장음표시 사용
61쪽
quod Esam habet, et cogitat . cum utem Larc uolue duobus megis dicar . . Iea, quae munus at luod obit, ponenda: magis enim proprie haec dici Tidetur.
Z x ν x o si s duabus vitis,ae repudiatis,quarum prior est rerum, quae aluntur &augescui. altera autem, quae praeterea sentiunt, restare dicit vitam, quae in agendo' vertariar , muneribusque obeundis, quae sine ratione seri non possunt, Quae vita est propria animanti vi praediti ratione, non contentus distinxine hominem a stirpibus, de brutis, assilinas teque holum ipsius vitam participem esse rationis, diuisitellam animi paxtem in qua ratio in Mnitur, qu e non semper Uno pacto carithr: huius enim animi pars, quaedam particeps csse ration is d citur, non quia ipsa in se rationem continet, i ea quia Parςt aliquando. Obtemperatque rationi, cum allacia in sc ii tam inam habeat, cogititque de munera obeat ra tionis, non aliunde petat, & tamquam precario accipiat. Cum autem pars haec animi, quae in te r tionem . bet. nec cogitur,ciuar Hi ipsa vult, accersere eam aliunde; duobus modis talis este dicatur: rationisque particeps; nunc enim agit, geritque aliquid , proprium fit ipsius:alio autem temPors erimi, tradit Verius ipsam talem vocari polle, mateponendamque tamquam alteri, tibi ipsi, nihil gerenti, α quasi quiescenti: quod enim fungitur suo munere verius esse tale intellisitur.
. Si autem est opus hominis functio an mi iuncta cum ratione, siue quae vacua a ratione non sit: idem autem in mamus esse genere huius, et seia: ὀὶ Iuti citharisae, et Eudiosi cithar: me , ac simpliciter tam hec in omnibus , admota operi illi praesiantia, quae proficiscitur a vinule . citharisae namque m. nus en citharam pulsare. boni autem citharistae, bent .
I M c v M vi TVnunc in declarandum . quo a sit verum ossicium hominis, di proprium ipsus munus; quod quale sit, inuestigat sidulo, utens certis rationibus, & quae distinguunt i-plum a non nullis. quae similitud nis aliquid cum eo habent. Ita Igitur argumentatur. Si autem ossicium est hominis animi actio, quae in se habet rationem, siue non renitus ab ipsa vacua sit. In se habere rationem dictus est animus ille, qui in se rositam ipsam habe non sine ratione Liquid gerere, cum animus aliter dicitur uti in aliquo facto ratione, cum . ad se illa in vocat. adhibetque sibi inconsilium, Cum hoc iam edicitii et, accommodatum ei, quod ostendere volebat, simit aliud, quod & ipsum requirebatur, ut pollit conficere, de concludere, quod oportebat; est autem ipsum unum, atque idem ossicium cile alicuius. qui sub eodem genere collocatus sit: quamuis in eo perfectus non sit: ut eius, qui absolutus in ipso sit, oc ad summum peruenerit: quod cxemplo confirmat: verumque esse docet: addidit eniin eadem ratione, qua idem citharedi manus est cuiuslibet, ta boni, pcrsectiq;. citharedi, idest uti cithara. Idem autem contanscre, dc usu venire do i in omnibus aliis artibus, veluti poetae, ic boni poetae idem ossicium cst, idest, condere carmen: solum enim inquit, adiunditur Pr aestantia, virilisque ad illud ossicium, quod diuersum non est . cum simpliciter cilii Medi munus sit, uti cithara:boni autem citharedi recte id esticere, de eum laude.
Quod si hi e ita se habet, hominis autem latuimus of cium esse vitam quan
gam, hunc autem animi functionem , atque actionem iunctam cum ratione r
nia: si autem iri bene haec , de pulchre gerere: a numquoque autem, quod
62쪽
In L Librum Arist. de morib. / 33
νιλ iaministratum est, sua, et propria Virtute conficitur.
v o D si inquit res Ita se habet, ut demonstratum est, nullusque error in hac mea rat oneexistit , idest, si in omni opere, ac facto proprium est studiosi viri recte se gerere, ac quidquid boni locum illic habet adipiscit statuimus autem, volumusque hominis opus esse vitam quandam, quae vita quid sit, declaratum est. Eli enim illa animi actio consilio gesta . di adminiitrata, ut in aliis factis proprium erat studiosi viri suum, propriumque munus
note conficere, ita etiam in hac actione vitae, quae rationi paret, commendatio,ac laus comitabitur studiolo: quidquid autem addit, recte, ordineque administratur in omni arte M studio, illud a sua propriaque virtute proficiscatur necesse est, non ab aliena, qua etiam Dite ornatus esse pollit.
Quodsi hoc ita se habet, humanum bonum erit animisuctio iuncta cum irtute, quod si plures virtutes sunt, cum optima omnium, perfectissima.
