장음표시 사용
371쪽
'ALTERVM hoc argumentum est. Quando inquit, aduersante lese, aliquῖs alicuI nocet, non tamen malum pro malo dans, acceptamque iniuriam viciscens, sponte inuriam facit; sponte autem facere is dicitur, qui quod facit, sciens facit, cognita persona , cui obcst, & modo, qui vero addit , semetipsum obtruncat , sponte sua gerit. quod non permittit lex, atque id contra legem, & eam quidem utilem, rectamque: nota est igitur dubium, quin iniuriam faciat, sed videndum est, cui. An inquit ciuitati publicaque illa iniuria putanda est , certe non sibi. quidquid enim mali patitur sponte acci rit: nemo enim inquit sponte sua, ac volens iniuriam accipit; quae causa est, est, ut es-Mitas in eum animaduertat, & ut potest , ipsum puniat: ignominiae enim genere quodam afficitur, qui se ipsum interimit, ut qui ciuitati iniuriam facit. In multis aliis grauibus delictis, quae C. Verri obiecit M. Cicero, hoc etiam ipsi exprobat, quod exemplo: sui ., corruperit filium, verba eius sunt. Quibus in rebus, non solum filio, verum etiam reia ,, publicae fecisti iniuriam: susceperas enim filium, non solum tibi, sed etiam patriae .
Amplius ex eo, quod iniustus tantum eu, qui inium facit, non omnino prauus,non licet iniuria a cere semet sum : hoc enim Aiadest ab illo: ess
enim ahquo modo iniustus ita improbus , quemadmodum timidus , non νt ρυ-
nam improlitatem in se habense quare neque vi huius iniuriam facit: simul enim liceret eidem adimi, Gradiungi aliquid, quod fieri non potest; sed I per tu pluribus necesse est esse rem iustam, imustam .
CvM quaestionem hane prius dissoluisset, ostendens id locum non habere, ut scilicet quispiam sibi ipsi iniuriam faceret, in genere illo iniustitiae, quod exercetur contra omnem virtutem: qui namque committit aliquid aduersus quamlibet virtutem, iniustus est, vi initio declarauit. Vocat autem nunc ipsum Ἀως-ν, idest penitus prauum quia non metuit committere at quid contra omnem virtutem. ac legem. Quem autem nunc intelligit ἀφ υ, quia labitur, ac peccat contra unam tantum, a qua spernenda, iniusti nomen consequutus est. Nunc ostendit, in suo & proprio genere iniustitiae contingere non polle, ut aliquis sibi ipsi iniuriam faciat: tequeretur enim inde id, quod absurdum est. ac fieri non potest, ut alicui simul quippiam eriperetur, atque eidem accederet, quod unum atque idem esset: qui enim In hoe genere iniustitiae iniuriam accipit, amittit, damnumque facit: qui vero iniuriam facit, lucratur: semper igitur in pluribus neces le inquit elle , ut iustum , atque iniustum hoc administretur.
Ruc autem sponte gessum ess electione o prius tempore: qui enim, quia malum accepit, idems in auctorem iniuriae facit, non videtur inium facere,
si autem in semeti um eassim simuloe accipis, oe facit.
Atiun hoc argumentum est, quo idem declarat: ostendit autem. suae requiruntur in Persona cius, qui iniuriam ficit, non inueniri cuncta in illo, qui semetipsum vita pruriat: Oportet enim inquit, fronte gestum este, ac consulto quidquid iniuriosum Est, ac Praetcrea tempore praccedere: qui enim, quia malum accepit, contra malum in re tat, non videtur inivitam facere: rtius namque iniuria in eo, qucm ulciscitur, est: hic
372쪽
In V. Librum Arist. de morib. 3 i y
Lut usu veniret, is quis 'onte sua iniuriam acciperet.
ar hoc nouum argumentum videtur, nisi quis putet esse illud partem antecedentis argu menti, ut ostendere voluerit, quemadmodum abest ab hoc, qui se interimit, tertium illud, ut prius malum acceperit, quam moliaturi, ita etiam ptimum: neque cnim sponte aliquis malum accipere potest, VL Paxciactum est
Accessit autem his quia laesingulari 'OIam iniustorum factorum iustus liniuriam facite adulterat enim nemo suam uxorem, NPe effodit suum fariι- rem , neque furaris aliqui suarum fortunarum.
