장음표시 사용
51쪽
2, Petri Victorii Comment.. Cum sit unxerimus igitur ab iis, quae Fitulantur , ea , quae sunt trepit se: confideremus, si dicuntur una idea.
v sex inquit, cum separauerimus per se vocata bona ab ijs quae Iuuant illa ornantque. deremus, si ita dici pollunt contenta eadem idea.Quod vero attinet ad varietatem le- Oronti huius loci, quam indicauit Argyropylus:culusq; vestigia sunt in vetere tralatione . cuius auctor utramq; ex pretiit; arbitror ambas polle desendi, sed tamen veriorem duco, a. qua abest particula negandi,ut dixerit,poste quempiam haerere animo,quia adhuc a se dias putatum sit de bono communiter, ac generatim, & non distincta prius ipsius vi ac natu- λra,vt πιανάη valcat. e. Quod si quispiam delectatur magis altera lectione illa, in qua est μοῦ. , alebit,scrupulum hunc male habere aliquem;quia non sit disputatum ab Aristotele de omni bono, idest de omni specie bon i, sed tantum confuse,& crasto quodam modo de omni bono. Nam quod idem ponit Eustratium in illis,qui sequutur lectionem habentem v mxcor ne veru sit; praecipue autem me mouet, quod ipse tradi Aristotelem de hoc hactenus disputas leo.γki μω M, ω απλῶι idest pingui Minerva. Est aute, videre quomodo ipse accoperit,alicuius momenti,propter vciuitatem,ad iudicium iaciendi de fidelitate scripturae.
Per se autem qualia ponat aliquis cuncta, quae sola etiam relicta, em
petuntur, veluti sapere, et τidere: et Ἐoluptates non nullae, et honores: hare
namque, etsi propter aliud quippiam sequimur, tamen partem imorum,
quae sunt per se aliquis ponat an ne aliud ullum bonum praeterideam. Quapropte Hira suscepta eriti ea .
CvM diu serit bona: reieceritque ab hoc sermone, quae propter aliud bonorum nomen ,depta sunt,& no quia ipsa sua vi & propter se talia sunt,quaerit nunc quomodo tuto ipta intelligere valeamus, inquit igitur, quasi interrogans, qualia illa sint, ela quae existant co-ium notae & indicia; respondetque, an haec habenda sunt talia, quae vacua ab alijs fructibus facta, quos parerent, M sola relicta; tamen expetuntur, & cara habentur, veluti inquit stapore, ἐκ cernere, praetereaque voluptates non nullae, atque honores: haec enim . etsi sectamur ob alia quaedam, quae saepe gignunt, quaeque nobis cmolumento sunt,t On tamen indigna putantur, quae propter se bona existimentur, ex in numero bonorum propter se collocentur. Verum esse, quod traditur hic de sensibus, praesertim illo ocul rum, declarauit etiam M. Tullius , iucundum nobis eum esse per quoque: narrat enim. b honesto & erudito viro, oculis capto, se saepe audiuissis, cum se lucis magis, quam de-sderio viis talis moueri diceret. Verba haec, in extremo huius partis posita; ἔ- ia ric δία , putu Eustratius ab auctore prolata esse,quasi dixerit, si cuncta abiecerimus, quae omnium consensu per se bona existimata, dictaque sunt, atque euidentiam despexerimus 1, solamque voluerimus elli per se bonum, ideam, plane tamen VIarebant bona esse, quae demonstrata sunt: quare sine causa videtur huc comportata est eidea, si . namque in rebus nostris nulla extarent huiu modi bona, idest per se,de quibus, quin sint, dubitari non potest; necesse sertasse fuisset huiustemodi quippiam excogitare,quod solet per se tale, ad quod cetera omnia bona reserrentur. Nunc vero, cum promptum id, paratumque sit, quid opus fuit ideas fingere ac columiniscit haec est huius loci declaratio. quam probat Graecus interpres: in excuso Ipsus exemplari mendum est, quod tuto tamen tollitur, pro Us; hin enm, una immutata littera, εἰ νώ. legi debet;ob similitudinem autem harum vocum multi loci apud interpretes Aristotelis eorrupti sunt. Quod ad sententiam facit, videndum est, an sine ironia locum sta accipere melius si, ut fgnificaret Aristoteles . haec, quae supra tradita sunt, fateti debere aliquem bona esse per se, aut nihil aliud apud nos bonum tale esse: quod si verum seret, ideae illae serinaeque aeternae, irriatae Drorsus essent , atque in cassum fabricatae: neque enim inde aliquid consermaretur. cui iei essiciendae inuentae Ipsae videntur.