CON exv DE RE rationem volens, ita agit, ut modo fecerat, orditurque orationem ab e
dem particula, condicioneque . Si enim inquit Laec, quae polita sunt, manent firmaque ac solida sunt, bonum quoa cadit in homines, ut animi actio ge ista virtute, quod si plures virtutes sunt, actio erit, quae gesta, de administrata cum optima omnium,ac tersectissima virtute fuerit. Eustratius accurate animaduertit illud rui, quo usus auctor nic est indefiniendo humano bono: non enim sine causa putat eum fieri ipsum dixisse,&non esse,neque tamen certus est, quid haec mutatio valeat: duobus enim modis capi polle arbitratar, quos ambos ledulo exponit . eorum autem prior est hi ut fieri dixerit, quia numquam cellat: neque remotum est, seiunctiumque a bono, quod semel obtinuit; cum omnibus temporibus, cunctisque in fictis, quae gerit, appareat vestigium aliquod ipsius : nihil enim culpae admittit, quidquid in vita faciat contra vllatu virtutem, & quae Plenius in hanc sententiam edidit. Alter modus est; existimat enlin, quod in alijs qu busdam rebus existit, idem etiam in hac usu venire, ut numquam ipsae integrae, plena qile sint, ut in partibus temporis contingit, hora inquam, die, mense, & anno, ut fabulis eodem pacto, quae aguntur in theatro. Horum enim omnium quodlibet totum non simul manet, sed iuccedun t partes sibi ipsis, Sc prior abit cum altera, quare inquit, accommodatum non siisset dieere, est, sed hi, cum rerum liatum natura hoc non patiatur.
Ampliis autem in Vita terfecta e una namque hirundo ver non facit, neque Mus dies: sic neque fortunarum , ac beatum efficit νηπι dies, ac pusilia
iam tempus . A t τε ah A condῖcio, quae requiritur in vita beata explenda; debetque hoc quoque diluenter obseruari, est, ut diuturna ipsa sit: nisi enim secundae res longo temporis spatio permanserint, α paene ad extremum vitae se socias ipsi praebuerint, violatur magnopere beatitudo. vel potius Langitur tota, dc dilli patur. Exempla multa. & masna huius rei asterri possent; clarum autem in primis est,& ante oculos positum, exitus Cn. Magni,quo nemo umquam felicior, antequam victus in acie Pharsalic in Aemptum fugere coactus est, qua in terra miserabiliter interfectus fuit. Ostendere volens auctor, non unain, aut alteram, valde etiam prosperam rem, vim & potestatem habere efiiciendi hominem beatum , usus est peruulgato prouerbio, quo traditur, unam tantum hirundinem, quae auis nuntia est veris. non efficere,& indicare ver; sed expectandas esse plures eius generis aues, quemadmodiuii etiam unum diem , qui laetus sit, ac vernam suauitatem oleat, idem non praestate : eodem igitur pacto unus dies, In quo aliquis nactus fuerit rerum suarum omnium ventos admodum secundos, beatum eum reddit, neque etiam pusillum tempus. M. quo- i qua
63쪽
que C Ieero vidis longi i disciv temporis, sontinuationemque rerum pro perarum obse uandam cite: nec ali ci incrito quempiam beatum vocari cuius haec verba sunt. Ncque e-
Te criptum igitur sit summum bonum hoc pacto: en enim serta si epus.
primum leuiter sormare, deinde postea scriberer videri enim fiet , cuiusli-let esse , ulterius proferre, atque enucleare , quae teste se habuerint in rudi illai descriptione: tempusque hmusicemodi rerum inuentor en, siue adiutor bonus , . 3 iae natae sunt accessiones artium p cuiuslibet enim hominis euadmouere uiadsideratur.
