Petri Victorij Commentarij in 10. libros Aristotelis De moribus ad Nicomachum. Positis ante singulas declarationes Graecis verbis auctoris ijsdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum et verborum memorabilium index plenissimus

발행: 1584년

분량: 761페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

511쪽

4dis Petri Victorii Comment.

Perspicuum autem est, quoil, nisi 'voluptas bonum sit, functio muneris i-tsius, non licebit beate vivere beatum virum e cuius enim causa opis foret Esa, siquidem non bonum, dierumetiam cum dolore contingit ut vivat, neque malumenam,neque bonum, olor, si1uidem neyue voluptas . Quapropter cur utique fu

giat. Nerue iam iucundior vita studiosi, nisi etiam furitim si M.

rq o M posse praeterea dubitar; ostendit, quin voluptas bonum si actioque ipsus,ac functio itidem bona: si namque hoe non seret, spoliaretur vic beatus suauitate omni mec liceret iapsi iucunde vivere, quod absurdiani est, nee probari ullo pacto potest: cur enim aliter inquit,adiungi ad ipsum deberet, nisi hoc ei liceret, voluptas, quae seiungi ab eo non Polle

semper dicta est, usuque veniret, ut ille cum dolore vitam traduceret. Ostendit etiam n cellario futurum este, ut duo inde incommoda nascantur, & stultae admodum sentcntiae, quarum prior est . quod dolor non ellet. neque bonum, neque malum, si eadem taret natura voluptatis, quare inquit, cur fugiendus esset beato viro: altera autem, quod vita pro bi viri, & cumulati omni virtute, iucundior qualibet non est et, nisi actiones ipsius, functionesqtie iucundae scirent,& suauitate conditae. ac contingeret aliquando, ut i Pia iuncta et set cum dolore,qiiod absurdum est: hoc igitur declarat, voluptatem elle bonum,cum ornet vitam beatam. adportetque illi Id, sine quo tueri per nam eam non pollet.

De corporis autem voluptatilus ron erandum est js, qui dicunt, voluptates quassam expetengas esse Ialde , ceu honestas, non autem corporis, circa quas versatur intemperans ἰ cur igitur contrar, dolores traui, malo enim bonum

PROBA vir modo quandam voluptatem esse bonum.eiam prius communiter multa de voluptatibus dille ruillet, nunc scrupulum quendam monstrat, quem nisi euellisse futurum fuit, ut aliquos perturbaret cum a ratione quadam, non inani, proii calcatur: hoc igitur e fcere studens , inquit. De corporis voluptatibus cogitandum est ijs, qui aiunt, quasdam voluptates valde expetendas dile, cuiusmodi sunt. vi aiebant, voluptates hohestiae; n ullo autem pacto quae corporis sunt, in quibusque volutatur homo intemperans, tamquam in suo campo; quomodo igitur hontingit, ut dolores, qui aduersantur his voluptatibus,contrari,queat sine; ipsis sunt, praui sint, culpaeque: malo enim inquit . bonum repugnat , non malum. Cum ita ostenilerit, quod molestum est, incumbet nunc in hunc nodum dirus bluendum, duplici nisu utens, hoc pacto.

An ita lanae, quae necesiariosiunt,quia etiam , quia non es malῶ,bonum est.

A N inquit hoc pacto, e numero voluptatum corporis illae, quae necessariae si in oriunturque a rebus, quibus carere non postumus, si vitam tueri volumus, bonae appellantur, quia quod malum nou est, rationem boni habet: simpliciter enim Ipsae neque bonae, nequc malae sunt, mediamque sedem inter has tenent: haec prior ratio est, qua iefellit, quod biectum fuit: sequitur altera, quae est haec.

512쪽

In VII. Librum Arish de morib. 4 a

etu, quia persequitur exuperantiam: se non necessinias: cuncti enim homines

gaudent aliquo modo, . epulis, vino, ta enere, verum non ut oportet: con

tra se res labet in dolore: non enim exuperantiam fugit, sed fenitus: Non enim exuperantiae dolor contrarius est, praeterjuam perseejuenti exuperanti ..