52쪽
In I Librum Arist. de moriri. 23
mero hau quoque pars earum , quae sunt per se, bonique rationem in omnibus i is eandem consci oportebit, veluti inmue,et cerussae, Aleaenis sο-
mris autem, et prudentiae, et voluptatisaliae sunt, et Escrepantes rationes,
haec qua lona sunt: non est igitur summum bonum commune Piddam pecundum unam ideam.
Panor T disserere contra Platonem, & hoc quoque argumento stamῖt ideas. Si namque ait, haec quoque lunt bona per se , oportebit rationem boni unam, eandemque perspici. α cognosci plane esse in cunctis ipsis: hoc autem prius quam concludat, requiri. smili declarat, ut videmus inquit in niue, atque in curulla, unam atque eandem prorsus esse rationem albedinis,qiiod non contingit in his, quae modo appellata fiunt, & in bonis enumerata: honori s namque,&prudentiae, ac voluptatis longe aliae sunt rationes. ac valde inter se discrepantes, si attendantur, cogitenturque ea ratione, qua bona sunt: quare addit, concludens. Non est igitur commune quoddam bonum, ut illi volebant id am oua contancntur cetera omnia bona. a
Odi quomodo ιam dicitur non erum simile estiis, quae fortuita a uis casunt. numquid igitur , quodab uno sint, siue M unum omnia referuntur Isiue potius quod troportione conflant: u enim incorpore visus, ita in animo
mens, et aliud ιtidem in alio.
Ex ijs , quae supra tradita sunt, exoritur strupillus quidam, quem euellἰt AKstoteles. Est autem ille, quo pacto bonum complectatur bona plura infra se posita, dicaturque de illis: senteni. ti modi plures, indicati suo loco ab auctore, diligenterque exemplis explanati ab eius interpretibus,quos non arbitror opus cile accuratu hic explicari; praesertim cum Α s1 ropylus sedulo hoc fecerit. Inouit igitur noster doctor, quasi interroganx, hoc commune bonum quomodo dicitur de illis, quae infra se collocata sunt: non enim omnino PI num est, nec tamen existit nari potest ita dici de ipsis, ut bonum inelii ν-Oraxmqt 'ororis omne, quod cadit in ea, quae casu, fortuitoque eodem nomine vocainstant, quemadmodum pes in animante dicitur ne semper canis nomen in medium veniatὶ in tripode in ta , in navi: nimis enim haec inter se remota sunt. Quam inquit videndum potius; ansmile sit illis, quae ab uno prosecta sunt, siue illis, quae cunctaeidem mi prosunt, ac sic uiunt: quae ambo satis nota sunt, quibus etiam minime coiiuenite haec ipsa putat, sed
illis potius, quae proportione eodem nomine ae similiti siris Orimorim .- - oririnsem
plum ipse ponit: Id,quod praestat oculus in corpore; idem mens in animo: sed alia etiam huic similia, & quae diissimilibus In rebus idem efficerent, inueniri tradit: Muia A Dras ille Tarentinus aiebat,aram, dc arbitratum idem este, quia ad uvamuis harum conruisserent, qui iniuriam accepissent, rogantes, ut remedium adlii retur ab illis suci intiti,
53쪽
24 se tri Uictbrii Commerit in
ριγ hsi alius philosophiae proprium magis munus est . similiter autem et rilisu. si enim est num aliquod bonum, quo communiter de iam musfrcessi
catur, aut siqua ea per se separatum quoddam, perst cuum non este i
lia accommodatum aures agenά- , neque possideripo ab homine . . Gς - - iem huiusiem edi quiadam quaeris r. i
relinquere non poterat, quare testatur, non oporter modo exquisite ipsam Quoci etiam de idea usu venire affirmatu cuius iudicii sui rationem affert, assirmans, ii claret etiam unum aliquod bonum, quod diceretur commaniter de reliquis inferioribus, errenisque bonis: idque seliinctum foret ab omni materia per seque staret, ut naturae il- lae caelestes , diuinaeque, quae ea de caula χωρεια vocata sunt i, mihil tamen re agendas ; neque obtineri ab homine potest, quia ponitur omne istudium in res humanas, lactaque intelligenda atque parsanda: longeque aliud eii, quod in ipsis quaeritur.