Con Ti Tut T Ozelum suum; ord nemque . quem adhuc securus est, in sumino bono indagando, verum sitiite testatur, accommodatumque his rebus recte explicandis r oporteri enim inquit, primum, more pie tum, leuiter 1escribere opus, quod coniicere velis. α quasi adumbrare . deinde pingere. α adhibitis veluti coloribus, ac ceteris p mentis perpolire.Prouidet autem laudi tuae. α honori: cum enim sibi vitiis esset primum holum regre fecisse, docet eum , qui huiuscemodi aliquid inuenerit, inchoatum sane, ει quanatum prima illarequestuerat non neglegenter tractatum, commendari debere, cum paruus labor sit, dc quasi In manu omnium positum negotiu.spsum producere, & omnibus ipsi spartibus studiose ornatis, & expolitis absoluere, si tamen ipsum recte in illa sua pr ma rudi opera magistri deleripium fia erit. Adiungit etiam tempus solere huiuscemodi res inuenire, idest viam ostendere . rationemque tradere, quomodo ea perficiantur, de ut in Denire, ita etiam se tamquam socium utilem, adiutoremque prat bere ad ea absoluenda. Vn- se inquit profectae sunt accessiones artium, quae artes primo suo ortu, & cum in lucem venerunt, rudes admo3um extitere. Addit etiam ad extremum, vel potius re tit . quod fgniscarat, non requirere maximum Inpentum, neque exquisitam artem. sed quemlibet hominem, qui laborare voluerit, addere, quod desiderabatur. Idem quod hic. aliquo modo narrat in extremo ori ni,ci non magno negotio aliquem addere posse,quod desideratur in arae inchoata. & quae antea a quipiam in enta fuerit, magno ingenio pra dito, cum principia omnium rerun audia ii ii , ct imperficia : nouo aurem si is io aliquorum, & benescio temporis eadem sant meliora, de exquisitiora ; quare utitur ilhc, de ae- cessione artium loquens, eodem verbo quo hic usus fuit cum dixerit,ut hic im Jobrie r 'm-χά, ita eo loco ci ema nti is M. , , AM, M., Mois,. Quod tepiis inquit, . magnopere iuuare; dm In lculique multum ad hoc adserre. satis cernim. & exrlorat; m. videmus enim studio, de opera aliquorum lieri, ut quae ibin excogitata , & reperta erant, meliora & absolutiora reddantur quemadmodum ctiam contra non nudia, quae noua citra quorumpiam, non omnino integra, acpersecta derclicta suerint, paulatim deleri,
atque extingui. quod non solum doeti viri tradidere, sed etiam graues poetae testati sunt: lioe enim prorsus iitnificat illud Sophoclis in Cc dipode Coloneo plenum sapientiae documentum t ubi Inducit Oedipum extorrem cum Theseo. Athenarum rege de hoc accurate di iurentem 'i erroremque inagnuin ex animo ipsius eripientem, i qui tantam vim esse temporis visebathrarbitrari, ut cuncta iniuraret: inquit enim, exemplis etiam positis,
64쪽
In I Librum Arist. de morib. 3 S
Recordari autem oportet γ ea quae prius dicta suur: atque exIusitam rationem in omnitus non peraeque postulaniam esse: sed in singuia, ut patitur
subiecta materia, oe tantum, quantun accoisnodatum eu rationi fater numic geometres non eodem pacto equirunt angulum rectum hic enim quan-- eum Niluesct ad fabricam, aberautem, quid ea, quale veritatis erum stemur ent: eodem girur, modo in aliis segerere oportet, ne quae sunt extra οροί
RE nici et nobis in memoriam, id quod non longὸ ab initio huIus lἰbri admonuerat Idest
quae sit r tio huius disciplinae tradendae, & quomodo factus, paratusque ad eam accedere debeat, qui ipsa imbui vult. Primum autem, ut mihi videtur, docet, quod si ossicium doctoris, & quam viam ille sequi debeat, nullo modo sicilicet exquisitam, & quae utatur necessarijs argumentis. Deinde quae sunt partes auditoris: ostendit enim non oportere illum poscere, ut cuncta diligenter probentur: incipit igitur crudire auditorem ex eo loco . Non postulanda autem, re quae sequuntur . quae dicta sunt, usque ad haec, seruiunt doctori ips,ae magistro. Intelligitur autem maxime hoc verum este ex illis verbis, Ne quae sunt extra orus, plura sint, quam opus ipsum: declarat enim culpam, in quam doctor incideret, si studeret, omnia subtiliter comprobare: tunc enim quae sunt extra rem plura forent, quam sua, ac propria eius materiae: non posset enim Incumbere in accuratam explicationem eorum sine magna opera, ct prolixitate verborum, fgnificat eonari esse exquisitum, dare operam huic rei summo studio. Monstrare vero volens, hoe verum esset consiliumque suum comprobare, utitur simili satis claro: inquit enim tum, & materiarum, & illum, qui aediscat aliquid, & geometrem itidem angulum tecturii longe alio consilio ad se pertinere putare: uterque enim eorum, & ipso utuntur ad opera sua dirigenda: quantumque suae arti accommodatum est: geometres vero quaerit, quid ille sit, & quomodo discrepet ab acuto, & obtuso, quaeque inde commoda capiantur ad res proprias lui studij,exquisitaeque scientiae videndas,cum ille non opus aliquod moliatur, sed toto animo versetur in veritate Indaganda; quod exemplo anguli illustrauit auctor: poterat etiam aliis rebus communibus utriusque studii significare veluti lineae, no maci, & perpendiculi; unde M. Cicero accusauit fabrum qui magnopere in his Instrumenis lis Utendis peccauerat . inquit enim. Columnas neque tectas, neque e regione Diphilus M. collocarat, eas scilicet demolietur.& aliquando linea, & perpendiculo discet uti.
