장음표시 사용
41쪽
Rursus autem redeamus ad bonum quod quaeritur, qui nam potissimum siue pelicitur enim esse aliud in alia actione, atque arte: aliud enim in arte
messicorum aliud in ducum exercitus, reliquis eadem pacto . quid igitών singularum bonum est' an id cuius gratia reliqua sunt .hoc autem in arte quide
mia corum,bona valetudo in te aute ducis exercitus,victoriae narte aedificandi, domus: in aho autem aliud: in omni autem actione . electione,plais hu:
enam causa reniva agunt omnes: quapropter siquidesi omnium rerum , quo
aguntur Gnis, hoc utique e se debebit bonum, quodsita actionem cadit iplu
P R o p o s i T v M auctori fuerat, disserere de summo, de persectis limo bonorum omnium, quibus homines fruuntur in vita, & ad quod reliqua, quae bona & ipsa putata ac dicia sunt, tamquam ad finem referuntur: ostenderatque extare hoc. Cum vero declarare velulet, quid D t ; in medio huius disputationis, quaesivit de seiuncto a rebus humanis no;& quod esset quali forma quaedam reliquorum humanorum bonorum, cum Ipsum diauinum, sempiternuinoue si ; quam ideam nostrorum bonorum, aut excogitarat, aut sil-tem valde aitiarat & celebrarat Plato,contra quam eii sedulo hie quoq; disputasset, resilic-reque ipsam. ac labefactare omnibus ingenii viribus studuisset: primum enim significauit ham speciem non extare totamque hanc rem fictam & eommenticiam esse: deinde docuit. ' Π π xi Π - , prodisse posse sectis humanis: perceptionemque eius inutilem de infructuosam esse nuic scriptioni, ac disciplinae morum 1 cumque ita confirmasset, ne L. satiam esse, inquisitionem humani boni ; relicta illa , redit ad propos tum, totumque se confert ad ipsum explicandum, & ante oculos ponendum eorum, qui desiderio ipsius co-pnoscendi tenerentur. Amrmat igitur ipsum variari, variatis fidis hominum atque artibus I aliudque ae diuersum esse in ipsis mutatis: veluti Inquit, aliud bonum in arte media cotuin,aliud in oflacio imperatoris; eodemque pacto in reliquis artibus; quare videndum, ut describamus ipsum , communiterque de eo loquamur. quod potissimum singularum bonum sit. Addit autem an illud tale elle existimandum est, cuius obtinendi eratia quae antecedunt, cuncta fiunt; veluti inquit, in arte medicorum bona valetudo, salusque data aegrotis; in munere ducis exercitus obeundo, victoria; in arte illorum, qui domos aedia Leant, domus eodemque pacto in alia omni re aliud : atque ipsum quidem hoc enim custodiendum est,ut admonet quod snis sit in omni actione atque facto de quo delibera uertinus, meliusque id esse statuerimus: huius enim causa reliqua cuncti Hortales Munti Quapropter inquit, s quod rerum omnium, quae geruntur ab hominibus in vita, est finis, S ultimum bonorum, hoc Ipsum bonum erit, quod cadit in actionem hominum. quod si non unum illud est, sed plura. haec ipsa ea erunt.
Transiens iam oratio ex hoc in aliud ad idem peruenit. huius vero adhue magis declaranta periculum faciendum in.
N I si Allor, hoe valent haec verba; ostende eque voluit accuratus doctor, se non omnIno potuisse adhuc efficere, quod conatus est, atque hinc depellere caliginem quam cupiebat quale indicat se rursus incumbere In hoc velli, dareque operam,ut secundo ursu,v aiunt ideo sequatur: & ab eodem quasi initio orditur tota rem aperire; orationem autem suam &disputarionem, quam habuit de separato bono, dixit aliquo modo exisse e finibus suis. Min alienum campum migrasse : hoc enim valet sit rogiam: unde in fabulis, & uastidis & e micis vocatus est locus, cum status, condicioque illarum rerum, quae tunc sunt in manibus, totur mutatur, atque e bonis, secundisque illae malae, de aduersae incipiunt
42쪽
In I. Librum Arist. de morib. 27
fieri: sue contra e duris, magnopereque turbptis, prosperae ac tranquillae . Eadem igitur vis ratioque eit huius verbi,fuc opinor transierat enim, relicta sua materia; accommo
Quia autem plures pes ciuntur esse Mes: harum autem sumimus ques
est non esse i scunctos perfectos, quod autem optimum ea , pesicitur esse perfectum quid am : Quapropter flectunus aliquis flum perfectus, hic eritide, quem quaerimus: si autem plures, qui perfectissimus omnium est.