A N inquit, hae quoque voluptates, si modῖce usurpentur, & usque ad certum qriendam terminum, bonae vocari possunt id quod constituit hoc pacto: habituum enim & motuum illarum , quorumcunque non extat nimium , neque cxupbrantia melioris pari s , nequeetiam voluptatis, quae inde nascitur, erit nimἰum: illor motuum, quorum cli,exuperantia scilicet, & nimium, voluptatis etiam erit nimium, & copia nocebit: accommodat autem hie animaduertionem hanc, atque ali: norum autem corporis exuperantia, a nimis magna copia extat, & qui notatur, ut improbus,ex illis notatur, insimulati irque,non quia quadam mensura ipsorum contentus sit, idest iusta, sed quia nimium sectatur; nam reprehendi non poisse, qui capit ipsorum tantum, quantum satis est declarat hoc, inquit, quod cuncti mortales gaudent aliquo modo, α dapibus, & vinis, S Vcnere, verum qui ex ipsis accusantur, quia non se in nis gerunt ut rectum est;mediocrἰtate namque conten- 'ti este deberent, & sume te tantum voluptatum illarum, quantum satis est ad explenda de-sderia naturae. Cum Aristoteles enumeret In his rebus, quae delectant omnes mortales', de suauitateleos perfundunt, si modus in ipsis potiundis adhibetur, Venerem , non video, quo modo hoc negari pollittaliter enim facere, vim est adferre naturae: nam semper ipsum in his libris voluit Ie, venerem necessariam esse, modice, temperanterque usurpatam, notum est : prodeli enim bonae corporis constitutioni; sed eum antea a me det hoc disputatum sit, verbum amplius non addam, ut fecerunt interpretes non null , qui quod semel, ἱterumque dixerunt. Inculcant huc, omnem occasionem nacti, certam suam quandam . non malam sane, neque ullam in partem reprehendendam. rationem, ut arbitror, secut rsed aliud est, phijosophum, quem in manibus habent, fideliter interpretar I, aliud mori- .hus, institutisque nostrae pietatis, aedisse plinae seruire, quod non reprehendo. Contrario autem modo se rem habere inquit in dolore, ac molestia; neque enim is accusatur, vItioque amnis est . qui vitat maximum corporis dolorem ; ignoscitur enim his potius, quines his toleranais non sunt, sed paruos etiam secre, ac perpeti non pollunt: ideoque abs abhorrent: non igitur immodicus dolor immodicae voluptati contrarius est, sed pusil- Ius etiam, minutusque, qui superuenit illi, qui sequitur immodicam voluptatem, molestus ipsi, odiosusque est.

Quia autem non solum oportet verum dicere, verum etiam causam falsae opinionis: hoc enim ad fidem fari endam prodere: quando enim consentaneum vijum fuerit, cur flectem eri habet, quod erum non ecte facit, t magis res datur vero: Quapropter dicendum est, cur videntur corporis voluptates magis

V s ox manarit haec opInῖo, plane salsa indicat, ut voluptates corporis magis, quam volu-Itates animi, puraeque expexendae sint: quae tamen sententia inuaserit animos multitu- clinis ; simulque quod sit ossicium pius, qui artem aliquam, ac disciplinam uadit, vel P

513쪽

428 Petri Victorii Comment.

tius, hoc explanam, utitiir ipso tamquam iandamento, d extrirenda constituendaque ea, quae docenda ipsi sum: inquit igitur. Quia decet, accuratum scilicet doctorem , nonium dicere, quod verum est, verum etiam causam ortunique vanarum opini Oum osten- llaic. Antequam amem. qui fons sit errori I, aperiat, fructum, qui capitur ex hac diligentia, ostendit; esse autem magnum quidem illum ostendit; quod multum facit ad fidem, auctoritatemque praeceptis adiung ndam: quando enim inquit, consentaneum probabileque visum fuerit, & non sine catis a tu errorem multos traxille, quod speciem veri habet, etsi verum non est, facit, praestatque, ut magis credatur conixa o eius, exposito. Cum igitur res ita se prorsus habeat, exqilistaque ratio de hoc requirat, incumbemus ih hanc curam, & vnde nascitur hic error monstrabimus.