Fortasse autem cuipiam sideretis praeuare,cognitum ipsium halere M v- sum eorum bonorum . quae poderi possunt , oecadunt subactiones, tamquam enim exemplar hoc habentes magis intelligemus, quae bona nobis Iuni, Ut si in- te rexerimus, in consequem r. '
oesset artibus quibusdam tractandis & ad bona humana perpolie da, quae parantur, tenenturque ab hominibus: ae valent ad res gerenuo. Quomoco autem n contingat, declarat: exemplar enim inquit hoc lubentes, 'gentesque oculos in i ipsum, melius intelligemus ea, quae nobis bona esse pollini, quae lye vim, ac potestarem iuuandi nos habeant cognitisq:e ipsis, ac perspectis ipsa adipisci, ac consequi ope ipsius roterimus.
Frobabilitatem sane quandam habet haec ratis: Udetur autem a scientiu Asentire cunctae numque bonum ab od appetentes, atque αγρά inis deest,
conquirent inmittunt cognitionem ipsius lautum autem adminiculum uniuer-s1s Opisces ignorare, non conjuirere, non en consimaneum.
FATETvR rationem hanc, & inuentum de formis his aeternis accommodatam eta noὰ nihil ad persuadendum meque nim penitus ipsam vim hanc, & Dotestatem habere concedit, iacileque inrepere in animum quorundam: nilial tamen habere in se firmitatis, eci uod plane rem demonstret, quod requiritur ab his, qui tradunt artem, scientiamque aliquam : neque enim cuncta, quae valent non nihil ad persuadendum, vera sum, ac 1 lida; opponit i itur illi bono, auctor: bonum erili profecto fuit: ornatque aptam, quod
a; opponit igitur illi bono, auctor: oonurim in P,M. -υ. - . 1 ν l
esse emi probabilem; quod repugna adgersaturque scienti js atque artibus quod qua-2t,declarat: cum enim inquit, omnes appetat bonum aliquod,eaedemque tedaeo Le-
54쪽
In I Librum Arist. de morib. a F
iant squid In Ipsis merito desideretur: neque enim stat Im ut inuentae sunt artes aliquae, Wrlectile, absol aeque esse possunt, id quod verum esse in ligitur ex his, quae inferiori uetate excogitatae, inuentaeque sunt, valde utiles vitae: cum enim ipsae primis illis temporibus rudes admodum di impolitae suerint, postea studio, , di Opera multorum , qui In Dcis incubuerunt, integrae, perfectaeque redditae sunt ; Ac tamen inquit auctor , cun- omittamiserceptionem idearum 'neque ad eas mentem conuertunt quod verisimile non est ipsas sicturas fuisset nec tantam opem, adminiculumque ad eas perpoliendas de Persciendas opifices earum relidiutos fuisse. M. Ciceronem recepisse ideas, existimasseq; cpisces cogitatione Ipsata opera sua integriora. absolutioraq; ficere,notum est. Optimus ceris artis ex . cum ex eo quaestum esset: unde expressisset Iouem illum tantopere laudatum, memoriae proditus est respondiste, ex Homeri vers qui ingenio suo egregie ipsum descripserat. Nam nemo dubitat, quin etiam Bonarrotius noster e Dantis, tamquam piaiaura portitorem illum inferorum aeseripserit, id quod etiam ille fateri solitus est, cum
amator magnus eius poetae suetit.
λιt Acis exercitus obeundum idonein erit, qui ideam imam sectauerit perfici
turnamque neque bonam valetudinem ita ins icere medicus, μhominis: m
ais autem fortasse huius i us: singillatim enim quemliam curat, σ de his suidem hactenus dictum P.