A v v i T v R inquit, superioribus argumentis, quod sine inlustis factἰs singularibus, proprijsque alicuius vitii, nemo iniuriatii facit: explanat autem quasi exemplis positis, quod fgniticare voluit: ait enim nemo uxorem suam constuprat, neque ei dit parietem suum. neque furatur aliquid fortunatum suarum, ut aliquis metito adulter vocari Pollit, alienum cubile ineat necesse est; eodemque pacto se res habet de ei libre parietum, ac fure; ceterisque omnibus huiuscemodi delictis: planum enim est argumentari auctorem ab Indiactione r idem igitur usu venire existimandum est de illo, qui iniuriam sine certo iniuriae nomine iacit: non cadere hoc nomen in eum, qui semetipsum interimit, ut neque in illos, qui res suas attingunt.
Isummam autem soluitur, pose quempiam semetipsum iniuria af eere , se illius , quod uisum ect, quomodo Uu veniat, ut alisuis 'onte sua semeti um iniuria a ciat.
Qui NTVM hoc tamqtiam argumentum est, quo postremum declarat, usu ven re non posse, ut quispiarii sibi ipsi iniuriam faciat: repugnaret enim inquit, ei, quod iam definitum, explicatumque est, quomodo contingat, aliquem mortalem sponte sua violari, accipereque iniuriam, quare reiiciendum est. ne ipsimet. quae constituimus, retexamus,
Per 'icuum aut ri est, esse quidem ambo haec mala, oe iniuriam accipere.
σ iniuriam facere 1 porum enim unum minus accipere e 3 ulterum vero plus messio: veluti salubris quidem, in a te medicorum e apes autem ad bonam coris preis valetia nem, in a te corporum exercendorum.
COM, TARx dieit, ambo haec mala esse, M sine dubio fugienda: accipere inquam , Mfacete iniuriam : nec posse merito quempiam de hoc dubitarer eum tamen paria non sint, aequaliaque inter se, utrum eorum deterius si monstrare voluit: Quomodo autem verum
373쪽
st, ut utraque haec mala sint & ratione, de similibus probat: dicit enim unum horum ei eminus quam rectum est alicuius boni, mediique tenere: alterum vero plus: ut usu voibi inquit, in his quae valent, & ad tuendam, & ad restituendam valetudinem:itidemque ad bonam corporis habitudinem: nam & mitius, & plus eorum aduersantur, nocentPye'.
Uerumtamen deterius eu insuriam scere iniuriam enim fore cum M tio iunctum cor vituperatione dignum eur' vino, siue plena,' simpliciter, siue est, quia i irrepinquum eae non enim omne quod spontest cum iniuIZι-
tia iunctum eis insunam autem accipere sine inio, σιm Ititia, est . .
ET si igitur ait, utraque haec extrema, quae cingunt m dium, niata sunt i, deterius tamen est, maiusque malum in se continet, contra vulgarem hominum sensum, iniuriam facere, quam accipere: tatione autem hoc confirmat: iniuriam enim sacere Inquit, ii invctum est cum vitio: neque vacuum ab illo, seiunctumque esse potest, liue plenum, abrsolutumque id vitium si, simpliciterque vit niti, sue prope'ad ipsum accedat, scinii tudinemque non paruam eius lia M. Nequis autem error hinc nascatur, docor, non Ouine, ti quod sponte seritur a quopiam, contra commoda alterius, a vitio proficisci: intutiam autem accipere, inquit, sine vitio iniustitiaque manere. Socrates quoque in Gorgia inquit, se sane neutrum horum velle, si suae potestatis sit recusare: si tamen necessitas sibi imp Datur, alterutrum sumendi, malle se iniuriam acc per quam facere . Eodem hoc testii nonio Socratis usus est Simplicius in III. libro Aristotelis de caelo, cum exemplis confirmaret , non omne, quod simpliciter tale dicitqr: veluti graue, leue, idem secunda collati ne vere etiam grauius, leuius necesse esse, ut simpliciter graue, siue leue sit: granum enim inquit inclij maἰus est grano sinapis, non tamen similiciter mapnum . neque omne addit, quod optabilius est, simpliciter est, optabile : ortabilius enim morbus corporis est, quam animi vitium, non tamen optabile est morbus : idemque existimandum est de duobus ijs, quorum unum est iniuriam accipere, alterum vero iniuriam facere: neu trum enim ipsorum expetendum simpliciter est, post quod Socratis vocem, iudiciumque ponite Gorgia, atque ipsam explanat.
