Petri Victorij Commentarij in 10. libros Aristotelis De moribus ad Nicomachum. Positis ante singulas declarationes Graecis verbis auctoris ijsdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum et verborum memorabilium index plenissimus

발행: 1584년

분량: 761페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

541쪽

4 a Petri Victorii Comment.

Discrepant autem iniec inter se specie, m amationes igitur , O amicitia rrres enim sunt species amicitiae, aequales numero rebus dignis, quae amentur :iu singulis enim existit redamatis tum occulta qui autem mutuo se diligunt,νο-

lunt suae bona sunt sibi Us ea de causa, qua diligunt.

Disc REPARE haec tria, quae vocant nos ad amandum, dicit, inter se specῖe: cum enim idem senus ipsorum sit, di stinguuntur illa discriminibus quibusdam, quae variant eorum naturam:quare diciti,& amationes,& amicitias eodem pacto distinctas esse; cum snt tres species amicitiae; quae adaequantur numero rebus amabilibus, allicientibusque ad se antia mos nostros; in singulis enim illis tradit, esse mutuam amationem, quae Prima diri crinuasuit amicitiae, & eam quidem minime obscuram, & quae minime fallat. Adiungit autem eos, qui se mutuo diligunt velle bona sibi ipsis eo nomine, quo se diligunt; qui namque quempiam diligit ob honestatem,amat illum ut probum virum, non quia speret, eum nivoluptati siturum . qui vero ob voluptatem, α quia existimat, eum iucundum esse, ut istem,eum amore prosequitur, eadem ratio est tetiij, qui amat & beneuolentia iungitur cumco, quem putat esse idoneum utilitatibus sibi pariendis.

Qui autem propter fructum, utilitatemfue se mutuo diligunt, , non Irristis ste iligunt, ste qua exinit boni aliqui alteri ab altero eodem autem pocto, cor qui propter voluptatem e non enim quod quales sint, amant facetas, ibosus quia iucundi ipsis sunt: qui propter νtilitatem diligurat, propter lonum, quo perueniat ad Vsos, amant qui pro ter voluptatem, pra-pter iucunditatem, oe non qua dignus Hi, qui ametur se quar tibi esse, uel cundus: ex accidenti igitur hae amicitiae seunt: non enim qua Hi, qui m e

ille HZ, qui diligitur, hac Hiigitur H qua tradent, hi 'lim Aniali id:

hi autem, oluptatem.

C v M tres amicitiae species esse ostendisset, admonet, praeter ptimam,quae honestatem tabi propostam habet, reliquas duas non ego ueras, persectasque amicitias; quod nolle necessarium erat: valetque multum ad plenam, exquisiainque huius rei doctrinam tradendam ; inquit igitur, qui diligunt aliquos ob utilitatem. fructumque inde capiendum: e demove pacto diliguntur ab illis, non propter se semetipsos diligere, sed qua rationeῖς uenit ad ipsos ex hoc amore aliquid praemi j ; atque emolumenti: quod etiam eodem in do se habet in illis, quos voluptas inuitat, trahitque ad hunc mutuum amorem coicdum Explanat autem hoc, huiuscemodique esse declarat: cum enim quidam. huius volui rati cupidi, caros habeant, amentque facetos, ac iocosos homines, non diligunt ipses, ut x

les , idest qui lepidum ingenium habeant, pollinique ridiculis suis oblectare. sed quia illis ipfs iucundi sunt. Similiter inquit voluit enim quod supra dixerat magis explicare qui diligunt quospiam propter utillitatem, amant illos, quia studio, N industria sua em lumenti aliquid sibi adierunt, quod itidem usu venit in nis, qui propter voluptatem iunon qua ratione qui diligitur ab ipsis, dignus est, ut diligatur, siue ille indu strius est, ii

frue, usque ad rem quaerendam aut voluptatem gignendam:concludit autem ex accidcnii esse amicitias has: quod quomodo verum sit, declarat; quas mon strare voluerit, qua res ex accidenti merito appellentur: non enim inquit, qua ratione est, quicumque ille si

qui diligitur, hic diligitur, sed qua adportant hi quidem boni aliquid,atque emolumco; alii veto volarcaris, obicctationi uc. .

542쪽

In VIII. Librum Arist. de morib. 4 43

Faeibitis huiusi ossi amicitiae dirimuntur, cum ipsi non permaneant similes e sinarui amplius iucundi, vel utiles non fuerint, desinunt amare v tile autem non permanet, sed aliud albs temporibus fit: d luto igitur illo, quod amicitiam conflauerat, dissoluitur 1 Iue amicitia, tamquam amicitia foret erga illa.