Frimum igitur quia extrudit dolor , propter doloris nimis magnam

Uim, tamquam haec medicina, curatioque sit, voluptatem sesequuntur, m dum omnem transeuntem, demumi corporis: acres autem junt medendi ratiο-

DECI. ARAT, Vnde gi natur. vi corporis voluptates magῖς expetantur, cum tamen ratio vellet, ut quae animi sunt,cum meliores snt. magis perloquendae fore ut algum tuis autem utitur ad consuetudinem hanc malam . erroremque conuincendumJ:.Primum autem tradit hoc fieri, quia voluptas talis extrudit e corpore dolorem: unde mortales inquit, qui tristes sum,Premi inturq; acerrimo dolore, confugiunt huc, quia putam h cile leuamen, medicamentumque sui doloris, sequunturque voluptatem vehementem, dc qWae videatur maiorem vim habere ad cisciendain ex animo aegritudinem molestiamque illaui: demumque aliis postliabitis, totos se tradunt ad eam persequodam, quae corpore capitur: DO taut cm Oportere vehementes medicinas esse vehementium dolorum: verbo enim transiato ab arte medicorum usus est, in tolacio huius mali ostendendo, ut fecit apud Terentium Chremes. cum se simoni purearet, inquit enim. Lius labore, atque eius dolore gnato ut ' medicarer tuo, atque iterum infra: Noli omnino autem stulte hoc facere ipsos testatur qui ad exturbansum ex animo dolorem , voluptate corporis utantur, ac voluptate dimique i Psa; quia contraria prope se collocata magis vim suam, potestatemque aperiunt, & qualia aint, ligniticant, quae sententia vera est, ct saepe rem tita. videtur etiam respexisse ad peruulg tam, probatamque vocem, cum praeter rem ipsam, verbum etiam usurpet, quo illa exponebatur idest ἰ γων, M. Cicero tamen in ea exprimenda: alio usus est valde M ipso accommodato rei ante oculos ponendae: est eniin,clauo clauuin enci,cum xx eg mc trudere proprie valeat.

Et non bonum igitur esse videtis voluptas propter haec duo, ut dictum ecto quia hae quidem,praui ingen, sunt amones, siue a primo ortu, ceu belmae si

ne constetudine, ceu Myrolorum hominum : hae vero sunt curatim es mede

laeque eius , quod istis de eratur, tereque se melius ect, quam gigni: ea

tem usu veniunt cum perficiuntur: ex acci emi igitur bonae sunt.

514쪽

In VII. Librum Arist de morib. 429

clarum sunt facta prauorum hominum, ac nequam, alterae autem sunt medieamenta, M. quasi instaurationes quaedam eius, quod defecit, ct mancum, debileque factum eli. Quae sint priores illae, significat; duplexque genus ipsarum tacit: quidam enim mortales si a-eim a primo ortu, naturaque praui sunt; alii autem ob morem malum,consuetudinemque rerum vitiosarum deprauati stant; quales esse inquit voluptates turpium hominum ; ait Eius generis culpam indicare inquit, quod cum amiserint aliquid libae integritatis . praestat esse iam, quam fieri, veluti s ino corpore esse , quam studio medicorum valetudinem omissam recuperare ; quasdam autem ait exoriri illis ipso tempore, cum perficiuntur. tuae ν secto S ipsae plenae, absolutaeque non sunt, neque laudari potiunt, cum ex accidenti lacundae sint, & in constitutionem tuam redigantur. .

praeterea quaeruntur, quia acres sunt , ab tys, fia nequeunt ali s se dere : .

Usi igitur sibi ipsis sitim quandam fabricant e quando igitur bae innoxiae

fuerint, studium ipsorum reprehendi non potest: quando autem nocent, malum

riu: nque enim tenent alia, ob quae delectentur.

Axivo hoc argumentum est, quo causam adsere, cur praetermillis, vel neglectis potius animi voluptatibus, purisque, homines se totos dent persequendis corporis voluptati hus: inquit igitur, hoc eos facere, quia illae sunt acres, ac vehementes, perfunduntque ipsos subita Iucunditate, qui sane, si vellent etiam non possent laetari alijs,liquidis inquam, sincerisque oblectationibus, neque instructi, paratique sunt ad eas degustandas. Perspici hoc inde significat, quia hoc genus hominum, quos insimulat; adhibita cura de artificio, .ctis quasdam sibi comparant rationes, ut iucundius bibant: nam naturalem sitim adserenetrare non sinunt: hoe autem secere ipsos ostendit, quia sunt expertes aliarum volu-rtatum,nec fiuctum ullum inde capiunt, purarum inquam, oc quae non sunt mixtae cum

Neutrum autem horummultis trii, mole ruma ess, et naturam: semper. enim in dolore eis animal, ut naturales rationes testantur: videre, audire, affirmantes esse cum dolore, rarum iam assueti sumus, ut aiunt.