paruvM significauit artes cunctas, si fructum aliquem sibi laturam putassent cognitI
nem huius uniuersi, seiunctique a rebus nostris boni, numquam ipsam neglecturas missi : nee qui ipsas tractant, tantum praesidium, quod inde caperent, aut ignoraturos, aut sta eulpa se ipso spoliaturos, nunc, quasi laudans ipsos, recteque sectile ostendcns, qui nullam operam posuerint in semetipsis eo bono ornandis, dicit, arduiun esse, nec facile alicui in mcntem venire posse, quomodo iuuetur, ac melior fiat textor, aut faber aliquis in arte sua, si didicetit commune, idem etiam usu venire adiungit in aliis alicrius g=eris . aitibus: eodemque pacto assirmat, medicum nullum meliorem mcdicum cssici ros se, sue exercitus ducem meliorem ducem, si cognorit, spectaueritque ideam sui muneris, Quod obit. aut artis. Quantopere autem distens crit M. Cicero a nostro hoc summo doctoiare, notum est, qui, persectum oratorem insormaturus, hinc initium duxit; quod aperte Gnificauit se sacere velle: sὸquebatur autem auctoritatem Platonis, ut in ceteris rebus, ita .ciam in hoc. Verba eius, quibns consilium suum testatur, haec sunt: quia enim valde ac-M commodata sunt huic loco, non alienum erit hic ipsa collocare. Sed ego sic statuo, nihil ,, este in ullo genere tam pulchrum,quo non pulchrius id sit, unde illud, ut ex ore aliquo quasi imago. exprimatur, quod neque oculis,nequeauribus, neque ullo sensu percipi po-- test, cogitatione tantum. & mente complectimur. Itaque,& Phidiae limulachris , quibus,, nib l, in illo genere, peti ctius videmu , his picturis, quas nominaui . cogitarc tamen ,, possumus pulchriora. Nec vero ille artifex,cum faceret Iouis tamam, aut Mineruae, con- ,, implabatur aliquem, e quo similitudinem duceret, sed ipsius in mente insidebat speciesis, pulcntitudinis, eximia quaedam quam intuens, in eaque defixus, ad illitis limilitudinem. M artem & manum dirigebat. Post longam autem acturatamque disputationem contra idcas indicat Aristoteles reuerti se velle ad ea, qtiae magis huius temporis, locique sunt, cum s
tis, superque disputatum sit de externis, & aliquo modo alienis.
55쪽
Rursus autem redeamus ad bonum quod quaeritur, quidnam potissimum sit: pessicitur enim esse aliud in alia actione, atque arte: aliud enim in arte medicorum atria in ducum exercitus, oe reliquis eodem pacto . quid igithrsingularum bonum euian id cuiuspatia reliqua sunt .hoc autem in arte quidemiarcorum,bona valetudo in arte aute ducis exercitus,sectoria in arte ae sandi, domus: in alio autem aliud: in omni autem actione, electisne,sinis huiuo enim causa reliqua agunt omnes: quapropter siquidesit omnium rerum, quo
untur innis, hoc utique ese debebit bonum, quod sub actionem cadit iplu
P R o p o si Tu M auctori fuerat, disserere de summo, & persectissimo bonorum omnium, quibus homines fruuntur in vita, & ad quod reliqua, quae bona de ipsa putata ac dicia sunt, tamquam ad finem referuntur: ostenderatque extate hoc. Cum vero declarare vestilet, quid seret; in medio huius disputationis, quaesiuit de seiuncto a rebus humanis no;& quod esset quasi serina quaedam reliquorum humanorum bonorum, cum ipsum diuinum, sempiternumque sit ; quam ideam nostrorum bonorum, aut excogitarat . aut sal tem valde amarat 3c celebrarat Plato,contra quam cu sedulo hic quoq; disputasset, rescitcreque ipsam. ac labefactare omnibus ingenii viribus studuisset: primum enim significauit ham speciem non extare totamque hanc rem fictam de commenticiam esse: deinde docuit. si maneret etiam , nihil prodesse posse factis humanis: perceptioneinque eius inutilem &infructuosam esse huic scriptioni, ac disciplinae morum : cumque ita confirmasset, neces sariam esse, inquisitionem humani boni ; relieta illa , redit ad propositum, totumque se consert ad ipsum explicandum, & ante oculos ponendum eorum, qui desiderio ipsus co- noscendi tenerentur. Assirmat igitur ipsum variari, variatis fidis hominum atque artius ; aliudque ac diuersum esse in ipsis mutatis r veluti Inquit, aliud bonum in arte medi- eorum aliud in officio imperatoris i eodemque pacto in reliquis artibus; quare videndum, ut describamus ipsum, communiterque de eo loquamur, quod potillimum singularum bonum st. Addit autem an illud tale este existimandum est, cuius obtinendi gratia, quae antecedunt, cuncta sunt; veluti inquit, in arte medicorum bona valetudo, salusque data aegrotis; in munere ducis exercitus obeundo, victoria; in arte illorum, qui domos aedi-seant , domus t eodemque pacto in alia omni re aliud i atque ipsum quidem thoe enim custodiendum est, ut admonet quod finis si in omni actione atque facio de quo deliberauerimus, meliusque id esse statuerimus: huius enim causa reliqua cuncti Hortales agunt. duapropter inquit, si quod rerum Omnium, quae geruntur ab hominibus in vita, est finis , & vltimum bonorum, hoc ipsum bonum erit, quod cadit in actionem hominum
Transiens iam oratio ex hoc in aliud ad idem peruenis . huius vero adhue magis declaranta periculum faciendum eu.