P inquis 'tque intelligi iis, quae exposita sunt, leui momento frangi, labefaciatique iras amicitias, cum, aut amore ita inter se iuncti sunt, non diu permaneant xidem, sed mutentur, ac varientur: si namque inquit, ut prius erant, amplius iucundi non fuerint illis, silue utiles ac fructuosi, desinunt statim,qui prius amabant, eos diligere. Adimisit autem id quod fructum set crebro variari, nec unum eorum et , quae maneant sem-Per, aut Iorigo saltem temporis interuallo durent, sed, variatis temporibus ac locis, immutari; cum tetit ut dii Iolutum fuerit atque deletum, quod animos eorum iunxerat,ac conglutinarat, dili duitur, ac diisipataramicitia: illa namque erant, quae diligebantur, caraq, a babebantur, non homines ipli, qui ea studio, atque opera sua patiebant.

Maxime autem in sinibus huiuscemodi amicitia exissere videtur nec en im tales, quia iucundum eu, sequuntur, sed quod utile : redemi pacto . eorum, qui in viriditate sunt,oe assile sicentium euncti illi, qui sequuntur, quod condu

cit: non valde autem, neque naturatales: neque una vivunt interser quanHI;

enim ne iucundi quidem sunt quare neque praeterea erent huiusicemodi consuetudine, nisi isti utiles si Ii fuerint: tantum enim sunt iucundi,quantum spe rant, se abyuo bonum inde consecuturos inhu autem hos italem fusis, fonunt.

1-c Ab sedem ''suam dom cilium huius amicitiae, quae utilitatem propositam

habet ipsamque studiose sectatur: illa autem est senectus, quae ut alijs non paruis Vitiis Q posita est, ita quoque hac culpa laborat; inquῖt igitur. grauem hanc aetatem mῖnime laqui voluptatem, re quod iucunditatis aliquid adserat. sied tantum quod conducat: exta re tamen Iestigia quaedam huius morbi significat In media, firmaque aetate, & in adolescentia aptia, cuin reperiantur non nulli horum cupidi pecuniae. etsi non multi, hi sunt igitur, qui alieni sunt ab amicitia. neque una vivunt cum ceteris eiusdem aetatis, s quentantVe greges aequalium. Addit autem, inueniri aliquando non nullos ipsorum, qui sunt penitus expertes omnis suauitatis, neque probant vllam in partem . amantque consuetudinem ceterorum eiusdem aetatis, nisi forte nacti sint quospiam eiiisdem ingenii, requi utilitatis aliquid praebere valeant: tune enim voluptatis tantum in se continent, quantum fructus atque emolumenti se sperant inde hau miros: non enim natura & mores gignunt voluptatem illam, sed spes tueri. Adiungit etiam, extare quosdam, tamquam ipse cum illis de hoc eodem pacto non sentiat, de amieItia praecipientes, qui existiment huius generis eue amicitiam , qua Iuncti sunt inter se hospites , quaeque ab ipss vocata est: t nec tamen dubitati potest, quin haee honestior sit neque enim sectatur lucrum, ortusque audiit a se itur, sed commoda vitae amat, in usuque est nobilium, ac locupletum

ιἷo uiri supra autem senes appellatii, intelligit, quales plerumque illi sunt attem

543쪽

444 Petri Victorii Comment. I

tiores ad rem, δί ingenio duri inam eius aetatis quoque reperiuntur quIdam hum ni res , & qui comitatis non parum in se habent. Non esie aut cui senes ad amicitiam colei dam idoncos, declarat prouerbium etiam hoc, quod tradit, non oportere licia ficia confer re ullo tempore in senem; viam non suscipiant curam ullam comi niandi commoda accepta, sed ingrati sint, atque immemores hcneficiorum Propter imbecillitatem . . . . 3

micitia autem adolescentium, τoluptatis causa confata videtur: hin que parent in ita motionibus animi, maxime seequunturiaequod iucundum, se est, atque ni quidem eius generis γρά praesens adta: cum autem aetas ca- . it, ea, quae iucunda sunt, ana fiunt. quaproptre celeriter amici coiciuntur, ρο esse desinunt una enim cum iucunditate amicitia cadit huiuscemodi . . rem voluptatu velox est hermutatio.