au Exirca Ns autem, ijei posse ab aliquo, si veras, liquIdasque voluptates capere nequeunt, debuisse ipsos aequo animo his carere, tamquam purgat illos; ostendens Paucos 4nueniri mortales, qui sine voluptate vivere pollini, α non , siue has, siue illas ament, ac midiose sequantur, id quod a natura proficisci docet; vitioque ipsiux fieri, cum semper αnimal dolorem aliquem sentiat, de tamquam aegrotet. Testiri vero hoc ait rationes naturales doctorum vivorum, quae docent. & cernere, & audire non sine dolore in nobis signi, quod si non semimus: hoe enim aduersari videbatur, fieri id dicunt ob consuetudinem, quae cunctis in rebus, quibus assileti simius, aspergit aliquid amoris, aut sane non sinit, nos inde accipere dolorem, aut paenam. Videndum autem diligenter, quid valeant verba illa, quae suo loco non studui declarare; intelligo autem quod aixit, voluptates a ce comparatas, si nihil noceant, nee detrimentosae sint, non poste reprehendi: contra autem, cum obsint, esse declinandas a seque abigendas: videbatur enim tantum studium pQ situm in pariendis corporis voluptatibus culpa non carere. Idem etiam, ut opinor, Vesci, quod inquit in VIII. libro de republica. de arte musca dii serens, cuncias res iucundas, quae nihil incommodi afferunt, non lium congruere snI, Iuuareque Ipsum atque oma G, Verum etiam Acere ad requietem , cessationemque laborum . . Ambobus igitur hist

eis ridetur multum tribuere corporis voluptatibus, cum is potatiore etiam hoc, ςxsd'

515쪽

canto, sonoque vocum loquitur, tamen omnem rem iucundam intelligi K eum ita loqυ-tur, ασα is fio : emendat aurem hoc, significans hoc voluptarii in genus quod alioqui taret valde acclisendum, reprehendi non poste, si damni nihil adscirat, neque illis.

psorum ineant, aut filias constuprant; demit in loquitur de illis,qui cum corpore laborant. perditi homines, nequeunt resinere dolori, nec vitam tueri sine his remedijs malis.

Similit 8 autem se res halet in adulesientia quidem ob incrementum, tamquam qui ebriosi sint, Giucundum sui dam iuuentus est.

F T i T v R similibus ad sentent Iam suam confirmandam, iocelidumque eo , quῖ proni sunt ad corporis voluptates; non polle, tuere sine illis: quare non spernunt genus ullum ipsi . Ium: primumque idem usu venire docet adolescentibns: deinde ijs,qui atra bile laboranncaiisasque adfert si in illi, impellcntis cunctos hos ad corporis voluptates undique hauriendas, tamquam ad remedium sui doloris: sperant errani ita se pol se . si non omnino extidg re, saltem lenire ardorem illum suum, qui non sinit ipsos quiescere, continenterque ipsos pungit atque vrit. Primi illi, ad quos declarandos utitur tamquam exemplis, seruntur toto rc re ad genus hoc ipsum voluptatis, ut loquitur, δi; ou, idest natura & in ni ipses impellente: secundi, adolescentes inquam, idem iaciunt δικ Hωσιν, id si quia ci scunt,& augescunt, quare ipserum quoque corpus commotum est, & turbulentum ; iunt enim inquit, veluti temulenti:idemque essicit in ipsis vigor, tumorque aetatis, quod cribrijs vinum.

Qui autem natura prom sunt Matram bilem, semper egent curati C. π pus enim jserum perpetuo morsum sentis A temperam nium illud empti in appetitione vehementi sunt: ei sit autem voluptas dolorem, contraria, σ1uaelibet alia,si fuerit valida : hude causis eo ciuntur intemper ira ,σimprobi.