Non est jutem psulanda cause in omnibω vno eodem pacto se sativu- rari Hlet in nonnullis rem esse eulchre demonstratum esse, veluti in initiis scien
tiarum, rem vero se, primum . Erincipium eni
ri e i et hoe ad ossicium eius, qui audit, ostendendum, quem docet non oportere uno, & eodem pacto poscere rationem sbi a doctore reddi: causamque accurate adserri eorum . quae ἱρsi traduntur in omni re ac materia: debereque eum contentum est e cognitione quarun-ἡam rerum, leuiter monstrata ac patefacta, quod cum contingit, idque iam impetratum est , non decet esse molestum praecipienti: Velleque prorsus cum illius, quod iam patet, sitisque putandum est ad vitam informandam, causam adserre. Cum enim quaestiones duae sint, quarum una tradit rem este, altera cur sit, percepta iam veritate, inutile est quarundam rerum causam subtiliter indagare: dummodo illud ipsum este, recte declaratumst. nee possit dubitari de veritate eius sententiae: nam si declaratum adhuc illud non solet , aliter se res haberet; nec importuna esset eius, quod adhuc incertum, obscurumque est, iusta flagitatio. Poeta noster grandis; & ut illa tempora serebant, magna, grauique
doctrina imbutus, certe diuino ingenio praeditus, idem hoc significauit, cum cecinit. is State
65쪽
se state contenti Maona Senxe es quia, α quae sequuntur, nis quod,quia apud ipsum m .ri .Eς quod est, seniscam vitatur: cum tamen id potius ostendat M aerari. Sed etiam idem iij jic arbitratui id faciendum non esse propter difficultatem eius quaestionis: philosophus autem , quia res Iam satis satisque , illo ctiam modo exposita , esse debet. Probare
vero volcns Aristoteles sς admonere rςm non nouam omnino. & quae reisici debeat ut aduersantem scient ijs , addit . idem seritari in principiis scientiarum, quae ut v ma, certaque ponunxur,nec studii aliquid, curaeque ponitur a doctoribus earum, ut con frmentur.
Principiorum autem, haec quidem inductione sectantur, alia Ierosos p
quaedam consuetudine , . alia aliter. .c v M affirmasset principia Initiaque scient Iarum percipi non posse, causis adlatis earum rarum : nec tamen oporteret renitus veritatem ipsarum inccrtam. & Obscuram esse, unde Teliqua dcberent, plena caliginis, ac tenebrarum, illus irari, docet, quomodo ipsis lux aliqua tribuatur; rationesque id essiciendi plures, variasque cile declaiat, & quaeque iaplai um singulis aperiendis accommodatae sunt; nec tam n omnes enumerat, sed tres tantum, alias autem quas daal restate testatur. Primam earum esse inquit inductionem: quod enim in multis. multisque contingere videmus, atque illo modo prorsus se habere, idem tiam In reliquis eius generis non immutari, existi nare debemus; Quod inductionem .rrimam nominat rationum harum, notum est principijs scientiarum, ita fidem au torita-aem ue comparari: sensu autem clcmentorum vocatorum, qualitates intelligi, ut ignem cere. aquam frigidam essit, & eodem pacto cet cras; unde inrisi sucre, qui niuem atram este dixerunt, magis credentes rationi. quam sensui, cum scirent aquam, unde illa conflata est, esse nigram. Tertium modum esse inquit, consuetudinem, quae & ipsa invarijs rcbus usurpata utilis valde est veritati illarum rerumantellisendae, exempli causi. ., ut a peruulgatis cxemilis discedamus, quod Lucretius cecinit. Consuetudo concinnat a-- morem; plane cogno: mus v erum cile, cum videamus studia quaedam, & artes ijs, qui in ipsis diu versati suerint, quamuis sua vi lienae laboris, molestaeque sint, initioque o- Aiosae extiterint, iucundas esse, & cuin voluptate tractari, quod addidit, alias praeterea quasdam aliter cognosci ue putatur una essta harum, quas reticet, cxperientia. ML dii Am ηρ Στέο εκ me ζ .m m M. Rou απο si te o Mec .