Rae TAM viam 5 apertam Init, qua declarat, quo i vult, iacto firmo huIus rei quasi fundamento: su viten in lententias certas & notas, quisus utitur ad explanandum, quod probandum erat inquit igitur. Quia plures perspiciuntur esse fines variarum scilicec a tium, ac vitae degendae rationum, quorum fiuium non nullos eligimus, ut auxilio nobis sint ad alias res, qaarum desiderio incensi sumus, impetrandas ; q ine autem huius seneris bona sint, exemplis positis, testatur: veluti enim in qu i diuitias, tibiast demumque ea cuncta, quae instru arento tuai nomine ostenduntur peripicuiun est inquit haec entiuredditio est illius..' , quod initio huius partis posuit) non este iraee omnia perfecta &absoluta: quod autem optimum est, addit, perfectum qu ddam elle intelligitur: quomodo enim et odii ichoaturn, imperiectamque est, optim im ei le. ci praesi intillimum p tast. Quapropter inquit, concludens rationem, si est unum aliquod solum, & non plura,
mentem, omnem virtutem expetImus CC propter se , etsi namque nihilmista nos terueniret, tanen unumquodque horum expeteγemus: expetimus autem , . beatitudinis gratia, vi horum , ac potestate eximmantes nos vitam leatam consecuturos: beatitudinem autem nemo expetit harum rerum gratia ,
43쪽
Qv o M o D o regnoscatur alῖQuid esse persectius allo, docet; atque id duobus argument Isdeclarat; quorum prius est: collatis enim inter se duabus rebus, quarum altera expetitur propter te, Micra vero propter aliud. tradit eam, quam homines sectantur propter se, de ut Illa ipsa fruamur. perfectiorem esse ea, quam propter aliud spe ipsius parandi sequuntur Alterum vero argumentum est suod inquit, id bonum, quod nuinquam expetitur pinpter alius,uerum semper per se, periectἰus,meliusq; eile illis, quae duabus de causis expetuntur,idest.& proptet se.& propter aliud. Adiungit autem his duobus quasi indicijs perspicicci ct distinguendi persectius bonum a minus persecto simpliciter ac sine collatione, periectum este bouum id,quod per se semper expetendum est, dc nuinquam propter aliud. quod in primis beatitudini contingittivereque de ipsa praedicatur: ipsam enim expetimus semper propter se, & ut illa ipsa fruamur, de non, ut ope, adiumentoque ipsius utamur ad aliud qaippiam bonum, extra ipsunt positum . obtinendum . Ostendit etiam . quae sint bona, quae bona gemina de causa nos ad se alliciunt, & quia eximia, praestantiaque suavi sum; taliaque demum ut sine ulla spe 'uaestus expeti iner Itb a nobis debeant: praeterquam quod fructus etiam magnos nobis terunt: appellatque quattuor, idest honorem, voluptatem , montem, ac virtutem : testaturque verum esse quod de illis dixit, addens nos, quamuis exploratum habere nus,nihil commodi ad nos peruenturum aduentu eorum, tamen eiusdem animi suturos erga ipsa: expetiturosque ea elle: expetimus tamen ipsa bea. tae vitae causa. sperantes fidentesque praesidio illorum bene beateque nos victitros. Contra autem inquit, nemo studet adipisci vitam beatam , ut auxilio ipsius consequat ut haec Ipsa bona, siue alia ulla praeter haee.
Felicitur autem idem confici etiam ex eo, quodcuique satis est perseum
enim bonum satis cuique esse idetur: contentum vero rZs esse debere, non capimus, quodi soli satis sit, viventi vitam solitariam βάσ trientibus , cs
literis, cor a xori, demum I amicis, oe ciuilus : quia natura ciuile animal
PRO Oeo VR autem, inquit: sat Isque planum est, idem concludi, beatitudinem I quam non expeti propter aliud, sed este optimum atque vitii num finem; si cogitemus cu lusinodi sit, quod contentum est suis bonis. expletiumque iis omnibus, quae perficiunt ipsum atque ansoluunt ; non egere alia ulla re , quod beatitudini contingit. nactam autem eam elle hanc declarat dicens: bonum enim quod perfectum est, semetipso con tentum est videtur: Mon strare autem aperireque voluit, quomodo accipi vclit, quod dixit λώιας . ; & qui homo vere ita vocetur: neque enim se intelligere inquit, velleque eum esse UtH-.; vitamque eἰus refertam esse bonis omnibus putare,qui sibi tantuin prouideat: degatqtie vitam in solo, ac deserto loco, rcn Otamque demum 1 coetu hominum ac frequentia: pusilla enim, tenuiaque admodum huic satis esse pollunt, sed eum, qui copia sua pr este possit iis omnibus, quos enumerat; cum homo natura sit animal tactum ad ciuitatem colendam: nec alienus elle pollit ab iis ollici js, quae conueniunt ciui: de hac enim beatitudine loquitur, & de hac vita , non de illa quae polita est in causis rerum c
gnosccndis: mentemque totam conuersam habet ad res obscuras contemplandas. Cumis as irio exprimere vellet M. Cicero inquit. Itaque natura sumus apti ad coetus, concilia, ,, esuItates.