Nisi fallor, hoc valent haee verba; ostendereque voluit accuratus doctor, se non omnIno potuisse adhuc emcere, quod conatus est, atque hinc depellere caliginem. quam cupIebat: quale indicat te rursus Incumbere in hoc velle,dareque operam, ut seeundo curse,ut aiunt, id eosequatur: & ab eodem quas initio ord Itur tota rein aperire;orationem autem suam dedisoutationem, quam habuit de separato bono, dix It aliquo modo exisse e finibus suis, dem alienum campum migrasset hoc enim valet Miri, A m: unde in fabulis, & tragidis,& e micis ... xviri vocarias est loeus, cum status condieioque illarum rerum, quae tune sunt
In manibus, totus mutatur, atque e bonis, secundisque illae malae, di aduersae incipiunt
56쪽
In I. Librum Arist. de mori n. 2 7
fieri: siue contra e duris, magnopereque turbytis, prosperae ac tranquillae . Eadem igitur vis ratioque est huiua verbi,fuc opinor ; transierat enim, relicta sua materia; accommo
dataque humanae beat; tudini, in imas illas aeternas, quae locum hic non habent, &quarum cognitio dii cilior, obscuriorque est; nedum illae pollini fugare hinc tenebras: quod requirebatur a nolico doctore: locusque hic prosecto postulabat. Eum A mala φονέω τὰ τέλη . πυπιν VH α ι Θάτνα A tacti α, ἐὰν πικτον. risit. Uu ολως --fῆλον ω. οικ ους τοντα τελεια : παδαρο , τε Acio, m
Quia autem plures pessiciuntur esse Mes: horum autem sumimus quos
est non esse Eses cunctos perfectis, quod autem optimum eis, te citur esse per fictum quid am : Quapropter favnus aliquis solum perfectus, hic erit rile, quem quaeramus: si autem plures, qui persectis mus omnium est.
Rae YAM viam 57 apertam init, qua declarat, quos vult, iacto firmo huἰus rei quasi fundamento : sumiten in sententias cetias & notas, quibus utitur ad explanandum, quod Probandum erat inquit igitur. Qii a plures perspiciuntur elle fines variarum scilicet a tium, ac vitae degendae rationum ; quorum fiuium non nullos eligimus, ut auxilio nobis sint ad alias res, qorum desiderio incens sumus, impetrandas; q rae autem huius seneris bona sint, exemplis politis, testatur: veluti enim inqu i diuitias, tibias idemumque ea cuncta, quae histrumentorii ii nomine ostenduntur perspicuiun est inquit haec cni. uredditio est illius.. an, quos initio huius partis posuit; non esse haec omnia perfecta Mabsoluta: quod autem optimum eth, addit, pertactum qu Gam esse intelligitur: quomodo enim quod inchoatum, impetrectamque est, optimrim elle. α praest intillimum p rest. Qia propter inquit, concludens rationem, si est unum aliquod solum, & non plura,
Persectius autem dicimus, quod propter se persequendum est, quam illud, quod propter aliud, . quoil num ruam propter aliud expetendum ess, quam illa, quae ετ pr pter se, Er Iropter hoc, expetenda sunt, simpliciter tam perfectum, q-ia ter se expeten um semper, oe numquam propter altu . hu-
iuscemodi autem beatitudo ma time videtur e per hanc enim sumimus semper tropter Esem , . numquam propter aliud. honorem vero, ac voluptatem, oe.. mentem,c omnem virtutem expetimus propter se, etsi namque nihilinis ad nos terueniret, taneu unum quoque horum expeteremus: expctImus autem , . ιeatitudinis gratiae, vi horum , ac potestate eximmantes nos vitam Larum consecuturos: beatitudinem autem nemo expetit harum rexum gratia, α, μι fundum florier Eiμά - .in . C x ino- C a
57쪽
O v o M o v o eognoscatur alluuid esse persectius allo, docet; atque id duobus argumenti s
- - , - , -- - , ine sellat s enim inter se duabus rebus, quarum altera expetitur
in Ai: trum .emugum tum est quod inquit,id bonum quod num ouam experitur pin
tuntur, id est,& proptet se.& propter aliud. Adiungit autem his duobus quasi indiciis. Perspici cat & distingitendi perfectius bonum ὶ minus persecto simpliciter sine collatio , perfectum elle botium id,quod per se semper expetendum cst,dc numquam propter aliud, quod in primis beatitudini contingiti vereque de ipsa praedicatur: ir enim expetim semper propter se, & ut illa ipsa fruamur. & non, ut ope, adiumentoque ipsius utamur ad niluo quippiam bonum. extra Ipsuiu positum , obtinendum. Ostendit etiam, : bona, qtis bona gemina de causi nos ad se alliciunt, & quia eximia, prae nitaque suavi sunt x taliaque demum ut sine ulla spe quaestus expeti meritb a nobis debeant Eraeterquam quod fructus etiam magnos nobis ferunt: appellatque quattuor, idest lim iuptatem mentem , ac virtutem: testaturque verum esse quod de illis dixit, addens nos, utramuis exploratum haberemur,nihil commodi ad nos peruenturum aduentu eormet men eiusdem animi futuros erga ipsa: expetiturosque ea elle: expetimus tamen i pia beatae vitae causa. metantes fidentesque praesidio illorum bene beateque nos victuros. Coniatra autem inquit, nemo studet adipisci vitam beatam, ut auxilio ipsius consequatur haec ipsa bona, siue alia ulla praeter haec.