Qvo D tamquam solum.ac standamentum habe t adolescentium am cIt a signis ti5 qua res maxime impellat ipsos, ut se mutuo dissigatri , libenterque eum his vitiant, qu; lucis: di snt ipsis r ut enim aetate oppositi sunt senibus. ita etiam in hoc dii similes sunt ibidem: illi namque declinant voluptates:si veto seetantur eas auide: omnibus enimiuis rebus se ad motus turbidos animorum conferunt, parentque ii iis; in primis auicua quod ilicon dum est, expetunt, atque illud A's m, cum praescias adeli, atque illo ipso ic in re uiseetat: nam iucundam quoque esse memoriam praeteritorum laborum, cum inae eualeri, ;sententia docti, & sapientis tragici poetae demon stratum est. Sequitur autent cadente aetate. quae prius iucunda erant,amplius iucunda non elle,sed mutari,quac causa ust, inquit. ut hi tacite,breuiq; spatio temporis & an ci fiant, & desinant esse amici: hoc enim quoq; addere voluit ei, quod primo tradebat,ne nimis mirarem ut tam subitam voluntatum commutation :variato enim, immutatoq; iucundo, mutatur statim amicitia, longeque alia iri: liuiuscemodi autem voluptatis celere mutationem atq; Interitum oste allii almam extare quoq;voluptates sisti das,& quae diu maneat apertum cste, quales sunt purae, atq; uncc rae.

Et propensi utique ad amorem sunt adolescentes: seruiunt enim motioni -

Ius m maena pars amatoriae amicitiae propositam habet voluptatem ἰquapr 'riter amant, oe celeriter amare desinunt saepe eadem die mutato animo sim autem totum diem consimere, σ Ina suere si volunt e comparatur enim i is ,

quod ad amicitiam pertinet hoc pacto .

Pnochivis ad teneros & molles amores adolescentes dicit esse; cuius Indolis, morisque ipsbrum causam esse inquisi quod bona,& magna pals amicitiae illius,quae ab amore hoc , o rix. vocata est, in potestate est motuum animi turbidorum , & nihil consilio serit, dulectuque rerum utilium habito: sed voluptatem sectatur et iii autem obtemperare ii iam motibus his iam dixerat, tamen ostendcre voluit, cui rotii limum motui, cum & ira, ct mcrus perturbationes sint, non solum amor; quapropter inquit,diligunt, & celeriter extinguitur haec flamma. Egregie autem hoc expressit Horatius, cum nepistola, quam scrip., sit de arte poetarum de moribus iuuenum praecipiens,inquit. & amata relinquere pernix. saepe inquit.eadem die mutata. Simul autem totos dies ter ς re, & una vivere hos aliarii at, vigente scilicet adhuc amicitia, at ue hoc, quia putant ita se implere munus amicitiae in quo minime falluntur et ex consuetudine enim, & asHctu deliciarum sparum suminai

544쪽

In VIII. Librum Arist de morib. 44 y

decerpunt voluptate amantes. Admonere placet,qd Graecus interpres testatur. duobus modis legi hoc tu sie Mamiae, ita inquam, ut excusi libri nune habent, ut patrius hic casus muliebris generis reseratur ad amicitiam, Quae vocata sit quemadmodum supra aliam appellauit Giklia, nec non dandi casu, numeri multitudinis ac virili genere, ut aptum hoc fit a superiore voce omnia , qua significauit deditos amori huic lasciuo, ac deliacato, ut dixerit, magnam pariem vitae ab his, qui amplexantur hunc amorem, consumi perturbationibus, de facile abduci a ratione, consilijsque rectis.

perfecta autem ess amicitia proborum virorum, qui virtute similes inter se m. hi namque bona similiter sibi mutua volunt, qua parte loni sunt boni autem sunt per see qui autem bona volunt amicu, istorum causa, maxime sum amici: per se enim ita se habent, non ex accidenti.

CuM Iam ostendisset, cuiusmodi sint amicitiae inchoatae: atque imperfectae: illa Inquam, quae proposiluin habet emolumentum, ac luctum, & ea, quae iucundum,ae voluptatem; ad eam, quae restabat, absblutatri atque integram explicandam s. confert: esse igitur hanu inquit,qua conulati sunt inter se animi proborum virorum: quique pares sunt, ac similes virtute: nam superiores etiam similes sol ipsis,uerum hi in rebus utilibus h autem in rebus iucundis: hos namque dicit, quae bona sunt, sibi ipsis assimiliter velle, quod non usu venit in illis, cum amicorum alter saepe velit mercedem, ac fructum: alter vero honorem. α obsequium; probi autem se diligant, qua ratione probi sunt: tales vero sunt per se, cum in se positam virtutem, ac probitatem habeant, non remotam,& externam; qui autem inquit, volunt bona amicis, illorum ipsorum Ornandorum gratia, in primis sunt digni, qui vocentur amici,cuius suae sententiae rationem reddit, dicens: per semetipsos enim ita ta-cii sunt, & hoc animo praediti, non ex accidenti, & quia aliquid in se habeant minimerioprium, quod alliciat ad se amandum.