T E R T I v xt genus esse narrat melancholicos, quos cum mordeat ater ille humor, unde Dpellantur, ac sine an termissione vexet, egent medicamento διά Du: sic en in appellat humorem illum atrum, quo tenentur, ut non semel secit in problemate illo diuino, ac picno elegantis, exqui ut aeque doctrinae, ut opinor quia totum corpus temperatum est cura ipso, nec pars ipuus vlla vacua ab eo est: semper igitur lio, inquit in acri, vehementique appetitione versari; quem dolorem, ardoremque animorum elucere e corpore ipserum ait, contrariam ips aestitudini voluptatem, & quamlibet etiam aliam, dummodo si v lida, ac robusta. Admonet in extremo huius partis hanc causim ese, eonatum inquam studiumque ardens exturbandi a se hunc dolorem, cur melancholici intemperantes sint . atque improbi homines. L

Quae autem si dolo ι sunt, neu latent Muperantiam: hae veras tro

516쪽

In VII. Librum Arist de morib. 4 3 i

rem, quae ereb- natura iucundu , oenono accidenti, sunt . Voco autem exae doti iucunda, quae medentur e suo enim usu venit, ut alijuis curetur, cisiil,suodmanet incolume, gerit aliquid,si hoc iucundum videtur me matura au

rem iucunda, quae e cium Munem huiusicemodi naturae.

NON redit nunc ad explicadam verItatem superioris quaestionis, valde remota quae sat saperta esset, ut interpres falso putauit: verum cum monstrast et modo in voluptatibus, quae non sunt sincerae ac purae, sed iunctae cum dolore, inueniri nimium, atque exupe-xantiam, tradit contrarium genus ipsarum,idest,quae vacuae sint a dolore, liberas elle hoc malo: nec posse sumi ipsarum nimium,quae autem hae lint, declarat;osteditque,quas intelligat esse illas,quae capiuntur e rebus,quae sunt natura, vique sua iucundae, & non ex accidenti. Quae etiam huiuscemodi sint, testatur: dicitque, ex accidenti iucundas este, quae medentur dolori alicuit nisi enim extaret aegritudo, ac paena in eo, non suaves haelarent, nec voluptatis quicquam secum ferrent. Qisomodo autem haec medicina sint. verit: dicitque nasci ipsam, cum,quodimanet adhuc integrum, incolumeque in corpore, gerit aliquid, qua de causa contingit, ut illud iucundum ede videatur,quod scilicet verum non eth: Patefacere etiam voluit, etsi paucis hoe indicauit, quae sint natura iucunda, ei Ie-que illa dixit,quae esticium,moliun turque aliquid,quod sit proprium huiuscemodi natu-xae. idest integrae,& non egentis medicina.

Nihilvera extare, quassidem semper nobis iucundum sit , euenit, quia nonen simplex natura nostrased ineu in ea ali1uid etiam diaesum, unde corpora mura morti exposita sunt . ita ut qui egerit altera pars,hoc sum alteri na-

rurae praeter natura te quando autem exaluata res fuerit, tunc nerue tri-

: causa quaerere posse aliquem,cur homInes In hoc tam Inconstantes. ue extet tam suauis, ilicundaque res,quae perpetuo nos delectet,cau- voluit: & unde id nascatur. ostendere: inquit igitur id fieri, quia natura nostra, idque, ex quo constamus, simplex non est, sed existit in ipsa quiddam di seors, dissimileque alteri, unde existit interitus noster, fitque, ut perpetuo in vita manere non Pollimus:constare autem nos ex animo,& corpore intelligIt rebus contrariis inter se, quippe cum altera parte immortales simus, altera vero caduci, ac fragiles: contingere autem hinc inquit, M usu venire, ut quod altera harum partium gerit, id aduersetur alteri Parin repugnetque naturae ipsius:cum vero eodem tenore quippiam se habebit ad ambas Partes,ipsum hoc neque iucundum, neque molestum erit alterutri parti. In ode etiam quadam sua Pindarus, quod hic tamquam certum, & exploratum posuit philosophus, verum esse eecinit de satietate, quam 'parium suauissimae etiam res crebro repetitae,fastidii quoque non parum gignere assirmans mel etiam, de iucundos flores Veneris. vis videret, non sin variique sint: nullaqsam adferre huius rei

Quia sicui ατ natura simplex est, se re eadem actis iucundi Ima erit:

517쪽

43 a Petri Victosi Cominent. . si

quapropter Deiri semper una, simplici voluptate laetatur: non enim fimis motus functio eu, sed etiam immobilitatis I ac voluptar magis in quiete ein .

., p um in motu: mutatio autem omnium rerum dulcis ima in, H censuit poetae, propter 'vitium quoddam : veluti enim homo malus faede conmum mutat, ita . natura quae eget mutatione ἰnon enim simplex est, neq, Iroba.De continentia igitur, atque incontinentia, . ae voluptate, o Llore dictum ess, . quida

numquoque horum sit, G quomodo haec quidem, bona serum sunt: hat: --tem,mala. Quod reli ruum est, de amicitia dicemus .