per se igitur iniuriam decipere minus malum e ex accidensi autem nihil prohibet , quin maius malum sit: erum hoc ars non curat sed laeteris dolorem maiorem morbum eqst dicit essensione pedis et atqui esse psit quandoque alterum ex accidenti : si contingeret, eum, qui lentat, cum cyciderit, ab hostilus captum esse, oe interfectum .
NON mutat auctor sententiam sed ponderat, quod dixerat accurat : nam qui hoc, quod amrmarat, quomodo fieret, non cogitasset, aliquando id negaret: inquit igitur, per se iniuriam accipere, eis malum est, minus tamen malum elle, 'thim iniuriam facere , etsi contingit, ut aliquando maius incommodum pariat, sertuito scilicet atqueex accidenti. Verum inquit, nulla ars, neque ratio attendit, quod ita fit, casuque aliquo, atque cucum gignitur. Vtitur autem exemplo sumpto ab arte medicorum : morbum enim lateris. maiorem illa morbum esse tradit, quam pedis ostensioncm, quamuis usu venire Polli , ut maius illud malum iit, sed ex accidenti, ii qui ad lapidem olfendit fugiens, cum Ie pugnariam. esset in bello cecidit, captusque ita est, atque inter feeus , ut Cm PCm
rei, filio contigit, masno proelio victo,a C. Caesau in Hispania: fugiens enim, praeter
374쪽
quam quod humero, & sinistro crare vehementer taucius erat, ratum etiam intortit, quae ies maxime cursum eius impedijt, itaque non multo post interfectus est.
Translatione autem , similitudini quaIam i non sanet terga semetipsum iustum , sed quibustam partium suarum t 1ion omne autem iussum , sed erile, *el domesticum in his namque rationibus fars animi, quae rationis sparticeps disentit ab ea, quae sine ratione ea: ad quas Ipectant in nobis, videtur esse iniustitia erga semet i um quia licet in his accipere aliquid contra βι ιι
petitiones. Quemadmodum igitur imperium halenti, imperio parenti, iactum inter se est, ita, hu . Se iustitia igitur,. alys virtutibus morum
V r negauit. adhibita multa cura, fieri posse, Haliquis proprie sibi ipsi Intur Iam faelat: Ita
modo concedit, siquis translatis ver his utatur, ac similitudinem ssequi velit, id usu venire, nec omnino maledici, quempiam semetipsum laedere,ac violare. Primum igitur sententiam hanc. vocemque, siquis tueri ipsam velit , ostendit requirere, ne proprie aliquis loquatur, cum in hoc sermone, quo traduntur scientiae, atque artes, non magnopere i cum habeant verba translata. quia omnis huiuscemodi oratio conuenit poetis, iisque innibus, qui ornatum magis sectantur, quam lucem, ac claritatem : quae causa fiat , ut itar se in v I Topicor inreeret ipsa a definitionibus;adferunt enim illa calignis non paruat, obscuritatisque omni illi loco, quo comportata fuerint; non Igitur se purgat auctor, ut li terpres putauit. sed potius hoc quoque valet; squis diligenter attendat, ad auctorem huius sententiae magis premendum, qui hoc quoque nomine peccauit, sed hoc relicto con cedit Aristoteles noc ferri poste, siquis suas aliquas pari , non se totum intelligat, ut scilicet ipsis incommodet, atque iniuriae aliquid, detrimentique inserat. Addit etiam aliud, quod in ea sententia reprehendi potest, neque enim ill a vera est in omni genere iuris, sed in erili solum, ac domestico: Omnique demum illo, In quo iuris aliquid habe it pars vii ad alteram, ad quam resertur, veluti erus ad seruum, pater ad liberos, vir ad ux rem; easdem enim rationes habere dicit animi partem, in qua collocata est ratio, ac consilium ad expertes ipsius: in quibus dominatur libido, aut ira :quia autem rationes, quas appellauit, ut personae quoque non sunt omnino pares & aequales; ideo multitudinis numero, inquit,
ut opinor, rationes, non rationem : addit autem, haec homines spectantes, & hue oculos conuertentes Putas