Manet igitur amicitia horum, donec proli fuerint: Virtus autem est quiddam Palilio atque est iterque simpliciter bonus, γ' amico boni enim, simpliciter Iret, di mutuo Itiles.

VA L D E firmam ac stabilem virorum proborum amicit Iam esse dicit, manereque, donec invita, moribusque iisdem permanserint, cum fundamentum solidum habeat, & quod non sacile concuti, nec labefactari pollit; illud autem est virtus, quae aegre extinguitur: patefacit etiam aliud, quod idem comprobat: utrumque enim ipsorum cinpliciter, sitiaque vi bonum esse inquit, & bonum etiam amico; hanc enim naturam elle amrmat bonorum virorum, ut simplie ter boni fiat; sibique mutuo utiles ac fructuos:quare id commodi, quod capitur ex amicitia utili, in hac quoque ipsa existit, ut docuit.

Simili modo, o iucundi: loni enim, oe simpliciter iucundi, inter se: singulis enim hominilus 'voluptati sint suae, propriae assiones, tales bo

norum autem 'virorum eaedem, vel similes.

CuM st cxiam amicitiae seniis tertium , quod sectatur voluptatem, docet inclusum esse in P p visceribus

545쪽

446 Petri Victorii Comment.

visceribus huἰus amicitiae bonorum illud quoque bonum , quod proprium ill iis videtur. nec aliunde polle decerpi falso putaretur, cum qui simpliciter boni lint, non solum boni sint, verum etiam iucundi sui generis hominibus, quod verum est e confirmat, dicens. singulis mortalibus voluptatem parere sua, propriaque ipsorum facta, nec Doti talia, allini iliaque illis, quae in alijs viderint: bonorum autem virorum huiuscemodi facta esse inquit, aut saltem paria, similiaque.

Huiuscemodi autem amicitia millis merito est: copulantur enim in ea cun cta, quaecunque Fres in amicis inesse: Omnis enim amicitia propter bonum est,

νet propter voluptatem ,sime simpliciter, siueisti, qui amat, per similitu- em quampiam: huic autem cuncta infunt, quae δει sunt, per se: huic Gnim similia oe reliquis : simpliciter bonum, Er iucundum simpliciter e AZ

maxime autem haec amabilia sunt amare autem amicitiam his max: me, ea optima.

Couex V Dir huiuscemodi am Icit Iam stabilem merito esse, firmasque admodum radices habere, cum in ea inueniantur, coniunctaque sint cuncta, quae requirunt ut in amoris c puta, nec videntur po ise inde abelle, id quod vere a se de ipsa praedicari declarat, expositis finibus cunctarum amicitiarum quae dictae sunt extare. Omnis cnim inquῖt,amicitia propositum habet bonum, siue voluptatem, atque ea simpliciter talia, siue illi, qui captus est delectaturque illis rebus, praeterea similitudine quadam constare illam dicinquae cuncta in hac ipsa amicitia bonorum insunt, atque ita quidem per se: huic enim similes sunt,& ceterae, inquit. Adiungit autem simpliciter bonum. simpliciter quoque iucundum esse; α haec in primis esse ea inquit, quae digna sunt, ut diligantur, eodemque pacto ec diligere ipsum, & amicitia in rebus his praecipue manet: &persectum prosecto genus amicitiae. Indicat autem Graecus interpres duas lectiones sua aetate circumserri solito super oris loci , quarum posteriorem, quae hodie recepta ell, de quam sequitur vetus tralatio MArgyropylus ita declarat,i idest huic amicitiae similes sunt reliquae species amicitiae, prior autem haec est, A, ux mλω- , quam accipit, ut vaso valeat μέ mrra , intelligique vult, quia boni sunt, dc propter reliqua, quia similes sunt, iucundique similiter atque utiles.

TRADIT raras, & infrequentes huiuscemodi amieittas esse, neque aliter ediis limati de psis posse: hoc enim quoque admonere ei placuit, cuius rei plures causas attulit: primam autem a materia ipsa duxit: paucos enim huiuscemodi mortales inueniri aflirmat, qui nu- , meros omnes bonitatis in se habeam; nam M. etiam Cicero ita de his locutus est. Rarum se genus,& quidem omnia praeclara rara. Animaduertendum autem est,non omnino dicere auctorem, paucas admodum huiuscemodi amieitias inueniri, sed verit mile hoc esse: xbi namque mortales probiores sunt, malisque virtutem colunt, ae vera gaudia sectantur, non dum malis moribus institutisque deprauati, irequentiores sunt.