Feficitur autem idem censi etiam ex eo, quodcuique satis est: perfectum enim sonum satis cui que etsi *idetur: contentum vero θ' se esse debere, non capimus, Oedipsisti satis sit, τι uenti vitam sentariam fils pnentibus, .
liberis,. uxori, demumi amicis, oeciuibus 2 quia natura cimis animal
PER p i et TVR autem , inquit: sitisque planum est, idem concludI, beatitudinem Inia quam non expeti propter aliud, sed elle optimum atque ultimum finem, si cogitemus -- Nodi sit, quod contentum est suis bonis. expletumque iis omnibus, quae psum atque D.luunt 'non egere alia ulla te , quod beatitudinisontingit autem eam hanc declarat dicens: bonum enim quod perseetiam cst,semetipso con tentum esse videtur: Monstrare autem aperireque voluit , quomodo accipi velit , quod dixit i ε, &qui homo vere ita vocetur: neque enim se intelligere inquit, velleque eum esse in αἰ ; vitamque eius resertam esse bonis omnibus putare,qui, uid-at degatque vitam in solo, ac deserto loco, Icmotamque demum a coetu hominum
ad esultatem colendam: nec alienus et se pollit ab ijs o cijs,quae cenim beatitudine loquitur, & de hac vita, non de illa quae posita cst in causis rerum ci 'raris nais ' mentemque totam conuertam habet ad res obscuras contemplandas. Cumis Limi exprimere vestet M. Cicero inquit. Itaque natura sumus apta ad coetus, concilia. se ciuitates.
Horum autem terminus suidam eon Atuendus til: prserenii ct imbre:
58쪽
la I. Librum Arist . de morib. 29
parentes, m posseros, ct amicorum amicos resin infinitum procederet verum
hoc quidem rursus considerandum est. Animus autem iastu es ,ruo solum
reti iam , vim tamen habet expetendam vitam es Sciendi, γ nulla ρe indigen-ram: buiscemodi autem Parim beatitudinem futamus esse.
Dix R. AT non polle vere vocari me, quod uni alicui satis foret, atque expleret cuncta ipsius desideria, qui scilicet unus sibi soli prospiceret, viveretque vitam solitariani: requiri enim ut iuuare pollit eos, quoa exPosuit, qui inulti, variique sunt. Videns igitur hoe large sumptum, arduum nimis elle futurum: seque duram admodum condicionem serre, a et, qnomodo accipi velit: figendumque terminum essb inquit, qui transiri non debeat; nam aliter incommodi multum inde naiceretur; resque in infinitum procederet, quod semper merito declinatur, ut inciritum. Plenumque erroris Sc quod percipi non potest : verum de termino hoc, atque extremo. significat nunc se praecipere nihil velle: in aliudque temptas, ac locu n quacitionem hanc di ferre: intelligit autem opus, quod conlatacis de optimo itatu ciuitatis . Quale etiam bonum sat s elle putandum sit: comentumque semetipso,admonere voluit: esseque illud tradit. quod nudatuin etiam reliquis omnibus Euctibus, quos feri: solumque relici in tamen adhuc essicit vitam expetendam, & quaeri etito eam nobis elle debeat; nulliusque rei penuria prematur. Huiuscemodi autem inquit, esse arbitramur, beatitudinem, de qua scilicet vere hoc praedicatur. .l,,ου si is certe valet hoc, quad ostendi, quod verbum non multo etiam supra usurpauit M. Cicero in II .l
Amplius autem maxime omnium expetendam solam , oe cum alio nusta
bono numeratam, runciam autem cum quolibet tiane optabiliorem, cum mini
mo etiam bonorum omnium z emcitur enim quia appositum est praestantia bonorum re bonis autem quod maius ect, magis expetendum semper . Nerfectum
igitur quiddam perstici ur esse, quo e contentum fit, beatitudo, Paes-