i se scri polle, ut aliquis exerceret iniustitiam e gasemetipsum, quia usu venit aliquando, ut aliquis accἰpiat aliquid mali conatra suas appetitiones; quemad-
catare quoddam ius N . inter eum, qui imperium
si ab tin eiultate, atque illum, qui paret imperio l-psius, quod colere ambo, ac custodire debent.
375쪽
IN VI. LIBRUM ARISTOTELIS De moribus ad Nicomachum
ratio Acis, hoc aeuidamus: in cunctis enim expositio sitibas , luti etiam in alys,eu quidam scopus, ad quem reseciens,qui rationis est particeps, intendit quasi cursum suum, ac remittit , m quidam terminus est mediocritatum , quas in medio sitas esse af mamus exuperantiae, ac paucitatis, quae sunt, ut recta ratio significat.
tates, constitutas in medio actionum nostrarum, motuumq; is animi turbidorum i videretque medium capellcre, a que il- l liesistere; arduum elle, monstrauit, quo pacla aliqais obtinere hoc pollet: vitareque nimium ac parum, quae sunt lo- , in i ea vitiorum tamen ea certa, s aqtae, dixit rectam rationem unicam , atque Optimam magistram huius rei esse: quique ipsam constituerit, ab omni errore vacuum, liberumqtie suturum. Cum igitur ostendisset, quid sacere nos opo teret, ii medium tenere vellemus, rectamque, quam semper ap--- 1 pellauit, rationem, sequendam astirmasset, nec tamen quido seret, exquisite docuisset; initio huius libri, quod metii a desiderari poterat ad plenam superiorum virtutum cognitionem tradendam, communi etiam quodam doeu riento s-gnificat, quam utilis erit haec cognitio, cum in hisqucque habitibus cutici; s, ut iu
376쪽
Qtetis rebus, existat quiddam, quod spectantes nos tamquam terminum ac suem. p terimus cupidi ipsius impetrandi, intendere cursum, aut remittere, ne nimis segnes simus in eo caetando, aut nimis festinemus, cum iam ipsi propinqui simus, nec tanto conatu opus sit. In monstrandum igitur hunc terminum incumbet: quare prima pars huius libri non omnino seiuncta est ab illis, quae praecepit in antecedentibus: nili nim percepta fuerit vis. & natura huius rectae rationis, non omnino certa sunt, quae de morum virtutibus docuit : hac autem explanata, atque ita absoluta , nullus scrupulus restabit in animis eorum , qui legunt, de doctrina virtutum earum ; quare istatim aggredietur explicationem alterarum harum virtutum, quae rat onis sunt, & a Pa te animi, in qua manent, δι- .m- vocantur; in extremo autem primi libri, diu iadens virtutes, alterum genus ipsarum esse inquit, has ipsas: noua igitur aliquo modo materia erit, quam nunc aggreditur, & ea quidem bona, & magna pars huius libri: quid enim melius, praeclariusque est his quinque virtutibus; tot enim numero sunt, quae pollea sequantur, his explanatis, significabit medium autem , quod nos sumere vult, & sine cuius adeptione non postemus plene compotes fieri praeteritarum virtutum, non modo requiri in ipsis significat. verum etiam in ceteris rebus, quae cura Mstudio tractantur, sineque ipsius conquisitione, Se diligenti perceptione ne istario aut nimium rerum illatum sumeremus, aut parum, idest, aut ipsum medium in cursu Issius praeteriremus, aut ad euin non perueniremus, intelligit autem artes, & ceterauiuscemodi studia. Eisse igitur inquit quas signum quoddam in pariete notatum, ipse σκου appellat, cui Graeco nomini, si par Latinum inueniretur, M. Cicero ipso usus non soret, ad quod signum respiciens rationis particeps, ut res postulat, intendit, auxxemittit, Mest profecto terminus quidam, definitusque locus mediocr tatum, quas mediocritates inquit, in medio sitas esse volumus eius,quod superat; de illius, quod cursum non impleuit, definitas, monstratasque a recta ratione .