Adhuc autem e et tempore, consuetussim: τι enim nouertium iam

546쪽

In VIII. Librum Arist. de morib. 4 4 ZM net, no licetsi mutua cognoscere, prius sua dicti modῖ alio utconsumptisiis

P Rah TER A d cit, egere ipsim repore,nec temporό tatum. sed etiam consuetudine toga,& fain iliaritatemisi enim crebro simul versaretur, teporis loginquiras nitia pro eiIet. Hoc, quod posterius posuit, confirmat peruulgata voce ac celebri, qua sertur, modios multos salis silvul edendos elle, antequam tuto D lit aliquiu, quempiam vocare amicuiu - In libro de motibus ad Eudemum, quo praecepit de am ditia, hanc bonorum arnicit ita quam hic appellat primam, in multis non inuehiri in iiiit: atque id . qui, arduum est, multorum periculum facere: oporteret enim cum singulis illis una vἰuere: meminit illie quoque prouerbii, lus hi de medimno salis,neque tamen tetigit paucitatem proborum virorum, quo arsumento hic primo usus eae diam M. quoque Ciceronem ipso usum, notum est, quin etiam transht in hostium patiaum 1 ermonem,& huic iei signifieandae valde

accommodatum est. i d . - . m . . . V. . . a

Neque antea in amicitiam recipere oportet, neque amicos parandos, triusquam ter e virique pelectus fuerit, se amicitia cinus fides ipsi haberi, credit fist: qui vero cito muneribus proprys amicorum inter se funguntur, volunt quidem amici esse nonsum autem . si qui amentur gressint,atque hoc

miseriar volumis igitur velox: amicitia autem nullo pacto.

N a nai s error in hac re, quae tantI ponderis est, exorIatur, admonet, ut caute hoe admianistretur, neq; facile primis signis amicitiae iam conflatae credatur, non prIουs Igῖtur vult, ree pi quempiam in amicitiam, neque putare,duos aliquos esse inter se certos verosque amicos, quam uterque ipsorum utrique visus fuerit dignus esse, qui ametur .ipsiq; non temere credatur: aperit autem. quod facile falleret, ut facilius ille, tamquam scopulus qitida vitetur: inveniri enim quospiam dicit, quῖceleriter prompteq; gerant, quae videntur expectari debere ab amicis accommodataq; sunt ad amicitiam colendam, nec patἰantur desi- Qetari a se huius emodi omne ossiclum, qui tamen adhuc amici non sunt existimandi, edtantum putandi cupidi amicitiae coeundae r necesse namque prius esse putat, ut specte fit 'cara sint amicitia digni, atque hoc certo teneatur: illo autem pacto ad ἰungit, fieri voluntatem celerem , studiumque quoddam amicitiae: amicitiam autem nullo pacto. In libro de motibus ad Eudemum, quo loco idem praecipiti aperit magis fontem huἰus erroris, s- viilique utitur ad id declarandum t quare locum illum hiae transseram inquit enim. prompti sunt , paratique ad amicIlIam coeundam, cuncta, propria amicitiae, munera Deuntes, putatur non velle amici esse, sed esse amici hoc autem, veluti in ceteris rebus,con ,tIngit quos; in amicitia: non enim s valete aliqui volunt, iam valent; quapropter neque, si amici esse volunt, iam amici sunt, vocat autem , ut hic incit, illic quoque si . . . . Ossicia 'quaedam, ae facta. quae apta sunt ad animos hominum sibi conciliandos, aruieitiamqux Paulatim gignendam. i

Haec igitur c tempore,oe reliquu perfecta esse m euncta hare funet. ω milia Nisi erga virumi, quod quidem opus est amicis inesse .

P EDICH nunc, serique n caelum am Icillam.qiram docuit, breuiter collectis ipsus summis Donis : haec Igitur Inquit. am elata scilicet proborum virorum. dc tempore ipso ab oluta est r lonaum enim tempus positum est in Ingenio, moribusque amicorum explo

laudis, di retinuis omnibus videndis, quae requiruntur in vera perfectaque amicixia

547쪽

448 Petri Victorii Comment i

cue constat ex acc denti, sed per se; cxinctaque in ea existunt, quae requiruntii In omnἰ enere amicitiae: solum praeterea ipsius, crepidoque sminima est: illud antem est virtus praeterea similis est, parque In his, qui iuncti sunt ita inter se: neque enim existit aliquid . in alterutris , quod merito in alteris desideretur: haec autem omnium rerum similitudo & rarit primum, ta tuetur mutuam beneuolentiam.

Quae autem iucunditate conuat, imaginem hiatis halet ' ne rum proli viri. iucundi interse sint ili autem modo quid tilitatem amicitia iuncti in ter se sunt: etenim tales mutuosum boni.