aegressi autem singula νο tet, atque in id incumbere, qua ratione inaiiadi secta sunt: adbibendat curas, ut tonantur recte: magnam enim xvenysionem habent ad ea, quaesequuntur. Videtur igitur plinquam dimia Aium esse principium e ac multa feri aperta, clara i iesus, de quibus antra
C v M consilium auctoris foret Inuestigare definitionem beat Itudin f,non sne causi ut me- litis illa. exquisitius ue inueniretur, quaestionem de principiis huc retulit, sed apte, Maeuter principium enim est definitio, unde dixerat de ipsa. non Oportere causam sedulo de ea poscere . sed suIs esse. s cognouer mus , at ouoque modo nobis perspectum fuerit, tale illud esse. quale definitio sgniscat. quae quod in uno illo nomine inclusum est, aperit . atque euoluit. Cum Igitur modos indicasset, quibus principia intelliguntur,qui sunt varii ac discrepan es inter se; admonet nune . ut accedamus ad principia naee explicandi. accommodate, civi vis naturaque eorum patitur, quae namque inductione patefiunt. fortasse sensu non declararentur e eodemque pacto, contraque, in primis autem dandam nobis operam si scar. vi recte cuncta definiantur, quam curam, diligentiamque assirmat. an gnum studum nobis latutam, cum valde prosint, momentique magni sint ad ea, uuae
66쪽
In I. Librum Arist. de morib. 3 7
Inde nascantur, cognoscemia. Id autem confirmat peruulgata vocet, quam vocem non solum probae verum etiam veritatem eius auget: cum enim sentent a haec est et, ut Hora
tius quoque in epistola ad Lolliam exponit, Dimidium facti, qui coep t, habet, ipse plus addidi , de principioque itidem dicit: ipsius ope, adminiculoque multa perspicio fieri.
qu. e prius obscura erant, α non parum nos perturbabant.
Considerandum igitur in L sts, non tantum ex conclusione, σμιu, qui bus con ut ratio , verum etiam ex iis , quae dei a feruntur τeritati enim omnia assentiuntur, quae in ea sunt, a vanitate autem cita aesentit veritas .
Cvac, definita iam beatitudine, transisset in disputationem de principijs, non alienam a fine i o, lud contra, accommodatam ci rei accurate tradendae, nunc reuertitur ad definitionem illam declarandam : allirmatqtie oportere eam perpendi & examinari, non solum spectata, diligenterque considerata conclui one : ijsque, quae si impia sunt ad ratione conis cladendam, quae praepositiones vocantur, si firmae ill e sunt, potestatemque habent confeIei di illius, cui prac stando adhibitae itint: neque hoe tantum ponderandum ex ipsis. Erobatis doctis vicis, sed etiam ex illis. quae vulgo dicuntur: hoc Enim arbitror auctoren tignificare volui ite, cum inquit i. m. γο- - : haec enim proprie videntur digna, quae γμα cappcllentur: sine enim argumentis vllis hi homines. quod sentiunt de qualibet re, edere conluerunt; cum autem plurimae concurrunt, talium etiam opiniones, idest non erudi orum, neque prudentium, non omnino inanes nutantur ; sitiat enim huius imodi quoque participes veritatis, nec verisimile est, eos nulla in parte verum videre, sed enitus Sc undoquaque decipi. Ipse ita confirmat,quod praecipit:cuncta enim,quae In reus existunt, verae orationi de ipsis habitae concinui respondentque;contra aut et vanitati fetum cito aduersiatur veritas orationis. Non est autem nouum uti A: istotelem ad definiaconem confirmandam sentent js aliorum t hoc enim quoque fecit in III. libro s. πικοῦ go ri a me. cum constituere vellet definitionem motus, a se excogitatam: veram enim illam
eis: inquit intelligi polle, ex iis etiam, quae ab aliis de ipsa dicuntur.
Ium igitur bona tres in partes distributa fiat, oe haec quidem una sint eo
rum, quae extra uos dicuntur aha vero in animo , oe corpore. quae in animo
iam troprie bona , maxime bona dicimus actiones autem , functiones quae proficiscuntur ab animo, in animo constituimus . Quapropter recte deeretur , ut censet haec opinio, suae . vetus est, σοmnium doctorum virorumis Scio comprobata.