CouνiRMAr quod dixit nasci a natura nostra duplIc concretaque e duabus, contrariis inter se, rebus, ut idem factum semper nobis elen illimum voluptatis non sit, si serte adta huc in eo restat aliquid, quod omnino non displiceat, quam causam elle anarmat, ut Deus semper una, eademque voluptate laetetur, quia natura ipsius simplex est, & libera, solutaque ab omni contrarietate. Cum videret autem aliquo modo aduersari suae sintentiae, id quod serebatur, voluptatem esse iucundum motum in sensit, & praetcrea sententiam valde probatam, sapientis poetae, utrique responditi, docuitque neutrum eorum contra uesi-cere; primum igitur ait, non es le tantum motionis viii in , S tamquam actionem voluptatem, verum etiam cessationis, & immobilitatis: voluptatemque existere potius in requiete , quam in motione : quod videtur etiam voluisse Epἰcurus, qui duo genera voluptatis esse censuit; quorum alterum maneret in motu:alterum ero in stabilitate dixitquμm utationem elle rem dulcissimam omnium , quod apud Euripidem in Q re isto soror fratri laboranti dixit, fieri ait, propter vitium,& condicionem malam eius, tu I tunc aegrotabat, non esse autem per se permutationem laudabilem , Ostendit auctor simili: vel xui enita inquitatomo malus, improbusque inconstans est, sicileque sententiam mutat, ita dilabi natura, quae permutatione eget,vitiosa est, neque cnim inquit silia plex,integi que est. neque proba. I'ost haec quasi perorat, repetitque breui quia secerit magna parte huius libri: con memorat enim se disseruisse de continentia & Incontinentia; itidemque devoti tale de dolore dociuileq;,quid unumquodq; horiun sit & quomodo quaedam ipsorum botiatin quaedam vero mala,s: deterioris notae: qtiae a*tem illa sint, apparet. Indicat in extremo, quae materia futura sit eius, quod restabit duorum stilicet, qui sequentur liun librorum

518쪽

COMMENTARII, IN VIII. LIBRUM ARISTOTELIS

De moribus ad Nicomachum

i OS T Mee autem L amicitia se emetur percurrere: Hemm Virtus quaeaeum, Hecum virtute .

V M disseruisset iam de vIrtutibus, ac vitiis, & ljs, quae morum sunt. & ijs, qu3e rationis. partisque eius animi nostri, quae δια/tiae vocatur , nec non de non nullis aliis, non plenis virtutibus, neque vitiis magnopere inter se discrepantibus:atque etiam tetigisset quasdam alias dispositῖones; quarum meliores sit perant vim, de naturam virtutum, deteriores vero potestatem vitiorum, quare sunt vehementer persequendae,sue fugiendaricum tantopere valeant ad vitam, siue beatam, sue miseram essiciendam ;- ------- nunc existimauit Oportere se de amIcitia praeelpere, nee debere ullo paeta committere, quin tradat eam . & quomodo si accipienda, ostendat; cuius sui consilii statim rationem reddidit. assirmans ipsam.vnam virtutum este,quod si verum est, reccallet vehementer, nisi eam explieallet: mirifice aptam ad vitam Iuuandam, & perpo-hendam: quod siquis aduersetur,contendatque,virtutem non esse, id quod indicare etiam videtur; quia si proprie virtus foret. una cum ceteris virtutibus eam explana siet, neque in hune locum, tam remotum, reiecisset, vult omnino ipsam cum virtute iunctam , nec rem ullo pacto seiunctam a virtute esse 1 quare hoc quoque declarat sui muneris suisse, de amicitia 1 ubtiliter quaerere; ita aut e censet quaestionem hanc conuenire suo proposito: adeo mi plenam rem esse multarum, magnarumque dicticultatum, ut duos libros in ea euoluenda consumpserit