ExposiTA , & laudata prima, veraque amicitia disseritae auobus reliquis Ipsius generiubiis 3, primum autem de iucunda,' deinde de utili:ostendi que quid similitudinis illae ii, beant cum superiore, quam virtus iunxit, ac probitas singularis; l oli ea mora iliabit, qai bus in rebus hae discrepent ab ea: hanc igitui, quae spectat voluptatem, siarii l. chi ii quoddam, efiigiemque illius in se habere inquit: probi enim quoquc viri iucundi sunt anticis . cum dediti sitiit iisdem stud ijs, rectis scilicct. atquchonestis, vir de emergit plui imum lincerae voluptatis; Uodciri autetia radio inquit, hiat. lucidotii vicit iec .anitii. pr. . cnim constrerunt prodesse sui sintilibus., nec ccst ut iriis c . nunqd. h-ihi i4. quoque viri catque emolumenti adferre .

Maxime autem cir in his amicitiae termanes, qudnda aequale factum fuerit ab ambobus , ceu voluptas: Cr non solum sicinia etiam ab eodem prose

ctum eluti facetis, Crimn Pt amatori, o fuero qui ametur: ne e enim hi isdem rebus gelictantur, 3 erum hic quidem, cetnens il um, alter vero amatoris obsiequio delectat tu: desii nente autem fore isto aetatis, alis uanis etiam amicitia. desinit: una enim eorum a pectus desinit se iucundus: alteri autem cultus, σ

ebsequium trae fio non adest: multi autem rursus permanent,si ea consertudi' ne ilia mores amarint, quorum mores similes inter se fuemini.'ari autem sui suavitatem non permutant in relus amat dis, sed nudium, . minus a G.

sunt, cr minus fermanent.

CvM planum sit amicIllas has non esse stabiles, docet, qu5modo possis ipsi, firmitatis aliquid, roborisque acquiri; hoc autem feri inquit. producique ipsas in longi in iem,'um ido par pro pari redditum, tributumq; utrinque fuerit; veluti voluptas. nec solum noc inquit, sed eiusdem generis voluptas,dc quae ortum cundem liabeat exempli causa inquit, ut facetis hominibus , ac iocosis ; qui plerumque ut teriis; sunt, vocet rue risui mouc onccommodatas, edunt, ita quoque ridiculis delectantur; post hoc ponit inenaritim voluptatis, quae aliunde manat, longeque alium sontem habet, qualis est amatorum , M puerorum, quos amant neque enim hi capiuntur iisdem rebus; sed disti milibus , ut Ditendit, amator namque sorma eius, quem amar, captus est: deliciae vero ipsius obsequi js amato-toraim delectantur; ubi autem desinit os ille aetatis, speciesque corporis zmeri , Nolo tem omitico, Suin admoncam , iccum liunca cii ccdon racio Iesi in antiquis libris r

548쪽

la VIIL Librum Arist. de morib. 449

elintentin, in quibus scriptum est, i , c is, sunt etiam in quibus legitur ea 'ήμ. ,: quae 3 Iectio valde hic accommodata est, ut conueniat irii cum voce tradente - γα tui rizoio: ita quoque Perspicitur, veterem tralationem suo in exemplari scriptum habuissse. quare modo cam ut veriorem secutus sum. Aliquando inquit, simul desinit, extinguitur a amicitia: principium enim causaque amoris eius deletu cuius rei etsi illud latis apertum erat, rationem reddidit; aliquando autem inquit, de non plerumque, ornare hunc amorem volens, qui in usu magno Graecorum erat, doctorum etiam , & sapientium virorum . a quibus calta Pudiceque colebatur: nam sermones Platonis plenos este huius amoris norunt omnes: ita ut Dicaearchus, quod memoriae prodidit M. Cicero, ipsiim accus iit,qui amori auctoritatem tribuerit; sed stoici etiam, tristis in primis, & seuera natio i-rsum probabant, sapientemque illum ipsum, qdem fingebant, omni virtute cumulatum. amaturum esse aiebant, & amorem ipsum, conatum amicitiae faciendae ex pulchritudinis specie definiebant quod fecit etiam, ut libenter sententiae ipsorum meminerim, cuin conueniat ipsis cum hoc nostro In hoc amore celebrando, quem pudicum, Z ab omni scelere vacuum ipsos este voluisse, existimandum est. Quod autem Aristoteles inquit et notum est,a erentianam Bacchidem de Eoo in Antiphila que istain ella his verbis, se de amatoribus meretricum loquentem. Quippe forma impulsi notio , Nos matores co M lunt: haec ubi immutata eis, illi suum animum alio conferunt; in eodem autem sermone expressiit idem iunctum nomen . . . - , quo hic vlit ut philos psus, id quot etiam a senis tentia ipsa alienum non est; ait enim, cuius imo maxime est consimilis nostrum; ut Cice-- ro in libello de amicitia qui inquit. Si aliquem nacti sumus, cuius cum moribus, dc nati incongruamus. Sequitur igitur apud auctorem,quod aptum es a superiore sententia; mul ti autem contra permanent in eadem beneuolentia, si contigerit. vi vi consuetudinis illius longae, exploratis moribus, ingenioque eodem sedilexerint, in longiorςm, verioremque .