Ea autem ita loqui verum quidem non tamen apertum nam A a-Ijs 1uoque uiars, in quibus scientia exstit, hoc verum est dicere, neque in
plura, neyue pauciora oportere cum labore conficere , aut inertia , sed mea a , . ut recta ratio iubet hoc autem solum tenens aliquis , nihilo plus sciret: ceu qualia oportet ia corpus a bibere , siquis diceret , quaecumque ars medicorum fraecipit , σ ut is, qui hoc tenet.
VALET hoc ad ostendendum committere non debuisse eum quin de illo quod iam tetig c. set ac quantum locus requirebat, exposuisset, nunc exqu sitius. & apertius praeciperet: non enim in hoc modo incumbit, quia vitii aliquid in superiore doctrina sit: egeatque ipsa correctione, sed quia non fiali aperta omnino,& plana: quod tamen facit hi eo loco explanare non debuit. quia consudisset praeceptionem, ac verum ordinem ipsus tradendatriaeque enim paucis tanta res exponi poterat: hoc igitur est, quod significat haec quas purgatio quaedam. α ossici j sui constitutio: inquit autem, quod hie factum est, in alijs etiam rationibu artibusq; exponendis usurratum eidem culpae a fine esse: haberiq; merito debere s non falsum, minime tantum absolutum ac plenum, velut ait simili enim uti volu t assiem illustrandam in tuenda valetudine, corporisque exercItalicinibus, non oportere plus laboris capere.aut minus, quam oporteat: neq; idem facere in cessatione a laboribus ac segnitie; verum medium botum attendere, de dare operam, ut id adipiscare, de rectam ratio nem intueri,quod si inquit quispiam hoc tantum generatim teneret nihil adhuc percepisset,quod eum magnopere iiivaret: exemplo aute hoc declarare voluit veluti igitur inquit, si aliquis quaereret, qualia corpori obiicere oportet:vt integrum,incolumeq; sit, ac rei ponderet qui istam, quaecumque medicorum ars iubet,quique eam didicli. In priore quoq; li ibrorum illorum de moribus,quoru index est timis. χική,cuin minore giro, ad eunde hunc
locum pervenisset, idem quod hic admonuit, ea, quae prius de tecta latione praecepti set, aquamuis
377쪽
quamuis illi loco seria irent,vereque dicta serent, non tamen absoluta esse,nec salsa quem-riam erudire, requiriq; adhuc qinippiam ad eam plene tradendam,quod explanare volens. vius est eodem simili, quo hic, & iisdem quoque verbis : veluti enim inquit, si quis alicui diceret, optimam valetudinem obtineri, si, quae salubria sunt, adponeret, quod obscurum elle ait: responderet enim ille, aperi mihi, & declara, quae sunt, quae dicis s lubria. quemadmodum duobus sis locis usurpauit, quod valet obiicere, & admouere, ita nomine inde ducto , in altero eorundem librorum, quo loco accurate docet, peccare illos, qui dicerent voluptatem esse generationem: cum voluptas nulla sit generatio; inquit enim. Hi id M, somi .δυἰ, διά nta γωσω limi, idest cum admouetur corpori, restituiturque, quod defecerat.