44쪽
In I. Librum Arish de mori b. ap
tarentes, m passeros, oe amicorum amicos res in infinitum procederet verum
hoc quidem rufo considerandum est. Non mus autem id ais esse, quod solum
retictum , vim tamen habet expetendam vitam e ciendi, nulla λ e indigen-t huiuscemodi autem quadam beatitudinem putamus esse.
v i x E R. AT non posse vere vocari a me re, quod uni alicui satis seret, atque expleret cun-ipitius desideria, qui scilicet unus sibi soli prospiceret, viveretque vitam solitariam: requiri enini ut iuuare pollit eos, quoa ex suit, qui multi, vatij que sunt. Videns igitur hoe large sumptum, arduum nimis elle futurum: seque duram admodum condicionem ferre, docet, qnomodo accipi velit: ligendumque terminum essb Inquit, qui transiri non debeat; nam a)iter incommodi multum inde nasceretur; resque in infinitum procederet, quod semper merito declinatur, ut incertum, plenumque erroris de quod percipi non potest: verum de termino hoc, atque extremo, significat nunc se praecipere nihil velle i in aliudque tempus, ac locum quaestione n hane diis erre: intelligit autem opus, quod cons est de optimo statu ciuitatis. Quale etiam bonum satῖs esse putandum siti contentumque semetip .admonere voluit: elseque illud tradit. quod nudatu n etiam reliquis omnibus fructibus, quos feri: solumque relictum tamen adnue essicit vitam expetendam , & quae Getito eam nobis esse debeat; nulliusque rei penuria prematur. Huiuscemodi autem inquῖt, esse arbitramur, beatitudinem, de qua scilicet vere hoc praedicatur. .l, certe valet hoc, quad ostendi, quod verbum non multo etiam supra usurpauit M Cicero in II. li-- bro de finibus, ubi honestum definit. videtur his verbis ipsum exposuisse. Quod tale est.., ut detracta omni utilitate, sine ullis praemijs,stuaibusue, per se ipsum pollit iure laudari. Em δἰ VMν ωρε mr , sia eris ιhan. aesta: σα- ιθαου ALI A. δοῦλον
mplius autem maxime omnium expetendam solam , m cum alia nusto
bono numeratam, tunctam autem cum quolibet plane optabiliorem, cum mini
mo etiam bonorum omnium z e scitur enim quia appositum est praectantia bo-υ rebonis autem quod maius ese, magis expetendum semper . Fefectum
igitur quiddam pergicour esse ,σquo e contentum sit, beatitudo, quae s
vis in omnium rerum Uendarum .