amorem transierint. Adiungit autem, cum teneris his amoribus pro voluptate, non redditur voluptas, nec compeniatur res eodem munere, sed mercede, illos putari debere minus amicoς esse, dc donec etiam colunt tu in illum amorem, de minore temporis spatio rei durare.

Qui autem propositas ivtilitate sunt amici ; facta Nilitat ilia, eri

dissoluuntur nes, enim inter se amici mruam fuerunt , e utilitate amabunt.

.. ii . paucis tradit, quae ad tertium genus amicitiae, totum versum ad quaestum, faciunt: frmat enim, ipsum dissolui, frangique statim, fracto quaestu utilique communi, nec restate scintillam ullam eius: neque enim fuit tempus Milum, quo se mutuo dilexerint, sed communem quaestum: remque,cui quaerendae toro animo ambo dediti erant, amabant.

Ob voluptatem igitur, ob utilitatem malos contingit inter se amicos ese, O p obos malu neutrum a trilibet: propter se autem, plani meas, selos lu- nos : improbi namque laetitiam non capiunt ex semeti s , ni si utilita a rapia interces erit.

Coi Lici x primum seri posse, quod iam monstrarat, ut in amicitiae sinere illo, quod i qui tui voluptatem, necnon in altero, cuius finis est utilitas, improbi homines amicitiam coeant cum probis, ac moderatis viris,dc probi itidem cani improbis,& ut medius aliquis inter ipsos, neque oninitio improbus, neque probus, cum alterutro illotum , idest cum probo, Sc improbo: qui vero per se amici sunt, de non proposita libi j e pueunditatis, aut emolumentia quod nunc addere illis ac probare institui non posse elle nisi probos & hs nesto, viros: viri enim inquit, mali,& amnes sceleri non laetantur consuetudine etiam sui

Pp , similium,

549쪽

4so Petri Uictorii Comment. I I

smilium, nisi aliquid inde commodi, fructusque capiant; displicet enim ob turpidinem ipsius flagitium etiam ac scelus in alio visum, contaminatis eadem culpa, etsi multi. deli' niti dulcedine, quae inde ducitur, sibi ab illis non temperant, In libro autem de motibus ηd Eudemum, quo praecipit de amicitia, plenius disserit de hoc, pluribusque argumentis confirmare conatur, & sane quaestio est dissicilis: iniusti enim, ac saeui principes ciuita tum videntur egere opera prauoruin hominum; non Proborum, & moderatorum virorrum: unde fertur Dionysiis ille Siculus dixisse, cum familiares ipsius quidam gessissent. quod ei magnopere displiceret. Animaduertissem in vos, nisi prauis mortalibus cy;: 'tannis sine studio quorum non pollet diutius salua, ct incolumis esse. a

Sola autem amicitia lonorum , criminibus ini am inferendis, O nis non e re non enim facile e Palicui credere de siti, qui multo tempore ab si is proba ius fuerit: credere autems i mutuo ea in his , or opinio, quod num amasiquid imus, contra se hi facturi im , alia in amiciti a vere ,

cata refuiruntur.

Docui et Ar topylus, veteres horum librorum interpretes hic errasse. nec uidisse. quid valeret άδ me. cuius tamen nominis notio valde obscura non cli. Signinicat enim amitacitiam , qua iuncti i unt inter se probi vici solutam, vacuamque ei te hoc graui na .llo, nec poste labefactari criminationibus maletiolorum hominum : nec loculii in ea. habere prauas voces pelli motum mortalium , qui ficiis criminibus ipsa in frangere, ac didi pare o nentur. M. Cicero suo in libello de amicitia eum inserre crimina dixit, expressit, & repellere criminationes dixiste, non audice , nequci moueri his Prauis obiiciis quod , , proprium in hac re putat este proborum amicorum: primum Igitur est qu d inquit. A. A dendum eodem est, ne criminibus aut inserendis delectetur, aut credat. oblatis; de paulo post. Deinde non solum ab aliquo allatas criminationes repellere, sed ne ipsum quidem ., esse suspiciosui quae cuncta hic adnotactu non alienum puto, cum, praeter veram C: Puram superioris vocis declarationem, contineat in se praecepta accommodata amicitiae tradendae sed ad nostrum tegeamus, qui probare, quod uno verbo signiti caluit', volens, inquit. Non enim facile est ulli credere contra eum, qui longo spatio temporis probatus sue- .rit, & numquam ulli culpae amnis cognitus, deinde omne genus iniuriae remolum indis iest , nee venire poste in mentem cuipiam eorum, qui hac anileti a iuncti inter se sunt, levata in re laedat amicum, ceteraque omnia, quae in amicitia, quae vciu vocatur hoc nomi

