iam sint . quare venisse tempus dicit, alterius sedulo deci randae, in quod opus, studiumque, nunc incumbit. Cum aulcm, vim naturamque totius virtutis aperire volens, inquit, ea na esse usum totius virtutis ad alium, extra se positum , .iuuandum scilicet, maloque liberandum: iniustitiam vero itidem usum totius viiij ad alium incommodandum, omnibusque modis violandum. cum habitus ipsos ita defini siet, ad facta propria ;psorum transi natique, obscurum esse non posse. quomodo illa sint explananda. δc definienda: serme enim inquit, bona, inagnaq; pars eorum, quae legibus constant, sunt, quae praecipiuntur a tota, integraq; virtute, cum lex praecipiat. iubeatque viuere seruatis lingulis virtutibus: eademque vetet committere, quae non ab unci, aut altero, sed a singulis vitiis, prauitatibusq; proficiscuntur. Pex ii μυα eum prius legeretur, vera lectio videtur esse προκώμια, quam secutus sum:probarunt etiam cuncti. qui verterunt bos libros: idem igitur ego consilium de ipsa, quod illi, cepi, maluique

sequi veritatem sententiae, quam errorem, negligentiamque quorundam librorum : nequis autem non satis eruditus secum trahat in eundem errorem, quempiam, hoc ad in . Me e Placuit

Quae autem e cientia sunt totius virtutis,sunt re numero legitimorum lia Iacuum quae scripta sunt adinvitutionem pertinentem a commune ciuita

ris. E in iratione autem singulari , cuius simpliciter esia is probus, utrum ciuili acultatis munus sit, siue alius, ponerius definiendum euo non Hi enimi idem viri boni flatus , m omnis ciuis.

I Moi c An E etiam voluit, quae sint esseIentia totius Integraeque virtutis. Sc quae Instilitat ita homines,Vt caueant comittere quippiam,quod repugnat singulis illis: dixitq; ipsa esse e numero te ii, institutorumq; ea,quae scripta sunt a lapientibus viris, pertinentia ad publieam disciplura,communeq; bonu toti ciuitat in altera aut tradenda,quae erudit Z 1 ciues,

SEARCH

MENU NAVIGATION