H te alia decerἰptio est beatitudinisuladit autem eam magis expetendam esse, quὶm aliud ullum bonum, cum quo conseratur, quamuis id lancturi sit, concretumque e pluribus bonis, vincere que illud sua bonitate ; si tamen hoe animaduertatur, serueturque diligenter : ne in illis ipsis bonis, cum quibus confertur, ipsa quoque collocetur: numerumque eorum augeat: Ita enim veram hoc non esset, ut docet: vincereturque vita beata, si una ipsa quoque foret, plurium illarum rerum concursu , cum quibus ipsa sola consertur, non solum si plures illic res in agnaeque serent, verum etiam, si una tantum, & ea quidem minuta, atque exilis. Cauiam huius rei adieri: utiturque quodam ad hoc comprobandum, quod in uniuersum verum est: id enim inquit, quod admotum ei fuerit, appendixque illa , fit praestantia quaedam superiorque gradus bonorum , siue altitudo, atque exccllentia: hoc ipsum cnim verbum Graecum in facile crediderim Ciceronem intellexisse, ., cum inquit, Extrue animo altitudinem, excellentiamque virtutum: semper autem bonorum , quod maius est, atque amplius, masis expetendum est. His duobus argumentis reconfirmata, adiungit. Nunc intelligi polle, conuenire vitae beatae, quae de ipsa, ornanseam, dixerat, esse inquam eam, perfectiim qnoddam, & quod contentum sit suis bonis: nee praeterea aliud requirat; quodque finis sit rerum agendarum . Locus vero hic, ut videre licet, exhibuit multum negotij superioribus interpretibus horum librorum i lapsiq; illi videntur in vera sententia inde eruenda ; quod magna ex parte prosectum est, quia noceae acceperun vim, notionemque o ius nominis e nec perspexerunt, quid
45쪽
priaque virtute, eorum quas testimonio confirmare Tertium etiam quoddam eosdem x quirere ait in pcrsona eorum, quiIpses ornaui, ut honor ipsis habeatur, laudenturque ob 1 irtutem, qua praediti snt, non aluo ullo nomine ..In riuo is xur, couflassionequc etiam horum conuare dicit Aristotcles, inualiud bonum, quod maius honore si, cum host
Fortas autem magis aut am finem ciuilis xitae hunc mi mare respicitur autem imperfectior laec etiam esse . videtur ensis contingere posse, ut aliquis dormiat, 1ui virtutis tam Zssu , vel tota Pita sua nihil gerat . .
C v M dixisset tamquam conii Inci suo iudicio illos,qui tantuin honor; tribuerint,vt vellent ipsum esse finem: ii deinque potissimum amarent honorem, quem adipisteri litur comni et caraene virtutis et ita enim satcbantur extare quid lym . quod praestantius loret honore, nunc ostendit, neullam quoque merito existimari posse finem et . quia iiiii inela est,atque plurἰbus modis tua reditur:finis aurem integrum, ta abiolutum que ido .cile dcb a Quasi diuinus fuit hac parte philosophus, qui multo ante Idit, quod fieri ψebebat: non enim unus aliquis, aut alter, sed multi, & torus denique grex septentuin extitit, qui non solum plus virtuti tribuit, quam honori, sed ipsam solain etiam, deuimtam cti is omnis bus bonis,satis essetxistimauit ad beatam vitam pracstancain cotvi qu*um DPinionem, non dum exortam, sedulo dIsserit. totamque multis nominibus resilist isque explodit; futile autem hos Stoicos vocatos, apertum est. Primum ἰgitur contra ipsam cicit, intelligi . facile usu venire virtuti idem, quod honori, ut minii, perfecta sit, qnam reqvIcat finis , ac beata vita; quia contingere potest, ut virtute praeditus totam vitam dormiat , nec aliquid
Et praeter haec conflictetur τariis caseus, atque maximis in relus aduersa fortuna utatur: hominem autem , qui ita Iluat, nemo leatum putaret, nisi
sententiam semel positam tueri vellet: ac de his quidem ag satietatem dictum est, 1 Hsatis enim esse poteu, in encycliis libris de ipsis dictum in
PI o C alterum argumentum est, quo Idem confirmat. Praeterea inquit usu venis potest tIncidat in grauia mala, conflicte tiirque adii ersa admodum fortuna: hominem autem, indiuit, qui talem vitam ducat, nemo dieeret beatum, n li tueri vellet sententiam sibi prius iso probarxin, & tamquam solum, ac fundamentum suae rationis iactum. Aristoteles in m. libro rid et L ita quoque locutus est, cum insimularet quosdam, qui absurdae senatentiae nimis addicti serent; nec conuicti etiam deponere ipsam vellendidixit enim eos similes esse iisdem, quos hic accusat eodem nomine; verba eius a me expressa sunt, quibus praeter a declarat lationem huius vocis. Hi vero propter horum amicitiam, dc quia diligunt has sententias, idem facere videntur atque illi, qui In displitationibus tuentur quas ratas habent, firmasque prorsiis censent i quicquid enim incommodi in eos caῆiti sertiter sustinent, tamquam initia vera habeant. Huius cemodi autem homines. pertInaces in di- ., sputando, videtur M. Cicero notaste, eum in Lucullo inquit: Illud autem superius, si- , cui caput, de funam tuam, desendere tibi necesse erit. T6m δἰ mν ο . ας His επισνα-ω τίς fiet μορας mill 'Θat.
Tertia autem vita e P, quae in contemplarione irarum Ista ei, de qua in iis, susestruuntur considerabimus.