519쪽

434 Petri Victorii Comment.

Aiaue autem quiddam maxime nece Prium AEI Uitam: sint amicis n-

me nemo eligeret τiuere, habens reliqua cuncta bona diuitibus enim, ' ρυ-

ilicos honores, principat sur Iosedentibus, videturmaxime opus esse amicis rquuerum fluctus foret hui si ossi ubotatu blaeta benificentia i Oem

xime exivit, summaque lauri dignara, cum confertur in amicos' vel uom B custodiretur, conseruaret η sive amicis f quanto enim Maior est, tanto magis praeceps,c r lubrica es:inta pertate autem, . in reliquis grauidus ea fibus unicum perfugium est: arbitrantAr amicos adolosientibi s autem Marcendos imos a peccatis, σsenibur prodessot colantur, habeantque, qui opitulentur is absoluenda, quae is propter trium imbecisti tum conficere nequeunt js autem, qui in aetatis iriditate sunt, Ahonesta facta socius acco modatus eis, Duo namsue simul euntes: etenim e cogitare, s grae cuncta fo

cilius Esunt.

x xv K post trimum argumentum, quorsus est, alterum hoc, quo tradit, Iesiam rem

esse maxime necessaclam vitae mortalium, quod probat tamquam omnium consensu, aeiudicio,dicens,nullam extare vitam ita uberem, adeoque resertam cunctis; quae eadunt in hominem bonis, quam aliquis amaret, contentuique ea viveret, si careret amicis. The

mistius, cum sua quadam eleganti, eruditaque oratione, suaderet Graecis suis, ut incumberent in amicitiam: initioque ipsius accusaret ipsos, quod auscultarent libenter Iliadem Homeri. & veteres historicos, bellaque quae gellerunt.& cum barbaris. Se inter se ue si autem forenta consilijs eorum, qui hortaremur ad amicitiam .colendam, commendant ipsam, usus est hae sententia philosophi nullo paene immutato verbo,tantum ipsi tribuit.

adeoque verum existimauit: inquit enim. α s. s σμί- Dite O ἰ-, i O m ,. Probat autem Aristoteles, merito quempiam repudiaturum esse vitam, si vacua ab amicis foret, enumerans res,quae fortunatos homines reddunt, illae autem sunt, diuitiae, ii retia, potestates ; hisque potissimum opus esse amicis tradit, contra opiniones imperit rum: duobus autem argumentis utitur, quorum prius ab honestate ductum est: luis enim inquit,fructus erit huius tantae copiae,atque prouentus bonorum, si facultas pollessori ipsorum erepta suerit beneficia con rendi in homines; quae benignitas, liberalitasq; plerumque exercetur erga amicos, cumque hoc fit, tunc maxime omni laude digna est: ait rum argumentum est, quo docet, status illos opimos custodiri, conseruarique non Posse sine amicis: neque oportere quempiam confidere amplitudini eorum bonorum: quanto maior enim aceruus eorum extiterit, tanto facilius, proniusque euertitur, ac ruit. Addit etiam arbitrari cunctos mortales eos, qui premuntur paupertate, de aliquibuς rebus aduersis, nullum alium habere perfusium,ac portum suorum laborum, nisi amicos: hi namque, si veri amici sunt, ac fungi ouicio volunt, leuabunt eorum miserias. Sequitur, quod etiam valde commendat amicitiam, utilem eandem esse & adolescentibus, ne peccent, atque sibi temperent a flagit ijs,dc senibus ut colantur, habeantque qui com state sua,ac colloquijs praestent, ut facilius ferant incommoda grauis eius aetatis, quibus aliter non Vi detur medicina adhiberi polle: & praeterea ut habeant, si non dum penitus defecerunt,attinguntque adhuc partem aliquam reipublicae,qui viribus suis infirmitatem corporis e rum luitent, ac, quae senes Perficere non valent, absoluant ad exitumque perducant. Sed etiam amicos opportunos, accommodatosque esse aitirmat iis,qui in media aetate constituti sunt, vigentque, ad honesta facta gerenda: vix enim praeclarum aliquod facinus a ministratur sine socijs eius operis, ac comitibus,quod verum esse docet auctoritate Home-xi, apud quem Diomedes, cum periculosum facinus obiturus esset, noctuque mitteretur

ad exploranda consita hostium, qui extra urbem castra posuerant, poposcit socium illii

itineris dicens: si duo vita prosccii sucrint, e media etiam amma ipsos incolumes exit

520쪽

In VIII. Librum Arist. de morib 4Π

tos: phῖlosophus hoc sapienter dictum esse ostendere volens, inquit: nam ita dc cogitare. quae opus erit, & efficere melius poterunt. Idem etiam usus est eodem hoc testimonio in II Llibro mi , --: sed quis non probauit hanc sententiam Z Plato enim quoque ipsam laudauit, de Homeri haec verba citauit; de M. Cicero in epistola ad M. Varronem.