ne, existanti

In alijs autem se a ratibus nihil prohibet nasci huius modi: Dia enim Iomines Iocant amicos, eos, qui ob utilitatem: veluti Auitates et mi r e in societates in testis confaria ciuitati lus propter utilitate Eques, ui ob ν luptatem se mutuo aeligunt, veluti pueri: fortaste etiam σι tu dicere .:

sit NDi τ nunc In aliis similiaritatibus nihil probibere, quin exoriantur baee Hala: quae causa fortasse fuit, ut vocaret potius ipsas i idest sodalitate , quam suo, tarmptio Graeco nomine, quo appellantur non solum integrae, rei ctaeque ainicitiae: Arum etiam ulliqua duo ipsarum gencra: Vnde auictu hic error, α quali confusio quaedam

550쪽

In VIII Librum A rist. de motib 4 s i

erat Ionis nascatur, significat: consuetudinem enim sequi se testatur, cum vulgo homines appellent amicos illos, unde capiunt utilitatis aliquid: nec non eos 'uoque,qui sic mutuo diligunt obvoluptatem, quam linuriam e semetipsis , comitateque illa, cuius luci indit ' lis in primis auidos esse inquit pueros, sequique illam libenter, quare se arbitrari dicit, non peccaturum, si consuetudinem secutus fuerit: neque enim penitus ipsaria despicem iopo in , versamur enim cum multis invita, quare noti possumus semper aliter atque ipsi loqui:cum supra vero, de viai amicitia loquens dixerit, non sol si priuatos hom ines,sed ci-Mitates etiam, Agentes hoc seruarema si ierat es,dc foedera propositum habent id, quod eo ducit uatis planum eii memoria vetere, dc ratione rerum serenuarum, hoc huiusmodi esse.

Species autem amicitiae plures, primo quidem eam, 'Imorum Hi, qua boni sunt reliquas aruiem propter similitudinem: qua emm 'boum aliquid, oe simile ali i , hac amici sint: etenim iucunilum bonum 1uoddam est cupi is rei iucundae.

v et omnino minime decet sugere morem loquendi ceterorii, ita committere no debemus, ut veritarem ipsam nesciamus: inquit igitur, ignorare nos minime oportere, plures species exstare amicitiae, quarum omnium primam, de quae proprie vocatur micitia, ei lua firmat cam, qua iuncti sunt inter se animi pri borum virorum: ω quia illi diligi potictit, non ut les, sed alia 'uapῖam commendatione ingenii, exempli causa ut boni oratores, ut magni poetae accipi debere hos dici qua ratione probi cint: reliquas aut e tradit vocati λ- . . micitias ob similitudinem quandam quam cum hae absoluta habent: tua ratione enim inquit, bonu aliquod,ac simile itidem aliquod in se continent, eadem illa sunt amici inter se quod magis exelanat,docens, quod iucundum est ac suauitatis aliquid adferre potest, id vim, ac postatem boni habere, noni sane cunctis hominibus, illis tamen, qui cupidi sunt rei iucundae, sectanturque vol uptatem, incensi desiderio magno ipsius.

v RT quiddam, quod oc ipsum indicat ignobilitatem duarum ain citiarum: docetque discrepare in hoc ipsas a prima, veraque amiciti a: non solunt enim inquit, amicitiam, qua: sequitur utilitatem, ec illam, quae voluptatem, facile coniungi, de in ijsdem mortalibu eodem tempore in urniri; cuius rei causam hanc adierni quia. quae fortuito temereque sunt, dc ut loquitur, ex accidenti, raro copulamur; illa vero , qua iunctῖ sunt animi Dono rum inter se, vacua ab his duabus rebus numquam est, ut saepe declarauit, quare superie dit nunc id probare: probi namque viri utiles quoque sunt, de iucundi sibi similibus hominibus, si amore, ac beneuolentia iuncti cum ipsis suerint.

Cum aut vi in his species amicitia di tributa sit , imprili hominu erunt amici intersee propter voluptarem,o xtilitatem, hac ri similes existentes: pro iautem propter se amici: qua enim trili sunt: hi suidem simi citer amici , illi autem ex accidenti, γ iuia similes sunt bis

SEARCH

MENU NAVIGATION