46쪽
In I. Librum Arist. de mori K l
la fi et i AM vitam, de qua restabat disterere, et Ic inquit eam, quae posita est in cognitione, & icientia rerum diuinarum, & naturalium, causisque ipsarum cognoscendis, quam multi graues. doctique viri valde amarunt, dc de qua variae lententiae eorundem extitemini, quam modo statuit sibi quaerendam non elle; sed ditiari hane perobscuram quae- Itionem in aliud tempus, idest in .X. horum librorum : neque enim putandum est aliud ipsum opus intelligere, dicatum huic muneri, cum polliceatur se hoc tacturum esse es rei εν vim, quo verbo plane indicare videtur locum accommodatum huic quaestioni, qui
Quae autem rei quaerendae dedita ess, violenta quaedam ess , c diuitiae pro edis non sunt bonum,quod quaerimus: quiddam enim sunt, quod accommodatum est usibus mortalium, Cr tropter aliud expetitur: quapropter magu , quae fraus dicta ines aliqu/s existimaret: ρropter se enim cara nuu sunt. Iersiciunt autem ne illa quidem, etsi multae rationes ad ista con tituenda conjumptae sunt.
Vi D A T aliam quandam vitam extare, quam non enumerauit in vii Is honesto, proboq; vito dignis, & Quae ratione magna aliqua cxpetant arrinula tamen multos amatores h bet, de qui cupide iplam sequun cur,' vitam quoque hanoappellauit, & quid sentiret de ipsa, labere locutus est: intelligit autem vitam hominum , qui omnes cogitationes mallconium unt in quaerenda pecunia. α illam, quacunque arte queunt, cogunt, ut sunt f nitores. de huiuscemodi omne genus hominum . acculans autem iptam duobus arguis mentis usus est : primum enim inquit, eam violentam eile; nisi enim forent, qui valde e- serent, siue omnes cupiditates suas explere cuperent,non tanto damno patriinc nij suin rent, quos igitur stibleuare oporteret, premunt; neque potest facile aliquis grandem pecuniam patarc , nisi aliquo modo vim adhibeat, viamque inueniat, qua eripiat cuipiam, quod tuum est: plures autem viae sunt hoc iaciendi e cunctit que piatiae, atque ut iniu- , ita plenae violentiae Deinde addit, praeterea non esse pecuniam bonum illud, quod nune inuectigat, docet cuius rei statim causam inert, quae est, inseruire ἰpiam aliis rebus parandis, propter quas expetitur, cum bonuin, in quo quaerendo toto animo nunc occuratus est, proiter se expetatur, finisque sit. Quare inquit, est autem hoe corollarium . quod elicitura superioribus sententiis, proximaque liac.ὶ potius inueniretur, qui supra expositas res existimaret esse fines: gratae enim illae sunt, acceptaeque hominibus pro- rer te, siquis tamen, addit, attendaz, facile intelliget, ne eas quidem fines esse, etsi non suetunt, qui multis rationibus, frustra in ipsis ornandis, consumptis,id probare conati sunt.
cet igitur dimittantur. Universum autem fortasse melius exissimare, o quaerere, quomodo dicitur: etsi Aa nobis haec eis quaeiyio: quia amici homines V in in hane d putationem attulerunt. G eri aurem fortasse meliis roset, atque oportere, N veritas Hatum suum tueretur, etiam suas , pro-
Iriaque Finiora in crimere, Iraresistis sui sapientiare studiosi sunt: cum
47쪽
u8 Petri Adictorii Commento ilenim ambo haec amica bis sint; sanctum ,trumque est in maiore hono=e h
bere veritatem . CvM declar Mum sit, haec quae fesso talia putata sunt, defensique a non nullis, non esse, auiarina bona, neque fines exi stimari debere ; fuerunt autem illa, una aliqua e genere eo rum bonoi iam, quae satis clata aperiaque sunt: aggreditur disterere de bono seiuncto, a que uniuerso de s imisque illis Hernis, quas Plato valde amauit, appellauitque ipsas purgat autem se primum, quod necessitate se cogente, aduersaturus si sententiae qui doctois r unde vocat hanc quaesti em arduam, quia amici ipsius homines, auctores suem it tuearum : induxeruntque irias in disputationem de sumino bono: dignum vetiose ostendit eise, cui ignoscaturii ac sortasse etiam, qui laudetur, cum ossicio fungatur:a phι- losopho enim veritas in primis amplexarida est, hetetisque rebus omnibus anteponendae, quare oportet etiam suas proprias opiniones confutare, cum cognitae postea sunt alicui kitio, aut errori amnes ; id quod memoriae proditum e fi fecille Hippocratem, qui non ve- ritus est sateri, e in sutura humani capitis aliquando deceptum sutile .. r.