nis ect omnium rerum agendarum .HAte alia descriptio est beatitudinis: tradit autem eam magis expetendam esse, quam aliud ullum bonum, cum quo conferatur, quamuis id iunctum sit, concretumque e pluribus bonis, vincemque illud tua bonitate ; si tamen hoc animaduertatur, seraeturque diligenter i ne in illis ipsis bonis , cum quibus consertur, ipsa quoque collocesar: namerumque eorum augeat: Ita enim verum hoc non esset, ut dacet: vincereturque vita beata, si una ipsa quoque foret, plurium illarum reru:n concursu , cum quibus ipsa sola consertur, non solum si plures illic resim ignaeque forent, verum etiam, si una tantum, & ea quidem minuta , atque exilis. Causain huius rei adsert: utiturque quodam ad hoc comprobandum , quod in uniuersum verum cst: id enim inquit, quod admotum ei fuerit, appendixque illa, fit praestantia quaedam ' superiorque gradus b norum , siue altitudo, atque excellentia: hoc ipsum enim verbam Graecum uxoιχυ facile crediderim Ciceronem intellex ille, H eum inquit, Extrue animo alti cudinem, excellentiamque virtutum: semper autem bonorum , quod maius est, atque amplius, masis expetendum est. His duobus argumentis reeonfirmata, adiungit. Nunc intelligi polle, conuenire vitae beatae, quae de ipsa, ornanseam, dixerat, esse inquam eam. persectum qaoddam, & quod contentum sit suis bonis: nee praeterea aliud requirat; quodque finis sit rerum agendarum. Locus vero hic, ut vitare licet, exhibuit multum negotij luperioribus interpretibus horum librorum: lapsiq; illi videntur in vera sententia inde eruenda ; quod magna ex parte prosechiam est, quia noacceperunt vim, notionemque sius nominis et v Θω is: nec perspexerum, quid
59쪽
hic valeat mi'-- : quod mihi videor ostendisse. V t tamen hinc omnem caliginem discutiam, excitaria, quae r cin aperiant, ponam. Bcatitudo sela magis expetenda est corporis saniore, nobilitate, diuitiis, pulchritudine,viribus, alijsque etiam huiuscemodi bonis ue quod si in numero riurium horium bonorum collocetur, numereturque beatitudo , non tantum ipsa cum eo comitatu bonorum plurium, dc non contem' endorum superabit, vincetque vitam bcatam destitutam illis, verum etiam si tantum unum habuerit pusillum, minutumque bonum ; Utitur autem. suae verae sententiae auctor, tamquam cret-pidine quadam, loco illo, semper maius bonum magis expetendum elate paruo. Alexan- 2 der cum interpretaretur parem huic locum e tertio libro topicoram, plura bona paucioribus bonis magis expetenda, erudit diligenterque de omni liac re disputauit: verbumque hoc ipsum appcllauit, cum huius etiam loci,quem nunc habemus in manibus illic monia iniit ei. Puto autem hoc verbo v s fit ille Stoicos, cuin illud cxponerem, quod comme- ,, morauit M. Cicero in IIII. de finibus ita exprellum ab eo. Si ad illam vitam quae cum vir ,, tute agatur, ampulla, aut strigilis accedat, sumpturum sapientem eam vitam potius, quo haec adiuncta sint.
Sed fortasse cieatitudinem optimum esse,ssicere, controuersiam non habet re
quIrat autem res, ut euidentius tradatur, fuid sit.
Ips EMET Atetur, se nondum explesse munus suum: cum enim hic locus poscere ut bea- Iitudinem explanaret,inonstrauerat sene, quae illa seret, ulus communibus quibusdam laudibus istius, quae non secile alij vlli rei conuenirent, in quibus dixerat eam optimam O-nmtu rerum cste quare nunc exquilitius ipIam tradere aggreditur,magis Propius citra doribus ex ipsa erutis atque ita ea declarata: inquit igitur fortas te beatitudinean optunuin cf- sc dicere, ab omnibus concederetur: nec quisquam, quin verum id sit, repugnarer, sed timen non satis est hoc ; neque satis Ucit penitus voluntati eorum , qui planius , cui dentiusque naturam ipsius intestigere cupiunt; ita autem loquitur de illia, ut significet ipses maguo desiderio teneri huius rei plene percipiendae; quod rtas te ait, continge t illis, si a nobis sumptum, cognitumque tueri quoci potis lunum sit ollicium hominis,propriumque ipsus munus.