C v M, definiens beatitudinem, dixisset illam esse actIonem anImi, quae vIrtuti omnibus in rebus pareret; ipsum hoc modo comprobat. vereque sumptum ostendit, citata vetere diuisione bonorum, quorum bonorum quaedim dicta erant,este extra nos, alia in animo, irritum ipsoriim genus in corpore 'i cum tamen de veteres illi, & ipse quoque veriora bona, V magis ratae se voluerint, quae animi dicta sunt: ficta autem. & actiones. quae ani mi dicunt ar csse. ortumque inde ducunt, animo se tribuere dicit in ea definitione. Quare recte dictum id esse putare omnes debent, qui meri volunt definitionem eam , quam de vetuitam est e & consensit omnium doctorum virorum firmatam, Astirmat . Quae vero fitit bona extra nos posita, α quae in corpore sita non oportet commemorare: eodemque . :ε. D pacto
67쪽
qt moritur animi bonar constat enim huius generis esse, virtutes, & scientis cum autem aliis omnibus locis. quibus meminit diuisonis bonorum, tradat, tria elie genera splorum. viciemiuili, quomodo initio secundi libit de motibus ad Eudemum, duo Ianaeum eorum ncra faciat: corporis enim relinquit: nIsi aliquis putet, cum diuiserit illic bona ea, quae sunt, extra, oc in bonaanimi. non intellexisse ipsum extra nos, sed exti' animum. Quomodo sine videtur locutus hie insta elle, & si prius diutuli et bona trifam . tamen uiquit. E ad uerbio enim illo 3idetur complexus sisse Iu na etiam corporis Verba Aristotelisi i in altero illo Opere, παν e. . i. M , . , uispicati tamen posset quispia' , quam opinionem non temere sequedam sud Ico, de ciste eo loco tertium mem Drum,cum calamo exaratos libros erus de moribus operis viderim nulla re illic variatos. Animaduerte sum etiam,cuma lanc hic - tradat Aristoteles diuitio in hane non suam esse sed priscam, et u ipsam Vqnem uter probat, & semper sequitur, videm peccasse M. Ciceronem, qui in II l. libro de nnis sus. Peripateticorum este dieit::nulli enim ante Aristotelem hoc nomine vocati sunt: ipleves a diri eius similiae antiqvjorem se illam esse tradit: Cieeto tamen ita locutus est Nui ., lud qusdem est cotinentaneu vi si,cum tria genera bonorum snt,quae sententia eir Peripa, taucorum, eo bcatior quisque iit, & quae sequuntur. An facile ille Aerenditur ac vere: ne '' 'ue enim Cieeto dieIt nane diuisionem fuisse Peripateticonam sed hac sententiam; nam . quin ipsi quoque huius iudicii fuerint, dubitari non potest, atque princeps eorum hoc a . Ierte testarur.
Recte autem oe illud, a tiones quasdam dici esse, functiones finem. licenim Oit anim bonorum, oenon eorum, quae sunt extra not.
Hoc quoque valci ad firmandam definitionem beatitudinis: recte namque a se Actum eia se dicit, quod statuerii finem nostrum elle positum in agendo: ec actiones coniicere vitam beatam. non habitus animorum, quamuis integros, & ab omni labe vacuos: declarat enim ipsam manere in animo, a boni que ipsus proficisci, non a corporis, aut extra nos positis: nam quod dixit actiones quas a uia, non simpliciter actiones, vim hanc S potestatem habere, neces e fusi hoc adde : neque enim cunctae actiones,quae ab an imo Profici sicuntur, hoe praestant: improbae enim actiones ortum ducunt a viiijs, quae, dc ipsa in animis, sed corruptis di deprauatis iςdem suam habent.
. , Concinit autem huic strationi, bene vivere,oe bene rem gerere beatum M tum : D me enim bona quae ani vita dicta ea, . bona actio.
A ni v. Mo ir, adsientiri eidem definitioni, quod fertur vulgo, in oreque hominum est bone vivere, do bene rum terere beatum: nam 1 nobisquoque ferme illa dicta est esse bona vita de Prosperit ast, iucundusque cursus omnium rerum suarum. Existimari autem potest Aristoteles, addidisse idest paene, ae ferme quIa sciebat maiorem parterii hominum l ,ns allam, atque ipse duceret dc cuncti sere sapientes dicti; vitam bonam, de propitiam putare. id quod ipse in primo eorum librorum de moribus, quos iraisit ad Eudemum,
narrauit Anaxagoram rei pondille cuidam, qui quae liuerat ex eo, quem putaret elle maxi- ime beatum, nemo inquit eorum, quos tin arbitraris, sed crederetur hic a te potius, quam beatus , stultushoi nocile, dc plane contemnendus. Gracci quoque, docti viri, quorum unus fuit Plato. cum lἰtteras mittebant ad amIcos. de familiares, morem habebant, initio ipsartim ponere . - ρον e quibus verbis ostendebant iis cupere, α optare illos
beatos et je; eos autem imitatum suille Horatium initio epistolae, qua scripsit ad Celsum. notum est: inquiren m, Celsis gaudere, O bene rem gerere Albinouano.