Qui autem attulerunt sane epinionem , non faciebant i as in iis relus,
inquitus prius , or posterius dicebant . quapropter neque numerorum Ideam
Ingebant . bonum autem dicitur, ω cum quaeritur quidest, oe in quali, σῖneo, quod refertur adaliquid 'quo autem fler sten, Cressimia prim natura ea, qu im quod ad aliquid: a nato enim cuipiam hoc simile eLt, accidenti
eius, quod est, suapropter non estet communis quaedam in his i a.
C V M, multorum numero, dicat, qui prIncipes Zc auctores suere huius opinionis, signi care videtur, non Platonem solum amaste ideas, & in quaestionem de communi bono, dc quod in uniuersum tale est, ipsas comportasse, sed habuiste illum socios non nullos huius inuenti, & nouae sententiae. Vel potius, Ze si utitur numero plurium, unum illum inrclia ligit: consuetudo enim est ita loqui; ipseque de de se, de de alijs singulis hominibus i quens, numerum variavit: practerea, si alios quospiam notare voluillet, non statim, vincit, famam suam defendisset : meque enim dissentite ab alienis culpam x llam in se contianet. Proditum tamen est memoriae, Epicharmum illum Siculum , qui s ane acuti ingenii vir fuit. dc non paruae prudentiae, Arnias has aeternas excogitaste, vidis teque primum mente sua extare ipsas, qitaruin imitatione opifices, de qui egregium aliquod opus, siue ingenio, sue manu molirentur, opus illud suum Persectius , absolutiusquc ethcctent: iaptas autem. Plato aut ab ipso acceptas, aut a se inuenta , valde celebi auit, quibus audit ocipsitis P hostes autem doctor 'se luto sempei aduersetus est, atque ipsas frangere de labefactare studuit: nam de in cunctis , quos scripsit de moribus libris . non solum in his ad Nicomaehuin mi istis,incubuit toto aninio in hau triani, S in an ly eis, ut no um est, rosterioribus: eodemque pacto in metaphysicis: quin etiam in exotericis , qui appellati ab Ἱpso stitit, quamuis communioribus libris, non cessauit centra ipsas disputare, quod licteris mandatum fuit a Plutarcho in litatio, quem serii tantra colorem Epicureum, cui sane n0nrlacriit , ut graui admodum viro : singulariquc amatori Platonis, tantum stu-dnim adhibitum 1b Aristotele fuisse in sententi hac et tenda eius, 2 quod i lciplinam
cum maxim C oportem , D. Thomas adnotauit, verisimile est, de acute, rectaq; cositatum,
di s in aliis Hac curate quoque a se scriptis ethicis, hoe non tetigit, neque se excusauit: sed
his relictis, primum argumentum explicemus: Ait igitur, duces δὲ itas fabros harum
48쪽
In L Librum Arist. de moribI ly
raeternaruulaucinarum non solito. tingere, neque moliri ideas in his rebus, in quibus exibisteret prius, & posterius: quam rem impulisse eos tradit, ut non struerent, fabricarenim ideas numcrorum: non enim dubium est, quin in numeris sit series atque ordo, & quidam eorum praecedant; alii sequantur: est autem hoc, quod de numeris addidit, cotollaxium: valet tamen ad declarandum, quod dixerat de rebus, in quibus perspiceretur in irietas ordinis: contra lententiam autem ipsorum differens, ait in his, quae praedicamenta vocata sunt, quae plane paria non sunt, neque aequalia, cum pendeant a primo: indeque quasi profecta snt, inueniri tamen in inserioribus horum, & in primo, quae essentia vocatur, veluti in quanto, in quali, in his quae conferuntur cum aliquo, & eodem pacto in ceteris. Quin autem quod per se manet, nec aliunde aptum est, natura prius s*quam quod ad aliud refertur, dubitandum non est. Illustrauit autem simili, & uno eorum, quaerercipiuntur sensu: inquit enim relatiuum appellatum, par, simileque virgulto, & pullo arboris, & quasi accidenti eius, quod prius ut, unde concludit existere non poste in his . cum disparia sint inter se, communem formam, & quae cuncta eodem tenore infra se posita, complectatur, quod proprium est munus ideae. H δῆι . quomodo hic auctor i cutus est, longe aliud valet apud Euripidem in Hippolyto: signiticat enim ex aliquo is vi capere,& quasi domum reportare laudem,& gloriam, κά δὰψ ἰαμ tagonis κομῆιτα.