Fortasse autem extiterit hoc, si sumptum fumimunus hominis. quemadmodum enim tibicim , oestro saluarum atque omni opifici demum i istu
omnibus, quorum e i opus aliquod, oe actio : in opere videtur bonum manere.
ac laus: sic τideretur, ετ homini ,s uidem est aliquo opus ipsius.
Ex et Ant certum quoddam ossicium hominis: in quo ipsi commune quiddam est cum operibus artium orisdumque spirum, declarat exemplo non nullarum artium. Quemadmodum enim inquit, tibicini, de illi, qui simulacra deorum, & hominum, statuasque facit: mnique demum artifici, ac praeter ipses, cunctis illis, quorum studio opus aliquod restat, siue actio, omnis laus, & commendatio manet in opere, quod moliuntur, & gerunt, ita existimari debet in homine, si volumus aliquod opus eius extare, quod gerant. & administient simpliciter ut homines, Participesque rationis animantes, non ut praediti aliqua arte, de ipsi instructi.
Utrum igitur fabri , sutoris sunt opera ab qua, assiones: hominis autem nullum est: see ignauis a natura factus est.
60쪽
In tu constitvit exemplo humilium artium, opificu in quarum cum snt opera quaedam sua ac propria,& ut opera, ita etiam & facta, quomodo putandum est non extate Opus cc tum hominis 3 neque enim ill cum ineubuerunt in artes eas tenues auxerunt digia irate iri suam, sed potius minuerunt, ac contriuerunt: homo enim maioribus rebus administrandis: muneribusque obeundis trimestioribus a natura genitus est; quare non .videtur invita ignauus, inersque elle debere ; neque conuenit tam nobili animali, 't perpetuo vi-ram otiosam degat : η ώ - autem cum res gestae ratione, ac consilio in rep. aaininistranda
An veluti oculi , oe manus, et redis, atque omnino singularum partium Persucitur esse aliquia Fus , ita et hominis praeter haec cuncta ponat aliquis
C v M, quod dixit de artificibus, tamquam incertus, ac dubius edidisset; nunc magis fidens sienteliciae suae. ae iudicio de hac re, quali euellit illum scrupulum, exemplo illustriore v-sus, idest partium nos i corporis, ac membrorum, quae partes; et si scruiunt animo ac vo luntati totius illius animantis, tamen propria quaedam munia habent, fatis aperta, & mnibus nota. An igitur inquit, cu Perspiciantur esse opera quaedam ocul I manus,ped Is, ceterarumque partium corporis, non ita etiain credendum eli, hominis ipsius elle, quod constat, & quasi factum, concretumque est ex partibus illis ; quod eum iam satis declaraia se argumentis his sibi visus esset . quod restabat, inquis videndum est qil potissimum c iii: Quare toto animo incumbit in halaccian Ilusi ioncm. u
Quidnam igitur hoc potissimum erit: vivere namque commune Vsi cum iis omnitus , quae oriuntur e terra : quaeritur autem propriu χ exterminanda igitur qua alimur , atque augescimus, vita: 1equitur ordine hanc ea , quae sentiendi νim, ac potestatem haset: p, citur enim et haec communis ei esse
cum Uuo, cum boue, et omni ammati. λη TE Qv A M declaret, quod opus hoc sit, prImum excludit ea, quae falso aliquis Imperi tus putaret esse opera propria hominis: incipitque ab eo, quod valde inde remotum est rcominiineque ipsi homini non sistum cum brutis, verum et am cum stirpibus: atque ihi omnibus, quae oriuntur e terra. Illud autem est vivere, nam vivunt etiam herbae: alterum autem est beluae, quae, praeterquam quod uiuunt, sensibus praeditae sunt. Inquit Igitur quaerendum indagandumque ciue,quod proprium sit quod cum ita sit propriumq;
requiratur, una cum ea, qua aluntur animantes, de augescunt, exterminanda est etiam animi pars, qua sentimus ; nam expertes etiam rationis animantes utuntur sensibus, ut e quus, bos, ceteraeque bcluae. i. a
. . Testat igitur quaedam, quae in agendo ve=stur partis eius, quae ratio- - halet, huius autem quiddam, quod obtemperat rationi, quiddam vero