Quapropter oportet circa quoque habitus animi,non solum hoc vere dictum esse sed idem etiam definis m, . explicarum, quae scilicet est recta ratio, huius ipsus quae definitio .
QVA PRO T TR inquit, ut in artibus, & studijs cunctis hoc seruari debere declaratum est, ita etiam In habitibus anῖmi explanandis, quod de ipsis praecipitur: non opus eli tantum, ut verum sit, si idem obscurum fuerit, & communiter, generatimque prolatum. sea etiam explicatum sit, veluti, quae sit recta ratio, & huius ipsius rationis quis terminus,
animi autem virtutes divisimus: σ has quidem esse morVm: has vero rationis, diximus. de his igitur, quaesunt morum . excurramus de reliIuis autem, cum primum de animo locuti erimus, Hseramus hoc pacto .
COMMEMORAT se virtutes animi diuissse . quod fecit in extremo primI horum de moribus librorum: si xilleque quasdam earum moris esse: alias autem rationis , quarum sedes foret, unde appellatae sunt, pars animi potestasiae διὰ ae vocata: additque sedisseruille de ijs, quae moris sunt, velleque de ceteris modo disputare: quod tamen Priusquam aggrediatur, fgnilicat se de animo quaedam dic arum. . Primum autem repetit pa ca illa, quae de ipsa prius tradiderat:postea adiutigit, quae noua haec materia requirebat& sine quibus commode de his virtutibus praecipi nihil poterat.
I ius igitur dictum est, duas esse partes animi, nam rationis participem: alteram expertem nunc autem eius, quae rationem halet, eodem pacto Hui-fo a nobis facienda eis: ponatur, duas Me fartes, quae ratione fracditae sunt: a nam, qua contemplamur eorum, quae sunt huiuscemodi quaedam , quorum principia res non patitur, Pt aliter se habeant i alteram autem, qua ea,
quae aliter eueniant. P A v c i s rangli, quae olim de anima praecepit, idest in extremo primi horum de moribus librorum, primamque illam diuisonem de duabus animi partibus, redigit nobis in mo
378쪽
In VI. Librum Aristide mors b. 3 al
moriam, quae fuit, partem quandam ipsius rationem in se collocatam habere: partem vero alteram sine ratione esse: eodem igitur pacto idest bifariam, diuidenda pars haec est, ruae rationem habet, quam diuisionem illic omisit, atque huic loco, cuius propria est,reruauit: inquit igitur, ponendum nobiselle, dc tamquam certum, & exploratum haben- dum: neque enim locus hic patitur, ut hoc accuratὰ doceatur: nἰinis enim longum, & operosum foret, ostendere, duas esse animi partes, quae rationis compotes sunt: ipsamq; in se habent, quarum una est ea, qua contemPlamusi e numero eorum, quae sunt, cuncta, illa, quorum initia sunt certa, nec variari, mutarique pollunt: altera autem pars est, qua ruaerimus, videmusque ea, quae sunt exposita mutationibus, nec semper parium ea- em saeta.
Iea enim, quae genere diuersa sunt inter se, O animi partium diaer- sum genere adhibendum e 1, quo sit illi natura accommodatum: siquidem μmilitudine quadam, σ a latare cognitis jsis inea.
4 v cognoscenda enim ea, quae genere inter se discrepant,diuersaque ita sunt, adhibendam esse docet partium animi illam quae de ipsa genere discrepat, de illi intelligendae a natura
facta est: neque enim aliter res exitum haberet, siquidem inquit, tenemus, rataque habere volumus, quae firma esse debent; & iam comprobata sunt: cognitionem heri in his te
bus similitudine,& assinitate quadam,eius quia cognoscit. ad id quod cognosci, & percipi debet. Alexander quoque in eo libro, de animo, cuius initium est. PMγι-τι relati hoe ipsum tradidit: dixit enim, opus esse ad ea, quae sunt inter se natura discrepantia, co- gnoscenda, adhibere partium animae diuersarum eam,quae natura illic accommodata est. cuius sententiae, quas solum ac fundamentum idem est, quod Aristoteles hic posuit, α ipsum iisdem etiam verbis prolatum. inquit enim, ἰ κε' i ιιό τινα, Miam mom. D .ic Mnie sirim: ut autem locum magis indicem, in capite haec sunt, cuius titulus est, Mi
Vocetur autem harum,haec quidem apta scienti'C. haec vera rationibus subducendis idonea consilium enim capere δε aliqua re, CT rationem Wsius subducere idem est: nemo autem consiliat de rebus, quae non possunt aliter se habere: quapropter pars animi, quae ratiocinatur, a quaedam pars en eius, quae rationis particeps e I.