μῆρον . Fraeterea quia summum bonum tot modis dicitur, quot modis dicitur id quias, . cum quaeritur enim fuissest, Ecitur, veluti Deus, oe mens: σin quati, virtutes: min quanto, mediocre: in eo quod ad ah HI, Nile: in in impere, occasio: c ' ιn loco ,mansio atque aba huiuscemodi. Flavum aper- 31zmque est, non exstare commune aliquid uniuersum, . unum: uetue enim H-dium fuisset mamnibus prae icamentis, se in uno tantum .
At Tanv M. hoc argumentum est,quo probat, non extare commune quoddam atq; unum,
quod conueniat omnibus bonis , cum illa sint inter se diserepantia, ideoque in diuersa praedicamentis collocata; si namque uniuersum hoc foret, omnia complecteretur, quod non Deit: Inquit igitur, quia quot modis dicitur aliquid esse, tot modis bonum dicitur declarat autem hoc , Ostendens in cunctis illis decem generibus rerum . quae vocata sunt αα , ,κια, exilierc suum, ac proprium ipsarum bonum : cum reperiatur in quaestione deessentia & natura rerum: in ea enim summum bonum est Deus, de mens. Quid enim melius, peti ctiusque hia duabus rebus inueniri potest 3 itidem cum quaeritur de quali. virtutes enim huiuscemodi sunt, di in quanto inquit: moderatum enim, & qusd iustam mensuram consequutum est, tale est, & quae sequuntur,quare inquit,apertum planumqς est, non extare inmune, atque Unum bonum: neque enim in pluribus, ac diuetas, sed
in uno tantum praedicamento inueniretur.
Anuc autem, quia eorum, quae sunt secun um umim ideam, τη quae-Lm scientia est: bonorum etiam omnium una quaedam extitis et scientiae nunc vera sunt multaei eorum etiam quae sunt Fub uno praedicamento, veluti occasionis, in bello ruidem facultri ducis: in morbo aut I medicorum,
49쪽
exercendi ratIonem. T TIVM hoe argumentum est . quo idem constituit: inquἰt enim, quIa illorum omnium,quae sub eadem sunt idca, una quoque est, eademque scientia, ic queretur ut bonorum omnium una aliqua scientia foret, quod ulu non venit non solum enim omnium bonorum in diuellis etiam ideis positorum non est eadem scientia, sed ne illorum quidem, quae in eadem idea sunt, veluti est idea boni: bonum autem in singulis praedicamentis locum habet, diuersisque scientiis percipitur, ut accurate docet: exempli gratia enim inquit, occasionis, temporisque oportuni ad quamlibet rem gerendam, sunt plures scientiae,veluti inquit in bello, temporis oportuni ad pugnam conterendam, scientia ducis: in morbo curando, veluti in cinguine mittendo, ars medicorum, in alio praedic mento mensurae iustae rerum variae; in cibo sumendo ars medicorum, in laboribus cor- forisque exercitationibus, gymnastica. Eodem autem hoc argumento usus est, contra ideas itidem diiterens in priore libro Θμα,, quae vocata sunt, α si non omnino iis det exemplis illic, quibus hic utitur, nec tamen valde dii similibas, plenius autem ari V itiusque totam rem explicat; eius initium est, τόδ' . .. ἰδx Orit.
Quaereret autem aliquis quidnam potissmum dicere volunt Esun resplica res singulis rebus, siquid 'in Ese homine, m homine, una, s eadem esuratio hominis: qua enim homo es, nihild ferent: quod si hae ita se his et, ne,
Q A R T O hqri tamquam argumento, eoargult ideas, Zc rem commenticiam, superuaca Deamque eisse tradἰt: inquit igitur,quat rete secum aliquis posse quaenain ratio ipsos im Pittit, ut particulam αῖ q, ponerent initio cunctarum earum rerum, quas ostendere volebat seiunctas a materia est e,& tamquam exemplar rerum humanarum, ac caducarum, α quid appendix illa valeat, iuncta cum aliquo nomin verbi gratia in .c. ια, quae valet ipsum hominem. idest, ideam, & formam aeternam hominis, & iam; που, idest specie equi. α qui sine mater a sit. Nam non sine causa gignere posse hoc nouam nomen scrupulum in animo alicuius significat; cum in ipso homine, ut simpliciter hominc, una, atque ea dem ratio si hominis, naturaeque eius, Sc nullam in partem diis milis: nam siquis attendat naturam hominis, & qua ratione homo est, idem prorsus valere ipsas intelliget, quod si hoe, inquit, verum est . idem etiam continget de bono.
t vero neque qua perpetuum eZ7, magis bonum erit , quidem nefue quod Auturnum est, album magis ea quam quod unum diem manet.