68쪽
In I. Librum Arist. de morib. 3 9
Feficiuntur autem ter ea, quae praeterea quaeruntur circiter lenitudinem cuncta inesse ei, suod ictum ess, his namque Virtus: his autem prudentia ab is autem sapientia quaedam esse videtur: hu vero haec, siue bonum aliquod
cum voluptate,siue non sine voluptarer alii autem externam etiam Gratatem
os τε NDE et am voluit, opiniones non nullas doctorum hom num , quis v geri salso potui uenta sua dissentire, secum facere; discrepabant quidem illae inter sie non nihil, ipsa appellauit, id eis praeterea quaesita, & supra ea, quae iam exposit sunt: cuncti enim hi toto animo inuestigabant, quid potii limum faceret vitam beatam . non tamen itudio illo suo eodem serebantur, sed prope ad verum accedebant; quare alii mat auctor omnia illa spectari, planeque elle cognosci, in definitione illa sua, ut accurate
ipse docet: quibusdam enim eorum in qu si videtur, vita scilicet beata, este virtus: centcbant enim hi virtutem, solam etiam, desti .utamque reli uis rebus .essicere hom. nem bea-εum, quain sententiam postea arripuerunt, qui Stoici inni vocati ; alii prudentiam ardi- trabantur vim lianc, ed potestatem habere,qui sertat se vocarunt scientiam:ita enm boni aucto sal quando appellarunt cognitionem rerum: aliis credebatur elle eadem l Pientia quaedam, inuentos etiam quosdam dicit,qui voluptatem adiungerent his appellatis virtutibus, quἰ non putarent sine ipsa manere Polle vitam beatam eorum vero non nulli coniungebant voluptatem cum una quapiam ipsarum, siue cum prudentia, siue cum sapientia, c istimantes prudentiam ac voluptatem copulatas, vim hanc & potestatem habe- re, parereque vitam beatam, & ut has, ita et Iam sapientiam illam,quam intelligit cum ea dem; cum alit, nori cum una talum. sed eum omnibus virtutibus ipiam uinctam, id prae- iure crederent, tamquam illae solae, dos cunctae, siue una quaepiam ipsarum silue oluptate eisiciendo homini beato pares non tarent. Animaduertcndum, cum primam trium ritum. quihus tantum tribuit, nominauerit , nec dubium iit, quin reliquae duae , prudentia inquam. & lapientia. sint & ipsae virtutes,cur illam poti limum virtutis nomine si nificarit, quasi illae duae virtutes non sint, quae principatum in omnibus tenent l, An virtutem eam vocavit communi nomine virtutum omnium, quia est alterius generis virtus, lignificavitque ipsa cunctas eorum virtutes. Non desuisse etiam narrat alios quol-dam, qui non contenti sociam se adhibuita virtuti voluptatem ad absoluendam vitam beatam, amplexati etiam sunt ubertatem, & copiam externorum bonorum: n in solum ad H Iam ornanda,ia, sed etiam explendam, perfectam': undique reddendam: iuia non videtur polle sine coniunctis secum languine , amicis, splendore sui generis, diuitiis, res p. commode beneque administrari, quae laus, di gloria gignit magna ex parte, & auget vitam beatam. α , quo nomine utitur. proprie est prouentus magnus agrorum, annusque uber ac Dirilis ; postea copia, & abundantia omnium bonorum .
tque horum haec quidem multi, oe prsci homines dicunt haec Pera pauci, σ pleni laudis viri: neturos autem horum cos maneum est penitus tali ,
sed aliqua tantum in re, maiore autem in parte veritatem adipi sit.
Diu Inir opiniones, quas exposucrat: auctoritatisque plurimum ipss comparat. Laudans partem eorum, qui ita senserunt, & a numero magno, & ὶ vetuitate: enim ipsos vocavit, idest priscos ; nomen autem hoc dignitatem ostendit, non inscitiam, dc partium, aut nullum usum rerum : non facile enim est hos decipi: ant quitati enim merito item petinuitum tributum est : reliquos autem i fama sapientiae, & existimatione iudicis, quam apud omnes consequuti sitnt di neutros autem horum verisimile putat esse labi penitus,atque errate, α nullam partem veritatis attingere. quod si dandum est, hos quo lue limi-
69쪽
Ies que ipsis peccare, in uno tantum aliquo eos salii concedendum est: in plurimis autem recte existimare, ae veritatem attingere. Quis non miretur Eustratium interpretem, Graecum hominem in sententia Graecorum horum verborum declaranda, lapsum futile, quae satis plana, & aperta est putat en ina, dicere Aristotelem in uno tantum verum vidissse quos Laudat:quoria in tamen inquit postea dignitate motus se emendare voluit; in maxima parte
ipsis recte, & ordine segeti ille addens.
us igitur, qui dicunt omnem , tutem,siue Virtutem quampiam, consonae mctra ratis: huius enim est functio, qua ima dirigitur.
C V M dixisset cunctos, qui accurate quaesiuerunt de beatitudine, aliquo modo a sua sententia non aberrarie: plures autem illi hieram, ostendit nunc e numero ipsorum ijs, qui dixere ipsam conflare omnem virtutem, sue unam certam aliquam virtutem, definitioni suae beatitudinis congruere. cum, quod ipse voluit,vlatutis actio ipsa sit: cum autem auctoritase quoque eorum definitionem suam muniisset, docet tamen se melius naturam illius expressisse.
Interest autem fortasse non parium in psi Ion , siue in x P, quia optimum
est eositum existimare: atque in halitu, siue functione muneris alicuius . Mium enim contingit nihil boni moliri, etsi inese, veluti in eo, qui dormit , laeano quopiam modo segnis, ignauus ect: quodiu functionem non cadit: aget
raum necesaris, ac recte aget.