Naturaque inesse videtur js, qui genuerunt erga id, quia gnatum est: σ

mn selum in hominibus, verum etiam in auibus, oria plurimis animalibus, e r js, quae sunt ei sim generis inter se, oe maxime hominibus. unde humanus viros laudamus. Oid re etiam posset aliquis in erroribus 1 Iue, suam pra Nini, accommodat sue sit Omnis homo homini.

V E R TI U M hoc argumentum est, quo Itidem constῖtuit ollicium situm, probans, non de-butile se committere, quin de amicitia sedulo quae teret,cum insit, vi naturae ipsius,in eo, qui genuit liberos, procreauitque, erga illos, qui ab eo procreati sunt, quod non hominis Proprium est, sed commune ipsi cum beluis: nam Sc aues diligunt pullos suos, dc cunctae

sere an mantes amure prosequuntur ex se lotos: nam & alunt illos de defendunt, cum periculo etiam suo non parito contra animantes, quae ipsis insidianturiqui tamen amor te

minum habet, ac finem: donec enim illi cibum & quo alantur, expedire tibi nequeunt, non desunt ossicio suo: postquam autem grandiores iacti, huic rei essiciendae pares sunt, relinquut Loc curae ipsorum: perspicitur etiam idem amor,etii non tantus,neque tam certis indicijs, manere, in omnibus fere expertibus rationis animantibus, cum illae creverint erga eas,quae sunt eiusdem generis: nam, & equi equos,& canes, canes amare viden-xur: hos enim intel .igit, appellans ipsos hil. 6- , quasi eiusdem gentis, in quo animaduertendum est, i ais appellari non solum gentes, nationesque hominum, ses et Iam ferarum, vi ut loquuntur poetae, secta animantum: et si autem amicitiam, amorem hunc, amationemve appellat, non esse tamen ipsam veram , plenamque amicitiam constat; abutitur enim hoc nomine. M. etiam Cicero in libello suo de amicitia, cum ostendere vellet, ipsam a natura ortam, eodem pacto argumentatus est: viderique si cui pollet hunc locum ex-- pretiise,verba ipsius haec sunt. Quod quide quale sit etiam in bestiis quibusdam animad-- uerti potest . quae ex se natos ita amant ad quoddam tempus, & ab eis ita amantur, ut fa- is cile earum sensus appareat. In quo animaduertendum est non solum ipsum probare,quod vult, exemplo genitorum erga natos, verum etiam altera ex parte, idest natorum ema genitor a suos, quemadmodum cane prius legebatur, non tantum in quibusdam excutis libris, tum etiam tu calamo exaratis: tamen olim, cum purgaui hoc opus, sustuli verba haec H γ- σ- τω νυ uae rit atque id seeutus testimonium veteris tralationis, ac iudicium Argyripyli, docti viri, qui te ipse ea omisit. Cum autem tradat Aristoteles hoc non commune esse cunctarum bestiarum,sed plurimarum, videmus quoque idem notum fuisse Ciceroni, qui inquit, in bestiis quibusdam, qui tamen melius sensistet; si in maioret arte ipsarum , quod verius erat a dixit leti pauciores enim multo sunt, quae deserunt ex

e Frocreatos. Adiungit autem, planius hoc intelligi huiuscemodi esse in nominibus, quorum facta plura testantur, hunc mutuum amorem : ipsum autem significare ait, communem consensum mortalium, qui laudant humanos homines. pronosque ad iuuandos conflijs suis, ac stud ijs mortales: hi namque sunt. quos vocat, unde etiam sertur, tanto plausu acceptam sui ille ab uniuerso theatro sententiam Illam Chremetis Terentiani. qui, cum quasi accusatus ellet quod aliena curaret, se purgans inquit. Homo sum, humaniis, nihil a me alienum puto. sequitur apud auctorem, poste etiam videre, qui huic rei studuerit, in itinerum erroribus, quam accommodatus lit, dc aliquo modo benevolus, Pr pinquusque homo homini, dc etiam amicus. Hoc autem quoque significat sententia altς-- rius comici, quae legitur apud M. Ciceronem. Homo qui erranti comiti monstrat viam

SEARCH

MENU NAVIGATION