ITA loquitur auctor ut planὸ cognosci videatur, ipsum haec nomina his duabus anImi partibus imposuisse, quae consuetudinis antea non fuerint: prius nomen a scienti js,quae . m- vocantur, ait vocari posse, ac debere: materia enim scientiarum talis est, ut non varietur, aliterque se habeat: alterum autem λαναικοῦν dicit appellandum, quasi deliberativum, a materia itidem rebusque, de quibus deliberatur quae suscipiunt in se varios euentus:quia autem quaerere potuisset aliquis, cur non vocaret ipsum Aeλλτικον, quasi re pondet, dicen . reserre nihil viro nomine quis ipsum appellet, quia si αλε .χα, dc eri idem si initiosivi apud Latinos consultare ac deliberat F. Longe autem aliud esse ostendit posterius hoc a superiore , quia ut illud non quaerebat de rebus, quae aliter eueniunt, ita hoc non quaerit de rebus, quae uno tantum modo semper fiunt, ac necessariae sunt,quod testatur dicens, nemo consultat de rebus, quae aliter contingere, & usu venire non possisunt: concludit autem rationem, addens. Quapropter desiberativum est una quaedam
Pars partis illius animi, quae rationem in se continet.
379쪽
Sumendus igitur Hrimi, horum, qui optimus est halitus: hic enim est vir
tus Uri fuer virtus autem ad suum proprium munus refertur.
v M patefactae sint inquit, hae duae partes animi, rationem habentis, dare operam nuna debemus, ut adipiscamur, quis si optimus habitus utriusque ipsarum: neque enim comtenti esse debemus hac ipsa cognitione, cum finis noster sit, virtutes, ac vitia tradere: inuento autem illo, nouerimus, quae si tirtus, persectioque aiubarum partium vixtus a tem inquit, versatur in suo, ac proprio opere, referturque ad ipsum: vimque suam, ac P testatem in eo exercet: non enim virtus, ct absolutio partis, quae occupatur in materii necessarijs, utilis esse potest deliberationibus: neque contra.
Tria autem sunt in animo, quae summam pote ratem habent in action Io veritatessus, ens, appetitus: horum autem sensus nudius actionu primcipium e Z apertum autem hoc inde est, suod beluae quidem pense praeditur
sunt: a ione autem non communIcant. C v u diuiserit animam suas in partes, ut ex diuisione hae eliciat habitus,qui sunt virtutes intellectus, quod nunc sed illo lacit, tradit quot in homine sunt,quorum vi, ac potestate ille agere quippiam pol sit, in rebusque,quod verum sit, perspicere ac contemplari: tria autem numero ipsa elle lignificat, quae nominat, idest sensum, mentem,& appetitum:qu rum trium primum statiin repudiat accommodatumque non elle ostendit uni tuo ac virtuti propriae hominis, idest sensum: rationemque reddit, cur ipsum reijciat: neque enim cita se illum amrmat principium ullius actionis: actio enim merito vocari non pote it, tactum vacuum p ratione: declarare autem hoc assirmat, quod beluae sensum habent; actionis a tem participes minime sunt. Pos T AM reiecit sensum, ut liuie rei essiciendae minime accommodatum: cum restarent duo, quae, diuersa ratione praestarent hoc,docet quomodo conueniat ipsis in hoc manere obeundo, atque ait id ipsum, quod in animo, parte que eius, δ' tauia vocata, est affirmatio dc ne alio ..idest quod illa probat, siue improbat, & alienum putat, illud in appetitu cile persecutionem, ac fugam: ilido enim, ut animus existimauit aliquid bonum cl- se, appetitus excitatur ad ipsum persequendum:contraque,si malum iudicarit, ad idem vitandum, seduloque a se depellendum.