OecvnRIT ei, quod contra sinisse, extremumque superioris argumenti dicere aliquia rotulitet 1, non esse cur aliquis putet, ipsum bonum . idest sormam boni, quia sempiter num est,magis bonnmelle quia longitudo temporis hoc non praestat, neque vim eam ha bet, ut reddat res meliores, sed oportet hoc a natura earum rerum non aliunde proficisti. Ad hoe quoque illustrandum usus fuit simili, eadem scilicet ratione qua album, quod diuisauri ius est, non esse magis album, quam id, quod breue est, ac syatio tantum unius diei manet. postea dilabitur. Inquit igitur, prolixius aliquid esse . atquc etiam pei petuom nere, non eam viri Iabet, ut reddat ipsum melius, quam breuius,α quod facile extinguia1ου r. sed tantum declarat ipsum diuturnius elle dc longiorς temporis spatio perdurare.
50쪽
In I. Librum Aristo de morib. a r
Prolatilius autem de eo vadentur Diagorei diaere, qui collocarunt in omgne rerum bonarum onum, quos for videtur etiam Peusinus secutur DPsese, xeram de bu Ela erit Uutatio .
C ou FERT nunc sententiam Pythagoreorum eum op nione Platonis, traditque, ducem eius disciplinae, & eos, qui auctoritatem ipsius sequuti , defenderetir illam, locutos esse probabilius de bono: neque enim dicit.eos vere omnino, atque ex alii lite de ipso lisseruicti, sed tantum magis accommodat te ad persuadendum, & fidem faciendam iudieium sui irlaudat autem in ipsis, quod eo locarunt in ordine rerum bonara n. tamqu'm tabula, num, cum multa contra e regione illius constituerint in rebus mal s. Notum autem est Samium illum lapientem, quasi in tabula, siue pariete geminos ordines, seriesque destriariisse, in quarum una res bonas, & utiles vitae: in altera vero opposita, malas, & quae in commodi multum gignerent, notauit; vocatae vero illae sunt eadem ratione, qua a magiitris dicendi, α aiictore hoe nostro, appellata sunt, quae coniugata M. Ci- viro nona inauit: quae vero res vim, & potestatem boni. quae itidem mali haserent, occultum eodem pacto esse nqn potest, quia Graeci interpretes Aristotelis in suis commentarijs accurate illas, & desci ipserunt, & declararunt, ut Simplicius in primum naturalis auscultationis. Adiungit autem hic Aristoteles Speusippum, auditorem Platonis natumque ex eius ibrore, & quem ille philosophiae quali heredem reliquerat, eodem pacto, ut ipse facit, de hoc sensis Le,anteposuisseque eorum sententiam opinioni de hac re tui docto ris 1, veruntamen de hac re modo ic quaerere nolle ; sed in aliud tempus differt accuratum sermonem de ipsa.
m autem , quae ilicta sunt, alia quaedam subest controuersia . propterea quod de omns lono sermones habiti sunt: dicuntur autem una decie ea , quae
per se quaeruntur, σ amantur, quae autem e cientia horum , siue conferuantia abjuo modo iue vim, pote item halentia contrariorum prohiben
dorum , propter haec dicuntur , , alio modo . Perspicuum igitur duplicitutati bona: et haec quidem per se , alia*ero propter haec.
y i ora AT Aristoteles, quia non distinxerat bona, nec quot forent ἰpsiorum genera docue rat obscure sie aliquo modo locutum, & ita, ut dubitatio aliqua ἰnde in animo aliculus exoriretur, quare inquit. In his, quae dicta a me sunt, controuersia quaedam leuis perspici tur, atque id, quia ut de omni bono rationes a me dictae sunt; eum plura sint, & non v- nummam uno modo bonum dicitur; conficiuntque genus quoddam bonorum illa, quae propter se quaeruntur & chara habentur: quae vero essicientia sunt horum absolutorum bonorum, tuenturque ipsa aliquo modo, cum parta sunt, Vel obstruunt viam contrariis; nec sinunt mala eo irrumpere, appellantur bona propter illa, & alio modo. Planum igitur est. addit perspicuumque duobus modis dici bona, quorum modorum unus continet pro-rtia , ineraque bona: alter vero quae commendatione priorum illorum nomen bonorum adepta sunt.