AFFIRM AT autem magni referre in posset sone, siue usu stumaque positum summum bonum dicere; sed quia duo haec nomina. possessio inquam . & vitis non sunt propria huius rei: videntur enim magis conuenire instrumentis, & rebus extra nos positis si nisi- eandis; pro illis sumit habitum & actionem: assertque causam , cur merito anteposuerit actum fieri enim pysse inquit, ut habitus animi egregius nihil boni umquam pariat, Vediit inquit in eo, qui magnam vitae partem somno traducat, aut aliqua ratione segnis, remotusque a rep. fuerit, quod in actum cadere non potest: repugnant enim inter se agere, α otiose vitiere; aget igitur homo beatus inquit, & recte aget. Timoleon ille Corinthius eximus dc patriae amantissimus vir, cum multa domi gestillet, omni laude digna, in Itas tetigit quiddam, quod omni ex parte laudari non poterat: praecipue autem matri di-icuit' fratrem enim, insidiantem libertati, necauit cum precibus prius ipsum ab eo pra consilio reuocare non potuisset. veritus igitur matrem, intelligensque se ossendii le apud quosdam ciues, relicta urbe, in agrum concessit, in quo mansit, omni cura, cogitationeque re p. abiecta, spatio xx. annorum; contigit eostea, ut dux cum exercitu mitten diis elici ad liberandas Syracusas, quare 'quamuis absens, idoneus in primis visus est illi praeclaro oriri gerendo: creatusque ii erator, quae gesterit fatis nota sunt, & ab Omnibus celebrata riacuit igitur praeclara ipsius virtus, & quasi dormi jt ad id tempus, ac nisi occasio illa nata foret, otiosus in deserto loco vixisset. Hoc est igitur, quod metuit Arist teles, quodque persuasit ipsi, ut in honesto aliquo munere obeundo vitam beatam colloca rei ; nec ullo pacto vellet eam cessare.
70쪽
In I. Librum Arist. de morib. 4i
Ueluti oram in Lilis Olympionis formosissimi. r rubussi mi coronan- γ δ dissi qui pugnauerime horum enim aliqui vincunt, sic 5 eorum , rudesunt in ita honem ac bona, compotes fiunt, qui se recte gerunt.
ει M quoque sententiam suam firmauit: institutique mentionem fecit, quod seruare-εur in ludis olympicis; non enim mos illic erat imponere coronam, victoriae insigne, capiti eorum, qui cum aduersario non pugnassent, sed corpore tantum facti: paratique eo veni sent, verum illis, qui cellassent: quorum aliqui necellario vincunt . eodem pacto ait, eum sint multae res. & honestae in vita, qui ipsas studio, & labore suo adipi scentur rqui incumbere in eas toto animo voluerint recteque se in ipsis sibi comparandis gesterint:
EII autem Ervita ipsorum sua vi iucundar perfundi enim voluptate, vis est eorum quae a animum pertinent unicuique autem homini iucundum euid, ad quodicitur cupi us illiis , veluti equin, cupido equorum, 'Hac tun, cu A Jectaculorum. eodem autem pacto, re quae iusta factae sunt, cu
cu u ostendisset extare vitam beatam, quἰdque ipsa foret indicasset, dat operam nune, ut Ueriat, quae in ipsa sunt, causamque eorum declarat: multa autem illa, dc praeclara. DO-cet igitui primum, vitam beatorum hominum ei lia per se iucundam, quod probat. asti mans, capere Voluptatem unum eorum esse, quae animo sentiuntur, non ut multi falso pararent, corpPre, quod, ut constituat, verumque esse probet, altius argumentum ducit : traditque noe usu venire in omnibus rebus, ut eanctis iueunda, plenaque voluptatis sitit, quotuin desiderio magno incensi dicuntur: hoc enim prosechb valet; οι-mam, quod inen cum iunctum sit e duabus vocibus: posterior eius pars non certam aliquam rem significat, sed plura, quorum amore aliqui corripiuntur: ut locutus etiam est in primo de arte dicendi, inquit enim illie --π ἰea σι ι- - : id autem illic quoque exemiso ἰs illustrauit, veluti inquit, sι ό i. t. si victoriam adipiscetur. hic vero aliis usus est, aitque amatori equorum. qui Φαππα a Graecis daeitur, gratus et , iucundusque equus: stu-gioso spectaculorum, quem ijdem in me, vocant, iacundum est spectaculum. Q reare i quit, eodem pacto facta iusta iucunda erunt, studioso rerum iucundarum: aut itinarum reodemque pacto ait, ut relictis singularibus virtutibus ad genus ipsarum accedamus. quaes in siint, administiataque vi alicuius virtutis, iucunda erunt .i vir , studiosoque virtutis.
Quae autem multitia es iucunila sunt , ea purant inter se , quiano sunt
natura huiustemiai r iis autem, qui honestatis cupidi sunt, iucunda sunt , quae natura tuba exi runt: huiuste di autem sunt actiones virtutu, 1