380쪽
In VI. Librum Arish de morib. 3 a 3ς ilium rectum: i quidem electia bona, eademi i tam a mare, o hune
sequi: haec igitur ammi pars est , qua cogitamus, o Peritas, quae ιncumbit
tur autem totum hoc, confirmatis ijs, quae dicta sunt, duciturque inder inquit igitur. apropter, quia moralis virtus est habitu cui a munere, quod obit,optandoque nomen impositum est: eligit enim vir probus. reiectis minus bonis rationibus, minusque idoneis ad id quod vult eviciendum,quod melius esse intelligit, ac sine delectu hoc non potest c instare honestum aliquod facinus: repetit etiam quid iit electio: appetat enim oportet, qui elisit, in eoque persequendo, quotcupit, utatur consilio, secumque deliberet, quid po iistimum ad id obtinendum accommodatum sit, ut autem haec sungantur Oilicio, electio inquam, & appetitus, quid requiratur, significat: id autem est; ut ratio vera integraquest,neque errori alicui amnis, simulque appetitio recta: incesisaque desiderio rei bonae atque honestae, concurrant enim ambae Oportet, in eo, quod proprium ipsarum est, administrando. idest ut dian a affirmet. indice que quid fieri oporteat: appetitus autem id sequatur. incumbatque in Ipsuin adipiscendum. Post lyaec autem ita tradita, testatur se monstrasse, quae sit dianoea, ae veritas, qua utimur in rebus agentis D equitur hic post dianoeam, de veritas, quia supra significarat oportere, ut ratio vera foret: quod autem admonuit de concordia harum potestatu' fecit necessario, quia litigant illae aliquando in ter se, ac proeliantur, ut in homine incontinente .
neque faciendum, la-, ac vitium, veritas est, ac vanit-: hoc nami munus eis omnis animi partis factae ad cogitandum t eius vero quae ad agendum , c ad
cogitandum, veritas, quae Uentitur appetitui recto.
o arc M t ν r c A T, quae sint munera utriusque ment Is, cum opus suum molῖuntur Idest mentis eius, qnae tota versatur in rebus obscuris contemplandis, de illius, quae agit, incumbitque in res humanas gerendas: unde ambae nominatae sunt . Primum igitur dicit eius, quae occupatur in contemplando: alienaque penitus est & ab agendo, & ab opere aliquo faciendo quorum duorum, prius animi munus est, in rep. regenda: priuataque aliqua re recte de ordine administranda, alterum autem opificum in opere aliqu0el sciendo. laudem esse, commendationemque: eodemque vitium, ac vituperationem, veritatem, ac mendacium . cum enim cognorit, quod nolle studet mens haec, laudem consequitur: cum vero depellitur ab eo, ae pro vero falsum probauit, accusatur, culpaeque astinis est. Hoc autem ab ea postulari testatur, addens, hoc munus esse omnis animi partis, quae versatur in co- , sitando: alte ius vero partis, quae agit, ac cogitat , non inconsiderate tamen, sed ratione, ac consilio, munus est veritas, cui conueniat cum appetitu, sed recto' nam qua ratione ve-. xitatem, persectionemque adipiscitur, id obtinet a mente, ac ratione, quod vero veritate contentum non est, sed audit etiam appetitum, cum agere velit; hoc ei Iacere necesse est, appetitus enim principium est reium agendarum. O .
Actionis igitur principium electis est, unde motus exoritur, signon iliati, cuius gratia: electionis autem,Vpetitus , ratio, quae alicui inseruit.
Qua remiue ab De mente, F cogitationeine iuesine morali habitu est electio ι.